Kuyifwanisa Muna Luvubu lwa Kikristu
“Nki kinsimbidi muna vubwa?”—MAVANGU 8:36.
1, 2. O Filipo aweyi kayantikila moko yo mbanda-banda wa Ntiopia? Adieyi diasonganga vo mambu ma mwanda kavwanga o mfunu?
VIOKA mvu mosi yovo miole tuka lufwa lwa Yesu, mbanda-banda mosi wa Ntiopia wakala muna nzila sude yatuka kuna Yerusaleme yo kwenda kuna Ngaza. Muntu ndioyo mumpumina Nzambi, watuka kuna Etiopia yaku Yerusaleme mu sambila Yave. Wau kavutukanga muna kalu diandi, wasadila e ntangwa yaina mu tanga Diambu dia Nzambi, ediadi disonganga vo nkwikizi kakala. O Yave wamona e ziku kia muntu ndioyo, watuma mbasi kavovesa Filipo vo kenda kunsila umbangi.—Mavangu 8:26-28.
2 Ke diakala diampasi ko kwa Filipo mu yantika mokena yandi, kadi mbanda-banda wa Ntiopia mu nding’angolo katangilanga, mun’owu wa fu kia lumbu yayina. Muna kuma kiaki, Filipo wa wá mawonso katanganga muna nkand’a Yesaya. Kiuvu kimosi kaka kia Filipo kiasikamesa luzolo lwandi: “Ng’ozeye momo otangidi e?” E kiuvu kiaki, kiaziula e nzila mu mokena e sono kia Yesaya 53:7, 8. I bosi, Filipo “obantikidi o kunsamwin’e nsangu zambote za Yesu.”—Mavangu 8:29-35.
3, 4. (a) Ekuma Filipo kavubila Ntiopia vana vau? (b) Nkia yuvu tubadika owau?
3 Mu kolo kiakete, o Ntiopia wabakula e fulu kia Yesu muna kani dia Nzambi yo bakula mpe vo kafwete vubwa yo kituka nlongoki a Kristu. I kuma, vava baluaka vana vakala o maza, wayuvula Filipo vo: “Nki kinsimbidi muna vubwa?” Kieleka, ediadi diambu diasivi diakala. Mbanda-banda wa Ntiopia ndioyo nkwa lukwikilu kakala. Nzambi kasambilanga nze munkwikila a Kiyuda. Kele vo wavidisa elau diadi, nanga wadi vingila kwayingi muna vubwa. Edi disundidi o mfunu, o muntu ndioyo wabakula dina kavavanga o Nzambi kwa yandi yo zola dio vanga ye nsi a ntima wawonso. O Filipo watonda e ndomb’andi ye wamvuba. Una kamana vubwa, o Ntiopia ‘wayenda muna nzil’andi kuna kiese.’ Ka lukatikisu ko, wakituka se nteleki a nsangu zambote kuna nsi andi.—Mavangu 8:36-39.
4 Kana una vo o kuyiyekola ye vubwa ke diambu difwete vangilwa mu nzaki ko, e nona kia mbanda-banda wa Ntiopia kisonganga vo vena ye ntangwa ina o wantu akaka bavubwa lembi vioka kolo kiayingi tuka bawila e ludi kia Diambu dia Nzambi.a Ozevo, tufwene yuvula: O muntu aweyi kafwete kuyikubikila muna vubwa? Mu nkia kimbuta kafwete vubilwa? Nkia tezo kafwete nungunukina muna mwanda muna vubwa? Ekuma Yave kevavilanga vo selo yandi yavubwa?
Nsilu Ampwena
5, 6. (a) Kuna nz’ankulu o nkangu a Nzambi aweyi batambulwila o zola kwa Yave? (b) Nkia ngwizani tulenda kala yau yo Nzambi avo tuvubilu?
5 Una kakula Aneyisaele muna Engipito, o Yave wakana vo bakala se ‘lusalu lwandi lwakuvwila,’ kabatanina, kabazola yo kubakitula se “zula kiavauka.” Kansi, muna tambula e nsambu zazi, diavavanga vo oyau mpe bazola Nzambi. I wau mpe bavanga, batambwila o vanga ‘mawonso mana kabavovesa o Yave’ yo kanga yandi ekangu. (Luvaiku 19:4-9) Muna tandu kiantete, Yesu wakanikina alongoki andi bakitula wantu a zula yawonso s’alongoki, awana bakwikila malongi mandi bavubwanga. O muntu muna kala ye ngwizani ambote yo Nzambi kafwete kwikila muna Yesu Kristu yo vubwa.—Matai 28:19, 20; Mavangu 2:38, 41.
6 Nkand’a Nzambi usonganga vo Yave osambulanga awana besianga e nsilu wa kunsadila yo lunda wo. Ozevo, kuyiyekola ye luvubu diamfunu kikilu kadi difilanga Akristu mu vwa nsambu za Yave. Se kani dieto dia land’e nzila zandi yo yambula vo katufila. (Nkunga 48:14) Avo tuvanga wo, o Yave okutusimba yo kutufila muna nzila ina tufwete diatila.—Nkunga 73:23; Yesaya 30:21; 41:10, 13.
7. Kuyiyekola ye luvubu i diambu dia muntu yandi kibeni, ekuma?
7 Zola Yave y’etima dia kunsadila i difwete kutufila mu kuyiyekola yo vubwa. Ka muntu ko ofwete vubwa mu kuma kia sia vo muntu umvovese vo kolo se kingi kelongokanga yovo akundi andi mu vubwa se bena. Dialudi vo, amase ye Akristu akaka azikuka balenda kwau kasakesa muntu kayindulang’e diambu diadi. O Petelo wa ntumwa wawondelela awana bawa elongi diandi kina kia Pentikosti vo ‘bavubwa.’ (Mavangu 2:38) Kansi, o kuyiyekola i diambu tufwete vanga yeto kibeni, ke vena muntu ko ofwete dio vanga vana fulu kieto. Yeto kibeni tufwete kuyibakil’e nzengo za vanga luzolo lwa Nzambi.—Nkunga 40:8.
Toma Kubama Muna Vubwa
8, 9. (a) Ekuma Nkand’a Nzambi ketondelanga luvubu lwa wan’akete ko? (b) Muna lenda vubwa, aleke nkia tezo bafwete nungunukina muna mwanda?
8 Nga wan’akete balenda kuyiyekola? Nkand’a Nzambi ke uyikanga mvu ko una kafwete kal’o muntu muna vubwa. Kansi, yingyana-ngyana ke balendi kala ye lukwikilu ko yovo kuyiyekola kwa Nzambi. (Mavangu 8:12) Augusto Neander wa nsoneki a lusansu, wasoneka mu kuma kia Akristu muna nkand’a História Geral da Religião e da Igreja Cristãs vo: “Ambuta kaka bavubwanga, ana bakalanga ye lukwikilu yo bakula oma ma luvubu.”
9 Aweyi tuvova mu kuma ki’aleke? Vena y’awana bebakulanga e ludi mu kuma kia Nzambi y’ekani diandi yo kala y’etima dia zingila ngwizani ye dina kevavanga o Nzambi muna kileke kiau. Kuna kw’aleke akaka, ke bebakulanga dio vana vau ko, ntangwa ayingi divavanga. Kansi, ekolo kavubilu ko, o nleke yandi kibeni kafwete kala ye ngwizani ambote yo Yave. Kafwete kala ye umbakuzi wakieleka wa Nkand’a Nzambi yo zaya dina divavwanga muna luvubu nze una uvanganga ambuta.
10. Nkia mambu mafwete vangwa vitila kuyiyekola ye luvubu?
10 Yesu wavovesa alongoki andi balonga wantu mawonso mana kabakanikina. (Matai 28:20) Ozevo, diambu diantete bavwidi o mfunu wantu ampa i vwa zayi wa ludi. Ediadi dikubasadisa mu kala ye lukwikilu muna Yave ye muna Diambu diandi. (Roma 10:17; 1 Timoteo 2:4; Ayibere 11:6) Vava e ludi kia Nkand’a Nzambi kikota muna ntim’a muntu, kikumfila mu viluka o ntima yo yambula mavangu mambi mana kavanganga. (Mavangu 3:19) I bosi kesonga luzolo lwandi lwa kuyiyekola kwa Yave yo vubwa nze una kakanikina o Yesu.
11. Ekuma dinina mfunu dia yikamang’e salu kia umbangi una kwa vubilu ko?
11 Diambu diakaka diamfunu kafwete vanga o muntu muna vava vubwa i salanga e salu kia samuna nsangu zambote za Kintinu. Ekiaki i salu kisundidi o mfunu kevananga o Yave kwa nkangu andi mu lumbu yayi yambaninu. (Matai 24:14) Ateleki alembi vubwa, balenda yangalela elau dia zayisa akaka mana belongokanga. O kalanga mu salu kiaki ekolo ke bavubilu ko, dikubasadisa mu sikila muna salu kia umbangi ntangwa zawonso vava bevubwa.—Roma 10:9, 10, 14, 15.
Nga Vena ye Diambu Dikusimbanga mu Vubwa?
12. Adieyi disimbanga akaka mu vubwa?
12 Akaka bekatikisanga mu vubwa, betinanga mbebe yitwasanga o luvubu. Bazeye wo vo muna zingila e ngwizani ye nsiku mia Yave, bafwete soba mpila zingu kiau. Wonga bemonanga walembi zingil’e ngwizani ye dina kevavanga o Nzambi kw’awana bavubwa. Ezak’e ntangwa beyindulanga nkutu: “Vo nsumukini wau ya vubwa, vaikiswa mvaikiswa muna nkutakani.”
13. Muna lumbu ya Yesu, nki kiasimba wantu akaka mu lembi landa Yesu?
13 Muna lumbu ya Yesu, akaka bayambula vo mambu ma zingu kia yau kibeni yovo ma kanda diau mabasimba mu kituka alongoki a Yesu. Nsoneki mosi wavova vo, olanda Yesu konso kuna kekwenda. Kansi, Yesu wamvutula vo oyandi kena ye fulu kialeka ko. Vava Yesu kavovesa muntu akaka vo kanlanda, wavutula vo kafwete “zikil’ekulu” o s’andi. Nanga wazola zinga ye yitu yandi yo vingila yavana s’andi kefwa, ke mu landa Yesu ko yo zika o s’andi vava kadi fwa. Muntu atatu kabokela o Yesu, wamvovesa vo okunlanda, kansi kanyambula ‘kakanina ekulu’ esi nzo andi. O Yesu wayikila e fu kiaki kia fuki nze ‘tala lekwa yisidi oku nima.’ Ozevo, awana bekalanga ye fuki mu bak’e nzengo, bekala kaka ye vakuba mu lembi lungisa kiyekwa kiau kia Kikristu.—Luka 9:57-62.
14. (a) Aweyi bavanga o Petelo, Andere, Yakobo yo Yoane vava Yesu kababokela mu kunlanda yo kituka se abaki a wantu? (b) Ekuma katufwete katikisa ko o tambulwila vangu kia Yesu?
14 E mbandu ya Petelo, Andere, Yakobo yo Yoane yaswaswana kikilu. Vava Yesu kababokela mu kunlanda yo kituka se abaki a wantu, tutanganga muna Nkand’a Nzambi vo: “Vana vau basisidi o makonde, banlende.” (Matai 4:19-22) Muna baka nzengo zazi vana vau, bamona e ziku kia mvovo mia Yesu vo: “Nuvwata vangu kiame, nwalongwa kwa mono; kadi i nlembami yo ntim’anleka: nwasolola vundu kia mioyo mieno. Kadi vangu kiame kiambote, enatu diame diampevo.” (Matai 11:29, 30) Kanele vo luvubu mbebe lutwasanga, Yesu watusong’e ziku vo e vangu kiaki kia Kikristu, kiambote ye kiampevo, kikutuvuvika kikilu.
15. E nona kia Mose yo Yeremiya aweyi kisongelanga vo tulenda bunda e vuvu muna lusadisu lwa Nzambi?
15 Ke diambi kwandi ko dia yindula vo kwafwana ko mu lungisa e mbebe kuna nima luvubu lwaku. Mose yo Yeremiya, kuna lubantiku bayindulanga vo ke belenda lungisa ko e salu kabavana o Yave. (Luvaiku 3:11; Yeremiya 1:6) O Nzambi nkia ziku kabavana? Wavovesa Mose vo: “Kala nkala yaku.” Wasila Yeremiya o nsilu vo: “Ngina yaku yakôla.” (Luvaiku 3:12; Yeremiya 1:8) Oyeto mpe tufwete bundanga e vuvu muna lusadisu lwa Nzambi. O zola Nzambi yo kumbunda e vuvu dikutusadisa mu sunda o lukatikisu lwalembi zinga ngwizani yo kukiyekola kweto. Yoane wa ntumwa wasoneka vo: ‘Muna zola ke mwina wonga ko: o zola kwazikuka kuloza o wonga.’ (1 Yoane 4:18) Kimwana-mwana omonanga o wonga vava kekangalanga yandi mosi, kansi vava kekangalanga kumosi yo s’andi, kekalanga ye wonga ko. Diau adimosi, avo tubunda Yave e vuvu yo ntim’eto wawonso ‘osingika nzila zeto’ ekolo tukangalanga yandi kumosi.—Ngana 3:5, 6.
Songa Luzitu Muna Ntangw’a Luvubu
16. Ekuma luvubu luvavilanga vo muntu kadimunwa mvimba muna maza?
16 Vena y’elongi dia Nkand’a Nzambi divitilanga luvubu disonganga o mfunu wa luvubu lwa Kikristu. Kuna mfoko a longi diadi, dilombwanga kw’awana bevubwa mu songa lukwikilu lwau kwa awonso, mu vana mvutu za yuvu yole ya luvubu. (Roma 10:10; tala e quadro muna lukaya lwa 20.) I bosi, awana bevubwa bedimunwanga muna maza nze una kavangwa o Yesu. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo vava kavubwa, o Yesu ‘watomboka muna maza.’ (Matai 3:16; Maku 1:10) Kieleka, Yoane wa Mvubi wadimuna mvimba Yesu muna maza.b O dimunwa mvimba muna maza, i sinsu kiafwana kia luviluku lwampwena tuvanganga muna zingu kieto. Disonganga vo tufwidi mun’owu wa zingu kieto kiankulu yo yantika zingu kiampa muna salu kia Nzambi.
17. Awana bevubwa y’awana ke bevubwa ko aweyi balenda songela luzitu muna ntangw’a luvubu?
17 O luvubu diambu dia kiese, kansi ke diambu dia nsaka ko. Nkand’a Nzambi uvovanga vo vava Yoane kavuba Yesu muna Nkoko a Yodani, o Yesu wayantik’o samba. (Luka 3:21, 22) E nona kiaki kisonganga vo awana bevubwanga o unu, bafwete songa luzitu muna kolo kiaki. Wau vo Nkand’a Nzambi ukutuwondelelanga twavwatanga mvwatu mia luzitu ntangwa zawonso, tufwete vwata mpe mvwatu mia luzitu muna ntangw’a luvubu lweto. (1 Timoteo 2:9) Awana ke bevubwa ko balenda mpe kwau songa luzitu muna kolo kiokio, muna toma landa elongi dia luvubu yo tala luvubu kondwa mavwanga.—1 Korinto 14:40.
Nsambu Bevwanga Awana Bavubwa
18, 19. O luvubu nkia nsambu ye malau lutwasanga?
18 Vava tukuyiyekolanga kwa Nzambi yo vubwa, tukitukanga se wana-ngudi. E nsambu zantete tuvwanga i zazi: O Yave okitukanga se S’eto yo Nkundi eto. Una ketwavubilu ko, twavambana twakala yo Nzambi. Wau tuvubilu, tuvutulwisi e ngwizani yo yandi. (2 Korinto 5:19; Kolosai 1:20) Muna kimenga kia Kristu tufinamanga Nzambi, oyandi mpe okutufinamanga. (Yakobo 4:8) Malaki wa ngunza wavova vo Yave otambanga matu yo wa awana bevovelelanga e nkumbu andi, osonekanga nkumbu zau muna nkand’andi a luyindwilu. “Bekala se lusalu luame luakuvwila,” i kavovele o Nzambi “ikubafwil’e nkenda nze muntu ofwila mwan’andi on’okunsadilang’e nkenda.”—Malaki 3:16-18.
19 O luvubu lukutukitulanga se wan’angudi y’ampangi zeto omu nza yawonso. Vava Petelo wa ntumwa kayuvula Yesu kana nkia nluta bevwa wau basisa yawonso muna kunlanda, Yesu wamvutula vo: “Konso ona wasisa nzo, ovo mpangi, ovo nsanga, ovo se, ovo ngudi, ovo wana, ovo mpatu, muna nkumbu ame, otambula nkama-nkama, yo vwila moyo a mvu ya mvu.” (Matai 19:29) Muna mvu mialanda, o Petelo wasoneka mu kuma kia “wana-ngudi” ova nza. Wakimwena lusadisu bevananga ye nluta mina muna kalanga vana vena wana-ngudi awaya, oyeto mpe tulenda wo mona.—1 Petelo 2:17; 5:9.
20. O luvubu nkia vuvu lukutuvananga?
20 Vana ntandu, Yesu wayika vo awana bekunlandanga ‘bevwa moyo a mvu ya mvu.’ Elo, kuyiyekola yo luvubu lukutuvananga e vuvu kia vwa “moyo wina vo moyo kikilu,” moyo a mvu ya mvu muna nz’ampa a Nzambi. (1 Timoteo 6:19) Ke vena vuvu kia kusentu ko kina tulenda vwa mu zingu kieto ye kia esi nzo zeto kisundidi ekiaki. E nsambu zazi zikutuvana elau dia “diatila muna nkumbu a Yave wa Nzambi eto yakwele mvu.”—Mika 4:5.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
a Mazunda matatu ma Ayuda ye minkwikila mia Kiyuda ana bawa elongi dia Petelo muna lumbu kia Pentikosti bavubwa vana vau. Dialudi vo, nze mbanda-banda wa Ntiopia, oyau bakizaila kala malongi ye nkanikinu miakaka mia Nkand’a Nzambi.—Mavangu 2:37-41.
b Muna Dicionário Expositivo de Palavras do Novo Testamento ya Vine, “o mvovo wa Kingerekia báptisma, (luvubu) usonganga vo dimunwa emvimba muna maza.”
Nga Olenda Sasila?
• Nkia mpila y’ekuma tufwete tambulwilanga o zola kwa Yave?
• Nkia lunungunuku lwa mwanda kafwete vanga o muntu muna vubwa?
• Ekuma katufwete yambulwila ko vo o wonga wa bwa muna mwanda yovo lukatikisu lwa tambula kiyekwa lwatusimba muna vubwa?
• Nkia nsambu zibakanga alongoki avubwa a Yesu?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 24]
“Nki kinsimbidi muna vubwa?”
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 27]
O luvuvu diambu diakiese, kansi ke diambu dia nsaka ko