Wafiaulwiswa kwa Nzambi Andi

1, 2. Nkia diambu diabwa muna lumbu kia sunda o mfunu muna zingu kia Eleya?

ELEYA wazaulanga kuna nsia mvula ekolo tombe kiabukamanga. Kafwete vanga nkangalu wanda mu lwaka kuna Yizerele, se nunu mpe kakala. Kana una vo i wau, wazaula yo lembi ningama kadi “o koko kwa Yave” kwakala yandi. O nkuma kakala wau kateka kala wau ko muna zingu kiandi kiawonso. Waluta nkutu ekalu dia ntinu Akabi.—Tanga 1 Ntinu 18:46.

² Owau nzila yaziuka kwa Eleya. Yindula Eleya ozaulanga kuna nsi a mvula yangolo iwandamanga vana lose lwandi ekolo keyindulanga lumbu kiakina kiamfunu muna zingu kiandi. Ka lukatikisu ko vo lumbu kia nkembo kiakala kuna kwa Yave wa Nzambi a Eleya ye nsambil’aludi. O Mongo a Kamele kwandá kikilu wasala, ke wamonekanga diaka ko mu kuma kia tombe. Vana Mongo wauna i vana Yave kasadila Eleya mu vanga masivi mampwena ma songa vo nsambil’a Bale yaluvunu. Ulolo wa ngunza za Bale bafukiswa kikilu. I bosi, Eleya walomba kwa Yave kimana kafokola ekala kiakota muna nsi mu mvu tatu ye ndambu. E mvula zanoka.—1 Nti. 18:18-45.

3, 4. (a) Eleya nkia vuvu kakala kiau vava kayendanga kuna Yizerele? (b) Nkia yuvu tubadika?

³ Ekolo kadiatanga kilometa 30 mu kwenda kuna Yizerele, nanga Eleya wayindula vo e ntangwa ya soba mambu ifwene. Akabi ofwete soba. Mu kuma kia mambu mama mawonso kamona ntinu ndioyo, kadi kala diaka yo lukatikisu ko mu yambula e nsambil’a Bale yo sadisa nkaz’andi Izebele wa ntinu ankento kayambula bangika selo ya Yave.

⁴ Vava zingu kieto kikalanga kiambote, ezak’e ntangwa tuvilakananga mana malenda kutubwila kuna sentu. Nanga tulenda yindula vo mambu mawonso ma zingu kieto metoma, kana nkutu mana masundidi e mpasi mefokoka. Ke diadi kala diasivi ko kele vo Eleya i wau kayindula, kadi oyandi mpe ‘muntu wakala ye ngindu nze yeto.’ (Yak. 5:17) Kansi, e mpasi za Eleya ke zafokoka ko. Ke vavioka kolo ko, wazakama yo wonga, wakendalala yo vava nkutu vo kafwa. Ekuma? O Yave aweyi kasadisila ngunza ndioyo mu sikidisa lukwikilu yo vutukila kiese kiandi? Yambula twazaya.

 5. Nga Akabi walongoka zitisa Yave muna mambu mavangama vana Mongo a Kamele? Aweyi tuzayidi wo?

⁵ Vava Akabi kalwaka kuna nzo andi kuna Yizerele, nga wasonga vo wasoba e ngindu yo sikidisa kimwanda kiandi? O lusansu luvovanga vo: “O Akabi osamwini Izebele mawonso kavang’o Eleya, ye mponda kavonda ngunza zawonso muna nsosolo.” (1 Nti. 19:1) Sungamena dio vo Akabi kayika nkutu kana nkumbu a Yave wa Nzambi a Eleya ko. Wau vo nyindu a kinitu kakala wau, wayikila masivi mama mampwena nze mau mavangwa kwa muntu. Kadi wavova vo mawonso “kavang’o Eleya.” Ediadi disonganga vo Akabi kalongoka zitisa Yave wa Nzambi ko. Adieyi kavanga o nkaz’andi wakala vo nkento ambi?

 6. Nkia nsangu katwika Izebele kwa Eleya? Adieyi zasonga?

⁶ Izebele wafunga makasi. Watwika nsangu ezi kwa Eleya: “E nzambi zimpangila wo yo lutakesa wo, ovo kikitula moyo aku kontwa kwa moyo a mosi vana bena ko, o mbazi e ntangwa yayi.” (1 Nti. 19:2) E mvovo miami misonganga vo Izebele wakala y’ekani dia vonda Eleya. Dialudi, Izebele wadia ndofi vo yandi kibeni okuyivonda avo kavondele Eleya ko muna lumbu kilanda, muna landa e kunda kia ngunza za Bale. Yindula vava Eleya kasikama muna nzo kaleka muna mbanza Yizerele muna fuku wauna wa tembwa kiangolo yo wá e nsangu zazi zatuka kwa Izebele wa ntinu ankento. Aweyi kamona?

 7. E mvovo mia Izebele adieyi miavanga kwa Eleya? Eleya adieyi kavanga?

⁷ Avo Eleya wayindula vo e vita ye nsambila luvunu ya Bale yafokoka, e vuvu kiandi kiadimbuka vana vau. Izebele kasoba ngindu zandi ko kana una vo wawá masivi mawonso kavanga Yave. Ndonga muna ngunza bakala vo akundi a Eleya bavondwa muna lutumu lwandi. Owau diamoneka vo e ntangw’a Eleya mpe yafwana. E mvovo mia Izebele adieyi miavanga kwa Eleya? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Omwene wonga.’ Nga Eleya wa ngunza wayindulanga una kadi vondelwa kwa Izebele? Avo Eleya kasia e sungididi muna diambu diadi, ke diasivi ko vo wamona wonga. Muna kuma kiaki, ‘watina kimana kavukisa moyo andi.’—1 Nti. 18:4; 19:3.

 8. (a) Dina diabwila Petelo aweyi diafwananena ye dina diabwila Eleya? (b) Nkia diambu tulenda longoka muna nona kia Eleya yo Petelo?

⁸ Eleya ke yandi kaka ko i selo kia kwikizi kia Yave wamona wonga. Kuna kwa landa, Petelo wa ntumwa mpe wabwilwa diambu diadi. Vava Yesu kalomba kwa Petelo kakangala yandi kumosi vana ntandu a maza, Petelo wayantika ‘tala e tembwa.’ O wonga wambaka yo yantika dimuka. (Tanga Matai 14:30.) Tulenda longoka diambu diamfunu muna dina diabwila Petelo yo Eleya. Avo tuzolele sikila ye kwikizi, ka tufwete sianga sungididi ko mu mambu malenda kutumwesa wonga. Tufwete sianga e sungididi kieto kwa Nzambi una vo i nto a nkuma ye vuvu kieto.

 9. Yika nkangalu kavanga o Eleya ye dina kayindulanga.

⁹ O wonga wafila Eleya mu tinina kuna sude. Wakangala tezo kia 150 ma kilometa yakuna Bereseba, mbanza ina lukufi ye nkendelo a sude a Yuda. Wasisa selo kiandi vavana yo kota muna makanga yandi mosi. Lusansu lusonganga vo Eleya ‘wadiata lumbu kimosi.’ Ozevo, tulenda yindula Eleya wavayikanga muna mene-mene, nanga lembi nata madia. Kuna lukendalalu lwawonso yo wonga, Eleya wavanga nkangalu wau yo mona mpasi za mbangazi muna nzila yazala ye makanga. Ekolo ntangwa yadimukanga, Eleya wayoya kikilu mu kuma kia nkangalu kavanga, wavwanda vana viozi kia nti eki kiakala nze saba kwa yandi.—1 Nti. 19:4.

10, 11. (a) Ayeyi i nsasa sambu kasamba Eleya kwa Yave? (b) Sadila e sono iyikilu mu songa una bamona selo yakwikizi ya Nzambi ana bakendalala.

¹⁰ Muna kuma kia lukendalalu, Eleya walomba kwa Yave vo kafwa kwandi. Wavova vo: “Kisundidi mase mame ko.” Eleya wazaya wo vo akulu andi bakituka se mbundukutu ye visi muna ziami. Ke bafwana vanga konso diambu ko. (Kim. 9:10) Muna mvovo miami, Eleya wasonga vo kasund’akulu andi o mfunu ko. Ekiaki i kuma kiafila Eleya mu vova vo: “Difwene.” Ekuma mfwete kwamanena zingila?

¹¹ Nga difwete kutusivikisa mu zaya vo selo kia Nzambi wakendalala yamu tezo kiaki? Ve kikilu. Nkand’a Nzambi uyikanga akala y’akento ayingi akwikizi ana bakendalala yo vava nkutu vo bafwa. Akaka muna yau i Rebeka, Yakobo, Mose, yo Yobi.—Etu. 25:22; 37:35; Nta. 11:13-15; Yobi 14:13.

12. Avo wakendalala wina, mu nkia diambu olenda tanginina mbandu a Eleya?

¹² O unu, mu ‘ntangwa mpasi’ tuzingilanga. Muna kuma kiaki, wantu ayingi bekendalalanga ezak’e ntangwa, kana nkutu selo yakwikizi ya Nzambi. (2 Tim. 3:1) Avo ediadi dibwididi, tanginina mbandu a Eleya muna ziula o ntim’aku kwa Nzambi, kadi o Yave i “Nzambi a fiauzi wawonso.” (Tanga 2 Korintio 1:3, 4.) Nga Yave wafiaulwisa Eleya?

13, 14. (a) Muna lusadisu lwa mbasi, Yave aweyi kasongela o zola kwa ngunza andi wakala mu mpasi? (b) Ekuma dinina dialukasakeso mu zaya vo Yave ozeye mawonso mu kuma kia konso muntu mu yeto kumosi ye tezo kieto?

¹³ Aweyi obenze kamona Yave kun’ezulu vava kamona ngunza andi anzolwa wavwanda vana viozi muna makanga yo lomba vo kafwa? Ke dina mfunu ko mu banzikisa una kamona. Vava Eleya kaleka, Yave watuma mbasi mosi. Kuna ngemba zawonso, o mbasi wasikamesa Eleya yo vova vo: “Tongama, wadia.” Eleya wavanga dina kavoveswa, o mbasi wamvana mbolo a tiya ye maza manzizi. Nga wavutula matondo kwa mbasi? Lusansu luvovanga kaka vo ngunza odidi onwini olele diaka. Nga nkenda zasaka kakala zau ye kalendanga diaka vova ko? Diakala vo i wau yovo ve, o mbasi wansikamesa mu nkumbu wezole, nanga muna mene. O mbasi wamvovesa diaka vo: “Tongama, wadia,” wakudikila e mvovo miami mia lufiaulwisu, “kadi e nzila ilá.”—1 Nti. 19:5-7.

¹⁴ Wau vo mbasi wavewa umbakuzi kwa Nzambi, wazaya kuna Eleya kayendanga. Wazaya wo mpe vo nkangalu wa Eleya wandá kikilu, kadi wo lenda vanga ko muna ngolo za yandi kibeni. Ekwe elau tuvwidi dia sadila Nzambi on’ozeye makani ye tezo kieto ke mu yeto kibeni ko! (Tanga Nkunga 103:13, 14.) O madia mamana adieyi mavanga kwa Eleya?

15, 16. (a) E madia kavana Yave kwa Eleya aweyi mansadisila? (b) Ekuma tufwete yangalelanga e mpila ina Yave kelunga-lungilanga selo yandi o unu?

¹⁵ Lusansu lusonganga vo: “Otongamene, odidi, onwini, wele muna ngolo za madia mamana mini makumaya yo mafuku makumaya kuna Korebe, mongo a Nzambi.” (Nti. 19:8) Nze dina diavangama kwa Mose vitila nkama sambanu za mvu ye kwa Yesu vioka tezo kia funda dia mvu, Eleya wavanga lumbu 40 ye fuku 40 lembi dia. (Luv. 34:28; Luka 4:1, 2) E madia mamana ke mafokola mpasi zawonso za Eleya ko, kansi mansadisa mu mpil’esivi. Yindula e nunu kia muntu wakangalanga muna makanga makondwa nzila lumbu ke lumbu, tezo kia ngonde mosi ye ndambu!

¹⁶ O unu mpe, Yave olunga-lunganga selo yandi ke mu kubavana madia mu mpil’esivi ko, kansi mu kubavana madia ma mwanda mekubasadisanga mu tatidila e ngwizani ambote yo yandi. (Mat. 4:4) O longoka oma ma Nzambi muna lusadisu lwa Diambu diandi ye nkanda mia ntaudi a kwikizi emi misasilanga o Nkand’a Nzambi, dikutusadisanga muna mwanda. E madia mama ma mwanda ke mefokolanga mpasi zeto zawonso ko, kansi mekutusadisanga mu zizidila mpasi zina ke twadi lenda zizidila ko. E madia mama mefilanga ku “moyo a mvu ya mvu.”—Yoa. 17:3.

17. Akweyi kayenda Eleya? Ekuma fulu kiakina kiakadila kiamfunu?

¹⁷ Eleya wakangala tezo kia 320 ma kilometa muna lwaka kuna Mongo a Korebe. I kuna Yave wa Nzambi kateka mokenena yo Mose muna sadila mbasi vana nti walemanga. I kuna mpe Yave kakangila ekangu dia Nsiku ye Aneyisaele. Eleya waswama muna nduka.

18, 19. (a) O mbasi a Yave nkia kiuvu kayuvula kwa Eleya? Eleya nkia mvutu kavana? (b) Nkia mambu tatu mafila Eleya mu kendalala?

¹⁸ Kuna Mongo a Korebe, Eleya wawá “diambu” dia Yave, nanga muna lusadisu lwa mbasi. Wanyuvula vo: ‘Adieyi ovanganga ovava, e Eleya?’ E kiuvu kiaki nanga kungemba kiavangilwa kadi kiafila Eleya mu ziula o ntim’andi. Wavova vo: “Nsongo kikilu mbwene muna Yave wa Nzambi a vu, kadi Aneyisaele bayambwidi ekangu diaku, babangwidi maziku maku, bavondele ngunza zaku muna nsosolo: omono amosi aka nsidi; o moyo ame bevava bakatula wo.” (1 Nti. 19:9, 10) E mvovo mia Eleya mambu tatu misonganga mamfila mu kendalala.

¹⁹ Diantete, Eleya wayindulanga vo e salu kiandi ke kiakala mfunu ko. Kana una vo wamona “nsongo” muna salu kia Yave mu mvu miayingi yo sia nkumbu avauka ya Nzambi ye nsambil’andi va fulu kiantete, Eleya wamona vo e mpasi wokela kaka zawokelanga. Ekolo nsambil’aluvunu yasayananga, o nkangu wasonganga e fu kia ukolami yo kondwa lukwikilu. Diazole, Eleya wamonanga vo yandi mosi kaka kakala. Wavova vo: ‘Mono mosi kaka nsidi.’ Eleya wayindula vo yandi kaka wasadilanga Yave muna nsi yawonso. Diatatu, Eleya wonga kamonanga. Ndonga mun’akundi andi bakala mpe vo ngunza bavondwa. Wayindulanga vo yandi mpe vondwa kevondwa. Ke diakala diakete ko kwa Eleya mu vova vo ntantu kamonanga, kansi kayambula ko vo lulendo ye nsoni zamfila mu lembi zayisa e ntantu zandi kwa Nzambi. Muna ziula o ntim’andi kwa Nzambi muna sambu, Eleya wasisa mbandu ambote kwa selo yawonso yakwikizi o unu.—Nku. 62:8.

20, 21. (a) Yika mana kamona Eleya ekolo kakala vana mwelo a nduka kuna Mongo a Korebe. (b) O nkum’a Yave nkia diambu diamfunu walonga Eleya?

²⁰ Yave aweyi kasadisila Eleya muna kuma kia wonga kakala wau? Mbasi wavovesa Eleya vo katelama vana mwelo a nduka. Eleya walemvoka lembi zaya dina diadi vangama. Vana vau tembwa kiangolo kiayantika. Ezú diangolo kikilu diakala kadi e tembwa kiawulanga miongo ye matadi. Yindula Eleya ofukanga meso muna kuyitanina yo simbinina yunga kiandi kia nkand’a bulu ekolo tembwa kiangolo kiwandamanga muna nitu andi. I bosi wasia ngolo muna lembi bwa kadi ntoto wayantika zakama. Vava kateza vuvama fioti, vavaika diaka tiya twamfila mu vutuka muna nduka muna kuyitanina mu kuma kia mbangazi.—1 Nti. 19:11, 12.

²¹ Lusansu lusonganga vo Yave kakala mu masivi mama mawonso ko kamona o Eleya. Eleya wazaya wo vo Yave kakala mpasi nzambi ko nze Bale ona wabadikilwanga kw’asambidi andi vo “mfidi a matuti” yovo ona wanokesanga e mvula. Yave i Tuku dia nkuma wawonso una muna nsema, kansi osundidi lekwa yawonso kasema. Kana nkutu ezulu, ke dilendi kumfwana ko. (1 Nti. 8:27) Aweyi mambu mama mawonso masadisila Eleya? Yindula vava kakala yo wonga. Wau vo Yave wa Nzambi ona osundidi o nkuma wakala kun’esambu diandi, Eleya kafwana mona wonga wa Akabi yo Izebele ko.—Tanga Nkunga 118:6.

22. (a) E ‘ndinga yakuluka yo lembama’ aweyi yasongela Eleya vo mfunu kakala? (b) E ‘ndinga’ yayina ya nani? (Tala mvovo vana yanda lukaya.)

²² Vava tiya twazima, Eleya wavuvama yo wá ‘ndinga yakuluka yo lembama.’ E ndinga yayi yalomba Eleya vo kavova diaka. I diau kavanga, waziula ntim’andi mu nkumbu wezole.a Ediadi nanga diakulula wonga wa Eleya. Ka lukatikisu ko vo Eleya wafiaulwiswa kikilu muna dina kawá muna ‘ndinga yayina yakuluka yo lembama.’ Yave wasonga Eleya vo mfunu kikilu kakala vana meso mandi. Mu nkia mpila? Wanzayisa mambu mayingi kevanga mu kuma kia nsambil’a Bale muna Isaele. Kieleka, e salu kia Eleya ke kiakala kia nkatu ko, ke vakala muntu ko walenda sima ndungan’a luzolo lwa Yave. Vana ntandu, Yave wakwamanana sadila Eleya nze ngunza, kadi wantuma kavutukila e salu kiandi yo kunzayisa mana kafwete vanga.—1 Nti. 19:12-17.

23. Nkia mambu mole kavanga Yave mu kuma kia kinsona kamonanga Eleya?

²³ Adieyi tuvova mu kuma kia kinsona kamonanga Eleya? Yave mambu mole kavanga mu kuma kia diambu diadi. Diantete, wavovesa Eleya vo kakusa Elesa nze ngunza, ona ovinga vana fulu kiandi kuna sentu. O nleke ndioyo yandi okala se selo kia Eleya mu mvu miayingi. E nzengo zazi zasadisa kikilu Eleya. Dianzole, muna kasakesa Eleya, Yave wamvovesa vo: ‘Nsisidi mazunda nsambwadi muna Isaele ana bena vo o makungunu ke mafukamene Bale ko, ye nua ke miamfibidi ko.’ (1 Nti. 19:18) Eleya kakala yandi mosi ko. Nanga watoma yangalala vava kazaya vo ndonga basonganga kwikizi yo lembi sambila Bale. O wantu awaya bazolanga vo Eleya kakwamanana sala e salu kiandi ye kwikizi kiawonso yo kala se mbandu ya kwikizi muna Yave muna ntangwa yayina yampasi. Ka lukatikisu ko Eleya wayangalala kikilu vava kawá e mvovo mia ndiona wasunzulanga Yave, i sia vo, ‘ndinga yakuluka yo lembama’ ya Nzambi andi.

24, 25. (a) Aweyi tulenda wila e ‘ndinga yalembama’ ya Yave o unu? (b) Ekuma tulenda kadila ye ziku vo Eleya watambulwila lufiaulwisu kavewa kwa Yave?

²⁴ Nze Eleya nanga tulenda sivika mu kuma kia nkum’a Nzambi umonekanga muna nsema. Ediadi divangamanga kadi o nsema usonganga nkum’a Mvangi. (Roma 1:20) Yave yamu wau osadilanga nkum’andi ulembi tezakana mu sadisa selo yandi yakwikizi. (2 Tus. 16:9) Nzambi omokenanga yeto muna Diambu Diandi dina vo i Nkand’a Nzambi. (Tanga Yesaya 30:21.) Nkand’a Nzambi ulenda kala nze ‘ndinga yayina yalembama’ avo tuyambwidi vo yatufila. Muna Nkand’a Nzambi, Yave okutulonganga, kutukasakesa yo songa vo zola ketoma kutuzolanga.

²⁵ Nga Eleya watambulwila lufiaulwisu kavewa kwa Yave vana Mongo a Korebe? Elo watambulwila. Ke vavioka kolo ko, o ngunza ndioyu wavutukila salu kiandi yo kwamanana songa unkabu ye kwikizi yo telamena nsambil’aluvunu. Oyeto mpe avo tulemvokela e mvovo mia Nzambi miavumunwinwa mina vo i “fiauzi wa Sono,” tutanginina lukwikilu lwa Eleya.—Roma 15:4.