“Ke Vena Muntu una ye Nzola Isundidi Yayi Ko”

1-4. (a) Adieyi diabwa vava Pilato kasunzula Yesu kwa nkangu wakala ye kimpala kuna lumbu lwa mfumu? (b) O Yesu aweyi kavanga mu kuma kia luvezo ye mpasi zina kamweswa? Nkia yuvu divaikisanga?

“TALA o muntu!” Muna mvovo miami, Pontio Pilato wa Nyadi a Roma wasunzula Yesu Kristu kwa ndonga yakala ye kimpala, kuna lumbu lwa mfumu, muna mene wa lumbu kia Nduta ya mvu a 33 wa tandu kia Kristu. (Yoane 19:5) Lumbu yakete kaka yavioka tuka Yesu kasanisinwa kwa nkangu, vava kakota muna Yerusaleme nze Ntinu wasolwa kwa Nzambi. Kansi, muna fuku wauna, e nkangu kimpala bakala kiau, ke bambadikila diaka nze Ntinu ko.

² Yesu wavwikwa mvwatu anduwa ye mpu nze ntinu. Wavwikwa mvwatu anduwa mu wokesa mpasi za mputa zakala kuna nima. Muna veza kimfumu kiandi, wavwikwa mpu a nsende. Wau batumwa kwa mbuta za nganga, o nkangu watina muntu ona wasunzulwa vana ndose au. Anganga bavova muna nding’a ngolo vo: ‘Koma, koma vana nti!’ Muna kuma kia kimpala bamwena, o nkangu wakaza mu ndinga ngolo: ‘Kafwete fwa.’—Yoane 19:1-7.

³ Yesu wazizidila luvezo ye mpasi kuna zitu ye unkabu wawonso.a Wakubama mu yekola moyo andi yamu fwa. I bosi, kuna mfoko a Lumbu kiakina kia Nduta, kuna mvevo wawonso, wafwa lufwa lwampasi vana nti.—Yoane 19:17, 18, 30.

⁴ Muna yekola moyo andi, Yesu wasonga vo nkundi akieleka kuna kw’alandi andi. “Ke vena muntu wina ye nzola isundidi nzola yayi ko,” ukavova, ‘ovo muntu oyekwela makangu mandi o moyo.’ (Yoane 15:13) Ediadi yuvu yamfunu divaikisanga. Nga mfunu diakala vo Yesu kamona mpasi yo fwa? Ekuma katambulwila mawonso mama? Wau vo tu alandi andi ye ‘akundi andi,’ aweyi tulenda tanginina mbandu andi?

 5. O Yesu aweyi kateka zayila mpasi zamvingilanga?

⁵ Wau vo i Masia wasilwa o nsilu, Yesu wayizayila mawonso mambwila. Wazaya ungunza wayingi wa Sono ya Kiyibere usonganga mpasi ye lufwa lwa Masia. (Yesaya 53:3-7, 12; Daniele 9:26) Nkumbu miayingi, wazayisanga kw’alongoki andi e mpasi zamvingilanga. (Maku 8:31; 9:31) Vava bakala muna nzila a Yerusaleme mu kwenda dia Nduta andi yambaninu, Yesu wavovesa alongoki andi vo: ‘O Mwan’a muntu oyekolwa kwa mbuta za nganga y’asoneki; bekuntumb’e tumbu kia lufwa, yo kunyekola kwa Azula: bekunsokela, yo kumvumin’o mete, yo kunzwabula, yo kumvonda.’ (Maku 10:33, 34) E zazi ke mpova zankatu ko. Nze una tutekele mona, Yesu wasakanenwa, wawandwa, wavuminw’o mete yo vondwa.

 6. Ekuma diakadila mfunu vo Yesu kamona mpasi yo fwa?

⁶ Ekuma diakadila mfunu vo Yesu kamona mpasi yo fwa? Vena ye kuma yayingi yamfunu. Kiantete, muna sikila ye kwikizi, Yesu wadi songa kwikizi kiandi yo tundidika kimfumu kia Yave. Sungamena dina kavova Satana vo wantu mu kuma ki’eloko kaka balenda sadila Nzambi. (Yobi 2:1-5) Muna zindalala kwikizi ‘yamuna lufwa, . . . vana nti ampasi,’ Yesu wavana mvutu zasikila mu luvunu lwalu lwa Satana. (Filipi 2:8; Ngana 27:11) Ekuma kiezole, e mpasi ye lufwa lwa Masia luvevola wantu mun’esumu. (Yesaya 53:5, 10; Daniele 9:24) Yesu wavana “moyo andi se lukulu lua wantu ayingi,” ediadi diaziula e nzila kimana twakala ye ngwizani ambote yo Nzambi. (Matai 20:28) Ekuma kiatatu, muna zizidila mpasi zawonso, Yesu ‘wavukumunwa e mpukumunwa zeto zawonso.’ Yandi i ngang’a mbuta ‘okututantila mpasi za mayovoka meto.’—Ayibere 2:17, 18; 4:15.

 7. O Yesu nki’elau diampwena kasisa kun’ezula vava kayiza ova ntoto?

⁷ Muna bakula dina kavanga Yesu, badika e nona eki: Nga vena ye muntu olenda sisa esi nzo andi ye nsi andi mu kwenda ku nsi a kinzenza kele vo ozeye wo vo kuna nsi yayina wantu ke bekuntambula ko, bekumveza, kumbangika yo kumvonda? Tala edi kavanga o Yesu. Una kezidi ko ova ntoto, va fulu kiampwena kakala kun’ezulu vana ndambu a S’andi. Kansi, Yesu kuna zolela kiawonso wasisa e fulu kiandi kun’ezulu yo kwiza ova ntoto nze muntu. Wazaya wo vo wantu ayingi ke bekuntambula ko, bekumveza, kumbangika yo kumvonda. (Filipi 2:5-7) Nki kiafila Yesu mu tambulwila mawonso mama?

8, 9. Nki kiafila Yesu mu yekola moyo andi?

⁸ Zola kwa nsi a ntima muna S’andi, i kwafila Yesu. O luzindalalu lwa Yesu i ziku kia nzol’andi muna Yave. O zola kwaku kwafila Yesu mu tokanena zitu wa nkumbu a S’andi. (Matai 6:9; Yoane 17:1-6, 26) Vana ntandu, Yesu wazola vo e nkumbu a S’andi yaveleleswa muna safu wawonso. O Yesu wabadikila dio s’elau diampwena dia mona e mpasi mu kuma kia ndungidi. Wazaya wo vo kwikizi kiandi kivelelesa nkumbu a S’andi.—1 Tusansu 29:13.

⁹ Zola muna wantu i diambu diakaka diafila Yesu mu yekola moyo andi. Wakala yo zola kwaku tuka kuna lubantiku lwa lusansu lwa wantu. Una kayizidi ko ova ntoto, Nkand’a Nzambi usonganga una kabadikilanga wantu: “Eyangi diame diakala vana vena wan’a wantu.” (Ngana 8:30, 31) O zola kwandi muna wantu kwatoma moneka vava kakala ova ntoto. Nze una tumwene muna kapu tatu yivitidi ya nkanda wau, Yesu mu mpila zayingi kasongela o zola kwa wantu, musungula kw’alandi andi. Kansi, kina kia 14 kia ngonde a Nisani ya mvu 33 wa tandu kia Kristu, wayekola moyo andi muna wete diau. (Yoane 10:11) Kieleka, ke vena mpila yakaka ko isundidi ina kadi songela e nzola ina kekutuzolanga. Nga tulenda kuntanginina mu diambu diadi? Elo, tukasakeswanga mu vanga wo.

10, 11. Aweyi i nkanikinu ampa kavana Yesu kw’alandi andi? Adieyi divavwanga muna nkanikinu wau? Ekuma tufwete wo lemvokela?

¹⁰ Muna fuku wavitila lufwa lwandi, Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Nkanikinu ampa ikunusia, nuzolaziana; e nzola inuzolele, i nuzolaziananga. Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani nuna yau.” (Yoane 13:34, 35) ‘Nuzolaziana’—ekuma winina se “nkanikinu ampa”? O Nsiku a Mose wateka vova vo: “Zola nkw’aku [mfinangani aku] konso una okuzolela.” (Fuka 19:18) Kansi muna nkanikinu ampa, zola kwampwena kuvavwanga, zola kuna kulenda kutufila mu yekola mioyo mieto muna wete di’akaka. Yesu yandi kibeni wavanga wo vava kavova vo: ‘I wau wuwu nkanikinu ame, nuzolaziana nzola inuzolele. Ke vena muntu wina ye nzola isundidi nzola yayi ko, ovo muntu oyekwela makangu mandi o moyo.’ (Yoane 15:12, 13) Elo, e nkanikinu ampa edi uvovanga: “Zola akaka, ka nze una okuyizolelanga ko, kansi vioka un’okuyizolelanga.” Tuka muna zingu kiandi yamuna lufwa lwandi, Yesu wasonga e ziku kia nzola yayi.

¹¹ Ekuma dinina o mfunu vo twalemvokela nkanikinu ampa? Sungamena edi kavova Yesu: “Muna wau [nzola amvevo] i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame.” Elo, nzola mvevo i sinsu kisonganga vo tu Akristu akieleka. Tulenda tezanesa o zola kwaku ye dimbu kisunzulanga o muntu. Awana bekwendanga muna lukutakanu lwa mvivu lwa Mbangi za Yave, dimbu bevwatanga. E dimbu kiaki kiyikwanga mu mputu vo ‘lapela’ kisonganga nkumbu a muntu ye nkutakani andi. E nzol’amvevo isongwanga kwa muntu yo nkw’andi ina nze dimbu yovo “lapela.” E nzola yayi i sinsu kizayilwanga Akristu akieleka. Muna mvovo miakaka, o zola tusonganga kwa muntu yo nkw’andi kuna se sinsu kisonganga kw’awana bekutumonanga vo tu alandi akieleka Akristu. Konso muntu mu yeto kafwete kiyuvula: ‘Nga “sinsu” kia nzol’amvevo kimonekanga muna zingu kiame?’

12, 13. (a) Yamu nkia tezo tufwete zolazianina? (b) Ayeyi i nsas’a songa nzol’amvevo?

¹² Wau vo tu alandi a Yesu, tufwete zolaziananga nze una katuzolela. Ediadi disonganga vo twasia e wete diampangi zeto Akristu va fulu kiantete. Nkia tezo tulenda sila ewete dia mpangi zeto va fulu kiantete? O Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga vo: “Muna wau i tuzayidi o zola, e kuma kadi, yandi wayekwela moyo andi muna yeto: oyeto mpe, tufwete yekwela mioyo mieto mun’abunzi.” (1 Yoane 3:16) Nze Yesu, avo divwilu o mfunu, tufwete yekwela mioyo mieto muna wete di’akw’eto. Muna ntangw’a lubangamu, vana fulu kia yekola mpangi zeto Akristu, tulenda sia zingu kieto mu vonza yovo yekola mioyo mieto. Muna nsi za vambana mu kuma kia kimpala kia makanda yovo se kia nitu, tulenda sia mioyo mieto mu vonza muna tanina mpangi zeto, lembi yindula kanda diau yovo nsansuka au. Muna kuma kiaki, vava azula benwananga e vita, diambote twasiwa mu pelezo yovo vondwa ke mu simba nkele ko mu vonda mpangi zeto Akristu ye akaka.—Yoane 17:14, 16; 1 Yoane 3:10-12.

¹³ Oyekola mioyo mieto muna wete di’ampangi zeto, ke yau kaka ko i mpila ya songela nzol’amvevo. Elo, akete kaka mu yeto belwakanga mu tezo kia yekola mioyo miau mu kuma ki’ampangi. Kansi, wau vo tuzolanga mpangi zeto yamu tezo kia yekola mioyo mieto, nga katufwete sia e wete diau va fulu kiantete ko muna kuyivana kuna mvevo mu kubasadisa? Muna songa nzol’amvevo divavanga vo twasia va fulu kiantete e salu kilenda twasa nluta kw’akaka. Kana una vo dilenda kututwasila mfwilu, tufwete sianga nsatu ye wete diau va fulu kiantete, ke mu dieto ko. (1 Korinto 10:24) Nkia mpila ambote tulenda songela nzol’amvevo?

14. (a) Akuluntu nkia salu kiampasi besalanga? (b) Aweyi obadikilanga e salu kiampasi besalanga akuluntu muna nkutakani aku?

¹⁴ Muna nkutakani, akuluntu nkumbu miayingi, muna “vungula ekambi” besianga e wete di’akaka va fulu kiantete. (1 Petelo 5:2, 3) Vana ntandu a lunga-lunga esi nzo zau, bevaulanga ntangwa mu fuku yovo mu nsuka za lumingu mu kubika salu ya nkutakani, nze kubika malongi ma lukutakanu, kingula ampangi yo fundisa mambu. Akuluntu ayingi bena ye kiyekwa, nze sala mu Kubika Lukutakanu lwampwena ye lwa Mvivu, sala mu Buka ya Ligação Hospitalar, mu Kuka kia Kingula Mbevo ye Buka kia Tunga Maseka ma Kintinu. Akuluntu, ke nuvilakani ko vo vava nusadilanga ngolo, ntangwa ye mavwa meno mu vungula ekambi, nzol’amvevo nusonganga. (2 Korinto 12:15) Ke Yave kaka ko oyangalelanga salu kieno, kansi ye ampangi nuvungulanga muna nkutakani.—Filipi 2:29; Ayibere 6:10.

15. (a) Nkia mpasi bemonanga akazi a akuluntu? (b) Aweyi oyindulanga mu kuma kia akento a akengi a zunga belandanga akazi au mu kingula nkutakani aku?

¹⁵ Adieyi tuvova mu kuma ki’akazi a akuluntu? Yau mpe wete di’akaka besianga va fulu kiantete, kimana akazi au balunga-lunga ekambi. Dialudi, akento mpasi zayingi bemonanga vava akala au besadilanga e ntangwa ina balenda kala y’esi nzo, mu tala mambu ma nkutakani. Yindula mpe mpasi bemonanga akazi a akengi a zunga muna landa akal’au mu kingula nkutakani eyi ye ina, zunga eki ye kina. Beyambulanga elau dia kala ye nzo za yau kibeni, belekanga mu mfulu zaswaswana muna konso lumingu. Akento ana besianga e nsatu za nkutakani va fulu kiantete bafwene sanisinwa, kadi nzol’amvevo besonganga.—Filipi 2:3, 4.

16. Mase ma Akristu aweyi besilanga e wete dia wan’au va fulu kiantete?

¹⁶ Aweyi tulenda songela nzol’amvevo muna nzo? Amase, ngolo zayingi nuvanganga mu tatidila wan’eno yo ‘kubatongonona muna ndonga yo lusansu lua Yave.’ (Efeso 6:4) Nanga muna kala ye nzo, sumba madia ye mvwatu, ola zayingi nufuntukanga kuna salu. Nutambulwilanga e mpasi zazi mu lungisa e nsatu za wan’eno. Ngolo zayingi mpe nuvanganga mu longoka yo wan’eno, kubanata muna tukutakanu tw’Akristu yo sala yau muna salu kia umbangi. (Nsiku 6:6, 7) O Yave una vo i Tuku dia zingu kia nzo, oyangalelanga nzol’amvevo nusonganga. E nzola yayi, isadisa mpe wan’eno mu vwa moyo a mvu ya mvu.—Ngana 22:6; Efeso 3:14, 15.

17. Akala Akristu aweyi balenda tanginina nzol’amvevo kasonga Yesu?

¹⁷ Akala, aweyi nulenda tanginina Yesu muna songa nzol’amvevo? O Nkand’a Nzambi uvutulanga vo: “Akala, nuzolang’akazi eno, waun’o Kristu wazola dibundu, yo kuyekwela dio.” (Efeso 5:25) Nze una tumwene, Yesu watoma zola alandi andi, ikuma kayekwela moyo andi muna yau. Eyakala dia Nkristu otangininanga ntim’amvevo a Yesu, ona “kayiyangidika ko.” (Roma 15:3) Nsatu za nkaz’andi kesianga va fulu kiantete, ke za yandi kibeni ko. Ke vavanga ko vo mambu mavangilwa kaka una kazolele, kansi otondanga konso diambu divovele nkaz’andi, kele vo ke dikulwidi nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ko. Eyakala on’osonganga nzol’amvevo ovwanga edienga dia Yave, ozolwanga yo zitiswa kwa nkento yo wan’andi.

18. Nki kikutufila mu lemvokela nkanikinu ampa wa zolaziana?

¹⁸ Kana una vo ke diasazu ko mu lemvokela nkanikinu ampa wa zolaziana, tuvwidi kuma kiampwena mu vanga wo. Paulu wasoneka vo: ‘O zola kwa Kristu kukutufilanga; i mbadika tubadika, ovo mosi wafwila mun’awonso, . . . Mun’awonso kafwila, kiman’awana bekal’o moyo, ke bakukadila diaka, bakadila kaka ndiona wabafwila yo fuluka.’ (2 Korinto 5:14, 15) Wau vo Yesu watufwila, nga ke difwete kutufila ko mu zingila mu mpila ina keyangalelanga? Tulenda wo vanga muna landa mbandu andi a songa e nzol’amvevo.

19, 20. Nkia lukau lwantalu katuvana Yave? Aweyi tulenda songela vo tutambulwilanga lo?

¹⁹ Yesu kasakisa mambu ko vava kavova vo: ‘Ke vena muntu wina ye nzola isundidi nzola yayi ko, ovo muntu oyekwela makangu mandi o moyo.’ (Yoane 15:13) Muna yekola moyo andi muna wete dieto, wasonga nzol’andi yisundidi kwa yeto. Kansi, vena mpe ye ona wasonga o zola kwampwena. Yesu wavova vo: “Kadi muna nzola kazolele nza o Nzambi i kavanin’o Mwan’andi amosi, kimana konso on’okwikilanga muna yandi ke vila ko, moyo a mvu ya mvu kevwa.” (Yoane 3:16) Muna nzola katuzola Nzambi i kavanin’o Mwan’andi se lukulu lwaziula nzil’a kutuvevola mun’esumu yo lufwa. (Efeso 1:7) O lukulu i lukau lwantalu lwa Yave, kansi kekutukomekenanga ko mu tambulwila lo.

²⁰ Tufwete tambulwila lukau lwa Yave. Mu nkia mpila? Muna “kwikila” muna Mwan’andi. Kansi, o lukwikilu ke lusongelwanga mu mvovo kaka ko. Mu mpila zingu kieto ye mavungu lusongelwanga. (Yakobo 2:26) Muna songa vo tukwikilanga muna Yesu Kristu, tufwete kunlandanga lumbu yawonso. Ediadi dikututwasila nsambu tuka wau yakuna sentu, nze una usonga e kapu kia nsuka kia nkanda wau.