KAPU 18
Akweyi Kutukanga Nzimbu Zisadilwanga Salu ya Kintinu?
1, 2. (a) Mpangi Russell nkia mvutu kavana kwa mfumu a dibundu ona wazola zaya una e salu ya Alongoki a Bibila yafidilwanga? (b) Adieyi tubadika mu longi diadi?
LUMBU kimosi, mfumu a dibundu Igreja Reformada wayenda kingula mpangi Charles T. Russell mu vava zaya una wafidilwanga e salu kia alongoki a Bibila.
Mpangi Russell wamvovesa vo: “Ke tulombanga nkayilu ko.”
Mfumu a dibundu wayuvula vo: “Akweyi nubakilanga e nzimbu?”
Mpangi Russell wavutula vo: “Avo ivovese e ludi, nanga diampasi dikala mu kwikila. Vava wantu bekwendanga muna tukutakanu tweto, ke bemonanga malonga ko meviokeswanga kwa konso muntu mu lomba e nkayilu. Kansi, bemonanga vo nzimbu zayingi zifwaswanga. Bevovanga vo ‘nzimbu zayingi bafwasa mu tunga e seka diadi. . . aweyi ndenda vanina nzimbu mu kuma kia salu kiaki?’”
O mfumu a dibundu watungununa mpangi Russell yo lembi kwikila mana mpangi kavova.
Mpangi Russell wavova vo: “Ekiaki i ludi kikilu ikuvovesanga. Bekungyuvulanga vo, ‘Aweyi ndenda vanina nzimbu mu kuma kia salu kiaki?’ Vava muntu kesambulwanga yo vwa nzimbu, okalanga y’etima dia sadila zo muna salu kia Mfumu. Avo kena ye nzimbu ko, ekuma tukunkomekena mu vanga wo?”a
2 Mpangi Russell “ludi kikilu” kavova. Tuka kolo, o nkangu a Nzambi uvananga tukau twamvevo mu yikama nsambil’aludi. Mu longi diadi tufimpa yaka nona ya Nkand’a Nzambi kumosi ye ya lumbu yeto. Ekolo tubadika kuna kutukanga e nzimbu zisadilwanga e salu ya Kintinu o unu, diambote konso muntu kakiyuvula: ‘Aweyi ndenda songela vo iyikamanga Kintinu?’
“Konso ona una yo Ntim’amvevoki, Mbula Katwala lo, o Lukau”
3, 4. (a) Nkia vuvu kena kiau o Yave muna asambidi andi? (b) Aweyi Aneyisaele bayikamena e salu kia tunga saba?
3 Yave obundanga asambidi andi akieleka e vuvu. Ozeye wo vo avo baveno elau, besonga o zola kwau muna vanina kuna mvevo ye kiese kiawonso. Yambula twabadika nona yole ya lusansu lwa Isaele.
4 Vava Aneyisaele bavaika muna Engipito, Yave wabavovesa vo batunga e saba kia nsambila. Nzimbu zayingi zavavwanga mu tunga e saba ye lekwa yadi mo siwa. Yave wavovesa Mose vo kavana e lau kwa nkangu mu yikama e salu. Wamvovesa vo: “Konso ona una yo ntim’amvevoki, mbula katwala lo, o lukau lua Yave.” (Luv. 35:5) O nkangu owu wafuntukininge ke kolo ko muna “salu yawonso yampasi,” adieyi wavanga? (Luv. 1:14) Bayikama kikilu e salu. Kuna mvevo wawonso batwasa wolo, palata ye lekwa yankaka yantalu. Yayingi muna lekwa yayi mfumu zau babavana yo kuna Engipito. (Luv. 12:35, 36) Aneyisaele bavana vioka nkutu ina yavuwanga o mfunu, yavana basimwa vo ke batwasi diaka lekwa ko.—Luv. 36:4-7.
5. Adieyi bavanga Aneyisaele vava Davidi kabavana elau dia vana tukau mu tunga e tempelo?
5 Vava vavioka mvu 475, Davidi wavana ‘lusalu lua yandi kibeni’ mu tunga e tempelo, fulu kiantete kia nsambil’aludi ova ntoto. I bosi, wavana akw’andi Aneyisaele elau dia vana ina bakala yau. Wayuvula vo: “Nani ozevo okwiyivanin’o unu kiaki kwa Yave kuna mvevo e?” O nkangu “muna ntim’asikila i bavanina kuna mvevo kwa Yave.” (1 Tus. 29:3-9) Vava kabakula etuku dia tukau, Davidi wasamba kwa Yave vo: “E ma yawonso kwa ngeye itukidi, i yaku tuvanini.”—1 Tus. 29:14.
6. Ekuma Nzimbu zinina zamfunu muna lunga-lunga e salu ya Kintinu o unu? Nkia yuvu divaikisanga?
6 Mose yo Davidi ke bakomekena nkangu a Nzambi ko mu vana tukau. Kansi, o nkangu wavana kuna ntim’a mvevo. Adieyi tuvova mu lumbu yeto? Tutomene wo zaya vo e salu kisalanga Kintinu kia Nzambi nzimbu kivavanga. Nzimbu zayingi zivavwanga mu vaikisa yo kayanesa Bibila ye nkanda misasilanga e Bibila, tunga yo lunga-lunga fulu ya tukutakanu ye mavula yo vana lusadisu lwa nzaki kwa mpangi zeto bebwilwanga e sumbula. Ediadi divaikisanga yuvu yamfunu: Akweyi kutukanga e nzimbu zazi? Nga alandi a Ntinu bafwete komekenwa mu vana e nzimbu?
“Ketuvava Ngatu Lomba Lusadisu kwa Wantu Ko”
7, 8. Ekuma nkangu a Yave ke uvavilanga yovo lomba nzimbu ko kwa wantu?
7 Mpangi Russell ye akw’andi ke batanginina fu kia lomba nkayilu ko eki kitoma monekanga muna mabundu ma Kikristu kia Kimpangila. Mun’Eyingidilu diazole, vana ntu a diambu “Nga Eyingidilu Ozolele?” mpangi Russell wavova vo: “Tukwikilanga vo YAVE i nsadisi a ‘Zion’s Watch Tower’ (Eyingidilu). Muna kuma kiaki, ke tuvava ngatu lomba lusadisu kwa wantu ko. Ndiona ovovanga vo: ‘O wolo ye palata ina muna mongo yame,’ vava keyambula vana lusadisu, tubakula vo e ntangwa ifwene ya yambula vayikisa Eyingidilu.” (Kan. 2:7-9) Se vioka mvu 130, Eyingidilu ye nkubika ivaikisanga dio ikwamanananga nungunuka.
8 Nkangu a Yave ke belombanga nzimbu ko. Ke beviokesanga longa ko mu lomba nkayilu yovo twika nkanda mu lomba lusadisu. Ke besadilanga mpe nsinsani ko mu vwa nzimbu zayingi. Belandanga dina diasonama mun’Eyingidilu vioka mvu miayingi vo: “Tubadikilanga dio vo ke diansongi ko mu lomba e nzimbu mu kuma kia Mfumu nze una uvanganga mabundu mankaka. . . E ngindu zeto i zazi, e nzimbu zilombelwanga muna nkumbu a Mfumu eto muna sadila ndekwa za mpila mu mpila, zambi kikilu, ke tondanga zo ko ye ke zitwasanga nsambu ko kw’awana bevananga zo ngatu muna salu kisalwanga.”b
“Yambula Konso Muntu Kavanga una Kakanini Muna Ntim’andi”
9, 10. Akieyi i kuma kiantete kikutufilanga mu vana tukau twamvevo?
9 Wau vo tu nkangu a Kintinu, mu lumbu yeto ke divavanga ko vo twakomekenwa mu vana tukau. Kansi, kuna kiese kiawonso tusadilanga nzimbu ye lekwa yeto mu yikama salu ya Kintinu. Ekuma tuvaninanga kuna mvevo? Badika kuma tatu.
10 Kiantete, tuvananga tukau kuna mvevo kadi tuzolanga Yave ye tuzolele vanga “oma matomene vana ndose andi.” (1 Yoa. 3:22) Yave oyangalelanga selo kiandi ona ovananga kuna mvevo a ntima wawonso. Yambula twabadika e mvovo mia Paulu mu kuma kia tukau bevananga Akristu. (Tanga 2 Korinto 9:7.) O Nkristu akieleka ke katikisanga ko yovo komekenwa mu vana tukau. Kansi, ovananga kadi i ‘una kakanini ovanga muna ntim’andi.’c Ovananga tukau vava kezayanga dina divwilu o mfunu ye una kalenda sadisila. Yave oyangalelanga ndiona ovaninanga mu mpila yayi, kadi “Nzambi ozolele mvani amvevo.” E nsekola yankaka ivovanga vo: “Nzambi ozolanga wantu ana bezolanga vana.”
Alek’eto mpe kuna Moçambique bezolanga vana lukau
11. Adieyi dikutufilanga mu vana Yave lukau lweto lusundidi o wete?
11 Kiazole, tuvananga tukau twa lekwa mu vutula matondo kwa Yave muna nsambu zayingi tutambulanga. Badika nkanikinu una muna Nsiku a Mose. (Tanga Nsiku 16:16, 17.) Vava bayendanga muna nkinzi ntatu konso mvu, konso yankala muna Aneyisaele wavananga tukau ‘mun’owu wa nsambu zina Yave kamvene.’ Kansi, vitila benda muna nkinzi wau, diavavanga vo konso yakala katanga lekwa yandi yo fimpa muna ntim’andi yo sola lukau lusundidi o wete kalenda nata. Diau adimosi, vava tumonanga e mpila Yave kekutusambulwilanga, dikutufilanga mu kumvana lukau lweto lusundidi o wete. Lukau lweto lwa nsi antima kumosi ye tukau twa lekwa tuvananga, i ziku kisonganga vo tutoma yangalelanga e nsambu zina Yave kekutuvananga.—2 Kor. 8:12-15.
12, 13. Aweyi tukau tweto twamvevo tusongelanga o zola kweto muna Ntinu? Ntalu kwa kevananga konso muntu?
12 Kiatatu, muna vana tukau tweto twa mvevo, tusonganga zola kweto muna Yesu Kristu wa Ntinu. Mu nkia mpila? Badika dina Yesu kavovesa alongoki andi muna fuku wansuka wa zingu kiandi ova ntoto. (Tanga Yoane 14:23.) Yesu wavova vo: “Ovo muntu unzolele e diambu diame olunda dio.” Dimosi muna “diambu” dia Yesu, i nkanikinu andi wa samuna e nsangu zambote za Kintinu mu nza yawonso. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Tulundanga e “diambu” diadi muna vanganga mawonso tulenda, i sia vo sadilanga ntangw’eto, ngolo ye mavwa meto mu nungununa e salu kia samuna e nsangu zambote za Kintinu. Muna mpila yayi, tusonganga o zola kweto kwa Masia wa Ntinu.
13 Elo, wau vo tu nkangu a kwikizi a Kintinu, tuzolele songa ye ntim’eto wawonso vo tuyikamanga Kintinu muna vananga tukau twa nzimbu. Ntalukwa tulenda vana? E zazi nzengo za konso muntu. Konso muntu kavana konso kina kalenda. Ndonga muna mpangi zeto ke bena ye mavwa mayingi ko. (Mat. 19:23, 24; Yak. 2:5) Kansi, dialufiaulwisu kwa mpangi zazi mu zaya vo Yave yo Mwan’andi beyangalelanga lukau lwa ntima mvevo bevananga kana nkutu lwakete.—Maku 12:41-44.
Aweyi e Nzimbu Zitambulwilwanga?
14. Aweyi Mbangi za Yave bakayilanga e nkanda mu mvu miayingi?
14 Mu mvu miayingi, Mbangi za Yave bakayanga e nkanda muna tukau twakete. E ntalu yasikidiswa yakete kikilu yakala kimana wantu batambula e nkanda, kana nkutu asukami. Avo muntu osongele luzolo lwambote kansi kena ye nzimbu ko, ateleki a Kintinu bansisilanga o nkanda. Ekani dia ateleki i sisa e nkanda kwa wantu ana beyangalela mio tanga yo vwa nluta.
15, 16. (a) Muna mvu wa 1990 nkia nsobani bavanga e Buka kia Selo Yambuta mu mpila ina tukayilanga nkanda mieto? (b) Aweyi tuvaninwanga tukau twamvevo? (Tala mpe babu “Akweyi Tukwendanga Tukau Tweto?”)
15 Muna mvu wa 1990, Buka kia Selo Yambuta basoba e mpila ya kayila e nkanda mieto. Tuka muna mvu wau, kuna Estados Unidos e nkanda miawonso miayantika kaywa muna tukau twa mvevo. Nkanda wafilwa muna nkutakani zawonso za Estados Unidos wasasila vo: “Eyingidilu ye Despertai! ivewa kwa ateleki ye kwa wantu besonganga luzolo lwambote lembi lomba nzimbu yovo sikidisa ntalu ifwete vanwa muna tambula nkanda. . . . Konso muntu ozolele vana lukau mu yikama salu kieto kia longa, olenda wo vanga, kansi balenda tambula e nkanda kana nkutu ke bavene lukau ko.” E nkubika yayi ya kiesesa e mpila isadilwanga e salu kieto yo songa vo ‘ke tuna nze engi ko, ana betekanga diambu dia Nzambi.’ (2 Kor. 2:17) Kuna kwalanda, e nkubika yayi yasikidiswa mu nza yawonso.
16 Aweyi tukau twa mvevo tuvaninwanga? Muna Maseka ma Kintinu ma Mbangi za Yave muna ye nkela zisiwanga tukau. Konso muntu olenda kwandi tula tukau muna nkela yoyo yovo fila tukau kuna vula dia Mbangi za Yave. Konso mvu longi dimosi dia Eyingidilu disonganga una muntu kalenda vanina tukau.
Aweyi e Nzimbu Zazi Zisadilwanga?
17-19. Sasila una usadilwanga tukau twa (a) salu kia nz’amvimba, (b) salu kia tunga Maseka ma Kintinu mu nz’amvimba ye (c) nsatu za nkutakani.
17 Salu kia Nz’amvimba. Nzimbu zisadilwanga mu lunga-lunga salu kia samuna nsangu zambote mu nza yawonso. Zisadilwanga mu vaikisa nkanda mikayaneswanga mu nza yawonso, tunga yo lunga-lunga mavula yo kubika sikola zayingi za Kimfumu. Vana ntandu, e nzimbu zisadilwanga mpe mu lunga-lunga misionario, akengi a zunga ye aviti a nzil’a espesiale. Tukau tweto tusadilwanga mpe mu vana lusadisu lwa nzaki kwa mpangi zeto bebwilwanga sumbula.d
18 Salu kia Tunga Maseka ma Kintinu mu Nz’amvimba. E nzimbu zisadilwanga mu sadisa nkutakani mu tunga yovo vangulula Seka dia Kintinu. Ekolo tukau tutambulwanga, e nzimbu zazi zilenda sadilwa mu sadisa nkutakani zankaka.e
19 Nsatu za Nkutakani. E nzimbu zisadilwanga mu sumba lekwa ivwilu o mfunu muna nkutakani yo velelesa e Seka dia Kintinu. Akuluntu balenda sikidisa vo e ndambu a nzimbu zafilwa kuna vula kimana zasadilwa mu nungununa salu kia nz’amvimba. I bosi, akuluntu besunzulanga e nzengo babakidi kwa nkutakani. Avo ampangi batondele, e nzimbu zikubikilu zilenda filwa kuna vula. Konso ngonde, o mpangi olunga-lunganga mambu ma nzimbu za nkutakani kafwete zayisanga e nkutakani una usadilu e nzimbu.
20. Aweyi olenda kembelela Yave muna ‘vwa kwaku’?
20 O badika mawonso mevavwanga mu lungisa e salu kia samuna e nsangu za Kintinu yo kitula wantu se alongoki mu nza yawonso, ditusadisi mu ‘zitisila Yave muna vwa kweto.’ (Nga. 3:9, 10) O vwa kweto i lekwa yawonso tuna yau muna nitu, ngindu ye muna mwanda. Kieleka, tuzolele yo sadila una ufwene muna salu kia Kintinu. Kansi, sungamena dio mpe vo o vwa kweto i mavwa mana tuna mau. Yambula twavana konso kina tulenda ye konso ntangwa tulenda wo vanga. O tukau tweto twa mvevo tukembelelanga Yave yo songa vo tuyikamanga Kintinu kia Masia.
a Eyingidilu dia 15 Yuli 1915, lukaya lwa 218-219.
b Eyingidilu dia 1 Agositu 1899, lukaya lwa 201.
c Nkwa ngangu mosi wavova vo o mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “una kakanini” usonganga vo “una katekele kana.” Wakudikila vo: “Kana una vo o vana kiese kutwasanga, o muntu kafwete teka kubama yo vana kuna ntim’a mvevo.”—1 Kor. 16:2.
d Muna zaya diaka mankaka mu kuma kia salu kia sadisa awana bebwilwanga sumbula tala Kapu kia 20.
e Muna zaya diaka mayingi mu kuma kia ntungilu a Maseka ma Kintinu, tala Kapu kia 19.