“Nani Nzakamena?”
‘Kana una vo mbundumukinwa vita, ikala kaka ye vuvu.’ —NKU. 27:3.
E SONO EYI, AWEYI ILENDA KUSADISILA MU KALA YO UNKABU?
1. Nkia yuvu tusinga bakila mvutu muna Nkunga 27?
EKUMA e salu kieto kia samuna nsangu zambote kinungunukinanga kana una vo e mpasi mu nza mu wokela kaka zina? Ekuma tukuyivaninanga emvimba muna samuna e nsangu zambote ekolo akaka betokananga mu kuma kia mpasi za zingu? Aweyi tulenda kadila yo unkabu ekolo akaka bezakamanga yo wonga mu kuma kia mambu malenda bwa kuna sentu? Tulenda baka e mvutu za yuvu yayi muna kapu kia 27 kia nkung’a Davidi wa Ntinu.
2. Ozakama yo wonga aweyi dilenda kitula muntu? Nkia vuvu tuna kiau?
2 Davidi wayantikila nkunga wau mu mvovo emi: “O Yave i ntemo ame yo luvuluzu; Nani mwen’o wonga? O Yave i fika kiame kia moyo; Nani nzakamena?” (Nku. 27:1) O wonga ulenda yoyesa muntu; ozakama kulenda kumfila mu lembi vanga konso diambu. Kansi, ndiona bundanga Yave e vuvu okalanga yo unkabu, ke zakamanga yo wonga ko. (1 Pet. 3:14) Avo tukitwidi Yave s’etininu dieto ‘tukala ku mavolo, ke tumona wonga wa bi ko.’ (Nga. 1:33; 3:25) Mu nkia mpila?
“O YAVE I NTEMO AME YO LUVULUZU”
3. Yave aweyi kenena se ntemo eto? Adieyi tufwete vanga?
3 E mvovo “Yave i ntemo ame” misonganga vo Yave okutuvevolanga muna bubu ye tombe kia mwanda. (Nku. 27:1) E mini kilenda kutusadisa mu mona e sakuba muna nzila, kansi ka kilendi dio katula ko. Divavanga vo twavenga e sakuba tumwene. Diau adimosi mpe, Yave okutusonganga nsas’a mambu mebwanga mu nza. Okutulukisanga mu kuma kia vonza ya nza yayi yambi. Okutuvananga e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda kutusadisa. Muna kuma kiaki, tufwete sadilanga mana tulongokanga. Avo tuvangidi wo, tulenda sunda mbeni y’alongi eto e ngangu.—Nku. 119:98, 99, 130.
4. (a) Ekuma Davidi kavovela ye ziku kiawonso vo ‘Yave i . . . mvuluzi ame’? (b) Nkia ntangwa Yave kesinga kutuvuluza?
4 E mvovo mia Nkunga 27:1 misonganga vo Davidi wasungamena una Yave kamvuluzila muna ntangw’a mpasi. Kasikil’owu, Yave wamvuluza “vana kandazi kia nkosi ye kandazi kia use.” Yave wansadisa mpe mu sunda Ngoleyate wa bamba-ngolo. I bosi, Saulu wa ntinu nkumbu miayingi kavava tompola Davidi ye dionga, kansi Yave wamvuluza. (1 Sam. 17:37, 49, 50; 18:11, 12; 19:10) Muna kuma kiaki, Davidi wavova ye ziku kiawonso vo ‘Yave i . . . mvuluzi ame.’ Nze una kavuluzila Davidi, Yave osinga vuluza mpe selo yandi. Nkia ntangwa? Muna ntangw’a “mpasi zayingi.”—Lus. 7:14; 2 Pet. 2:9.
SUNGAMENANGA UNA YAVE KASADISILA
5, 6. (a) O sungamena una Yave katusadisila aweyi dilenda kutusadisila mu kala ye unkabu? (b) Ekuma dinina diambote mu sungamena una Yave kesadisilanga nkangu andi?
5 Muna Nkunga 27:2, 3, tutanganga diambu diamfunu dilenda kutusadisa mu kala yo unkabu. (Tanga.) Davidi wasungamena una Yave kamvuluzila muna ntangw’ampasi. (1 Sam. 17:34-37) Ediadi diansadisa mu zizidila mambu masundidi e mpasi. Nga osungamenanga una Yave kasadisila muna mvu miavioka? Nga wasamba mu kuma kia diambu diodio yo mona vo Yave wavana ngangu yo nkuma muna zizidila dio? Nga osungamenanga nkakalakani wasunda muna sadila Nzambi ye kiese kiawonso? Nga osungamenanga mpila kasadisila mu kota mu mwelo ampwena a salu waziukila? (1 Kor. 16:9) Nkia nluta obakanga muna sungamena mambu mama? Dialudi, o sungamena mambu mama dilenda wokesa vuvu kiaku vo Yave olenda kusadisa muna zizidila mambu masundidi mpasi.—Roma 5:3-5.
6 Adieyi tulenda vova kele vo ayadi bazolele fukisa nkubik’a Mbangi za Yave? Ayadi ayingi mu lumbu yeto bekalanga y’ekani diadi kansi befunganga. O sungamena una Yave kasadisila nkangu andi muna mvu miavioka, dilenda kutuvana unkabu mu zizidila konso mpasi zibwa kuna sentu.—Dan. 3:28.
YANGALELANGA NSAMBIL’AVAUKA
7, 8. (a) Davidi nki kalomba kwa Yave nze una tutanganga muna Nkunga 27:4? (b) Nki i tempelo ampwena a kimwanda ya Yave? Asambidi andi aweyi besambilanga muna tempelo yayi?
7 O yangalela nsambil’aludi i diambu diakaka diamfunu dilenda kutuvana unkabu. (Tanga Nkunga 27:4.) Muna lumbu ya Davidi, e saba kiakala se “nzo a Yave.” Yandi kibeni Davidi wakubika tungwa yawonso kasadila mwan’andi Solomo mu tunga tempelo. Vioka tandu yayingi, Yesu wasonga vo muna ntangwa ikwiza wantu muna sambila Yave ke divava diaka ko vo benda muna tempelo. (Yoa. 4:21-23) Muna kapu kia 8 yakuna 10 kia nkanda Ayibere, Paulu wa ntumwa wasonga vo e tempelo ampwena ya kimwanda yasikidiswa vava Yesu kavubwa muna mvu a 29 wa tandu kia Kristu yo kuyisunzula muna vanga luzolo lwa Yave. (Ayib. 10:10) E tempelo yayi yampwena i kimenga kia lukûlu lwa Yesu kakubika Yave kimana twalenda tondwa kwa yandi. Aweyi tulenda sambila muna tempelo yayi? Muna sambanga ye “ntim’aludi kuna lukwikilu luaziku”; muna samunanga e vuvu kieto kw’akaka; muna badikaziana yo kindaziana vava tukalanga muna tukutakanu ye muna nsambila ya esi nzo eto. (Ayib. 10:22-25) O yangalela e nsambil’a ludi dikutukasakesanga mu lumbu yayi yampasi tuzingilanga.
8 Selo ya kwikizi ya Yave mu nza yawonso, muna wokesa salu kiau kia umbangi, belongokanga ndinga zakaka yo yaluka muna fulu yivavanga ateleki ayingi a Kintinu. Ediadi disonganga vo bena nze ntozi a nkunga ona walomba má kimosi kwa Yave. Beyangalelanga walakazi wa Yave ye kunsadila salu kiavauka kana nkutu nkia diambu dilenda bwa.—Tanga Nkunga 27:6.
BUND’E VUVU MUNA LUSADISU LWA NZAMBI
9, 10. Nkia nsilu tuvewanga muna Nkunga 27:10?
9 Davidi muna songa vo wabundang’e vuvu muna lusadisu lwa Yave, wavova vo: ‘O s’ame yo ngw’ame avo bangyambwidi, o Yave okunkonkolola.’ (Nku. 27:10) Muna kuma kia mana tutanganga muna 1 Samuele kapu kia 22 tulenda vova vo Davidi kabembolwa ko kwa mase mandi. Kansi, o unu ndonga bebembolwanga kwa yitu yau. Dialudi, ayingi muna awana bebembolwanga besadiswanga yo taninwa muna nkutakani ya Kikristu.
10 Wau vo Yave osadisanga selo yandi vava bebembolwanga kw’akaka, nga kalendi kubasadisa ko muna mpasi zakaka? Kasikil’owu, avo ke tuna ye una tulenda lungisila e nsatu za esi nzo eto ko, nga ka tulendi kala ye vuvu ko vo Yave olenda kutusadisa? (Ayib. 13:5, 6) Yave obakulanga e zingu kia selo yandi yakwikizi.
11. Akaka aweyi balenda kutubadikila wau tubundanga e vuvu kwa Yave? Yika nona.
11 Badika e nona kia Victoria wa nlongoki a Nkand’a Nzambi kuna Libéria. Wanungunuka yo vubwa, i bosi eyakala diandi wambembola yo wan’andi atatu. Kana una vo kakala ye nzo ko yo lembi sala, Victoria wakwamanana nungunuka muna mwanda. I bosi, lumbu kimosi, mwan’andi wa dumbelele una ye mvu 13, wanona nkutu yazala ye nzimbu. Muna lembi telama moyo, babaka nzengo za lembi tanga e nzimbu zakala muna nkutu. Vana vau bavava e soladi ona wavidisa nkutu yayina. Mfumu a nkutu wabavovesa vo kele vo wantu awonso bakala akwa ziku nze Mbangi za Yave, e nza yawonso yadi kala se fulu kiambote ye kia luvuvamu. Victoria wasadila Nkand’a Nzambi yo songa kwa soladi o nsilu a Yave wa nz’ampa. Soladi wasivika kikilu mu kuma kia kwikizi kiandi yo kumvana kunku kia nzimbu zakala muna nkutu ina kasolola. Dialudi, o kwikila vo Yave olenda lungisa nsatu za selo yandi, disadisanga Mbangi za Yave mu zayakana vo akwa ziku.
12. Adieyi tusonganga vava tuzindalalanga sadila Yave muna ntangw’ampasi za zingu? Yika nona.
12 Yindula dina diabwila Thomas wa nteleki walembi vubwa kuna Serra Leoa. Wayantika sala nze nlongi kuna sikola imosi, kansi mvu wamvimba kasala lembi futwa nzimbu. Adieyi diavavwanga muna yantika futwa kumosi ye mfuntu wa mvu a mvimba una kasala? Diavavanga vo kamokena yo mfidi a sikola ona wakala vo mfumu a dibundu. O mfumu a dibundu wamvovesa vo malongi ma Mbangi za Yave ke makala ngwizani ko ye nkanikinu mia sikola. Wavovesa Thomas vo muna kwamanana muna salu kafwete yambula kala Mbangi a Yave. Thomas wabembola salu kiakina ye nzimbu za mvu amvimba kalembi futwa. I bosi, wabaka salu kiakaka kia vangulula rádio ye telefone. E nona kiaki ye yakaka mpe isonganga vo avo tubunda e vuvu muna Yave ke tuzakama yo wonga ko mu kuma kia mpasi za zingu. Tuzeye wo vo Yave wa Mvangi a lekwa yawonso ye Ntanini a nkangu andi, okutulunga-lunga.
13. Ekuma e salu kia samuna nsangu za Kintinu kinungunukinanga muna nsi za usukami?
13 Muna nsi za usukami, ateleki a Kintinu bekuyivananga emvimba muna salu kia umbangi. Ekuma? Evula dimosi diasoneka vo: “Wau vo wantu ayingi ke bena ye salu ko, betambulwilanga longoka Nkand’a Nzambi. Ampangi mpe bekalanga ye ntangwa ayingi mu sala e salu kia umbangi. Muna zunga ina vo e mpasi za zingu mu wokela kaka zina, ke dikalanga mfunu ko mu sasila kwa wantu vo mu lumbu yambaninu tuzingilanga, kadi yau kibeni bemonanga e mpasi zazi.” Mpangi mosi osalanga se misionario mu mvu 12 muna nsi mosi ina vo konso nteleki olongokanga Nkand’a Nzambi ye tezo kia wantu atatu, wasoneka vo: “Wau vo ateleki ayingi ke bena ye salu ko ye mambu malenda vunzanesa e ngindu zau, bekalanga ye ntangwa ayingi muna sala e salu kia umbangi yo longa Nkand’a Nzambi kwa akwa luzolo lwambote.”
14. Yave aweyi ketaninanga ndong’ayingi?
14 Wau vo Yave wasia nsilu wa sadisa, tanina yo vuluza nkangu andi nze buka, muna nitu ye muna mwanda, tufwete kumbundang’e vuvu. (Nku. 37:28; 91:1-3) Dialudi, ndong’ayingi ivuluka muna “mpasi zayingi.” (Lus. 7:9, 14) Muna kuma kiaki, Nzambi ke yambula konso muntu ko kafwasa nkangu andi mu lumbu yayi ya mbaninu. Okubavana mawonso bavwidi o mfunu muna zizidila e mpasi yo tatidila e ngwizani au yo Yave. I bosi, Yave otanina yo vuluza nkangu andi muna Armangedo.
“UNSONGA NZIL’AKU, E YAVE”
15, 16. Nkia nluta tulenda vwa avo tulemvokele luludiku lwa Nzambi? Yika nona.
15 Avo tuzolele kala yo unkabu, tufwete kwamanana longwa kwa Nzambi. Davidi walomba vo: “Unsonga nzil’aku, e Yave; umfila mun’eyendelo dialelama.” (Nku. 27:11) Muna zingila ngwizani ye sambu kiaki tufwete siang’e sungididi kia lemvokela yo sadila konso luludiku lwa Nkand’a Nzambi tuvewanga muna nkubik’a Yave. Kasikil’owu, ndonga basadila luludiku lwa vevola e zingu yo lembi dia mfuka, ke batokana ko vava kimvwama kia nza yawonso kiakota mu mpasi. Ekolo mpasi zazi ziwokelanga, vana fulu kiatokana mu kuma kia mavwa, bekalanga yo luvevoko lwa wokesa e salu kiau kia umbangi. Diambote konso muntu mu yeto kakiyuvula: ‘Nga isadilanga mawonso itanganga muna Nkand’a Nzambi ye muna nkanda mia ntaudi akwikizi yo lulungalalu, kana nkutu vo malenda kuntwasila mpasi?’—Mat. 24:45.
16 Muna yambula vo Yave katulonga yo kutudiatisila muna nzila nsongi, ke tukala ye kuma ko tulenda mwena wonga. Mviti a nzila mosi a ngonde ke ngonde kuna Estados Unidos, vava kalomba vo kasobwa fulu kiakaka kuna salu eki kiadi kunsadisa mu kwamanana mu salu kia ntangwa ke ntangwa kumosi y’esi nzo andi, mfidi a salu wamvovesa vo wau vo katanga sikola zandá ko kalendi siwa vana fulu kiakina ko. Avo diambu diadi dibwididi, nga okuyibanza wau walembi tanga sikola zandá mu kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa? Vioka tumingu tole, o mfidi a salu ndiona wakatulwa mu salu; o muntu ona wavinga vana fulu kiandi wayuvula mpangi mu kuma ki’ekani diandi. Mpangi wansasila vo yandi yo nkaz’andi asadi a ntangwa ke ntangwa muna nkubik’a Mbangi za Yave ye bazolele kwamanana mu salu kiaki. Una mpangi kamene vova ko, mfidi wamvovesa vo: “Ntomene wo zaya vo ongeye waswaswana y’akaka. Vava kiafinama lufwa lwa s’ame, lumbu yawonso nwole muna mpangi zeno bayenda kunkingulanga yo kuntangila sono ya Nkand’a Nzambi. Yadia ndofi vo kele vo ngwawane ye Mbangi a Yave ovavanga lusadisu, mfwete kunsadisa.” Muna lumbu kialanda, mpangi wasiwa vana fulu kina mfidi antete kazola kunsia ko. Dialudi vo, avo tusidi salu kia Kintinu va fulu kiantete muna zingu kieto, Yave olungisa nsilu andi wa lungisa nsatu zeto za nitu.—Mat. 6:33.
LUKWIKILU YE VUVU MFUNU KINA
17. Nki kilenda kutusadisa mu lembi kala yo wonga wa mambu mebwa kuna sentu?
17 Muna songa mfunu a lukwikilu ye vuvu, Davidi wavova vo: “Kele vo kikwikila ko vo yatal’e wete dia Yave wa Nzambi ova nza, nga mpasi.” (Nku. 27:13) Dialudi, kele vo Nzambi katuvana vuvu ko yo lembi zaya nsilu miyikwanga muna Nkunga 27, e zingu kieto kiampavala kiadi kala! Wau vo mu lumbu yambaninu tuzingilanga, yambula twalombanga kwa Yave katuvana nkuma yo kutufila yamuna vita ya Armangedo.—Tanga Nkunga 27:14.
[Foto ina muna lukaya lwa 23]
Davidi wakumama muna sungamena mpuluz’a Yave
[Foto ina muna lukaya lwa 25]
Nga tubadikilanga mpasi za zingu nze elau muna wokesa e salu kia umbangi?