‘Nkia Mpanga Mvanga e Diambu Diadi Diambi?’

YOSEFE wavumuka vava kawá e nsunga za mvuma za lotuse ye za nti miankaka ekolo kanatwanga kwa buka kia akiti baviokelanga kuna ndimba mia zunga kia Delta ya Nilo. Yindula ulolo wa wantu bakangalanga kumosi ye samo yau muna mbel’a nkoko ye kani dia lwaka mu mbanza yakaka ya Ngipito, ezak’e ntangwa basalukiswanga kwa nuni zatilumukanga. Ka lukatikisu ko vo Yosefe wayindulanga e nzo au yasala nkama za kilometa vana miongo mia Keberone yo kwenda zingila kwakaka.

Yindula e nkewa zatakukanga vana maba ye nti mia figo. Yosefe kabakulanga ko e ndinga yavovwanga mu nsi yayina. Wasianga ngolo mu teza bakula mvovo mia ndinga yayina, yavana kalongoka yo. Wazaya wo vo ke vutuka diaka ku nzo au ko.

Yosefe mvu 17 yovo 18 kaka kakala miau, kansi wanwana ye mambu mampasi mana malenda mwesa ambuta o wonga. E mpangi zandi bamwena kimpala yo vava kumvonda kadi o se diau watoma kunzolanga. Kansi, vana fulu kia kumvonda, banteka kwa minkiti. (Etuku 37:2, 5, 18-28) Akiti bayangalala vava bafinamang’o kota muna mbanza badi tekela Yosefe ye yinkita yau yankaka yo baka nluta miayingi. Nki kiasadisa Yosefe mu zizidila yo lembi dimbula e vuvu? Adieyi tulenda vanga kimana mpasi za zingu yo lukendalalu lwa lembi fwasa lukwikilu lweto? Mayingi tulenda longoka muna mbandu a Yosefe.

“O Yosefe okulumwinu kuna Engipito; o Potifa wa mbanda-band’a Faro wa nkuluntu ayingidi wa Ngipito, unsumbidi vana koko kwa Aneyisemaele, ana bankulumwini ko.” (Etuku 39:1) Muna mvovo miami, o Nkand’a Nzambi ukutusadisanga mu zaya luvezo kamona o nleke Yosefe vava katekwa diaka. Wakituka se ntaudi. Se yindula Yosefe ekolo kayendanga yo viokela muna nzila zazala yo wantu ye mazandu yakuna nzo yampa kadi zingila kumosi yo mfumu andi ona wakala nkuluntu ayingidi a Ngipito.

E nzo kayenda zingila Yosefe ke ilendi tezaneswa ko ye nzo au. Wasansukila mu nzo za saba yo yaluka nkumbu miayingi ye twelezi yau. Kansi kuna Ngipito, amvuama nze Potifa mu nzo za ntoko zakuswa e tinta bazingilanga. Asatuludi bevovanga vo Angipito kuna nz’ankulu lekwa yavienga bazolanga, e nzo zau zazungwanga ye nti mia ntoko, nti mia viozi ye mayanga mayolela (pisina) mazungwa ye nti mia papiro, lotuse ye nti miankaka miambote-mbote. E nzo zakaka zazungwanga ye nti, zakala ye yanzala yampwena muna bakila mupepe, masuku mayingi ye seka diampwena dia dila ye masuku ma ntaudi.

Nga lekwa yayi yawonso yasivikisa Yosefe? Ve kikilu. Kinsona kaka kamonanga. Angipito baswaswana yo Yosefe muna ndinga, mpila ya vwatila ye nsambila. Basambilanga nzambi za mpila mu mpila, basadilanga mpandu, bakwikilanga mu zingu kunima lufwa yo mona unkuta wa lufwa. Kansi, vakala ye diambu diasadisa Yosefe mu zizidila kinsona. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O Yave okedi yo Yosefe.” (Etuku 39:2) Ka lukatikisu ko vo Yosefe waziulanga ntim’andi kwa Nzambi. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Yave ofinamene awonso bekumbokela.” (Nkunga 145:18) Nkia diambu diankaka diasadisa Yosefe mu finama Nzambi andi?

O Yosefe kadimbula vuvu ko, wakivananga emvimba muna salu kiandi. Muna kuma kiaki, wasambulwa kwa Yave yo mwenwa dienga kwa mfumu andi. Potifa wamona vo Yave wa Nzambi a Yosefe wasambulanga ntaudi andi. Ka lukatikisu ko vo e nsambu zazi zawokesa kimvuama kia Potifa. Yosefe wakwamanana mwenwa edienga kwa mfumu andi yavana Potifa kanyekeka e mbebe ya nzo andi ye yawonso kakala yau.—Etuku 39:3-6.

Yosefe wasisa mbandu ambote kwa aleke besadilanga Nzambi o unu. Ezak’e ntangwa, vava bekalanga kuna sikola bekuyimwenanga nze nzenza mu nza yayi yakondwa vuvu, yazala ye mavangu ma mpandu. Avo onwananga ye diambu diadi, sungamena dio vo Yave kasoba ko. (Yakobo 1:17) Okalanga yo wantu awonso besikilanga ye kwikizi muna yandi ye besianga ngolo muna kunsadila yo kunyangidika. Okubasambulanga, i diau mpe kevanga kwa ngeye.

Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga vo Yosefe wakala se “mote muna mpwa, mote muna ndose” yo nungunuka muna ntela. E mvovo miami misonganga vo vonza kiafinamanga kwa Yosefe, kadi okala ye mpwa yambote sungididi kia wantu kutuntanga.

Yosefe watatidilanga e kwikizi kiandi muna Nzambi, kansi nkaz’a Potifa kakala nkwa kwikizi ko. Tutanganga vo: “O mambu mama vava mavioka, o nkaz’a mfumu andi osidi Yosefe o meso; ovovele vo, leka yame.” (Etuku 39:7) Nga Yosefe wayambula vo nkento ndioyo wa mundembi kwikila kamvukumuna? Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo Yosefe kamonanga nsatu za vukana ko zina aleke bemonanga, ke uvovanga mpe ko vo nkento ndioyo wa mvuama kakala mote ko. Nga Yosefe wayindula vo e diambu diadi ke dizayakana ko kwa mfumu andi? Nga wayindula vo vuama kevuama avo olele yandi?

Ke tulendi zaya mawonso ko kayindulanga Yosefe. Kansi, e mvutu zandi zikutusonganga dina diakala muna ntim’andi vava kavova vo: ‘O mfumu ame kazeye eki kina yame mu nzo ko, yawonso kena yau osidi yo vana koko kwame. Ke ven’ona unsundidi o nene ko mu nzo yayi; kasidi kunsweka ma ko, nangu ngeye kaka, kadi ngeye i nkaz’andi: Ozevo nkia mpanga mvanga e diambu diadi diambi-mbi-mbi, yasumukina Nzambi?’ (Etuku 39:8, 9) Nga olenda yindula Yosefe vava kayika mvovo miami ye sikididi kiawonso? Kakala nkutu ye ntangwa ko ya yindula evangu diadi ngatu yangalela dio. Ekuma?

Nze una Yosefe kavova, Potifa wa mfumu andi wambundanga e vuvu. Wamvana kiyekwa kia nzo andi yawonso, kansi kamvana nkaz’andi ko. Aweyi Yosefe kadi vangila e diambu diadi diambi-mbi-mbi? Kakala nkutu ye ngindu zazi ko. Wasaula mvimba e ngindu za sumukina Yave wa Nzambi andi. Yosefe walongoka mayingi kwa mase mandi mu kuma kia mpila ina Nzambi kebadikilanga o longo yo songa kwikizi. Yave wasikidisa longo lwantete yo songa una kebadikilanga lo. O yakala yo nkento bafwete zingila kumosi yo kituka se “nitu mosi.” (Etuku 2:24) Awana bekululanga nsiku wau, Nzambi befungisanga makasi. Muna bonga e nona, awana bavava leka Sara wa nkaz’a Abarayama mu kingolo yo Rebeka wa nkaz’a Isaki ona wakala nkaka a Yosefe, mu vonza bayisia. (Etuku 20:1-3; 26:7-11) Yosefe, walongoka diambu diamfunu muna lusansu lwalu yo zingila e ngwizani ye diambu diadi.

O nkaz’a Potifa kayangalela mvutu za Yosefe ko. Yindula una kamona vava mpasi ntaudi ndioyo kamveza yo badikila mvovo miandi vo ‘miambi-mbi-mbi.’ Kana una vo i wau, nkento ndioyo kayoya ko. Nanga o lulendo ye umvuania wamfila mu vanga mawonso muna vava vukumuna Yosefe. Watanginina Satana vava kateza vukumuna Yesu. Kana una vo Satana kalenda vukumuna Yesu ko, kayoya ko, wavingila ‘yavana kavwa e ntangwa’ yambote. (Luka 4:13) Muna kuma kiaki, wantu akwikizi bafwete sikila yo zizidila e ntonta. I diau kavanga o Yosefe. Kakala ye una kavengela mvovo mia nkento ndioyo ko kadi wamvovesanga “lumbu ke lumbu.” Tutanganga vo: Yosefe ‘Kasidi kunwila ko.’ (Etuku 39:10) Kansi, nkaz’a Potifa wasiatamana kumvukumuna.

Wavingila yavana ntaudi zawonso zavaika muna nzo. Wazaya wo vo Yosefe okota muna nzo mu sala e salu kiandi. Vava kakota, wanlekela ntambu. Wasimbinina mvuatu andi yo kumvovesa vo: “Leka yame.” Yosefe wavanga diambu vana vau. Watina, kansi o nkento wasimbinina o mvuatu andi. Watina yo sisa mvuatu vana moko mandi.—Etuku 39:11, 12.

Tufwete sungamena luludiku lwavumunwinwa lwa Paulu wa ntumwa vo: ‘Nutina e zumba.’ (1 Korinto 6:18) Ekwe mbandu ambote kasisa Yosefe kwa Akristu awonso! Ezak’e ntangwa, tusalanga kumosi yo wantu ke belemvokelanga nsiku mia Nzambi ko, kansi ediadi ke difwete kutufila ko mu vukumunwa muna nzila zambi. Tufwete tina kana nkutu nkia mfwilu dikututwasila.

O Yosefe mpasi zayingi kamona. Nkaz’a Potifa wanlandila kunda. Vana vau, wayantik’o kaza yo bokela ntaudi zawonso muna nzo. Wavova vo Yosefe wazola kunleka mu kingolo yo tina vava kakaza. Wasimbinina o mvuatu a Yosefe yavana nkaz’andi kalwaka. Vava Potifa kalwaka wavunina Yosefe mambu yo vova kwa nkaz’andi vo yandi i nkwa kuma muna twasa o ntaudi ndioyo muna nzo au. O Potifa adieyi kavanga? Tutanganga vo: “Ofungidi o makasi. Umbakidi, unsidi muna pelezo.”—Etuku 39:13-20.

Ka tuzeye mayingi ko una wakadila e pelezo ya Angipito kuna ntama. Kansi, asatuludi babundumuna yaka ya masuku ma pelezo. Yosefe wayikila fulu kasiwa nze “mvaka,” i sia vo fulu kia tombe ye kiampasi muna vaika. (Etuku 40:15) Muna nkand’a Nkunga tutanganga mu kuma kia mpasi kamweswa vo: “Bankomène o malu muna luvambu; o tadi ukotele muna moyo andi.” (Nkunga 105:17, 18) Angipito bakanganga abakami muna luvambu, bakanganga moko mau kunima yavana kongonia yawanananga, akaka bavuatiswanga nsanga mia sengwa muna nsingu. Kana una vo Yosefe kavanga kwandi mbi ko, wamweswa mpasi zayingi.

Edi diasunda e mpasi, o Yosefe kakala ye lumbu kia vaika ko muna pelezo. Tutanganga vo Yosefe wakwamanana “muna pelezo,” mvu miayingi kaviokesa muna fulu kiakina kiambi.a Kazaya ko kana vo osinga vaikiswa muna pelezo. Nki kiansadisa mu lembi dimbula e vuvu yo lembi bwa muna lukendalalu ekolo kaviokesanga tumingu ye ngonde mu mpasi zazi?

Nkand’a Nzambi ukutuvananga e mvutu zasikila: “Yave okedi yo Yosefe, unsongele walakazi.” (Etuku 39:21) Kavena diambu ko dilenda vengomona e nzol’a Yave kwa selo yandi yakwikizi, kiakala fulu kia tombe, yaka ya pelezo ngatu luvambu. (Roma 8:38, 39) Yindula una kamona Yosefe vava kasambanga kwa S’andi ezulu yo kunzayisa e mpasi zandi zawonso, yo tambula luvuvamu lwa “Nzambi wa fiauzi wawonso.” (2 Korinto 1:3, 4; Filipi 4:6, 7) O Yave nkia lusadisu lwakaka kamvana? Tutanganga vo Yave ‘wamvana edienga muna meso ma nkuluntu a pelezo.’

Abakami salu bavewanga, ediadi diavana lau kwa Yosefe muna sambulwa kwa Yave. Nsadi ambote kakala, watoma salanga konso salu kavewanga yo yambula mawonso vana moko ma Yave. Muna lusadisu lwa Yave, o Yosefe wazitiswanga yo bundwa e vuvu nze una kamwenwa edienga muna nzo ya Potifa. Tutanganga vo: “O nkuluntu a pelezo osidi akangami awonso bakala muna pelezo vana koko kwa Yosefe; konso una bavangidi mo, i yandi ovangidi wo. O nkuluntu a pelezo katadidi ma ko kina vana koko kwandi, kadi o Yave okedi yandi: Konso owu kavangidi, o Yave osambwidi wo.” (Etuku 39:22, 23) Ekwe lufiaulwisu katambula Yosefe wau kazaya vo Yave wakala yandi!

Ezak’e ntangwa tulenda bangikwa, kendalala yo mweswa mpasi kondwa kuma, ozevo tulenda longoka diambu diamfunu muna lukwikilu lwa Yosefe. Avo tukwamanene samba kwa Yave, tatidila nsiku miandi yo vanga mawonso mansongi vana ndose andi, okutusambula. O Yave wasambula Yosefe mu mpila zayingi nze una tumona muna malongi melanda.