KAPU 6
Nkangu Usamunanga Nsangu Zambote Ateleki Bekuyivananga Kuna Mvevo
1, 2. Yesu nkia salu kasakula? Nkia kiuvu kiamfunu divaikisanga?
NKUMBU miayingi ayadi a nza ke belungisanga nsilu miau ko. Kana nkutu awana bena ye makani mambote ke belendanga lungisa nsilu miawonso ko besianga. Nswaswani ye ayadi awaya, Yesu Kristu wa Ntinu a Kintinu kia Masia olungisanga e nsilu miandi miawonso.
2 Vava kakituka se Ntinu muna mvu wa 1914, Yesu wakubama kakala mu lungisa ungunza kayika se vioka 1.900 za mvu. Vitila lufwa lwandi, Yesu wasakula vo: “E nsangu zazi zambote za kintinu zisamunwa muna nza yawonso.” (Mat. 24:14) E ndungan’a mvovo miami i dimosi muna mambu mena muna sinsu kia ngiz’andi muna wisa kia Kintinu. Kansi, kiuvu kiamfunu divaikisanga: Aweyi o Ntinu kadi lenda sikidisila e vu kia ateleki mu lumbu yambaninu, kolo kiazala ye fu ki’eloko, kondwa zola ye lembi zola sambila? (Mat. 24:12; 2 Tim. 3:1-5) Tufwete zaya e mvutu za kiuvu kiaki, kadi mfunu zina kwa Akristu awonso akieleka.
3. Nkia vuvu Yesu kakala kiau? Adieyi diansadisa mu kala ye vuvu kiaki?
3 Badika diaka ungunza wa Yesu. Nga e mvovo “zisamunwa” usonganga vo vuvu kakala kiau? Elo. Yesu wakala ye ziku vo vekala y’awana bekunyikama muna lumbu yambaninu. Adieyi diansadisa mu kala ye vuvu kiaki? Watangininanga Se diandi. (Yoa. 12:45; 14:9) Vitila keza ova ntoto, Yesu wamona una Yave kabundilanga e vuvu vo asambidi andi besong’e fu kia kuyivana kuna mvevo. Yambula twazaya una Yave kasongela vo wakala ye vuvu kiaki.
“Nkangu aku Ukuvanina Kuna Mvevo”
4. Nkia salu Yave kavovesa Aneyisaele vo bayikama? Adieyi bavanga?
4 Sungamena dina diavangama vava Yave kakanikina Mose vo katunga e saba kina kiakituka se fulu kia nsambila kuna kwa zula kia Isaele. Yave wasadila Mose mu vovesa nkangu bayikama e salu. Mose wabavovesa vo: “Konso ona una yo ntim’amvevoki, mbula katwala lo, o lukau lua Yave.” Adieyi diavangama? O nkangu ‘wakwamanana twasa tukau twamvevo konso ke mene.’ Batwasanga tukau twayingi yavana basimwa vo ke batwasi diaka tukau ko. (Luv. 35:5; 36:3, 6) Aneyisaele basonga vo e vuvu kababundanga o Yave ke kiankatu ko.
5, 6. Mun’owu wa sono kia Nkunga 110:1-3, nkia fu Yave yo Yesu bevavanga kw’asambidi akieleka mu lumbu yambaninu?
5 Nga Yave wakala mpe ye vuvu vo asambidi andi besonga e fu kia kuyivana kuna mvevo mu lumbu yambaninu? Elo. Vioka 1.000 dia mvu vitila Yesu kawutuka ova ntoto, Yave wavumunwina Davidi mu soneka mu kuma kia ntangwa ina Masia keyantika yala. (Tanga Nkunga 110:1-3.) Yesu wa Ntinu ona oyadikwa, okala ye mbeni zina zikunsia kitantu. Kansi, okala mpe yo nkangu ukunyikama. Ke muntu ko okubakomekena vo basadila Ntinu. Kana nkutu aleke bekuyivana kuna mvevo, bewokela kikilu yo tezaneswa ye dime difukanga o ntoto muna mene.a
Awana beyikamanga Kintinu bewokelanga nze dime (Tala tini kia 5)
6 Yesu wazaya wo vo ungunza wasonama muna Nkunga 110 yandi wayikanga. (Mat. 22:42-45) Ekiaki i kuma kakadila ye vuvu vo vekala ye akwa kwikizi bekuyivana kuna mvevo muna salu kia samuna nsangu zambote mu nza yawonso. O lusansu adieyi lusonganga? O Ntinu nga una kikilu ye vu ki’ateleki ana bekuyivananga kuna mvevo mu lumbu yayi yambaninu?
“Ngina Y’elau ye Mbebe ya Samuna e Nsangu Zazi”
7. Vava kayadikwa se Ntinu, Yesu nkia mambu kavanga mu kubika awana bekunyikama mu sala e salu kasikidisa?
7 Vava kayadikwa se Ntinu, ke vavioka kolo ko Yesu wayantika kubika alandi andi mu kuma kia salu kiampwena bafwete sala. Nze una twamwene muna Kapu kia 2, wasala e salu kia fimpa yo velelesa nkangu andi tuka muna mvu wa 1914 yakuna lubantiku lwa mvu wa 1919. (Mal. 3:1-4) I bosi, muna mvu wa 1919, wasola ntaudi akwikizi mu vita o ntu vana vena alandi andi. (Mat. 24:45) Tuka muna ntangwa yayina, e ntaudi yayi yayantika vana madia ma mwanda, i sia vo, kubika malongi ma tukutakanu twa mvivu ye nkanda emi miasikidisanga vo Akristu awonso bena ye mbebe ya samuna nsangu zambote.
8-10. Tukutakanu twa mvivu aweyi twakasakesela wantu mu kuyivana muna salu kia umbangi? Yik’e nona. (Tala mpe babu “Tukutakanu Twantete Twanungununa e Salu kia Umbangi.”)
8 Malongi ma tukutakanu twa mvivu. Wau vo etima dia vwa luludiku bakala diau, vava kiavioka e Vit’Antete ya Nz’Amvimba, Alongoki a Bibila bavanga lukutakanu lwau lwantete lwa mvivu kuna mbanza Cedar Point, Ohio, Estados Unidos, tuka kina kia 1 yakuna kia 8 kia ngonde a Setemba ya mvu wa 1919. Muna lumbu kiazole, mpangi Rutherford wafila e longi yo vova kwa nkangu vo: “E salu kia Akristu ova ntoto . . . i samuna e nsangu za kintinu kia Mfumu.”
9 E mbuta-diambu dia lukutakanu lwalu diazayakana vava vavioka lumbu tatu, vava mpangi Rutherford kafila elongi diakala yo ntu a diambu “Luzayisu kwa Akw’eto a Salu,” edi diavaikiswa muna Eyingidilu diakala yo ntu a diambu “Nusamuna e Kintinu.” Wavova vo: “Vava Nkristu kekalanga mu mpasi, olenda kiyuvula vo: Ekuma nginina ova nza? E mvutu zifwete kala vo: O Mfumu wansola mu kala nkunzi andi mu samuna nsangu za Nzambi za vutulwisa luvuvamu ova nza. Ngina y’elau ye mbebe ya samuna nsangu zazi.”
10 Muna longi diadi, mpangi Rutherford wazayisa vo finkanda fiampa, A Idade de Ouro (owau Despertai!), fiyantika vaikiswa kimana fiasadilwa mu sadisa wantu mu zaya vo Kintinu kiau kaka o wantu balenda bund’e vuvu. I bosi, wayuvula kwa nkangu kana akwa bazolele kuyivana mu kayanesa finkanda fiafi. Muntu mosi wakala mu lukutakanu lwalu wavova vo: “E mvutu zasivi kikilu zakala. Mafunda sambanu ma wantu bakala muna lukutakanu batelama mu songa vo bakubama bakala muna kuyivana muna salu kiaki.b Elo, o Ntinu wakala yo nkangu wanyikama ana bakala y’etima dia samuna Kintinu kiandi!
11, 12. Adieyi diavovwa muna Eyingidilu dia mvu wa 1920 mu kuma kia ntangwa kiadi salwa e salu kina Yesu kasakula?
11 Nkanda minietekwanga. O mfunu a salu kina kasakula o Yesu, kia samuna e nsangu zambote za Kintinu, wayantika toma kieseswa muna Eyingidilu. Badika yaka nona tuka muna mvu wa 1920.
12 Nkia nsangu zisamunwa mu lungisa ungunza una muna Matai 24:14? Nkia ntangwa e salu kiaki kisalwa? Muna Eyingidilu dia kia 1 Yuli 1920, mwavaikiswa longi diakala yo ntu a diambu vo “Nsangu za Kintinu.” Longi diadi diasasila vo: “E nsangu zambote ziyikilu ovava i mu kuma kia mbaninu a nza yayi ye ngiadikw’a Kintinu kia Masia.” E longi diadi diayika e ntangwa zadi samunwa e nsangu zazi, oku vo: “E nsangu zazi zifwete samunwa tuka muna kolo kia Vit’Antete ya Nz’Amvimba yamuna kolo kia ‘mpasi zayingi.’” Diakudikila vo: “Eyayi i ntangwa . . . ya samuna nsangu zambote mu nza yawonso kw’awana bena muna Kikristu kia Kimpangila.”
13. Eyingidilu dia mvu wa 1921, aweyi diakasakesela Akristu akuswa mu kuyivana kuna mvevo?
13 Nga nkangu a Nzambi mu kingolo badi sadila e salu kina kasakula o Yesu? Ve. Longi diakala yo ntu a diambu “Nukala yo Unkabu” diavaikiswa muna Eyingidilu dia 15 Malusu 1921, diakasakesa Akristu akuswa mu kuyivana kuna mvevo. Konso muntu wakasakeswa kayiyuvula vo: “Nga ke lau diampwena ko kwa mono ye mbebe mu kuyivana mu salu kiaki?” Longi diadi dikudikila vo: “Tuna ye ziku vo avo obadikidi e salu kiaki vo elau, okala nze Yeremiya, kadi e diambu dia Mfumu diakala muna ntim’andi ‘nze tiya twanyuyi twazikama muna visi yandi,’ twamfilanga mu kwamanana vova.” (Yer. 20:9) Lukasakeso lwalu lwasonga e vuvu kina Yave yo Yesu bena kiau mun’akwa kwikizi ana beyikamanga Kintinu.
14, 15. Muna mvu wa 1922, Eyingidilu diakasakesa Akristu akuswa mu sadila nkia ndekwa mu sila umbangi kw’akaka?
14 Aweyi Akristu akieleka badi lendela samunwina e nsangu za Kintinu kw’akaka? E longi diankufi kansi dia nkuma diakala yo ntu a diambu “Salu Kiamfunu” mun’Eyingidilu dia 15 Agositu 1922 mu kingelezo, diakasakesa Akristu akuswa mu kuyivana muna “salu kia kaya e nkanda mieto kwa wantu yo kubasila umbangi muna nzo zau yo kubazayisa vo e kintinu ki’ezulu kifinamene.”
15 Tuka muna mvu wa 1919, Kristu osadilanga ntaudi akwikizi yo lulungalalu mu sungamesanga vo elau ye mbebe bena yau Akristu ova nza i samuna nsangu za Kintinu. Aweyi Alongoki antete a Bibila babadikila lukasakeso lwa kuyivana muna salu kia samuna e Kintinu?
“Akwa Kwikizi Bekuyivana Kuna Mvevo”
16. Aweyi akuluntu akaka babadikila e ngindu za sia vo awonso bafwete samuna e nsangu zambote?
16 Muna mvu mia 1920 ye 1930, akaka ke batambulwila ko e ngindu za sia vo Akristu akuswa awonso bafwete samuna e nsangu zambote. Eyingidilu dia 1 Novemba 1927, diasasila dina diavangamanga: “O unu vena y’awana besalanga se akuluntu muna dibundu [nkutakani] . . . ke bezolanga kasakesa mpangi zau ko mu kuyivana muna salu, yau kibeni mpe ke bezolanga kuyivana mu salu kiaki ko. . . . Bevezanga luludiku lwa kwenda mu nzo ye nzo muna samuna e nsangu za Nzambi, za Ntinu kasola ye za kintinu kiandi kwa wantu.” E longi diatoma kiesesa vo: “E ntangwa ifwene kw’akwa kwikizi mu sia wantu awaya e dimbu yo kubavenga yo kubavovesa vo ke tusola diaka wantu a mpila yayi ko mu kala akuluntu.”c
17, 18. Ayingi muna nkutakani adieyi bavanga vava batambula luludiku lwatuka kwa ntaudi akwikizi? Adieyi wantu ayingi bevanganga mu mvu 100 miviokele kala?
17 Ndonga muna nkutakani batambulwila ye kiese kiawonso luludiku lwatuka kwa ntaudi akwikizi. Babadikila dio s’elau dia samuna nsangu za Kintinu. Eyingidilu dia 15 Malusu 1926, diavova vo: “Akwa kwikizi bekuyivana kuna mvevo . . . mu samuna nsangu zazi kwa wantu.” Akwa kwikizi awaya balungisa e mvovo mia ungunza mina muna Nkunga 110:3 ye basonga vo bayikama Masia wa Ntinu.
18 Se vioka mvu 100, wantu ayingi bekuyivananga kuna mvevo muna salu kia samuna e nsangu za Kintinu. Muna kapu ilanda, tubadika una besamunwinanga e nsangu zazi, i sia vo, e ndekwa ye sadilwa besadilanga ye nkia nluta ditwasanga. Kansi, entete yambula twabadika ekuma ulolo wa wantu bekuyivaninanga kuna mvevo muna salu kia samuna nsangu za Kintinu kana una vo bezingilanga mu nza yazala ye fu ki’eloko. Ekolo tuvavanga zaya e kuma, diambote twakiyuvula: ‘Ekuma isamunwinanga nsangu zambote kw’akaka?’
‘Nuvavanga Ntete Kintinu’
19. Ekuma tulemvokelanga luludiku lwa Yesu lwa ‘vava ntete Kintinu’?
19 Yesu wavovesa alandi andi vo ‘bavavanga ntete Kintinu.’ (Mat. 6:33) Ekuma tulemvokelanga luludiku lwalu? Kadi tuzeye wo vo Kintinu i diambu disundidi o mfunu mun’ekani dia Nzambi. Nze una tumwene muna kapu kiviokele, o mwand’avelela malembe-malembe usengomonanga e ludi mu kuma kia Kintinu. Vava e ludi kia Kintinu kisimbanga ntima mieto, kikutufilanga mu vava ntete Kintinu kiaki.
Nze muntu ona wayangalala wau kasolola lusalu lwaswekama, Akristu beyangalalanga wau besololanga e ludi kia Kintinu (Tala tini kia 20)
20. E kingana kia Yesu kia lusalu lwaswekama aweyi kisongelanga una alandi andi bebadikila luludiku kabavana lwa vava ntete Kintinu?
20 Yesu wazaya una alandi bebadikila luludiku kabavana lwa vava ntete Kintinu. Badika kingana kiandi kia lusalu lwaswekama. (Tanga Matai 13:44.) Muna salu yandi ya lumbu ke lumbu, o mvati a nsengo oyikwanga muna kingana wasolola lusalu lwaswekama ye vana vau wabakula vo lwantalu kikilu. Adieyi kavanga? “Muna kiese kiandi wele teka yawonso kakedi yau, kasumb’e mpatu yayina.” Adieyi tulongokele? Vava tusololanga e ludi kia Kintinu yo zaya o mfunu kina, tuvanganga mawonso tulenda mu sia oma ma Kintinu va fulu kiantete muna zingu kieto.d
21, 22. Awana beyikamanga Kintinu aweyi besongelanga vo besianga oma ma Kintinu vana fulu kiantete? Yik’e nona.
21 Akwa kwikizi ana beyikamanga Kintinu ke bevovanga kaka ko vo Kintinu besianga va fulu kiantete muna zingu kiau, kansi besongelanga wo muna mavangu. Besadilanga zingu, ngangu ye mavwa mau muna salu kia samuna e Kintinu. Ndonga beyambulanga mambu mayingi ma zingu yo kuyivana muna salu kia ntangwa ke ntangwa. Ateleki awaya bemonanga una Yave kesambulwilanga awana besianga Kintinu va fulu kiantete muna zingu kiau. Badika nona kimosi.
22 Mpangi Avery Bristow yo nkaz’andi Lovenia kumosi basalanga e salu kia corportor (aviti a nzila) kuna sude ya Estados Unidos kuna mfoko a mvu mia 1920. Vioka mvu miayingi, Lovenia wasungamena vo: “Tuka ntangwa yayina, mono yo nkaz’ame Avery mvu miayingi mia kiese tuviokesanga kumosi muna salu kia kimviti a nzila. Nkumbu miayingi ke twazayanga ko kuna kutuka e nzimbu za sumbila mazuti yovo madia. Kansi, Yave wavanganga mawonso mu lungisa e nsatu zeto. Twakwamanana sala e salu kieto kia kimviti a nzila. Ke twakondwanga má ko kina twavwang’o mfunu.” Lovenia wasungamena lumbu kimosi, vava basadilanga kuna mbanz’a Pensacola, Florida, ke bakala ye nzimbu ko ngatu madia. Vava bavutuka kuna nzo au ya kalu, bawana nsaku zole zazala ye madia kumosi ye nkanda mosi wavova vo: “Muna zola kwa nkutakani a Pensacola.” Vava kayindula e mvu kaviokesa muna salu kia ntangwa ke ntangwa, Lovenia wavova vo: “Yave ke kutuvilakananga ko. Ke kutufusulwisanga nsoni ko muna vuvu tukumbundanga.”
23. Aweyi omonanga mu kuma kia ludi kia Kintinu ozeye? Adieyi okwamanana vanga?
23 Yeto awonso ke tulendi sala mpila mosi ko muna salu kia umbangi. E mpil’a zingu kieto yaswaswana. Kansi, yeto awonso tulenda dio badikila vo s’elau dia samuna e nsangu zambote ye nsi a ntima wawonso. (Kol. 3:23) Wau vo tuyangalelanga e ludi kia Kintinu tusololanga, tuna ye luzolo lwa vanga mawonso tulenda muna sala e salu kia umbangi. Nga diadi i kani diaku?
24. Nkia salu kiamfunu kisalanga Kintinu mu lumbu yambaninu?
24 Mu mvu nkama miviokele kala, o Ntinu olungisanga ungunza wandi wasonama muna Matai 24:14. Ovanganga wo lembi komekena wantu. Vava bekuyivambulanga ye nza yayi yazala ye fu ki’eloko, alandi andi bekuyivananga kuna mvevo muna salu kia samuna e nsangu zambote. E salu besalanga kia samuna e nsangu zambote mu nza yawonso, dimosi muna sinsu kisonganga e ngiz’a Yesu muna Kintinu. E salu kiaki dimosi mpe muna mambu mampwena mana kivanganga Kintinu mu lumbu yayi yambaninu.
a Muna Bibila e dime ditezaneswanga ye nsambu.—Etu. 27:28; Mika 5:7.
b Finkanda-nkanda (Panfleto) fiakala yo ntu a diambu A Quem se Confia a Obra fiasasila vo: “E finkanda A Idade de Ouro fisadilwa mu samuna nsangu za Kintinu muna salu kia nzo ke nzo. . . . Avo osunzwidi e nsangu, sisa finkanda fimosi muna konso nzo, kiakala vo ndomba kavanga yovo ve.” I bosi, ampangi bakasakeswa mu vavanga wantu balenda tambulanga finkanda Idade de Ouro ye Eyingidilu konso ngonde. Tuka kina kia 1 kia ngonde ya Fevelelo ya mvu wa 1940, nkangu a Yave wakasakeswa mu kayanesanga yinkanda-nkanda yo soneka e lutangu lwa nkanda bakayanga.
c Muna ntangwa yayina, akuluntu basolwanga kw’ampangi muna nkutakani. E nkutakani ke yadi tonda ko vo yasola ana batelamenanga e salu kia samuna e nsangu zambote. Muna Kapu kia 12, tubadika e nsobani yavangama muna tumbika akuluntu muna nkutakani.
d Yesu diau adimosi kavova muna kingana kia nkiti ona wayenda vavi perle yantalu. Vava kasolola perle yayi, o nkiti vana vau wateka lekwa yawonso kakala yau kimana kasumba yo. (Mat. 13:45, 46) E yingana yole yayi ikutulonganga vo tulenda longoka e ludi kia Kintinu mu mpila zayingi. Akaka lwakila kiabalwakila, akaka vava bavava kio. Kansi, kiakala kia mpila twalongokela e ludi, tuna ye luzolo lwa vanga mawonso tulenda mu sia Kintinu va fulu kiantete muna zingu kieto.