Wasonga Umbakuzi

1-3. (a) E nzo yawonso ya Abingaile mu nkia vonza yakala? (b) Adieyi tulongoka muna mbandu ambote ya nkento ndioyo?

ABINGAILE wamona etoko dimosi diatokananga kwayingi yo lembi zaya dina kevanga. Kuma kiasikila kakala kiau mu zakama yo wonga. Vonza kiampwena kiafinamanga. Muna kolo kiakina, tezo kia 400 za makesa bakala mu nzila y’ekani dia kwenda fukisa e nzo yawonso ya Nabale wa nkaz’a Abingaile. Ekuma?

² Mawonso mama Nabale wavava mo. Nkwa ntim’ambâdi ye mvezi kakala. Kansi o nkumbu wau, kazaya wo ko vo muntu ona kaveza nkwa wisa, mfidi a makesa matoma longwa. Ntaudi mosi a Nabale, nanga mvungudi, wavava Abingaile ye vuvu vo olenda vanga diambu muna vuluza e nzo yawonso ya Nabale. Kansi, adieyi nkento mosi kalenda vanga kwa ulolo wa makesa?

³ Diantete, yambula twazaya lusansu lwa nkento ndioyo. Abingaile nani kakala? E diambu diadi diampasi aweyi diayantikila? Adieyi tulenda longoka muna mbandu ambote ya lukwikilu kasonga?

 4. Nkia mpila muntu kakala Nabale?

⁴ Nabale kakala yakala diambote ko kuna kwa Abingaile. Kafwanukina nkento ambote ko nze Abingaile. Vo i Abingaile, kafwanukina yakala diambi ko nze Nabale. Wau vo nzimbu zayingi kakala zau, wayitundidikanga. Kansi, aweyi akaka bambadikilanga? Dilenda kala diampasi mu wana muntu a mpila yayi muna Nkand’a Nzambi, oyikilwanga mu mvovo mia luvezo nze Nabale. E nkumbu andi ina ye nsasa vo “zowa” yovo “tunga.” Ka tuzeye ko kana vo e nkumbu yayi mase mandi bamvana yo yovo i una kayiza zayakenena mu kuma kia mavangu mandi. E nkumbu yayi betela kikilu yakala ye mavangu mandi. Nabale ‘ntim’ambâdi ye fu yambi’ kakala yau.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Nkia fu yambote kakala yau Abingaile? (b) Ekuma Abingaile kasompela kimpumbulu kia yakala?

⁵ Abingaile waswaswana kikilu kakala yo Nabale. E nkumbu andi ina ye nsasa vo “S’ame Wayiyangidika.” Mase mayingi bekuyisananga avo mote a mwana bawutidi, kansi mase mangangu kimote kiakati betoma yangalelanga. Nkumbu miayingi avo muntu mote, ovilakananga o mfunu wa yima e fu isundidi o mfunu nze umbakuzi, ngangu, unkabu ye lukwikilu. Kansi kuna kwa Abingaile ke wau ko diakala. Nkand’a Nzambi uvovanga vo nkwa zayi ye mote kakala.—Tanga 1 Samuele 25:3.

⁶ Nanga akaka balenda kiyuvula ekuma nkento ndioyo angangu kasompela kimpumbulu kia yakala. Sungamena dio vo kuna nz’ankulu, ayingi basolelwanga akazi. Kana nkutu awana ke basolelwanga akazi ko, o zitisa e nzengo za mase mfunu kikilu diakala. Nga longo lwa Abingaile mase mandi basola lo mu kuma kia mavwa mayingi kakala mau Nabale? Nga mase ma Abingaile asukami bakala i kuma batondela longo lwalu? Kana nkutu nkia diambu diabafila mu baka nzengo zazi, e nzimbu ke zakitula Nabale yakala diambote ko.

 7. (a) Nkia diambu bafwete venga mase o unu avo bazolele vo wan’au bakala yo nyindu asikila mu kuma kia longo? (b) Nki’ekani kakala diau Abingaile?

⁷ Mase mangangu belonganga o wan’au bakala yo nyindu asikila mu kuma kia longo. Ke bekomekenanga wan’au ko basompa mu kuma kia nzimbu ngatu banda kimakangu ekolo ke balweke mu ntela ya lungisa e mbebe au ko una ufwene. (1 Kor. 7:36) Abingaile kakala diaka ye ntangwa ko mu yindula diambu diadi. Kiakala nkia diambu diamfila mu sompa Nabale, wakala y’ekani dia vanga mawonso kalenda mu zizidila longo lwalu lwampasi.

 8. Nabale nani kaveza? Ekuma tulenda vovela vo dia uzowa kavanga?

⁸ Nabale wasakisa e mpasi za Abingaile. Waveza Davidi una vo muntu watoma zayakana. Davidi selo kiakwikizi kia Yave kakala, ona Samuele wa ngunza kakusa mu songa vo Nzambi wansola kimana kavinga vana fulu kia Saulu wa ntinu. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Davidi mu makanga kazingilanga ye makesa mandi 600 makwikizi ekolo katinanga Saulu wa ntinu ambi ye nkwa kimpala.

9, 10. (a) Davidi ye makesa mandi nkia mpasi za zingu bakala zau? (b) Ekuma Nabale kafwana songela luyangalalu muna mana Davidi ye makesa mandi bavanga? (Tala mpe mvovo mia sinsu kina vana tini kia 10.)

⁹ Nabale ku Maone kazingilanga, kansi ku Kamele kasadilanga, nanga zunga kakala yau kuna mbanza yayi.a E mbanza Kamele fulu kiambote kiakala kia twelela e bulu, kiazala ye titi ye miongo miambote muna vungula mameme kumosi ye 3.000 ma mameme ma Nabale. Kansi e zunga yakala lukufi, yazala ye makanga. Kuna sude i kwakala makanga mampwena ma Parani. E zunga kia este lukufi kiakala yo Mbu Amungwa. Diampasi diakala mu zingila mu zunga kiakina kadi kiazala ye nduku ye mayenga. O zingila muna fulu kia mpila yayi diampasi kikilu diakala kwa Davidi ye makesa mandi. Muna lenda e lekwa kia dia diavavanga vo benda muna nkonda. Nkumbu miayingi bawanananga ye matoko ana bavungulanga mameme ma Nabale wa mvwama.

¹⁰ Aweyi makesa ma Davidi bakadilanga y’avungudi? Diasazu diadi kala mu yiya mameme vava bakalanga ye nzala, kansi ke bavanga wo ko. Vana fulu kia kubayiya, bakala nze yaka kiazunganga ekambi ye selo ya Nabale muna kubatanina. (Tanga 1 Samuele 25:15, 16.) Avungudi ye mameme vonza yayingi bawanananga yau. Muna kolo kiakina mwakala ye yimpumbulu yayingi. Wau vo e mwingilu ye Isaele kuna sude lukufi wakala, yimpumbulu yayingi ye mivi miatukanga muna nsi za kinzenza.b

11, 12. (a) Davidi aweyi kasadila ndekwa yo songa luzitu vava katuma matoko mandi kwa Nabale? (b) Adieyi diakala diambi muna mvutu kavana Nabale kwa matoko ma Davidi?

¹¹ Salu kiampasi kiakala mu dikila makesa mamana mawonso muna makanga. Ekiaki i kuma Davidi katwikila matoko kumi kwa Nabale mu lomba lusadisu. Davidi mu ntangw’ambote kavanga e diambu diadi. Kadi i ntangwa yavangwanga nkinzi mi’asaki a mika mia mameme. ntangw’ambote mpe yakala mu songa e fu kia kaya. Davidi wasola mpe mvovo miambote mialuzitu. Wasadila nkutu o mvovo “mwan’aku Davidi” muna songa vo wazitisanga Nabale wau vo mbuta kakala. Nkia mvutu kavana Nabale?—1 Sam. 25:5-8.

¹² Wafunga makasi. O nleke w’etoko oyikilu kuna lubantiku, wasasila mawonso kwa Abingaile yo songa vo Nabale “Ubasawidi.” Ezowa dia Nabale wayidima mu kuma kia mbolo, maza ye nsuni miandi. Watianguna Davidi yo kumbadikila nze má kiakondwa mfunu yovo muntayila. E mpila Nabale kabadikila Davidi yafwanana ye mpila ina Saulu, ona wasaulanga Davidi kambadikilanga. Ke mosi ko muna yau wakala yo nyindu a Yave. Nzambi wazolanga Davidi, kambadikila nze ntaudi a nkolami ko, kansi nze ona osinga kala ntinu a Isaele.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Aweyi Davidi kabadikila e mvutu za lutiangu za Nabale? (b) E sono kia Yakobo 1:20 nkia diambu kitulongele mu kuma ki’evangu dia Davidi?

¹³ Vava matoko basamunwina Davidi mawonso kavova Nabale, Davidi wafunga makasi. Wakanikina matoko mandi vo: “Nuvwata konso muntu nsosolo.” Davidi ye makesa mandi 400 bakubika e nsosolo mu kwenda nwana. Wadia ndofi vo ofukisa nzo yawonso ya Nabale. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Davidi wakala ye kuma kiasikila mu funga makasi, kana una vo i wau, waviokesa e tezo. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O makasi ma muntu ke metwala ndungidi a Nzambi ko.” (Yak. 1:20) Aweyi Abingaile kadi vuluzila e nzo andi yawonso?

14. (a) Abingaile nkia diambu diantete kavanga muna singika o vilwa kavanga Nabale? (b) Nkia diambu diamfunu tulongokele muna nswaswani yakala vana vena Nabale yo Abingaile? (Tala e mvovo vana yanda lukaya.)

¹⁴ Abingaile wavanga diambu muna singika o vilwa wau. Nswaswani yo nkaz’andi Nabale, Abingaile wakala y’etima dia wá. O ntaudi wavova mu kuma kia Nabale vo: “Oyandi kimpumbulu kwandi, o muntu kalendi vova yandi ko.”c (1 Sam. 25:17) Diankenda vo umvwania wa Nabale wamfila mu lembi sia e sungididi muna mana akaka bamvovesanga. Wantu ayingi besonganga mpe fu kiaki o unu. Kansi, etoko diadi wazaya wo vo Abingaile kakala ye fu kiaki ko, i kuma kanzayisila mana mavangama.

15, 16. (a) Aweyi Abingaile kasongela vo wafwanana yo nkento angangu o yikwanga muna nkanda Ngana? (b) Abingaile ka kolamena kintu kia nkaz’andi ko muna dina kavanga, ekuma?

¹⁵ Abingaile wayindula yo vanga diambu vana vau. Mu kuma kiandi tutanganga vo: “O Abingaile ozabukidi.” Muna lusansu lwalu, o mvovo “zabuka” nkumbu yá usadilwanga mu kuma kia nkento ndioyo. Wakubika lukau lwamfunu mu kuma kia Davidi ye makesa mandi. Wanata mbolo, vinyo, mameme, masa makangwa, kangi ya bundu ya vinyo yayuma ye mbumba mia nsanda. Dialudi vo Abingaile wazaya yawonso yakala muna nzo andi, kadi nkento angangu kakala, wafwanana yo nkento oyikwanga muna nkand’a Ngana. (Nga. 31:10-31) Watuma e ntaudi zandi bend’aviti, i bosi yandi kibeni wabalanda. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo ‘kansi, kazayisa nkaz’andi Nabale ko.’—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Nga diadi disonganga vo Abingaile kalemvokela kintu kia Nabale wa nkaz’andi ko? Ke wau ko. Sungamena dio vo Nabale selo kiakuswa kia Yave katianguna. Evangu diandi diadi twasa lufwa kwa esi nzo andi yawonso bena vo minkondwa kuma. Kele vo Abingaile kavangi diambu ko nga kadi kala ye kuma ko mu dina nkaz’andi kavanga? Diavava vo Abingaile kateka sakalela Nzambi ke mu nkaz’andi ko.

17, 18. Abingaile aweyi kafinamena Davidi ye adieyi kavova? Ekuma e mvovo miandi miatwasila nluta?

¹⁷ Ke kolo ko, Abingaile wawanana yo Davidi kumosi ye makesa mandi. Wazabuzioka diaka yo kulumuka vana buluku yo kuyisakidika vana ndose a Davidi. (1 Sam. 25:20, 23) Waziula e ntim’andi kwa Davidi yo lomba ndoloki mu kuma kia nkaz’andi y’esi nzo andi. Ekuma e mvovo mia Abingaile miatwasila nluta?

¹⁸ Watambulwila vilwa wa nkaz’andi yo lomba ndoloki kwa Davidi. Abingaile wazaya wo vo nkaz’andi ezowa kikilu kakala nze una nkumbu andi isonganga. Wasonga mpe vo o tumba muntu a mpila yayina zitu wa Davidi diadi kulula. Abingaile wabunda Davidi e vuvu kadi Yave kasunzulanga, wazaya wo vo “vita za Yave” kanwananga. Abingaile wazaya mpe nsilu a Yave mu kuma kia Davidi ye kintinu kiandi. Wavova vo: “Yave . . . okuyek’e kintu kia Isaele.” Vana ntandu, walomba kwa Davidi kalembi vanga diambu diadi kunkotesa mu nkanu a menga ngatu vanga diambu diadi kuntwasila ‘ntantu,’ i sia vo, ntona zayiva. (Tanga 1 Samuele 25:24-31.) Ekwe mvovo miangemba!

19. Davidi aweyi kabadikila e mvovo mia Abingaile? Ekuma kansanisina?

¹⁹ Davidi adieyi kavanga? Watambulwila lukau lwa Abingaile yo vova vo: “ Matondo kwa Yave wa Nzambi a Isaele ona watumini kwa mono o unu wawanana yame: Usambwilu o zayi waku, osambwilu ongeye unsimbidi o unu mun’esumu dia menga.” Davidi wasanisina Abingaile mu kuma kia unkabu kasonga wa kwiza mokena yandi, wazaya wo mpe vo lusadisu lwamfunu kamvana lwa lembi kuyikotesa mu nkanu a menga. Wamvovesa vo: “Nda tomboka kuna nzo aku kuna luvuvamu.” Kuna lembama kwawonso wakudikila vo: “Ngwidi nding’aku.”—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Adieyi disivikisi muna mpila ina Abingaile kavutukila kwa nkaz’andi? (b) Abingaile aweyi kasongela unkabu yo umbakuzi muna sola e ntangw’ambote ya mokena yo Nabale?

²⁰ Ekolo kavutukanga kuna nzo, ka lukatikisu ko vo Abingaile wayindulanga moko kakala kiau yo Davidi. Nanga wamona e nswaswani vana vena Davidi wa selo kiakwikizi yo yakala wa nkwa ntim’ambâdi ona kasompana yandi. Kansi Abingaile ka kwamanana yindula diambu diadi ko. Muna kuma kiandi tutanganga vo: “O Abingaile olueke kwa Nabale.” Elo, wavutuka kwa nkaz’andi y’ekani dia kwamanana lungisa kiyekwa kiandi. Diavava vo Abingaile kazayisa diambu kwa Nabale mu kuma kia lukau katwika kwa Davidi ye makesa mandi. Nabale wakala yo nswa wa zaya diambu diadi. Wakala mpe yo nswa wazaya e vonza kina Abingaile kavengesa, vitila kazayiswa dio kwa muntu akaka. Ediadi nsoni diadi kumfusulwisa. Kansi, Abingaile kadi kunzayisa diambu diadi ko muna ola yayina. Kadi Nabale ku nkolwa malavu kakala, elambu kalambisa muna nzo andi, nga elambu dia ntinu.—1 Sam. 25:36.

²¹ Abingaile wasonga unkabu yo umbakuzi wa vingila yavana kuma kwakiá, i bosi kazayisa diambu diadi kwa Nabale vava e nkolw’a malavu yavunguka. Nanga Nabale wadi bakula dina Abingaile kevova, kansi makasi mandi diadi sakisa. Kana una vo i wau, Abingaile walwaka vana kakala yo kunzayisa mawonso. Ka lukatikisu ko vo Abingaile wayindula vo nkaz’andi makasi kekumfungila yovo kumbangika. Kansi, Nabale wavwanda yo lembi vanga konso diambu.—1 Sam. 25:37.

22. Nkia diambu diabwila Nabale? Adieyi tulenda longoka mu kuma ki’awana bebangikanga esi nzo zau?

²² Nkia diambu diabwila yakala diadina? ‘Wafuw’o ntima yo kituka nga tadi.’ Nanga wabakama kimbevo kiangolo. Wafwa una vavioka lumbu kumi, kansi ke mu kuma kia mayela kaka ko. O lusansu lusonganga vo: “Yave otumbidi Nabale, kafwa.” (1 Sam. 25:38) Lufwa lwandi lwavevola Abingaile muna longo lwampasi. Kana una vo o unu Yave ke vanganga masivi ko mu fwasa akwa ntima miambâdi, lusansu lwalu lutusungamese vo Yave omonanga awana bebangikanga esi nzo zau. Muna ntangw’andi, okubatumba.—Tanga Luka 8:17.

23. Abingaile nkia nsambu katambula? Aweyi kasongela vo kasoba ko kana nkutu vava kazaya vo Davidi okunsompa?

²³ Vana ntandu a vevoka muna longo lwalu lwampasi, Abingaile wasambulwa mpe mu mpila yakaka. Vava Davidi kawá e nsangu vo Nabale ofwidi, watwika wantu kwa Abingaile mu kunzayisa ekani kakala diau dia kunsompa. Abingaile wavutula vo: “Tala, o ntaudi aku i selo kia sukula malu ma ntaudi a mfumu ame.” Kieleka, kana nkutu vava kazaya vo Davidi kekazala yandi, Abingaile kasoba kadilu kiandi ko, kadi kuna mvevo wawonso watambulwila kala selo kia ntaudi za Davidi. Muna kuma kiandi, tutanganga diaka vo wazabuzioka, kansi o nkumbu wau mu kubama kimana kenda wanana yo Davidi.—1 Sam. 25:39-42.

24. Muna longo lwandi yo Davidi, nkia mambu kawanana mau Abingaile? O nkaz’andi yo Nzambi aweyi bambadikilanga?

²⁴ Kansi ediadi ke disongele ko vo mpasi zawonso za Abingaile zafokoka. Ke mawonso ko muna longo lwandi yo Davidi makala mambote. Davidi wakisompela Akinoame. O longo lwa kinganda mpasi lwakala kuna kw’akento akwikizi muna tandu kiakina. Muna ntangwa yayina Davidi kayikadila ntinu ko, diavavanga vo kateka zizidila mambu mayingi mampasi. Kansi ekolo Abingaile kasadisanga yo yikama Davidi muna zingu kiandi kiawonso yo wuta mwana, wabakula vo nkaz’andi mfunu kikilu kamvwanga yo kuntanina. Lumbu kimosi Davidi wankûla vana moko ma yimpumbulu. (1 Sam. 30:1-19) Muna mpila yayi, Davidi watanginina Yave wa Nzambi ona ozolanga yo zitisa akento besonganga umbakuzi, unkabu ye kwikizi.