Tutatidila Luvuvamu

“Mbula twatatidil’oma ma ungudi.”—ROMA 14:19.

1, 2. Ekuma Mbangi za Yave benena ye luvuvamu?

DIAMPASI mu solola luvuvamu lwakieleka mu nza yayi. Kana nkutu awana bezingilanga mu nsi imosi yo vova ndinga mosi bavambana mu kuma kia nsambila, mambu ma mbumba, nzimbu ye sikola batanga. Kuna diak’esambu, tumonanga luvuvamu vana vena tezo kia mazunda nsambwadi ma mazunda ma Mbangi za Yave, kana una vo betukanga muna “zula yawonso, yo makanda, ye nsi, ye ndinga.”—Lus. 7:9.

² Vena ye kuma yasikila yitwasanga luvuvamu lwalu. Kuma kiantete i kia sia vo ‘twina yo ungudi yo Nzambi’ mu kuma kia lukwikilu lweto muna Mwan’andi, ona wavana moyo andi mu kuma kieto. (Roma 5:1; Ef. 1:7) Vana ntandu, o Nzambi aludi ovananga mwand’avelela kwa selo yandi yakwikizi. Luvuvamu i kimosi muna fu ya mbongo a mwanda. (Ngal. 5:22) Kuma kiakaka twinina ye luvuvamu i kia sia vo ‘ke twa nza ko.’ (Yoa. 15:19) Ediadi disongele vo ke tukuyisianga mu mambu ma tuyalu ko ngatu nwana vita. Nze una usonganga Nkand’a Nzambi, nkangu a Yave ‘bafula nsosolo miau se nsengo.’—Yes. 2:4.

 3. O luvuvamu tuna lwau nkia nluta lutwasanga? Adieyi tubadika mun’elongi diadi?

³ Luvuvamu tuna lwau kwa muntu yo nkw’andi ke lwa venga kaka vanga mbi ko kwa mpangi zeto. Kana una vo muna nkutakani ya Mbangi za Yave muna yo wantu batuka mu fulu, makanda ye kala ye fu yaswaswana, ‘tuzolazianga.’ (Yoa. 15:17) Luvuvamu lweto lukutusadisanga mu ‘vang’owu wambote kwa wantu awonso, musungula kw’esi kilukwikilu.’ (Ngal. 6:10) Luvuvamu yo Yave kumosi ye mpangi zeto z’akala ye z’akento lekwa kiantalu kikilu. Tufwete lunga-lunganga luvuvamu lwalu. Owau, yambula twabadika una tulenda tatidila luvuvamu kana nkutu vava vebwanga ntantani muna nkutakani.

Vava Tutanga Esakuba

 4. Adieyi tulenda vanga mu tatidila luvuvamu avo diambu tuvangidi dikendelekele mpangi?

⁴ Yakobo wasoneka vo: “Mambu mengi tutang’esakuba yeto awonso. Ovo vena y’on’olembi ta sakuba muna mvovo andi, ndiona i nzikuki a muntu.” (Yak. 3:2) Muna kuma kiaki, ezak’e ntangwa valenda bwa ntantani vana vena mpangi zole muna nkutakani. (Fili. 4:2, 3) Kansi, e ntantani zazi zilenda singikwa lembi sia luvuvamu lwa nkutakani mu vonza. Kasikil’owu, tanga dina kavova Yesu tufwete vanga avo tumwene vo diambu tuvangidi dikendelekele mpangi.—Tanga Matai 5:23, 24.

 5. Adieyi tulenda vanga mu tatidila luvuvamu kele vo mpangi utuvangidi diambu diambi?

⁵ Adieyi tuvova avo mpangi utuvangidi diambu diambi? Nga tufwete vingila vo mpangi ndioyo keza lomba ndoloki? Muna 1 Korinto 13:5 tutanganga vo: “[O zola] ke kubadika diambi ko.” Avo mpangi utuvangidi diambu diambi, tusonga vo luvuvamu tutatidilanga muna kunloloka yo vilakana diambu. (Tanga Kolosai 3:13.) Eyayi i mpila yambote ya singikila mambu makete mebwanga. Ediadi dikutusadisanga mu kadila kuna ungudi ye mpangi zeto yo kututwasila luvuvamu lwa ntima. Ngana imosi ivovanga vo dia nkembo vava tulutisanga ekuzuka.—Nga. 19:11.

 6. Adieyi tuvova avo tumwene vo e diambu batuvangidi diampasi mu vilakana dio?

⁶ Adieyi tuvova avo tumwene vo e diambu batuvangidi diampasi mu vilakana dio? Ke diangangu ko mu mokena dio y’akaka. Makumbu mama luvuvamu lwa nkutakani kaka mesianga mu vonza. Adieyi tufwete vanga muna singika diambu kuna luvuvamu? Muna Matai 18:15 tutanganga vo: “Ovo mpangi aku usumukini, wenda kunsong’e ngyelele andi, vana vena yeno wole kaka: ovo okuwila, obakidi mpangi aku.” Kana una vo e sono kia Matai 18:15-17 masumu mampwena kiyikanga, o nkanikinu yovo elongi dina muna tini kia 15 dilenda mpe sadilwa muna mambu makaka. Muna kuma kiaki, avo vabwidi ntantani, edi diambote tulenda vanga i mokena yo mpangi vana va yeto kaka. Tufwete mokena yandi kuna ngemba yo vava vutulwisa luvuvamu.a

 7. Ekuma tufwete singikila mambu mu nzaki zawonso?

⁷ Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Numona makasi, kansi ke nusumuka ko: ke nuyambul’o ntangwa kanudimukina y’ekudi dieno ko: musungula sila Nkadi Ampemb’e nzila.” (Ef. 4:26, 27) Yesu mpe wavova vo: “Wawana-wawana yo ntantu aku.” (Mat. 5:25) Muna kuma kiaki, o tatidila luvuvamu divavanga vo twasingika diambu mu nzaki. Avo ke tuvangidi wo ko, e mambu malenda wokela, nze una mputa muna nitu ilenda wokela kele vo ke tusidi yo nlongo ko vana vau. Ka tulendi yambula ko vo lulendo, kimpala ngatu o zola muna nzimbu kwatusimba mu lembi singika konso diambu tuna diau ye mpangi zeto.—Yak. 4:1-6.

Vava Vebwanga Ntantani ye Wantu Ayingi

8, 9. (a) Nkia ntantani zabwa muna nkutakani ya Roma? (b) Nkia luludiku kavana Paulu kw’Akristu kuna Roma mu kuma kia ntantani zazi?

⁸ Ezak’e ntangwa, e ntantani zibwanga muna nkutakani zilenda kala za wantu ayingi. I diau diavangama kw’Akristu akaka kuna Roma. Vabwa ntantani vana vena Akristu Ayuda y’Akristu Esi Zula. Akaka muna nkutakani yayi ntona zatovoka bakala zau. Vakala ye mambu mayingi mana ke bavanganga ko mu kuma kia ntona, kana nkutu muna mambu mena vo Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo mambi. Akaka bazikuka bakala muna ntona. Bayibadikilanga vo basundidi akaka ana bakala ye ntona zatovoka. Awana bakala ye ntona zatovoka bayantika tumba awana bakala ye ntona zazikuka. Ntantani zazi zawonso zabwa mu kuma kia mambu mena vo konso muntu wafwana kwandi kuyibakila nzengo. Nkia luludiku Paulu kavana kwa nkutakani yayi?—Roma 14:1-6.

⁹ Paulu wavana elongi kwa buka yau yole yakala ye ntantani. Wavovesa kw’awana bamonanga vo ke bakala diaka kunsi a Nsiku a Mose ko balembi fundisa yovo veza mpangi zau. (Roma 14:2, 10) E ngindu za mpila yayi zilenda tesa esakuba kw’awana bamonanga vo diambi mu dia lekwa yasimwanga muna Nsiku. Paulu wabalukisa vo: “Diambote diadi dia lembi dia mbizi, ovo nua vinyo, ovo vanga edi dikankalakesanga mbunzi aku.” (Roma 14:14, 15, 20, 21) Paulu wavovesa awana bakala ye ntona zatovoka mu lembi fundisa awana bakala ye ngindu zaswaswana ye zau. (Roma 14:13) Wabavovesa vo: “Konso muntu vovo nwina, kayiyindwila ngindula iviokele ina kafwete yindula ko.” (Roma 12:3) Una kavana elongi kwa buka yau yole y’Akristu, Paulu wasoneka vo: “I diau vo, mbula twatatidil’oma ma ungudi, yo mana tuvangaziana.”—Roma 14:19.

10. Nze dina diabwila Akristu kuna Roma, adieyi bafwete vanga awana bena ye ntantani muna singika diambu?

¹⁰ Tulenda kala ye vuvu vo ampangi muna nkutakani ya Roma batambulwila elongi bavanwa kwa Paulu yo singika dina diavavwanga singikwa. O unu, tulenda singika ntantani ye mpangi zeto z’akala ye z’akento kuna ngemba yo lembama kwawonso avo tulemvokele dina tuvoveswanga muna Nkand’a Nzambi. Nze dina diabwila Akristu kuna Roma, avo ntantani zibwidi muna nkutakani, awonso bena muna ntantani zazi bafwete vanga nsobani kimana ‘bakadila kuna ungudi muntu yo nkw’andi.’—Maku 9:50.

Aweyi Akuluntu Balenda Sadisila

11. Adieyi kafwete vanga o nkuluntu kele vo mpangi wizidi mokena yandi mu kuma kia ntantani kena zau ye mpangi andi Ankristu?

¹¹ Adieyi tuvova avo mpangi ozolele mokena yo nkuluntu mu kuma kia ntantani kena zau ye yitu kiandi yovo yo mpangi andi Ankristu? Muna Ngana 21:13 tutanganga vo: “On’okakila matu muna kazu kia nsukami, oyandi mpe oboka, kansi ketambulwilwa ko.” O nkuluntu kafwete ‘kaka matu mandi ko.’ Kansi, kingana kiakaka kilukisanga vo: “On’ovita muna mfundu, vika sia vo nlungi; kansi o nkw’andi olueke, untongonwene.” (Nga. 18:17) O nkuluntu kafwete wá ye sungididi kiawonso, kansi kafwete keba kimana kalembi kuyisia kun’esambu dia muntu unzayisi e diambu. Vava kemanisa ovova, o nkuluntu kafwete kunyuvula kana vo kamokena ye muntu kabakanene yandi e diambu. O nkuluntu olenda mpe kunsonga dina Nkand’a Nzambi kevovanga kafwete vanga mu tatidila luvuvamu ye mpangi.

12. Yika nona isonganga e vonza kia bak’e nzengo mu nzaki avo tuwilu diambu.

¹² Vena ye nona tatu ya Nkand’a Nzambi isonganga e vonza kia bak’e nzengo mu nzaki lembi wá muntu akaka. Potifa wakwikila muna nkaz’andi vava kamvovesa vo Yosefe wavava kunleka mu ngolo. Kuna makasi mawonso, Potifa wasia Yosefe muna pelezo. (Etu. 39:19, 20) Davidi wa Ntinu wakwikila muna mvovo mia Siba, ona wamvovesa vo mfumu andi, Mefibosete, mbeni za Davidi kasadisanga. Lembi toma fimpa diambu, Davidi wavova vo: “Yawonso ya Mefibosete yaku.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) E nona kietatu i kia Antakesate wa ntinu. Atantu a Ayuda bamvovesa vo Ayuda bayantikidi tungulula e yaka ya Yerusaleme kadi yandi bazolele kolamena. O ntinu wakwikila muna nsangu zazi zaluvunu yo kanikina vo Ayuda bayambula tungulula e yaka ya Yerusaleme. Muna kuma kiaki, Ayuda bayambula salu kia tunga tempelo a Nzambi. (Eze. 4:11-13, 23, 24) Diangangu akuluntu Akristu balandanga elongi dia Paulu kwa Timoteo muna venganga bak’e nzengo mu nzaki.—Tanga 1 Timoteo 5:21.

13, 14. (a) Vava vebwanga ntantani vana vena mpangi zole, adieyi tufwete sungamenanga? (b) Nki kilenda sadisa akuluntu mu vanga e mfundis’ansongi?

¹³ Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O muntu ovo obanza vo diambu kazeye, yanginu kazeye e nzaya ina kafwete zaya ko.” (1 Kor. 8:2) Nga tuzeye mawonso matwasa e ntantani? Nga mayingi tuzeye mu kuma kia wantu bena mu ntantani? Akuluntu bafwete keba vava befundisa e diambu diadi yo lembi yambula vo bavunginikwa muna kwikila muna nsangu zaluvunu, umpuki yovo makumbu. Ke bafwete kwikila ko muna mvovo mia muntu wau vo nkwa nzimbu. Yesu Kristu wa mfundisi kasola o Nzambi, “kefundisila muna mbon’a meso ko, ngatu zengela muna ngw’a matu.” (Yes. 11:3, 4) Mwand’a Nzambi ufilanga Yesu. Akuluntu Akristu mpe bafwete filwanga kwa mwand’avelela a Nzambi.

¹⁴ Akuluntu bafwete sambanga mu lomba mwand’a Yave vitila bafundisa e diambu dibwidi. Beyambulanga vo mwand’a Nzambi wabafila muna sadilanga Nkand’a Nzambi ye nkanda kevaikisanga “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.”—Mat. 24:45.

Tufwete Tatidila Luvuvamu yo Nzambi

15. Avo Nkristu ozeye esumu diampwena kavangidi mpangi, nkia ntangwa kafwete vovesa akuluntu?

¹⁵ Wau vo tu Akristu, tukasakeswanga mu tatidila luvuvamu. Kansi, Nkand’a Nzambi ukutulukisanga vo: “Ngangu zina vo za ntandu, edi diantete, zavelela, i bosi, za ungudi.” (Yak. 3:17) O Nkand’a Nzambi usonganga vo entete tufwete kala avelela. Kala wavelele disongele vo, yambula Nzambi katuzayisa edi diambote y’edi diambi yo zingila ngwizani ye luzolo lwandi. Avo Nkristu ozeye mpangi eyakala yovo akento ovangidi esumu diampwena, kafwete kumvovesa mu kwenda funguna esumu diandi kw’akuluntu. (1 Kor. 6:9, 10; Yak. 5:14-16) Avo mpangi kafungwini ko esumu diandi, o Nkristu ona ozeye esumu diandi kafwete dio zayisa kw’akuluntu. Avo Nkristu kavangidi wo ko mu kuma kia tatidila luvuvamu ye nsumuki, yau awole basumukini.—Fuka 5:1; tanga Ngana 29:24.

16. Adieyi tulenda longoka mu dina Yeu kavanga kwa Yorame wa ntinu?

¹⁶ Yeu wavanga diambu diasonga vo dilutidi o mfunu dia vanga edi diansongi vana fulu kia tatidila luvuvamu ye mpangi ovangidi esumu. Nzambi watuma Yeu mu kwenda fwasa esi nzo ya Akabi wa Ntinu. Yorame wa ntinu ambi, wa mwan’a Akabi ye Izebele wamanta mun’ekalu diandi, wayenda wanana yo Yeu yo kumvovesa vo: “E Yeu, luvuvamu e?” Nkia mvutu kamvana o Yeu? Wavova vo: “Nkia luvuvamu, e kolo kin’e zumba ya ngw’aku Izebele ye yindoki yandi in’owingi?” (2 Nti. 9:22) I bosi, Yeu wabonga ta wandi yo tuba nzanza muna ntim’a Yorame. Nze una Yeu kasongela unkabu yo vanga diambu, akuluntu bafwete bakang’e nzengo avo nsumuki kavilukidi ntima ko. Ke bafwete yambula ko vo awana balembi vilukang’o ntima bakwamanana muna nkutakani mu kuma kia tatidila luvuvamu. Akuluntu bevaikisanga wantu awaya muna nkutakani kimana e nkutakani yakala mu luvuvamu yo Nzambi.—1 Kor. 5:1, 2, 11-13.

17. Adieyi bafwete vanga Akristu awonso muna tatidila luvuvamu?

¹⁷ Ezak’e ntangwa, e ntantani zibwanga vana vena ampangi ke mu kuma ki’esumu diampwena ko. Muna kuma kiaki, diambote mu songa o zola yo loloka mpangi utuvangidi e diambu. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “On’ofuk’ekuzuka, zolwa kevava: on’oyangula diambu, akundi akola kevambanisa.” (Nga. 17:9) Avo tuvanga dina Nkand’a Nzambi kevovanga, tutatidila luvuvamu muna nkutakani yo kala ye ngwizani ambote yo Yave.—Mat. 6:14, 15.

Nzambi Osambulanga Awana Betatidilanga Luvuvamu

18, 19. Nkia nluta tutambula avo tutatidila luvuvamu?

¹⁸ Yave okutusambula avo tusia e ngolo za tatidila luvuvamu. Tukala ye ngwizani ambote ye Yave yo vanga dina tulenda mu tatidila ungudi muna nkutakani. O tutatidila luvuvamu y’awana bena kuna mbazi a nkutakani, dikutusadisa mpe mu zaya tatidila luvuvamu y’awana tusamunwinang’e “nsangu zambote za ungudi.” (Ef. 6:15) Tukala twakubama mu ‘songa lulembamu kw’awonso, yo kala yo nlandu a lutantu vava tuvangwanga e mbi.’—2 Tim. 2:24.

¹⁹ Tusungamena mpe vo vesinga kala ye “lufuluku lu’asongi y’ana balembi songa.” (Mav. 24:15) Ediadi disongele vo Yave ofula wantu a mpila zawonso. Wantu awaya mu fulu yaswaswana ya nza betuka yo zinga mu tandu yaswaswana, kumosi y’awana bazinga kuna lubantiku lwa lusansu lwa wantu. (Luka 11:50, 51) Elau diampwena tukala diau dia longa awana befuluka e nzila za luvuvamu. Malongi tuvewanga o unu mu kuma kia tatidila luvuvamu mesinga kutusadisa muna kolo kiakina.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Adieyi Olongokele?

• Aweyi tulenda tatidila luvuvamu avo yeto tuvangidi mpangi e mbi?

• Aweyi tulenda tatidila luvuvamu avo mpangi utuvangidi e mbi?

• Vava vebwanga ntantani vana vena mpangi zole, adieyi tufwete sungamena?

• Ekuma dinina diamfunu mu vanga edi diansongi vana fulu kia tatidila luvuvamu ye muntu ovavanga edi diambi?

[Mafoto zina muna lukaya lwa 29]

Yave ozolanga awana belolokanga akaka kuna mvevo a ntima