Diambu dia Yave Diamoyo
Mambu Mamfunu ma Nkand’a Yobi
YOBI ku nsi a Usi kazingilanga, iyikilwanga o unu vo Arabia. Muna kolo kiakina, Aneyisaele muna Engipito bakala. Kana una vo Yobi ke mwisi Isaele ko, selo kia Yave wa Nzambi kakala. O Nkand’a Nzambi uvovanga muna kuma kiandi vo: “Ke vena mosi ofwananini yandi ova nza ko, nkwa ziku yo unsongi, wa mumpumina Nzambi, kavengomokanga muna bi.” (Yobi 1:8) Wazinga muna tandu kialandila Yosefe wa mwan’a Yakobo yaku Mose wa ngunza.
O Mose ona oyindulwanga vo i nsoneki a nkand’a Yobi, nanga vava kakala mvu 40 kuna Midiani, lukufi ye nsi a Usi, i vau kazaya lusansu lwa Yobi. Mose nanga wawá mpe nsangu za mvu miansuka mia zingu kia Yobi vava Aneyisaele bakala lukufi ye nsi a Usi, kuna mfoko a mvu 40 bakala muna makanga.a Lusansu lwa Yobi lwatoma sonama yo yikilwa vo lusansu lusundidi o wete. Luvananga mvutu za yuvu nze: Ekuma wantu ambote bemwenanga mpasi? Ekuma Yave keyambulwilanga o bi wakala kaka? Nga wantu alembi lunga balenda songa e kwikizi kwa Nzambi? Oma masonama muna nkand’a Yobi mamoyo ye nkuma yamu lumbu yeto, nze una win’e nkanda miawonso miavumunwinwa kwa Nzambi.—Ayibere 4:12.
‘YAMBULA E LUMBU YAWUTUKA KIAVILA’
Lumbu kimosi, Satana wafidisa e kwikizi kia Yobi e mpaka vana ndose a Nzambi. Yave wayambula vo Satana kamwesa Yobi mpasi zayingi. Kansi, Yobi “kayambula Nzambi” ko.—Yobi 2:9.
Akundi atatu a Yobi bayiza “kundidisa.” (Yobi 2:11) Bafonga yandi kumosi lembi vova konso diambu yavana Yobi kavova vo: ‘Yambula lumbu yawutuka kiavila.’ (Yobi 3:3) Yobi wazola kituka “nze nsedia mina milembele mona ntemo.”—Yobi 3:11, 16.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
1:4—O wan’a Yobi nga lumbu kia luwutuku bakembelanga? Ve. O mvovo wasekolwa vo “lumbu” ye una wasekolwa vo “lumbu kia luwutuku” miaswaswana, ke mina nsasa yimosi ko. (Etuku 40:20) Muna sono kia Yobi 1:4, o mvovo “lumbu” usadilwanga mu songa kolo kina kiviokanga tuka muna mpaika ye kuna ndimuk’a ntangwa. O wana nsambwadi a Yobi nanga lumbu nsambwadi bakutakananga konso mvu. Konso mwana walambisanga elambu kuna nzo andi muna “kiandi lumbu.”
1:6; 2:1—Nani wakala ye nswa wa kwenda vana ndose a Yave? Tuka Mwan’amosi a Nzambi oyikilwanga vo Diambu ye mbasi za kwikizi ye mbasi zakolama, kumosi yo Nkadi Ampemba wa Satana, yau awonso bakala yo nswa wa kota vana ndose a Yave. (Yoane 1:1, 18) O Satana ye nkwiya miandi mu mvu wa 1914 kaka bayingwa kun’ezulu, vava Kintinu kia Nzambi kiayadikwa. (Lusengomono 12:1-12) Muna kubayambula vo benda vana ndose andi, o Yave wasonga kwa vangwa yawonso ya mwanda e mpaka zafila Satana ye mana zatwasa.
1:7; 2:2—Nga Yave kikilu wavovana yo Satana? O Nkand’a Nzambi ke uvovanga mayingi ko mu mpila yina o Yave kemokenenanga ye vangwa ya mianda. Kansi, o Mikaya wa ngunza wamona muna mona-meso e mbasi wavovananga yo Yave. (1 Ntinu 22:14, 19-23) Muna kuma kiaki, o Yave nanga yandi mosi wavovana yo Satana.
1:21—Mu nkia mpila o Yobi kadi vutukila muna ‘vumu kia ngw’andi’? Wau vo Yave mu “mbundukutu a ntoto” kavangila o muntu, o mvovo ‘ngudi’ muna sono kiaki ntoto uyikanga.—Etuku 2:7.
2:9—Aweyi wakala o ntim’a nkento a Yobi vava kavovesa nkanz’andi vo kayambula Nzambi, kafwa? O nkaz’a Yobi mfwilu mimosi kabaka yo yakala diandi. Nkenda kakala zau mu mona vo yakala diandi wakalanga yo vimpi wambote, obakamene mayela mampasi. Wafwilwa o wan’andi awonso. Muna kuma kia mambu mama mawonso, o nkaz’a Yobi wakendalala kikilu yo vilakana e ngwizani au yo Nzambi ina vo i diambu disundidi o mfunu muna zingu.
Elongi kwa Yeto:
1:8-11; 2:3-5. Nze una usonganga e nona kia Yobi, vana ntandu a mvovo ye mavangu mambote, o kala ye kwikizi divavanga mpe vo muntu kakala y’ekani diambote dia sadila Yave.
1:21, 22. Muna kalanga ye kwikizi muna Yave, kana mu ntangw’a kiese yovo mu ntangw’a mpasi, tusonga vo Satana nkwa luvunu.—Ngana 27:11.
2:9, 10. Yeto mpe tufwete sikila muna lukwikilu nze Yobi, kana nkutu vo yitu yeto ke bevwanga mambu ma mwanda mfunu ko, yovo vava kutuvukumuna mu yambula lukwikilu lweto.
2:13. Akundi a Yobi ke bakala y’edi dia lufiaulwisu ko dia vova mu kuma kia Nzambi ye nsilu miandi, kadi ke bakala yo zayi wa ludi ko.
“KIKATULA ZIKU KIAME OKU NGINA KO”
Akundi atatu a Yobi bavova vo Yobi diambu diambi kavanga, i kuma kavaninwa tumbu kwa Nzambi. Elefaze wavita o vova. Biledade ona wanlandila wasakisa diaka mvovo mia luvezo. Kansi, o Sofa yandi kikilu wasakisa tumba Yobi.
O Yobi katambulwila mvovo mia luvunu mia akundi andi ko. Muna lembi bakula e kuma o Yave kayambulwila vo kamon’e mpasi, Yobi watokana kwayingi yo kuyilungisa yandi kibeni. Kana una vo i wau, Yobi wakwamanana zola Nzambi yo vova vo: “Yavana mfwa kikatula ziku kiame oku ngina ko.”—Yobi 27:5.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
7:1; 14:14—Ayeyi i nsas’a mvovo “ndwana”? Yobi wasadila mvovo ndwana mu songa mpasi za zingu kanwananga zau. (Yobi 10:17) Wau vo e kolo kekalanga o muntu muna nsi a fwa yakuna lufuluku, kia komenenwa, Yobi watezanisa kio ye ndwana.
7:9, 10; 10:21; 16:22—Nga sono yayi isonganga vo Yobi kakwikilanga mu lufuluku ko? E mvovo miami miyikanga dina dibwila Yobi. Yobi adieyi kazola vova? Nanga wazola vova vo kele vo ofwidi, ke vena mosi ko muna wantu a tandu kiandi wadi kumona. Muna ngindu zau, o Yobi kadi vutuka ku nzo andi ko ngatu zayakana diaka yavana kiadi lwaka e ntangwa kasikidisa o Nzambi. O Yobi nanga wazola vova mpe vo ke vena muntu olenda kuyikatula muna nsi a fwa ko. E sono kia Yobi 14:13-15 kisonganga e ziku vo Yobi wakwikilanga muna lufuluku.
10:10—O Yave aweyi ‘kapongolwela Yobi nze kimvumina yo kunkangamesa nze elufumazi’? E mvovo miami misonganga una Yobi kavangilwa muna vumu kia ngw’andi.
19:20—O Yobi adieyi kazola vova muna mvovo “ntayidi muna nkand’a meso mame”? Muna vova vo watayila muna lekwa kikondelo nkanda, Yobi nanga wazola vova vo katina ye konso lekwa ko.
Elongi kwa Yeto:
4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Ka tufwete kala ye nzaki za vova ko kwa muntu una muna mpasi vo ina kakuna i kevelanga ye kena y’edienga dia Nzambi ko.
4:18, 19; 22:2, 3. Elongi tuvananga difwete tukanga muna Diambu dia Nzambi, ke mu ngindu za yeto kibeni ko.—2 Timoteo 3:16.
10:1. Nkenda zasaka zafila Yobi mu lembi yindula kuma yakaka kamwenanga e mpasi. Ka tufwete sakisanga nkenda ko vava tukalanga mu mpasi, musungula wau tutomene zaya e kuma tumwenanga e mpasi.
14:7, 13-15; 19:25; 33:24. E vuvu kia lufuluku kilenda kutukumika vava Satana kekutumwesanga e mpasi.
16:5; 19:2. E mvovo mieto mifwete kasakesanga yo kumika akaka, ke kubafungisa makasi ko.—Ngana 18:21.
22:5-7. Luludiku luvewanga lembi zay’e ziku kia diambu, lwakondwa mfunu ye lulenda twasa vonza kwa muntu.
27:2; 30:20, 21. Kala nkwa kwikizi ke divavanga ko vo twakala twalunga. O Yobi nkutu watumba Nzambi.
27:5. Yobi kavidisa kwikizi kiandi ko, kadi e kwikizi mu zola Nzambi kitukanga. Muna kuma kiaki, yeto mpe tufwete kalanga yo zola muna Yave.
28:1-28. O muntu ozeye vana vekalanga kimvwama kia ntoto. Ekolo kevavanga kio, e ngangu zandi zinkumfilanga mu fulu kina kalendi monekena ko, kana nkutu kwa nuni zina ye meso metoma monanga. Kansi, e ngangu za Nzambi mu vumina Yave zitukanga.
29:12-15. Tufwete songanga walakazi kw’awana bena mu mpasi.
31:1, 9-28. Yobi watusisila mbandu ambote ya venga sikamesa e nzol’ambi muna akento, ta-zumba, kondwa unsongi ye bangika akaka, luzolo lwasaka lwa mavwa ye sambila teke.
‘MVILUKIDI O NTIMA MUNA MBUNDUKUTU YO NTOTO AMPOLO’
Nleke mosi oyikilwanga vo Eleyu wa winikinanga vava akaka bavovanga. Owau obakidi ntangw’a vova kuna unkabu wawonso. Wasingika Yobi y’akundi andi atatu ana bambangikanga.
Vava Eleyu kafokola o vova, o Yave wavana e mvutu muna kimbongela. Kavana nsasa ko za mpasi kamonanga o Yobi. Muna sadila yuvu yayingi, o Mpungu-ngolo wasadisa Yobi mu zaya o nkuma ye ngangu zandi zilembi tezakana. Yobi watambulwila vo mu kondwa umbakuzi kavovela. Wavova vo: ‘Iyibembwele yo vilukwa ntima muna mbundukutu yo ntoto ampolo.’ (Yobi 42:6) E kwikizi kiandi kiasendwa vava kiafokoka e mpasi zandi.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
32:1-3—O Eleyu nkia ntangwa kalwaka? Wau vo Eleyu wawa mawonso mavovwa, nanga lukufi kakala vava Yobi kavova kuna mfoko a lumbu nsambwadi ina akundi atatu a Yobi balembi vova konso diambu.—Yobi 3:1, 2.
34:7—O Yobi aweyi kakadila nze muntu ‘onuanga nsokele nga maza’? Vava kakala muna mpasi, o Yobi wabadikila e mvovo mia luvezo miavova akundi andi atatu nze kwa yandi kikilu miavoveswa. Kansi muna ludi, e mvovo miami kwa Nzambi miavoveswanga. (Yobi 42:7) Muna mpila yayi, Yobi wakituka nze muntu onuanga maza ye kiese.
Elongi kwa Yeto:
32:8, 9. O kala mbuta ke disonganga ko vo kala nkwa ngangu. Muna vwa e ngangu divavanga vo muntu kakala yo umbakuzi wa Diambu dia Nzambi yo landa luludiku lwa mwand’avelela.
34:36. Tusonganga vo tu akwa kwikizi vava ‘tutontwanga yakuna nsuka.’
35:2. Una kavovele ko, o Eleyu wateka toma winikina yo bakula e mbut’a diambu. (Yobi 10:7; 16:7; 34:5) Muna vana elongi kwa muntu, akuluntu Akristu bafwete teka winikinanga yo toma bakula e mbut’a diambu.—Ngana 18:13.
37:14; 38:1–39:30. O badika mavangu mesivi ma Yave oma mesonganga o nkuma ye ngangu zandi, dikutusadisa mu kala alembami yo bakula vo, tundidika e kimfumu kiandi i diambu disundidi o mfunu ke mu zolela ya yeto kibeni ko.—Matai 6:9, 10.
40:1-4. Kele vo tulwakilu kwa ngindu za tumba Nzambi wa Mpungu-ngolo, tufwete ‘batika o koko kweto vana nua.’
40:15–41:34. E Nguvu ye Ngandu, bulu ya nkuma kikilu. Muna zizidila muna salu kia Nzambi, yeto mpe tufwete bundang’e vuvu muna nkuma utukanga kwa Mvangi a bulu yayi, ona okutukumikanga.—Filipi 4:13.
42:1-6. O wa e diambu dia Yave yo sungamena o nkum’andi diasadisa Yobi mu ‘mona Nzambi,’ yovo zay’e ludi mu kuma kiandi. (Yobi 19:26) Ediadi diasingika e ngindu zandi. Vava tusingikwanga kwa Nkand’a Nzambi, tufwete tambulwilanga o vilwa weto yo viluka o ntima.
Tukala yo ‘Luzindalalu nze Yobi’
O Nkand’a Yobi utoma songanga vo Nzambi ke nkwa kuma ko muna mpasi bemonanga o wantu. Satana i nkwa kuma. E mpasi keyambulanga o Nzambi ova ntoto zikutuvananga elau dia songa e kwikizi kieto y’esambu twina muna diambu dia kimfumu kia Yave.
Awonso ana bezolanga Yave tontwa betontwa nze Yobi. Lusansu lwa Yobi lukutuvananga e vuvu vo, yeto mpe tulenda zizidila e mpasi. Lukutusungamesanga vo e mpasi zeto ke zikwamanana yakwele mvu ko. Muna Yakobo 5:11 tutanganga vo: “Nwawa lo, o luzindalalu lua Yobi, nwamona mpe e nsukilu a Yave.” O Yave wasenda Yobi mu kuma kia kwikizi kiandi. (Yobi 42:10-17) Oyeto tuvwidi vuvu kiasikila kia zinga yakwele mvu muna Paradiso ova ntoto. Yambula yeto mpe twakwamanana songa e kwikizi kieto nze Yobi.—Ayibere 11:6.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
a Nkand’a Yobi uyikanga mambu mabwa mu tezo kia mvu 140, tuka muna mvu wa 1657 yamuna mvu wa 1473 vitila Kristu.
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 32]
Adieyi tulenda longoka muna luzindalalu lwa Yobi?