‘E Vita Yangani ya Yave’

DAVIDI wasonga unkabu vana ndose a buka kia makesa mamvumisanga. Yau awonso bamona wonga yo tina. Nkia diambu diabamwesa o wonga? Nkumbu miayingi, Davidi wabawanga ekolo bavovololanga nkumbu a muntu mosi. Vava makesa batelama vana ndimb’a nwanina vita, o muntu ndioyo mpe wakala yau e ntwadi. Nanga yandi wasunda o lambuka muna wantu awonso Davidi kamona muna zingu kiandi.

O muntu ndioyo i Ngoleyate! Davidi wabakula ekuma makesa bamwenanga Ngoleyate wonga. Muntu ampwena-mpwena kakala. Kana nkutu kanete nwaninwa ya vita ko, e zitu diandi diasunda e zitu dia wantu wole ampwena. Nwaninwa yangolo kakala yau, kesa dia yakala ye wazaya toma nwana e vita. Kuna lulendo lwawonso Ngoleyate walomba muntu kenda kunwanisa. Se yindula e zú dia nding’andi vana mbat’a mongo ekolo kesevanga e vu kia makesa ma Isaele yo Ntinu au Saulu. Wavumisanga wantu awonso yo kubasunda muna vita.—1 Samuele 17:4-10.

E vu kia makesa ma Isaele bamwene wonga. Ntinu Saulu mpe omwene wonga. Vava kiavioka ngonde mosi, Davidi wawá e diambu diadi. E vu kia makesa ma Afelesetia ye Aneyisaele ke balendanga vanga diambu ko ekolo Ngoleyate kabasevanga lumbu ke lumbu. Davidi okendalele. Diankenda mu mona ntinu a Isaele ye makesa mandi kumosi mpe ye mpangi zitatu za Davidi basundilu kwa wonga. Kuna kwa Davidi, Ngoleyate wa mundembi vumina Nzambi, katiangwini vu kia makesa ma Isaele ko, kansi Yave wa Nzambi a Isaele katiangwini. Kansi o Davidi adieyi kevanga wau vo nleke? Adieyi oyeto tulenda longoka muna mbandu a lukwikilu lwa Davidi?—1 Samuele 17:11-14.

Yambula twavutuka muna kileke kia Davidi. Lumbu kimosi Davidi wayenda vungula mameme ma se diandi kuna miongo mia Beteleleme. Mote kakala tuka muna kileke kiandi, ngangu mpe kakala. Muna ntangw’a vundu, Davidi kokolo kiandi kasikanga. Watoma sivikanga o nsema wa Nzambi, e ngangu zandi za sikila e kokolo zawokela kwayingi. Kansi lumbu kimosi muna nkokela, Davidi wayenda landwa. O se diandi wantumisa mu nzaki zawonso. —1 Samuele 16:12.

Vava Davidi kaluaka, omwene se diandi omokenanga ye mbuta muntu mosi. I Samuele wa ngunz’a kwikizi. Yave watuma Samuele kenda kusa mosi muna wan’a Yisai, kimana kuna sentu kakala se ntinu a Isaele. Samuele wamona mpangi nsambwadi za Davidi, kansi Yave wavovesa Samuele vo, kasolele mosi muna yau ko. Davidi vava kaluaka, Yave ovovese Samuele vo: ‘Unkusa, kadi i yandi yuyu.’ Vana meso ma mpangi za Davidi, Samuele oziudi e mpoka yazala yo mazi mantalu, okusidi e ndambu muna ntu a Davidi. Tuka muna lumbu kiakina e zingu kia Davidi kiasoba emvimba. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O mwand’a Yave wizidi kuna ngolo muna Davidi tuka lumbu kina.”—1 Samuele 16:1, 5-11, 13.

Nga Davidi wayantika vava kutumuna e kintinu kia Saulu? Ve, wavingila ye kiese kiawonso yavana o mwand’a Yave wanzayisa e ntangwa keyala. Muna kolo kiakina kiawonso, Davidi wasalanga e salu kiandi kia vungula mameme. Wakivana e mvimba muna salu kiaki yo unkabu wawonso. E kambi dia mameme ma se diandi nkumbu miole diakala mu vonza kia bulu yansisi, nkosi ye use. Davidi katina e bulu yayi yansisi ko. Wanwana yau muna tanina mameme ma se diandi. E nkumbu miau miole, Davidi wavonda e bulu yayi yansisi muna moko ma nkatu.—1 Samuele 17:34-36; Yesaya 31:4.

Kuna kwalanda, Davidi wamona diaka wonga. Mana kavanganga malwakanga kwa Ntinu Saulu. O tukanu twa ntinu Saulu twafunga. Kansi wazayakana vo kesa diangolo muna vita, wavidisa e dienga dia Yave muna kolamena luludiku lwa Nzambi. Yave wakatula o mwand’andi kwa Saulu, o ntinu wafilwanga kwa mianda miambi. Wafunganga makasi, kabundanga wantu vuvu ko ye wayivana muna umpumbulu. Vava e mianda miambi miatokanesanga Saulu, e miziki miavuvikanga e ngindu zandi. Mosi muna wantu a Saulu wazaya wo vo Davidi ozeye toma sika miziki ye kesa dia vita. Muna diadi, Davidi wabokeleswa, kuna kwalanda wakituka se nsiki a miziki kuna lûmbu lwa ntinu Saulu ye nati a nwaninwa ya vita.—2 Samuel 15:26-29; 16:14-23.

Aleke balenda longoka mayingi muna lukwikilu lwa Davidi muna diambu diadi. Zaya dio vo ntangwa yayingi kaviokesa muna mambu mamfinamesa yo Yave. Vana ntandu, Davidi wakala ye ngangu zansadisa mu kala nsadi ambote. Muna mawonso mama, Davidi wayambula vo mwand’a Nzambi wafila e zingu kiandi. Ekwe mbandu ambote kwa yeto awonso!—Kimpovi 12:1.

Vava Davidi kasadilanga Saulu, nkumbu miayingi wavutukanga kuna nzo au mu kwenda vungula mameme, ezak’e ntangwa lumbu yayingi kavanganga. Muna kolo kiaki o Yisai watuma Davidi kenda monana ye mpangi zandi zitatu bakala muna vu kia makesa ma Saulu. Kuna nlemvo wawonso Davidi wanatina mpangi zandi madia kuna Ndimb’a Ela. Vava kaluaka, Davidi wasivika mu mona e vu yole ya makesa vana mbat’a miongo mina tuyikidi kuna lubantiku lwa longi diadi. Konso vu kuna sambu diandi, o ndimb’a Ela vana kati.—1 Samuele 17:1-3, 15-19.

O Davidi ka kwikila diambu diadi ko. Aweyi e vu kia makesa ma Yave wa Nzambi amoyo bafwete mwena o wonga wa mpasi muntu olembi vuminanga Nzambi? Kuna kwa Davidi, o Ngoleyate Yave katiangunanga. Dianu vo, kuna unkabu wawonso Davidi wavovesa makesa vo onwanisa Ngoleyate yo kumvonda. Eliabe wa mpangi a Davidi owidi e moko kiaki. Muna kuma kiaki, otumbidi nleke andi Davidi kuna makasi mawonso. Umvovese vo kadingalala kaka yo tala una benwanina e vita. Kansi Davidi umvutwidi vo: ‘Adieyi mpangidi owau? Diambu dimosi kaka ngiuvuidi!’ I bosi, Davidi ovutukidi kwandi, wele zayisa wantu akaka vo Ngoleyate fwa kefwa. Muntu mosi ozayisi e diambu diadi kwa ntinu Saulu. O Ntinu okanikini vo Davidi katwaswa vana ndose andi.—1 Samuele 17:23-31.

Davidi wavovesa ntinu mvovo mia unkabu mu kuma kia Ngoleyate, oku vo: ‘Ke muntu ko otelama ntima mu kuma kiandi.’ Ntinu Saulu yo wantu andi batokananga mu kuma kia Ngoleyate. Nanga vilwa bavanga wau bakitezanesa yo Ngoleyate wampwena-mpwena. E ntela miau vana luketo lwa Ngoleyate miasukilanga. Babanza vo, o muntu ndioyo wampwena-mpwena okubatufakesa. Kansi o Davidi ke wau ko kayindula. E longi diadi dikutusonga vo Davidi wamwena e diambu diadi mu mpila yaswaswana. Wakivana muna nwana yo Ngoleyate.—1 Samuele 17:32.

O Saulu ovezele Davidi, oku vo: “Kulendi nwanisa Mfelesetia ndioyu ko; kadi u nleke kwaku, oyandi kesa tuka kileke kiandi.” Nga Davidi kimwana-mwana kakala? Nkatu, kansi nleke kakala ye kafwana kala muna vu kia makesa ko, kadi kindende kwandi. Kansi Davidi wazayakana vo kesa dia vita, nanga muna kileke kiandi diavangamena.—1 Samuele 16:18; 17:33.

Davidi osamunwini diaka Saulu dina kavanga kwa nkosi ye use. Nga Davidi sana kayisana? Nkatu. Davidi watoma zaya e nsunda kasunda e bulu yayi yansisi. Wavova vo: “O Yave ona unkôlele vana kandazi kia nkosi ye kandazi kia use, okunkôla vana koko kwa Mfelesetia ndioyu.” Saulu kena y’edi kavanga ko, otondele kaka, ovovese Davidi vo: “Wenda, o Yave okala yaku.”—1 Samuele 17:37.

Nga ozolele kala yo lukwikilu nga lwa Davidi? Kansi zaya dio vo lukwikilu lwa Davidi ke lwakivunina ko. Davidi wakwikilanga muna Nzambi andi mu kuma kia zayi wandi yo mambu kawanana mau muna zingu kiandi. Wazaya wo vo Yave i Ntanini andi ye Olungisanga nsilu miandi miawonso. Avo tuzolele kala yo lukwikilu lwa mpila yayi, tufwete kwamanana longoka mambu ma Nzambi muna Nkand’a Nzambi. Avo tusadila mana tulongokanga, se twavua nluta ye lukwikilu lweto lukumama.—Ayibere 11:1.

Entete, Saulu ovuikidi nwaninwa kiandi kwa Davidi. Kiafwanana ye nwaninwa kia Ngoleyate, kiavangilwa mu nsongo, ye kinkutu kia mabala ma nsongo. Davidi ovuete nwanina kiaki kiampwena, otezele diata, omwene vo ke lenda ko. Davidi kasidi longwa e salu kia kisoladi ko, i dianu kalendele vuatila e nwanina kiaki ko, kadi Saulu wavuatanga kio yandi i muntu wasunda wantu awonso o ntela muna zulu kia Isaele. (1 Samuele 9:2) Davidi okatwidi e nwaninwa kiaki, obongele yunga kavuatanga vava kavungulanga e kambi dia mameme.—1 Samuele 17:38-40.

Davidi obongele nkau andi wa kimvungudi, osidi e nkutu vana vembo yo nsing’a tubila matadi. O nsinga wau ke nwaninwa kia bundila vuvu ko. Kiavangilwa mu nsinga miole yo nkand’a bulu vana kati wayikakesanga e nsinga miami. Nwaninwa kiambote kwa mvungudi. Kadi o mvungudi watulanga e tadi vana nkand’a bulu, wazietomonanga dio mu ngolo zawonso, i bosi wayambulanga nsinga umosi, vana vau e tadi diavaikanga. Ezak’e ntangwa e nwaninwa kiaki kiasadilwanga kwa vu ya makesa.

O Davidi okubamene, wele wanana yo mbeni andi. Se yindula e sambu ya Davidi vava katelamene vana ndimb’a Ela yo bonga matadi tanu makete, mavindumuka. Wele ntinu kuna fulu kia nwanina e vita!

Ngoleyate vava kamwene Davidi wa mbeni andi, adieyi kayinduidi? “Umvezele: kadi nleke kwandi, walôka wa mpw’ambote.” Ngoleyate wavova diaka vo: “Omono nga i mbwa okungizila yo nkau e?” Kieleka, wamona o nkau a Davidi, kansi kamona nsing’a tubila matadi ko. Ngoleyate osibidi Davidi muna nkumbu a zinzambi za Felesetia. Odidi e ndofi vo e vimbu dia Davidi wa mbeni andi ovana dio kwa nuni za zulu ye kwa bulu ya mfuta.—1 Samuele 17:41-44.

Yamu unu kiaki, e mvutu za Davidi i mvovo mia nkuma mia lukwikilu. Se yindula nleke ovovesanga Ngoleyate vo: ‘Ongeye wizidi kwa mono yo nsosolo ye dionga ye swanga, kansi omono ngizidi kwa ngeye muna nkumbu a Yave a vu, wa Nzambi a vu ya Isaele ona ofidisi e mpaka.’ Davidi wamona vo o nkum’a muntu ye nwaninwa yangolo ke ina kwandi mfunu ko. Ngoleyate kazitisa Yave wa Nzambi ko. Muna diadi, Yave wavanga diambu. Davidi wavova vo, ‘e vita yangani ya Yave.’—1 Samuele 17:45-47.

Davidi kavumiswa ko kwa ntel’a Ngoleyate ngatu nwaninwa yandi. Kayambula ko vo mambu mama mamwesa o wonga. Kavanga vilwa ko una Saulu yo makesa mandi bavanga. Davidi kayitezanesa yo Ngoleyate ko. Kansi watezanesa Ngoleyate yo Yave. Ngoleyate wasunda wantu awonso muna ntela kadi meta zole ye ndambu kakala, (2.9 m). Nga o ntel’andi ulenda tezaneswa yo Yave wa Mfumu a nsema? Nkatu, Ngoleyate wakala nga kinsekwa vana ndose a Yave, watufakeswa.

Davidi wele ntinu kwa mbeni andi, obongele tadi muna nkutu andi. Osidi e tadi muna nsing’andi, ozuyidi dio vana ntandu a ntu andi. Ngoleyate wizidi finama Davidi, nanga kumosi yo nati andi a ngubu. Nanga o ntel’a Ngoleyate i wau wantwasila e vonza. Kadi o nati a ngubu wankufi kakala, kalenda zangula e ngubu andi ko yamuna ntu a Ngoleyate muna tanina wo. O Davidi muna ntu a Ngoleyate kavikimika e tadi.—1 Samuele 17:41.

Davidi oyambwidi o nsinga umosi, e tadi diele. Se yindula una e tadi diayendela. Kondwa kwa lukatikisu, Yave wasikidisa vo Davidi kalembi sadila diaka tadi diankaka. E tadi ditelele Ngoleyate vana mbunzu. Ngoleyate obwidi mambukama! O nati a ngubu omwene wonga. Davidi ofinamene, obongele nsosolo wa Ngoleyate, ozengele ntu andi.—1 Samuele 17:48-51.

O wau, Saulu yo makesa mandi bakabukidi. Bakazidi mu kuma kia sund’au, balundumukini mu nwanisa Afelesetia. Mambu masobele nze una Davidi kavovesa Ngoleyate, oku vo: “Yave, . . . okunuyekola va koko kweto.”—1 Samuele 17:47, 52, 53.

O unu, selo ya Nzambi ke benwananga vita ko. E ntangwa yayina yavioka. (Matai 26:52) Kansi tufwete tanginina lukwikilu lwa Davidi. Nze una Davidi kavanga, oyeto mpe tufwete monanga vo Yave una kieleka, yandi kaka tufwete sadila yo tatidila. Ezak’e ntangwa tulenda kuyimwena vo e mpasi zeto zitusundidi. Kansi tuzaya dio vo e mpasi zeto ke zilendi tezaneswa yo nkum’a Yave ko ulembi sukanga. Avo tuzolele vo Yave kakala se Nzambi eto yo kwikila muna yandi nze una Davidi kavanga, ke vekala mpasi ko zikutusunda yovo kutumwesa wonga. Ke vena diambu ko dilenda sunda o nkum’a Yave.