Nsaka Zambote ezi Zivuvikanga

“Kana nudia, kana nunua, konso owu nuvanga, wawonso nuvangila wo muna nkembo a Nzambi.”​—⁠1 KORINTO 10:31.

1, 2. Ekuma e ntangwa ya kiese ifwete badikilwa se “lukau lwa Nzambi?” Kansi, nkia lulukisu luvewanga muna Nkand’a Nzambi?

YETO awonso tuzolanga sala e salu kikutuyangidikanga. O Yave wa Nzambi eto a kiese, ozolele vo twakala ye kiese muna zingu. Wavanga lekwa yayingi kimana twamwena yo o wete. (1 Timoteo 1:11; 6:​17) O Solomo wa Ntinu a ngangu wasoneka vo: ‘Nzeye wo vo ke ven’edi disundidi owete . .  ko, nanga yangalala yo vanga wete ekolo una moyo. Konso muntu kadia yo nua, yo mona wete wa mfuntu andi, i lukau lua Nzambi lulu.’​—⁠Kimpovi 3:​12, 13.

² O yindula e salu kiambote tusadidi, musungula vava tudianga yo nua kumosi ye yitu yovo akundi eto, kiese ditwasanga. Ediadi diafwana kikilu badikilwa se “lukau lua Nzambi.” Kansi, o lukau lutukanga kwa Mvangi katufwete lo sadila mu mpil’ambi ko. Nkand’a Nzambi utumbanga nkolwa malavu, eloko ye zumba. Ulukisanga vo awana bevanganga mambu mama, “kintinu kia Nzambi ke bevwila kio ko.”​—⁠1 Korinto 6:​9, 10; Ngana 23:​20, 21; 1 Petelo 4:​1-4.

 3. Nkia diambu dikutusadisa mu yingila muna mwanda yo sungamena e lumbu kianene kia Yave?

³ Muna lumbu yayi yambaninu, diampasi kw’Akristu mu zingila mu nza yabendomoka lembi tanginina mavangu mandi. (Yoane 17:​15, 16) Nze una wasakulwa, wantu a tandu kiaki bekala “azodi ekembo ke mu Nzambi ko” yo ‘lembi bakula’ e ziku kisonganga vo e kolo kia “mpasi zayingi” kifinamene. (2 Timoteo 3:​4, 5; Matai 24:​21, 37-​39) Yesu walukisa alongoki andi vo: ‘Se nutomi kulunga-lunga kweno, e ntima mieno mialembi zemboka yo wuyana mu kuma kia dia yo nua ye mambu ma zingu kiaki, ke nwasalukiswa kwa lumbu kiakina, nz’esokolo: kadi una kikwizila kw’awonso ben’ova nza.’ (Luka 21:​34, 35) Tulemvokelanga lulukisu lwa Yesu nze selo ya Nzambi. Nswaswani ye wantu a nza yayi yambi, oyeto tusianga e ngolo za yingila muna mwanda yo sungamenanga e lumbu kianene kia Yave.​—⁠Sefaniya 3:8; Luka 21:⁠36.

 4. (a) Ekuma dinina diampasi mu solola nsaka zambote? (b) Nkia lulukisu luna muna Efeso 5:​15, 16 tufwete lemvokela?

⁴ Ke diambu diakete ko mu venga mavangu mayiva ma nza yayi, kadi Nkadi Ampemba okitulanga mo nze mavangu mambote yo songa mo mwawonso. Mu sungula muna diambu dia nsaka, diampasi mu solola nsaka zambote. Nsaka zayingi za nza “maketo ma nitu” zinungununanga. (1 Petelo 2:​11) Nsaka zambi zisongwanga vana fulu ya ndonga, kansi zilenda koteswa mpe muna nzo, muna nzila ya televizau, internet, vídeo ye nkanda. Mu kuma kiaki, Nkand’a Nzambi ulukisanga Akristu vo: ‘Nutoma tala nkangala nukangala, ke nze minkondwa-ngangu ko, nze akwa ngangu kaka; nwiyisumbilang’e ntangwa, e kuma kadi e lumbu ibì.’ (Efeso 5:​15, 16) Mu lemvokela kaka luludiku lwalu tulenda kuyikengela yo lembi vukumunwa mu nsaka zambi yo yambula vo zatuyiya e ntangwa yo fwasa nkutu e ngwizani eto yo Yave yo kututwasila lufwa.​—⁠Yakobo 1:​14, 15.

 5. Nkia mambu mekutuvananga kiese kiayingi?

⁵ Wau kina vo e zingu kia Akristu kiazala ye salu, bazeye wo vo bafwete vaulanga mpe e ntangwa mu diambu dia nsaka. Muna Kimpovi 3:4 tutanganga vo vena ye “ntangw’a seva ye ntangw’a kina.” Ozevo, Nkand’a Nzambi ke ubadikilanga nsaka nze mfwasu a ntangwa ko. Kansi, e nsaka vuvika zifwete kutuvuvika. Ka zifwete yivisa kimwanda kieto ko yovo kutuyiya ntangwa ya salu kia mwanda. Akristu azikuka bazeye wo vo e kiese kiayingi mu vana kikwizilanga. Luzolo lwa Yave besianga va fulu kiantete, yo solola ‘vundu kia mioyo miau,’ muna vwatanga vangu kia Yesu.​—⁠Matai 11:​29, 30; Mavangu 20:⁠35.

Sola Nsaka Zambote

6, 7. Adieyi dilenda kusadisa mu zaya nsaka zambote y’ezi ke zambote ko?

⁶ Aweyi tulenda zayila e nsaka zifwanukini kwa Akristu? Amase bevananga luludiku lufwene kwa wan’au, akuluntu mpe bevanganga wo, vava luvuwanga o mfunu. Kieleka, ka dina mfunu ko vo akaka batuzayisa vo o nkanda, filmes, nsaka, makinu yovo miziki kingandi ke miambote ko. Paulu wavova vo ‘awana bazikuka . . . bena ye ngangu za zaya mpambula za wete yo bi.’ (Ayibere 5:14; 1 Korinto 14:​20) Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga nkanikinu mifwete kutufila. E ntona zaku zalongwa kwa Diambu dia Nzambi zikusadisa kele vo olemvokele zo.​—⁠1 Timoteo 1:⁠19.

⁷ Yesu wavova vo “muna mbongo muzayakenene o nti.” (Matai 12:​33) Nsaka ziyimanga mbongo ambi ya nsoki, zumba yovo mpandu zifwete yambulwa emvimba. Konso nsaka mpe zisianga zingu yovo vimpi wa muntu mu vonza yo fwasa nzimbu yovo kendeleka o ntima yo tesesa akaka masakuba, ke zambote ko. Paulu wa ntumwa watulukisa vo, avo tulwekele e ntona za mpangi zeto, mu sumuka twina. Wasoneka vo: “Wau okot’abunzi o nsoki, yo telesa ntona zau, wau zina vo zantovoki, okota Kristu o nsoki. Dianu vo, o dia, ovo kutesesa mbunzi ame esakuba, kidia kwame mbizi ko yakwele mvu, kiatesesa mbunzi ame esakuba.”​—⁠1 Korinto 8:​12, 13.

 8. Nkia vonza kina muna game, filme ye vídeo?

⁸ Mazandu ye nzo za tekela zazala ye game, filme ye vídeo. E nsaka zakaka nanga ke zambi kwandi ko, zilenda vuvika nkutu e nitu. Kansi, nsaka zayingi zisonganga mambu ketumbanga Nkand’a Nzambi. Kieleka, katulendi vova ko vo e nsaka zambote kele vo zifilanga wantu mu vonda, lweka yovo vanga evangu diansoki. Yave omenganga “munzola-ngungula.” (Nkunga 11:5; Ngana 3:31; Kolosai 3:​5, 6) Kele vo nsaka mu vangu di’eloko ye nsoki zikufilanga yovo fwasa e ntangw’aku, zaya e vonza kia mwanda zilenda kutwasila yo vanga nsobani vana vau.​—⁠Matai 18:​8, 9.

Sakana mu Mpila Yambote

9, 10. Akwa umbakuzi adieyi bevanganga mu kala ye nsaka zambote?

⁹ Ezak’e ntangwa Akristu beyuvulanga: “Azeyi i nsaka zambote? Nsaka zayingi za nza yayi ke zina ngwizani ko ye nsiku mia Nkand’a Nzambi.” Zaya wo vo olenda kwaku solola nsaka zambote, kansi ngolo divavanga. Musungula kw’amase divavanga vo bateka kubama. Mase mayingi bevanganga nsaka zambote y’esi nzo au yovo kumosi ye ampangi za nkutakani. O mokena mambu mabwidi, malongi ma Nkand’a Nzambi ye makaka mpe vava nudianga, malenda kala malukasakeso yo twasa kiese. E nsaka zambote yo kangala muna fulu yambote zilenda kwandi kubikwa. E nsaka za mpila yayi zilenda kunuvuvika yo kunuyangidika mpe.

¹⁰ Nkuluntu mosi yo nkaz’andi basansa wana atatu, bavova vo: “Tuka muna kileke kiau, tuayambulanga vo wan’eto basolanga e fulu tukwenda kangalela muna ntangw’a vundu. Ezak’e ntangwa, twayambulanga vo konso mwana kanata nkundi andi, ediadi diakitulanga e ntangwa yayina se yakiese yo yangidika mpe zingu kia wan’eto. Twabokelanga mpe esi nzo ye akundi a nkutakani muna nzo eto. Twalambanga yo kwenda dila va fulu yakaka yo sakana. Twayendanga muna miongo yo vav’o zaya mayingi mu kuma kia nsem’a Yave.”

11, 12. (a) Adieyi olenda vanga mu bokela akaka beza ku nsaka okubikanga? (b) Nkia mpila nsaka zitoma sungamenwanga kwa wantu?

¹¹ Nga olenda bokela akaka beza ku nsaka okubikidi? Mpangi zansona, ampumpa, awana besansang’o wana yau amosi nanga lukasakeso bavwidi o mfunu. (Luka 14:​12-​14) Olenda bokela mpe wantu ampa mu ludi, kansi, keba, kimana e nsaka zaku zalembi sia akaka mu vonza. (2 Timoteo 2:​20, 21) Kele vo ambevo ke belenda kwiza ku nzo aku ko, olenda kubika vo madia manatwa kuna nzo zau, kimana nwadila vamosi.​—⁠Ayibere 13:​1, 2.

¹² O dia vamosi ye nzenza yo wa mpila konso muntu kazayila e ludi ye dina dikubasadisanga mu sikila ye kwikizi kwa Nzambi, dilenda kasakesa wantu. Nulenda mokena e moko ya Nkand’a Nzambi yo yuvuzian’e yuvu ilenda kasakesa ambuta y’aleke mu vova. E moko yayi yifwete fiaulwisa lukwikilu lw’ampangi ke veza ko yovo mwesa akaka e nsoni.

13. O Yesu yo Paulu aweyi basisila mbandu ambote ya kala vamosi y’akaka?

¹³ Yesu wasisa mbandu ambote ya kala vamosi y’akaka. Vava kadianga yo nua muna nzo za wantu, wabalonganga mpe mambu ma mwanda. (Luka 5:​27-39; 10:42; 19:​1-10; 24:​28-​32) Akristu a tandu kiantete batanginina e mbandu andi. (Mavangu 2:​46, 47) Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Moyo a kunumona nlakukwa, yanukawulwil’oluaka lukau luakimwanda, nwasikidiswa; i sia vo, yafiaulwisilwa yo yeno, konso muntu vava twina muna lukwikilu, yo lueno yo luame.” (Roma 1:​11, 12) Diau adimosi, vava tukalanga vamosi y’ampangi zeto, e moko kieto kifwete fiaulwisanga yo kasakesa lukwikilu lwa muntu yo nkw’andi.​—⁠Roma 12:13; 15:​1, 2.

Oma Tufwete Sungamena yo Kuyikenga

14. Kele vo elambu okubikidi ku nzo aku, ekuma kufwete bokelela wantu ayingi ko?

¹⁴ Ke diambote ko mu bokela wantu ayingi vava okubikanga elambu mu nzo aku, kadi dilenda kala diampasi mu sia sungididi kwa wantu awonso. Fibuka fiandwelo fi’ampangi balenda dila yo sakana vamosi muna lumbu ke bena ye salu kia mwanda ko, kansi kazifwete kala nsaka zinungununanga etima dia sunda akaka ko. Kele vo akuluntu, selo ya salu ye mpangi zakaka zazikuka bena muna fulu yoyo mu songa mbandu ambote, e nsaka zilenda kala zakiese.

15. Ekuma o mfumu elambu kafwete solela muntu ovita ntu muna mawonso mevangama?

¹⁵ Vava obokelanga ampangi beza kun’elambu okubikidi, vafwete kala ye muntu on’ovita ntu muna mawonso mevangama. Kanele vo unzodi a nzenza, nga kukendalala ko, kele vo owidi vo mpangi otele sakuba kuna nzo aku? Badika nkanikinu una muna Nsiku 22:⁠8. Aneyisaele ana batunganga nzo zampa, bakanikinwa vo bafwete sia nkakidilwa kuna nludi, kadi yatoma sadilwanga mu tambula nzenza. Ekuma? “Kwatwasw’o menga muna nzo aku, ovo muntu osotokele ko.” Diau adimosi mpe, o sola muntu mu kala se ntu mun’elambu mu lunga-lunga akaka, disonganga vo wete diau dia mwanda ye dia nitu ovwanga o mfunu.

16. Nkia ngangu ofwete kala zau kele vo malavu ma nkolwa okaya muna nkembo aku?

¹⁶ Kele vo malavu ma nkolwa okaya, kala ye ngangu. Mpangi zayingi z’Akristu, ntete bakaya malavu mankolwa muna nkembo miau, bevavang’o zaya kana vo belenda sia sungididi kia tala e mpila awonso benwina mo. Ka tufwete vanga diambu ko dilenda tesesa akaka masakuba ngatu kubafila mu nua malavu mayingi. (Efeso 5:​18, 19) Mambu mayingi malenda fila nzenza zaku zakaka mu lembi nua malavu ma nkolwa. Muna nsi zayingi, luyalu ozenganga e mvu mina aleke bafwete yantik’o nua malavu ma nkolwa. Akristu bafwete lemvokela nsiku wau wa Kaisa, kana nkutu ulenda moneka vo wampasi.​—⁠Roma 13:⁠5.

17. (a) Ekuma dinin’o mfunu vo mfumu a nkembo kasola miziki misikwa? (b) Avo vekala y’awana bekina, aweyi bafwete wo vangila mu mpila luzitu?

¹⁷ Mfumu a nkembo kafwete kala ye ziku vo e miziki misikwa, makinu ye konso nsaka zivangwa zakala ngwizani ye nsiku mia Kikristu. Vena ye miziki mia mpila mu mpila ye konso muntu una ye miziki mina kezolanga. Kansi, miziki miayingi mia nza yayi minungununanga fu kia zumba, kolama ye nsoki. Diamfunu mu sola miziki misikwa. Miziki miambote ke mifwete kala ye mvovo mia usafu ko yovo mina ketubakulanga ko ngatu sikwa mu zú diangolo. Kuyambudi ko vo miziki misikwa, miasolwa kwa muntu kazeye o mfunu wa sia e zú dia betela ko. Miziki mifilanga mu makinu mansoni ka mifwene ko kw’Akristu.​—⁠1 Timoteo 2:​8-10.

18. Amase aweyi bafwete lunga-lunga nsaka za wan’au?

¹⁸ Mase m’Akristu bafwete zayanga nkinzi mina wan’au bazolele kwenda, diangangu mpe mu kwendanga yau kumosi. Diankenda kikilu vo mase mayingi beyambulanga vo wan’au bendanga muna nkinzi miakondwa o ntu. I kuma vo, ndonga bebwanga mu mavangu ma zumba yovo ma nsafu. (Efeso 6:​1-4) Kana una vo o wana se matoko yovo ndumba ye bafwana bundwa e vuvu, bafwete sadiswanga mu zaya o mfunu wa ‘tina maketo ma toko.’​—⁠2 Timoteo 2:⁠22.

19. Nkia diambu dilenda kutusadisa mu zaya kina tufwete “tombel’ekulu”?

¹⁹ Nsaka zambote zilenda vuvika o ntima yo twasa kiese. O Yave kekutuyiminanga kiese ko, kansi tutomene wo zaya vo e nsaka kazilendi kutusadisa ko mu kala ye lusalu lwa mwanda kun’ezulu. (Matai 6:​19-​21) Yesu wasadisa alongoki andi mu bakula vo ‘tombel’ekulu e kintinu kia Nzambi ye ndungidi andi’ i diambu disundidi o mfunu muna zingu, ke dia ko yovo nua, ngatu vwata ina vo i “lekwa yiyi itombwanga kwa zula.”​—⁠Matai 6:​31-34.

20. Nkia lekwa yambote yituka kwa Mvani Ambote balenda yangalela selo yakwikizi ya Yave?

²⁰ Elo, kana ‘tudia, kana tunua, konso owu tuvanga’ tuvangila “wawonso muna nkembo a Nzambi” wa Mvani Ambote ona okutuvananga lekwa yambote ina tuyangalelanga. (1 Korinto 10:​31) Muna Paradiso eyi ifinamene, tuyangalela mawete mayingi ma Yave kumosi y’akundi ambote ana belemvokela nsiku miansongi mia Nzambi.​—⁠Nkunga 145:16; Yesaya 25:6; 2 Korinto 7:⁠1.

Nga Osungamenanga?

• Ekuma dinina diampasi kw’Akristu o unu mu solola nsaka zambote?

• Nkia mpila nsaka ziyangidikanga nzo z’Akristu?

• Muna ntangwa nsaka, nkia lulukisu kafwete sungamenanga o muntu?

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 24]

Sola nsaka zilenda twasa nluta miambote

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 25]

Nkia mpila nsaka bafwete venga Akristu?