NGA OZEYE?

Nkand’a Nzambi uvovanga vo alowe yakuswanga mu mvwatu ye mfulu. (Nkunga 45:8; Ngana 7:17; Nkung’a Nkunga 4:14) Alowe yasadilwanga kuna nz’ankulu nanga mu nti umosi wayikilwanga vo Agarwood yatukanga. Ekolo o nti wau wawolanga, wavaikisanga mafuta matanga nsunga yo ndimbu. I bosi, wanikwanga yo kitulwa se “alowe” yatekwanga.

Nkand’a Nzambi utezanesanga saba ya nkangu a Isaele “nze alowe miakuna Yave.” (Ntalu 24:5, 6) Ediadi disonganga e mpila ina nti wau wakudilanga yo lwaka mu tezo kia meta 30 yo yandangiana. Kana una vo nti wau ke una diaka ko kuna Isaele, e Dicionário da Bíblia divovanga vo: “ke diambi ko mu kwikila vo nti wau ye miakaka milembele zayakana o unu, miakunwanga muna zunga kia ndimba a nkoko a Yodani.”

Nsiku a Nzambi wayikanga vo konso bulu kitambikwa se kimenga muna tempelo kifwete kala kiambote. Nzambi katondanga bulu yavanguka ko. (Luvaiku 23:19; Fuka 22:21-24) Mun’owu wa lusansu lwa Filo wa nsoneki a Yuda wa tandu kiantete, nganga za tandu kiakina bafimpanga e bulu “tuka vana ntu yamuna malu” mu zaya kana vo “ke yavanguka ko.”

Ed Parish Sanders wa nkwa ngangu wavova vo, asadi a tempelo “bavananga nswa kw’ateki mu teka kaka nuni ye bulu ina yateka fimpwa kwa anganga muna tambikwa se kimenga. Muna kuma kiaki, o nteki wavananga kimbangi (selo de argila) kwa nsumbi mu songa vo e bulu kasumbidi kiambote.”

Muna mvu wa 2011, asatuludi a lusansu basolola kimbangi kimosi vana ndambu a tempelo, kiavangwa muna kolo kia tandu kiantete vitila tandu kieto ye mvu 70 wa tandu kieto. E kimbangi kiaki kiasonekwa mvovo miole mia ndinga Ki-aramiti mina ye nsasa vo “Kiavelela mu kuma kia Nzambi.” Nanga asadi a tempelo basadilanga kimbangi kiaki muna lekwa yovo bulu yatambikwanga se kimenga.