Yave I Mvungudi Eto

‘O Yave i mvungudi ame, kikondwa má ko.’​—⁠NKUNGA 23:⁠1.

1-3. Ekuma ke dinina diasivi ko vo o Davidi watezanesa Yave yo mvungudi?

AVO balombele wayika mpila Yave kelunga-lunganga nkangu andi, aweyi ovova? Yo nani olenda tezanisa Yave mu mpila kelunga-lunganga e selo yandi ya kwikizi? Vioka 3.000 ma mvu, o Davidi wa Ntinu watezanesa Yave ye salu kina kasalanga muna kileke kiandi.

² Muna kileke kiandi, o Davidi mvungudi a mameme kakala. Wazaya wo vo mameme lungwa-lungwa mevavanga. Avo mayambwilu malenda vila, yiwa yovo diwa kwa bulu ya futa. (1 Samuele 17:​34-​36) O mvungudi avo kazeye lunga-lunga ko, mameme ke mesolola madilu ma titi yankunzu ko. Ka lukatikisu ko vo, Davidi muna kimbuta kiandi wasungamenanga e ntangwa kaviokesanga muna fila, tanina yo dikila mameme.

³ Ke diasivi ko vo Davidi wasungamena e salu kia mvungudi vava kavumunwinwa mu yika mpila Yave kelunga-lunganga nkangu andi. O Nkunga 23 kasoneka o Davidi, uyantikilanga mu mvovo emi: ‘O Yave i Mvungudi ame, kikondwa má ko.’ Yambula twabadika ekuma mvovo miami minina miafwana. O Nkunga 23 ukutusadisa mu zaya e mpila Yave kelunga-lunganga asambidi andi, nze una mvungudi kelunga-lunganga mameme mandi.​—⁠1 Petelo 2:⁠25.

Nona Kiatoma Fwanana

4, 5. O Nkand’a Nzambi aweyi usongelanga e fu kia mameme?

⁴ Muna Nkand’a Nzambi, o Yave mazina mayingi keyikilwanga, kansi e zina dia “Mvungudi” ditoma songanga e mpila in’o Yave kekutuvwilanga o mfunu. (Nkunga 80:⁠1) Muna bakula ekuma Yave kafwanukini yikilwa vo Mvungudi, diamfunu twazaya mambu mole: Ediantete, e fu kia mameme, diezole, kiyekwa ye fu ya mvungudi ambote.

⁵ Nkumbu miayingi, Nkand’a Nzambi uyikanga e fu kia mameme, ye mpila melemvokelanga o mvungudi au, (2 Samuele 12:⁠3), lembama kwau (Yesaya 53:⁠7) yo butama kwau. (Mika 5:⁠8) Mvungudi mosi a mameme wavova vo: “O mameme mambu mayingi mevavanga ke mu bulu yakaka ko. Sungididi kiafwana mevavanga yo lungwa-lungwa, kadi ke melendanga kivavila madia ko.” Muna kala o moyo, e bulu yayi yalembama mvungudi ambote yivavanga.​—⁠Yezekele 34:⁠5.

 6. E disionario dimosi dia Nkand’a Nzambi aweyi disasilanga e zingu kia lumbu ke lumbu kia mvungudi kuna nz’ankulu?

⁶ Aweyi kiakalanga e salu kia lumbu ke lumbu kia mvungudi kuna nz’ankulu? Disionario dimosi dia Nkand’a Nzambi divovanga vo: “Konso mene, o mvungudi wafilanga ekambi kuna madilu. Wabayingilanga lumbu kiamvimba kimana valembi vila kana dimosi. Avo meme dimosi divididi, wasianga e ngolo mu vava dio yavana kasololanga dio yo kumvutula mun’ekambi. . . . Kuna masika, muna kala ye ziku vo ke vakondelo dimosi ko, wabatanganga vava bakotanga muna mpaka. . . . Nkumbu miayingi, wataninanga ekambi muna fuku mu kuma kia bulu ya futa yovo mivi.”a

 7. Ekuma diavavilanga luzindalalu ye luzolo lwambote kwa mvungudi?

⁷ Vakalanga ye ntangwa ina vo ememe, musungula dina diayimita ye dia nsedia, luzindalalu ye luzolo lwambote diavavanga. (Etuku 33:​13) Nsekola imosi ya Nkand’a Nzambi ivovanga vo: “Nkumbu miayingi mameme, kwandá bawutilanga. O mvungudi ye zola kwawonso kafwete lunga-lunga o ngudi mu lumbu yayina, yo nata mwan’ememe kuna kun’ekambi. Wanatanga vana koko yovo vana tulu yavana kesikila.” (Yesaya 40:​10, 11) Kieleka, muna kala mvungudi ambote, ngolo ye luzolo lwambote diavavanga.

 8. Nkia mambu kayika Davidi mansadisa mu bunda Yave e vuvu?

⁸ “O Yave i Mvungudi ame,” nga ke mvovo wambote ko muna yikila S’eto ezulu? Muna fimpa Nkunga 23, tuzaya una Nzambi kekutulunga-lunganga nze mvungudi ambote. Muna tini kiantete, Davidi wakala ye vuvu vo Nzambi ovanga mawonso kwa mameme Mandi, ke ‘bekondwa má ko.’ Muna tini yilanda, o Davidi osonganga mambu matatu malenda sadisa mu kala ye vuvu kiaki: Yave ofilanga, otaninanga yo dikila mameme Mandi. Yambula twabadika mambu mama, dimosi dimosi.

‘Okumfilanga’

 9. O Davidi nkia nkal’a luvuvamu kayikanga? Aweyi mameme malwakilanga vana fulu kiakina kiambote?

⁹ Entete, o Yave ofilanga nkangu andi. Davidi wasoneka vo: ‘Okumbubika muna madilu ma titi yankunzu: Okumfila vana maza ma vundila. Ovutulwisa moyo ame: Okumfila muna nzila za unsongi, muna kuma kia nkumbu andi.’ (Nkunga 23:​2, 3) Vava Davidi kavova vo ekambi dibubamene vana titi yankunzu, nkal’a luvuvamu ye kiese kayikanga. Mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “madilu ma titi,” usonganga vo “fulu kiambote.” Mameme mau kibeni ke malendi solola fulu kia bubama ko, kuna malenda kadila mu luvuvamu. Mvungudi ofwete kubafila vana “fulu kiakina kiambote.”

10. O Nzambi aweyi kesongelanga vo okutubundanga e vuvu?

¹⁰ O Yave aweyi kekutufidilanga o unu? Mpila mosi kevangilanga wo i kutusonganga e mbandu. Okutuvovesanga twakala ‘atanginini andi.’ (Efeso 5:⁠1) E sono kiaki, fu kia nkenda, kia loloka ye zola kiyikanga. (Efeso 4:32; 5:⁠2) Kieleka, o Yave osonganga mbandu ambote mu mpila kesongelanga e fu yayi. Nga Yave tezo kaviokesa vava kavova vo twantanginina? Ve. Ediadi disonganga vo okutubundanga e vuvu. Mu nkia mpila? Mu fwaniswa kia Nzambi twavangilwa, i sia vo tuna ye fu ya nkal’ambote ye luzolo lwa mambu ma mwanda. (Etuku 1:​26) Kanele vo tualembi lunga, o Yave ozeye wo vo tulenda songa e fu ina kesonganga. Se badiki ediadi: O Nzambi eto anzodi una ye vuvu vo tulenda kweto kala nze yandi. Avo tutanginina mbandu andi, okutufila vana ‘fulu kia vundila.’ Wau vo tuna y’edienga dia Nzambi ‘tulenda kala yo luvuvamu’ mu nza yayi yazala ye umpumbulu.​—⁠Nkunga 4:8; 29:⁠11.

11. O Yave nkia diambu kezayanga vava kefilanga mameme mandi? Aweyi dimonekenanga mu dina kekutulombanga?

¹¹ Yave osonganga nkenda ye luzindalalu vava kekutufilanga. O mvungudi ozayanga e tezo ki’ememe diandi. Muna kuma kiaki, okumfilanga “mun’owu wa ndiat’a twelezi” kiandi. (Etuku 33:​14) Diau adimosi, o Yave ofilanga mameme mandi “mun’owu wa ndiata” au. Ozeye e tezo kieto ye mana mekutubwilanga. Odiatilanga mun’owu wa ndiat’eto, kelombanga mana ke tulendi vanga ko. Edi kaka kelombanga vo twansadila ye nsi a ntima. (Kolosai 3:​23) Aweyi tuvova avo onunini yo lembi sala una wasadilanga? Aweyi, avo onwananga ye kimbevo kia vonza kikukakidilanga mu ina olenda sala? Mu kuma kia nkakalakani zazi, o sadila Nzambi ye nsi a ntima i diambu diamfunu. Ke vena wantu wole bafwanana ko. Sala ye nsi a ntima disongele vo sadila ngolo zaku muna mawonso olenda muna salu kia Nzambi. Kana nkia nkakalakani zilenda kala muna ndiat’eto, o Yave ovwanga e nsambil’eto ya nsi a ntima o mfunu.​—⁠Maku 12:​29, 30.

12. Muna Nsiku a Mose nkia nona kisonganga vo Yave ofilanga mameme mandi ‘mun’owu wa ndiat’au’?

¹² Muna bakula mpila Yave kefidilanga mameme mandi ‘mun’owu wa ndiat’au’, bong’e nona kia tukau twa makuzuka muna Nsiku a Mose. Yave tukau twambote kavavanga, tuavaninwanga ye nsi a ntima. Kansi konso muntu muna tezo kina kavwidi. O Nsiku wavovanga vo: ‘Ovo kalendele ememe ko, ozevo otwasa . . . mbwela zole yovo nsweswe miole mia mayembe.’ Kansi aweyi, avo kalendele vana kana nkutu nsweswe miole mia mayembe ko? Otwasa “mfumfu.” (Fuka 5:​7, 11) Ediadi diasonganga vo o Nzambi kalombanga kina o muntu kalendi vana ko. Wau vo o Nzambi kesobanga ko, dia lufiaulwisu dia zaya vo kalendi kutulomba dina ka tulendi vanga ko; olombanga kaka dina tulenda vanga. (Malaki 3:⁠6) Ekwe kiese kia filwa kwa Mvungudi a mpila yayi!

“Mono Kimoni Wonga wa Mbi; Kadi nge Wina Yame”

13. Muna Nkunga 23:​4, o Davidi aweyi kayikila Yave? Ekuma ediadi ke dinina diasivi ko?

¹³ Davidi osonganga ekuma kiezole kia bunda e vuvu kwa Nzambi: Yave otaninanga mameme mandi. Muna Nkunga 23:4 tutanganga vo: “Kana una vo ndiatila muna ndimb’a kini kia fwa, mono kimoni wonga wa mbi; kadi nge wina yame: O nkawu aku ye mvwala ikumfiaulwisa.” Muna sadila mvovo “nge,” o Davidi wayikila Yave nze nkundi andi. Ediadi ke diasivi ko, kadi o Davidi wayikanga mpila Nzambi kansadisila muna zizidila e mpasi. Davidi wakala muna ndimb’a kini kia fwa, i sia vo, e ntangwa ina e zingu kiandi mu vonza kiakala. Kansi kayambula ko vo o wonga wansunda, kadi wazaya wo vo Nzambi osadila “nkawu” ye ‘mvwal’andi’ mu kuntanina. O zaya vo Nzambi otaninanga selo yandi, diafiaulwisa Davidi yo kumfinamesa kwa Yave.b

14. Nkand’a Nzambi nkia ziku kevananga mu kuma kia taninwa kwa Yave? Kansi, adieyi ke disonganga ko?

¹⁴ O Yave aweyi ketaninanga mameme mandi o unu? Nkand’a Nzambi ukutusikidisanga vo ke vena kitantu ko, ngatu wantu yovo nkwiya balenda sukisa mameme ma Nzambi ova ntoto. O Yave keyambula nkutu ko vo ediadi diavangama. (Yesaya 54:17; 2 Petelo 2:⁠9) Kansi, ediadi ke disonganga ko vo, o Mvungudi eto okututanina muna mpasi zawonso zilenda kutubwila. Tumonanga e mpasi zina zibwilanga wantu awonso, kumosi mpe ye kitantu kisiwanga kwa Akristu awonso aludi. (2 Timoteo 3:12; Yakobo 1:⁠2) Vena ye ntangwa ina tulenda diatila “muna ndimb’a kini kia fwa.” Kasikil’owu, tulenda bangikwa yamuna lufwa, yovo kala mu mpasi mu kuma kia kimbevo kiavonza yovo fwilwa o nzolw’eto. Muna mpasi zazi zina nze ndimb’a kini kia fwa, o Mvungudi eto okalanga yeto yo kutulunga-lunga. Mu nkia mpila?

15, 16. (a) O Yave nkia mpila kekutusadisilanga mu sunda e mpasi zilenda kutubwila? (b) Yika e nona kisonganga una Yave kekutusadisilanga muna ntangw’a mpasi.

¹⁵ O Yave ke sianga nsilu wa kututanina mu mpil’esivi ko.c Kansi, tulenda kala ye ziku kia diambu diadi: O Yave okutusadisa mu sunda konso mpasi tulenda bwilwa. Olenda kutuvana e ngangu muna sunda e ‘ntonta za mpila mu mpila.’ (Yakobo 1:​2-5) O mvungudi kesadilanga nkawu ye mvwala mu tanina kaka mameme ko, kansi osadilanga wo mpe mu kubafila muna nzila ina yifwene. O Yave olenda sadila mpangi muna nkutakani mu kutuvana “luludiku” lwa Nkand’a Nzambi lulenda kutusadisa mu mpasi tunwananga zau. Vana ntandu, o Yave olenda kutuvana o nkuma mu zizidila. (Filipi 4:​13) Muna mwand’andi avelela olenda kutuvana “ulolo wa nkuma” mu zizidila ntonta. (2 Korinto 4:⁠7) O mwand’a Nzambi ulenda kutusadisa mu zizidila konso ntonta kekututwasila o Satana. (1 Korinto 10:​13) Nga ke lufiaulwisu ko dia zaya vo o Yave wakubama mu kutusadisa?

¹⁶ Kana nkutu nkia mpasi tubwilwa muna ndimb’a kini kia fwa, ke tudiatila mo yeto mosi ko. O Mvungudi eto okala yeto, okutusadisa mu mpila ina ke tulendi bakula vana vau ko. Badika e nona kia nkuluntu mosi wamoneka ye kimbevo kia vonza muna tomfo, (tumor maligno no cérebro). “Kuna lubantiku yatokananga e ngindu kana vo o Yave okunzolanga yovo makasi kamfungila. Kansi, yabaka e nzengo zalembi bembola Yave. Yasonga e ntokani zame zawonso kwa yandi. O Yave wansadisa yo kumfiaulwisa muna mpangi zame zamakala ye zamakento. Muna mokena ye mpangi bekalanga mu mpasi za mayela, diansadisa mu zizidila ezame mpasi. E moko yau yansadisa mu zaya vo ke mono kaka ko ngina mu mpasi zazi. Ampangi bansadisa mu zaya vo o Yave kamfungila makasi ko. Yakala ye ziku vo o Yave una yame yo kunsadisa muna ntangw’a mpasi.”

“Okungyadil’o Meza oku Ngina”

17. O Davidi aweyi keyikilanga Yave muna Nkunga 23:5? Aweyi dinina e ngwizani ye nona kia mvungudi?

¹⁷ Davidi osonganga ekuma kietatu kabundilanga e vuvu kwa Mvungudi andi: Yave odikilanga mameme mandi una ufwene. Davidi wasoneka vo: ‘Okungyadil’o meza oku ngina, vana ven’atantu: Okùsila ntu ame o mazi; e mbungw’ame izele.’ (Nkunga 23:⁠5) Muna tini kiaki, o Davidi oyikilanga Mvungudi andi nze nzodi ambote w’anzenza, on’ovananga madia ye malavu mayingi. E nona yole yayi, mvungudi ye nzodi anzenza, ngwizani ina. Kadi, o mvungudi ambote kafwete solola madilu mambote ye maza mafwana kimana ekambi dialembi ‘kondwa má.’​—⁠Nkunga 23:​1, 2.

18. Adieyi disonganga vo o Yave nzodi anzenza?

¹⁸ O Mvungudi eto nga nzodi anzenza mpe? Ka vena lukatikisu ko mu diadi. Yindula ulolo wa madia ma mwanda ma mpila mu mpila tuvewanga. Muna ntaudi akwikizi yo lulungalalu o Yave okutuvananga nkanda ye nkubika zafwana za tukutakanu, nze tukutakanu twa mvivu, twa lumbu kimosi ye twa zunga muna lungisa nsatu zeto za mwanda. (Matai 24:​45-​47) Kieleka, ke tukondelo madia ma mwanda ko. O “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” ovaikisanga mafunda ma Nkand’a Nzambi ye nkanda misadisanga mu longoka Nkand’a Nzambi. Owau, e nkanda miami mivaikiswanga mu 413 za ndinga. O Yave ovananga madia mama ma mwanda mu mpila zayingi. Mu mpil’a “kimvumina,” i sia vo malongi ma lubantiku ma Nkand’a Nzambi yaku “madia mangolo,” mena vo malongi ma sina ma mwanda. (Ayibere 5:​11-​14) Muna kuma kiaki, vava tubwilwanga e mpasi yovo diambu divavanga vo twabaka e nzengo, tulenda vwa lusadisu tuvwidi o mfunu. Aweyi twadi kala kondwa kwa madia mama ma mwanda? Kieleka, o Mvungudi eto Mvani ambote kikilu.​—⁠Yesaya 25:6; 65:⁠13.

“Kala Nkala Muna Nzo a Yave”

19, 20. (a) Muna Nkunga 23:​6, o Davidi nkia vuvu kasonga? Aweyi tulenda songela e vuvu kiaki? (b) Nkia diambu tufimpa mun’elongi dilanda?

¹⁹ Vava kabadika mavangu ma Mvani ye Mvungudi andi, Davidi wafokola vo: “Elo, wete yo walakazi ukundanda e lumbu yawonso ya zingu kiame: Kala nkala muna nzo a Yave lumbu kamani.” (Nkunga 23:⁠6) Davidi wavova ye ntima wazala ye kiese ye lukwikilu. Kiese kamonanga vava kayindulanga mana mavioka ye wakala yo lukwikilu mu mana mekwiza. Davidi ona wateka kala mvungudi, wazayanga vo ekolo kefinama Mvungudi andi ezulu yo kala muna nzo Andi, o Yave otoma kunlunga-lunga.

²⁰ Tulenda vutula matondo mu kuma kia mvovo miasonama muna Nkunga 23! Davidi wasadila mpila ifwene ina Yave kefidilanga, tanina yo dikila mameme mandi. E mvovo mia lukasakeso mia Davidi miasonama muna Nkand’a Nzambi, misonganga e ziku vo yeto mpe tulenda bunda e vuvu kwa Mvungudi eto. Elo, ekolo tukwamanana finama Yave, okutulunga-lunga nze Mvungudi anzodi mu “lumbu kamani,” yakwele mvu. Nze mameme mandi, tufwete diata yo Yave wa Mvungudi eto anene. Elongi dilanda disonga dina divavwanga mu vanga wo.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Osungamenanga?

• Ekuma Davidi katezanesa Yave yo mvungudi?

• O Yave aweyi kekutufidilanga ye umbakuzi?

• O Yave nkia mpila kekutusadisilanga mu zizidila e mpasi?

• Adieyi disonganga vo Yave nzodi anzenza?

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 24]

Nze mvungudi muna Isaele, Yave ofilanga mameme Mandi