O Yave ‘Olanda Kunda’
“O Nzambi, nga kelanda kunda ki’adimbuki andi ko e? ana bekumbokelanga yo fuku yo mwini?”—LUKA 18:7.
1. Aki nani bekukasakesanga? Ekuma?
OMU nza yawonso, Mbangi za Yave beyangalalanga kala va mosi ye mpangi zamakala ye zamakento ana besadilanga Yave ye kwikizi kiawonso se mvu miayingi. Nga ozeye akaka muna mpangi zazi? Nanga oyindwidi mpangi mosi ankento una vo se nunu, ona wavubwa se mvu miayingi ye ke kondwanga ko muna tukutakanu kun’Eseka dia Kintinu. Yovo olenda yindula mpangi mosi anunu okuyivananga muna salu kia umbangi konso lumingu ye ovanganga wo se vioka mvu miayingi. Elo, ayingi muna mpangi zazi zakwikizi bekwikilanga vo ke kolo ko e Armangedo ikwiza. Kansi, o zingila kwa nza yayi yambi ke dikululanga vuvu kiau ko muna nsilu mia Yave ngatu yoyesa etima diau dia ‘zizidila yakuna mbaninu.’ (Matai 24:13) Kieleka, o lukwikilu lusonganga e selo yayi ya Yave lukasakesanga kikilu ampangi muna nkutakani.—Nkunga 147:11.
2. Nkia diambu dikutukendelekanga?
2 Kansi, ezak’e ntangwa, tulenda mona diambu diaswaswana. Akaka muna Mbangi za Yave mvu miayingi basala e salu kia umbangi, kansi kuna kwakwiziwa, lukwikilu lwau muna Yave lwayoya yo yambula lungana ye nkutakani y’Akristu. Diankenda kikilu vava akaka muna mpangi zeto bebembolanga Yave. I luzolo lweto lwa kwamanana sadisa konso ‘meme diavila’ kimana diavutuka mun’ekambi. (Nkunga 119:176; Roma 15:1) Kana una vo i wau, tumonanga vo akaka bezindalalanga songa kwikizi kwa Nzambi ekolo akaka bevidisanga lukwikilu lwau yo yambula lungana ye nkutakani. E diambu diadi yuvu divayikisanga. Nki kisadisanga mpangi zayingi mu kwamanana songa lukwikilu lwau muna nsilu mia Yave ekolo akaka bevidisanga lo? Adieyi tufwete vanga muna songa vo twakinu kwikila vo e “lumbu kianene kia Yave” kifinamene? (Sefaniya 1:14) Yambula twabadika kingana kimosi kina muna nkand’a Luka.
Lulukisu Kw’awana Bekala Moyo ‘Muna Ntangwa Kekwiza o Mwan’a Muntu’
3. Aki nani balenda bak’e nluta muna kingana kia nkento ansona yo mfundisi? Ekuma?
3 Muna kapu kia 18 kia nkand’a Luka, tutanganga kingana kia Yesu mu kuma kia nkento ansona yo mfundisi. Kingana kiaki kiafwanana ye kina kia yakala dia nkwa ntâla twabadikidi mun’elongi diviokele. (Luka 11:5-13) Kansi, e kapu kiasonama kingana kia nkento ansona yo mfundisi kisonganga vo kingana kiaki awana bekala moyo ‘muna ntangwa kekwiza o Mwan’a muntu’ muna Kintinu kiyikanga. E ntangwa yayi yayantika muna mvu a 1914.—Luka 18:8.a
4. O Yesu adieyi kavova vitila kayika e kingana kina muna Luka kapu kia 18?
4 Una katele ko kingana kia nkento ansona yo mfundisi, Yesu wavova vo e sinsu kisonga e ntangwa ina keyadikwa muna Kintinu, kizayakana nze “nsemo” ina ‘isemanga kun’esambu dimosi diansi ezulu yakun’esambu diakaka diansi ezulu.’ (Luka 17:24; 21:10, 29-33) Kansi kadi, ayingi bezinganga mu ‘lumbu yambaninu’ ke besianga sungididi mu diambu diadi ko. (Daniele 12:4) Ekuma? Bevanganga nze una wavanga o wantu muna lumbu ya Noa yo Loti, ana baveza lulukisu lwa Yave. Muna lumbu yayina, o wantu ‘badianga, banuanga, basumbanga, batekanga, bakunanga yo tunga yamuna lumbu kina babukùmunwa.’ (Luka 17:26-29) O wantu awaya bafwa kadi bayivana muna salu ya yau kibeni yo lembi sia sungididi muna luzolo lwa Nzambi. (Matai 24:39) O unu, wantu ayingi mpe bekuyivananga muna salu ya yau kibeni yo lembi bakula e ziku kisonganga vo e mbaninu a nza yayi yambi ifinamene.—Luka 17:30.
5. (a) Aki nani kalukisa o Yesu? Ekuma? (b) Nki kifilanga akaka mu vidisa lukwikilu lwau?
5 O Yesu watokana kwayingi wau vo alongoki andi mpe balenda vukumunwa kwa nza ya Satana, yo ‘vutuka ku manima.’ (Luka 17:22, 31) Kieleka, ediadi diabwila Akristu akaka. Akristu awaya bavingilanga tuka kolo e lumbu kina o Yave kefwasa e nza yayi yambi. Kansi, vava bamona vo Armangedo ke yayiza ko muna lumbu kina bavingila, bayantika kendalala. E vuvu bakala kiau, vo e lumbu kia Yave kifinamene, kiakuluka. Bayoya muna salu kia umbangi ye malembe-malembe bayantika kuyivana muna mambu ma zingu yo lembi kala diaka ye ntangwa yafwana muna mambu ma mwanda. (Luka 8:11, 13, 14) Kuna kwakwiziwa, ‘bavutuka ku manima.’ Ediadi diankenda kikilu!
Mfunu wa “Sambang’aka”
6-8. (a) Yika kingana kia nkento ansona yo mfundisi. (b) O Yesu aweyi kasadila kingana kiaki?
6 Adieyi tufwete vanga mu songa vo e vuvu kieto muna ndungan’a nsilu mia Yave ke kiayoya ko? (Ayibere 3:14) O Yesu wasonga o mfunu a diambu diadi vava kalukisa alongoki andi balembi vutuka muna nza yambi ya Satana.
7 Luka okutuzayisanga vo Yesu ‘wabatela kingana, basambang’aka, ke bafuwa ntima ko.’ Yesu wavova vo: “Mun’evata mwakala mfundisi walembi vumina Nzambi, ngatu zitisa muntu: mwakala mpe nkento ansona mun’evata diadina, wizidinge kwa yandi, oku vo, undandila kunda kwa ntantu ame. Oku kutukilu kazolele wo ko: okalokala wiyivovese vo, kufwil’owu kivumina Nzambi ko, ngatu zitisa muntu; wau vo nkento ndioyu mpasi kekumbwesa, ikunlandila kunda, kiatokaniswanga kaka muna kwaminini kia kwizila.”
8 Una katá e kingana kiaki, Yesu wavova vo: “Nuwa, owu uvovele o mfundisi amvilwa. O Nzambi, nga kelanda kunda ki’adimbuki andi ko e? ana bekumbokelanga yo fuku yo mwini, wau kalandulwidi mambu mau mbidi a kolo e? Inusamunwini vo okubalandila-landila kunda. Kansi o Mwan’a muntu, vava kekwiza, we, wana kewana lukwikilu ova nz’e?”—Luka 18:1-8.
“Undandila Kunda”
9. Adieyi i diambu diasina dina muna kingana kia nkento ansona yo mfundisi?
9 E diambu diasina muna kingana kiaki diatoma kieseswa. E diambu diadi diayikwa kwa wantu wole beyikwanga mu kingana kiaki ye kwa Yesu. O nkento ansona wadodokela vo: “Undandila kunda.” O mfundisi wavova vo: “Ikunlandila kunda.” Yesu wayuvula vo: ‘O Nzambi, nga kelanda kunda ko e?’ Muna kuma kia Yave, Yesu wavova vo: “Okubalandila-landila kunda.” (Luka 18:3, 5, 7, 8) Nkia ntangwa o Nzambi “kelanda kunda”?
10. (a) Nkia ntangwa kialandwa kunda muna tandu kiantete? (b) E selo ya Nzambi o unu, nkia ntangwa ye aweyi belandilwa e kunda?
10 Muna tandu kiantete, e ‘lumbu yalanda kunda’ yayiza muna mvu a 70 wa tandu kieto, vava Yerusaleme ye tempelo yafwaswa. (Luka 21:22) Kuna kwa nkangu a Nzambi o unu, e kunda kilandwa muna “lumbu kianene kia Yave.” (Sefaniya 1:14; Matai 24:21) Muna ntangwa yayina, o Yave ‘osenda mpasi, awana bemwesanga e mpasi’ kwa nkangu andi ‘vava [Yesu Kristu] kelanda kunda, awana balembi zaya Nzambi ye awana mpe balembi lemvokel’e nsangu zambote za Mfumu eto Yesu.’—2 Tesalonika 1:6-8; Roma 12:19.
11. E kunda aweyi kilandilwa mu “nzaki”?
11 Ozevo, aweyi tufwete bakulwila e mvovo mia Yesu vo Yave olanda-landa kunda mu “nzaki”? O Nkand’a Nzambi usonganga vo ‘kana una vo Yave olandulanga mambu,’ e ntangwa vava ifwana, olanda e kunda mu nzaki. (Luka 18:7, 8; 2 Petelo 3:9, 10) Muna lumbu ya Noa, e yimpumbulu yafwaswa vana vau vava kiayiza e Kizalu. Diau adimosi mpe diabwa muna lumbu ya Loti vava tiya twatuka kun’ezulu twafwasa e yimpumbulu. Yesu wavova vo: “Diau adimosi dikal’e lumbu kisengomok’o Mwan’a muntu.” (Luka 17:27-30) Ke kolo ko, e yimpumbulu mpe belwakilwa kwa “lubukumuku luakinsunzumukina.” (1 Tesalonika 5:2, 3) Kieleka, tulenda kala ye vuvu vo Yave keyambula ko vo e nza ya Satana yavioka e lumbu kina kasikidisa.
‘Olanda e Kunda’
12, 13. (a) Adieyi tulongokele muna kingana kia Yesu kia nkento ansona yo mfundisi? (b) Ekuma tufwete kadila ye vuvu vo Yave owa sambu yeto yo kutulandila e kunda?
12 E kingana kia Yesu mu kuma kia nkento ansona yo mfundisi, mambu makaka mamfunu kiyikanga. Muna songa e nsas’a kingana kiaki, Yesu wavova vo: “Nuwa, owu uvovele o mfundisi amvilwa. O Nzambi, nga kelanda kunda ki’adimbuki andi ko e?” O Yesu katezanisa Yave yo mfundisi ko nze vika sia vo Nzambi i wau mpe kevanga kwa wantu. Kansi, Yesu walonga alongoki andi diambu diamfunu mu kuma kia Yave muna songa e nswaswani yina vana vena mfundisi ndiona yo Nzambi. Aweyi o Nzambi kaswaswanene yo mfundisi?
13 O mfundisi muna kingana kia Yesu “mfundisi amvilwa,” kansi o “Nzambi i mfundisi ansongi.” (Nkunga 7:11; 33:5) O mfundisi kavwa nkento ansona mfunu ko, kansi o Yave ovwanga wantu awonso o mfunu. (2 Tusansu 6:29, 30) O mfundisi kazola sadisa nkento ansona ko, kansi o Yave una yo luzolo lwa sadisa awana bekunsadilanga. (Yesaya 30:18, 19) Adieyi tulenda longoka? Avo mfundisi amvilwa wawila e ndomba za nkento ansona yo kunlandila kunda, ediadi disonganga vo Yave oluta wa sambu ya nkangu andi yo kubalandila kunda.—Ngana 15:29.
14. Ekuma katufwete vidisila lukwikilu ko muna ngiz’a lumbu kia mfundis’a Nzambi?
14 Muna kuma kiaki, awana bevidisanga lukwikilu lwau muna ngiz’a lumbu kia mfundis’a Nzambi, vilwa wampwena bevanganga. Ekuma? E kuma kadi, vava beyambulanga kwikila vo e “lumbu kianene kia Yave” kifinamene, bekatikisanga kana vo Yave olenda kikilu lungisa e nsilu miandi ye ziku kiawonso. Kansi, ke vena kuma ko tulenda katikisila o unsongi wa Nzambi. (Yobi 9:12) E kiuvu kiamfunu tufwete kiyuvula i kiaki: Nga tukwamanana kala ye kwikizi muna Nzambi? E kiaki i kiuvu kayuvula o Yesu kuna mfoko a kingana kia nkento ansona yo mfundisi.
‘Nga Wana Kewana Lukwikilu ova Nza?’
15. (a) O Yesu adieyi kayuvula? Ekuma? (b) Nkia kiuvu tufwete kiyuvula?
15 Yesu wayuvula vo: ‘O Mwan’a muntu, vava kekwiza, nga wana kewana lukwikilu ova nz’e?’ (Luka 18:8) O lukwikilu kayika o Yesu ke mpasi lukwikilu ko, kansi lukwikilu nze luna lwakala yo nkento ansona. O Yesu kavana mvutu za kiuvu kiandi ko. Wayuvula e kiuvu kiaki kimana alongoki andi bafimpa una wina lukwikilu lwau. Nga malembe-malembe lwayoyanga yo kala mu vonza kia vutukila e lekwa ina basisa? Ovo lukwikilu lwau lwafwanana yo luna lwa nkento ansona? O unu, yeto mpe tufwete kiyuvulanga: ‘Nkia mpila lukwikilu kewana o “Mwan’a muntu” muna ntim’ame?’
16. Nkia mpila lukwikilu kakala lwau o nkento ansona?
16 Muna kala entwadi y’awana kelandila kunda o Yave, tufwete landa e mbandu a nkento ansona. Nkia mpila lukwikilu kakala lwau? Wasonga lukwikilu lwandi muna ‘kwamanana kwenda kwa mfundisi yo vova, undandila kunda.’ Avo nkento ansona wakwamanana lomba kwa mfundisi amvilwa vo kanlandila kunda, e selo ya Nzambi o unu bafwete kala ye vuvu vo Yave okubalandila e kunda, kana nkutu vo ke mu ntangwa ko ina tuzolele. Vana ntandu, besonganga vuvu kiau muna nsilu mia Nzambi muna sambang’aka. Elo, bevanganga wo muna ‘bokanga kwa Yave fuku yo mwini.’ (Luka 18:7) Kieleka, kele vo o Nkristu oyambula samba vo kalandilwa e kunda, osonga vo kena diaka ye vuvu ko vo Yave ovanga diambu muna wete dia selo yandi.
17. Ekuma tufwete kwaminina muna sambu yo kala ye vuvu vo e lumbu kia mfundis’a Yave kikwiza?
17 Una wakala e zingu kia nkento ndiona ansona dikutusonganga e kuma kiakaka tufwete kwamanena muna sambu. Badika e nswaswani yina vana vena nkento ansona yo yeto. O nkento ansona kakasakeswa kwa muntu ko mu kwenda kwa mfundisi, kansi oyeto tukasakeswanga kwa Nkand’a Nzambi mu ‘kwaminina muna sambu.’ (Roma 12:12) O nkento ansona kakala ye vuvu ko vo e ndomba zandi zitondakana, kansi o Yave okutusilanga nsilu vo okutulandila e kunda. Muna ngunz’andi Kabakuke, Yave wavova vo: “Kana kidingalala, vingila kio; kadi kwiz’aka kikwiza, ke kivekama ko.” (Kabakuke 2:3; Nkunga 97:10) O nkento ansona kakala yo nsadisi ko on’olenda kudikila ngolo muna ndomba zandi, kansi oyeto tuvwidi nsadisi, Yesu, ‘on’okutudodokelelanga.’ (Roma 8:34; Ayibere 7:25) Muna kuma kiaki, avo nkento ansona, ona wakala muna mpasi, wakwamanana lomba kwa mfundisi ye vuvu kia sia vo okunlandila e kunda, oyeto tufwete luta kala ye vuvu vo e lumbu kia Yave kia mfundisa kwiza kikilu kikwiza.
18. Aweyi e sambu kilenda kumikina lukwikilu lweto yo kutusadisa twalandilwa e kunda?
18 E kingana kia nkento ansona kikutulonganga vo e sambu ngwizani kina yo lukwikilu. Kisonganga mpe vo e sambu yeto ilenda vengomona konso ntonta zilenda yoyesa lukwikilu lweto. Kansi, ediadi kadisongele ko vo e sambu kiankatu i kisadisa o muntu mu lembi vidisa lukwikilu. (Matai 6:7, 8) Tusambanga e kuma kadi tuzeye vo kwa Nzambi kaka tufwete bund’e vuvu, e sambu kieto kikutufinamesa kwa Nzambi yo kumika lukwikilu lweto. Wau vo lukwikilu mfunu lwina muna vuluzwa, ekiaki i kuma o Yesu wakasakesa alongoki andi vo “basambang’aka, ke bafuwa ntima ko.” (Luka 18:1; 2 Tesalonika 3:13) Elo, e “lumbu kianene kia Yave” ke kikwiza mu kuma kia sambu yeto ko. Twasamba yovo lembi samba, e lumbu kiaki kwiza kaka kikwiza. Kansi, o lukwikilu lweto ye mpila zingu tuzinganga kumosi ye sambu yeto, i disonga kana vo twafwana landilwa e kunda yo vuluka muna vit’a Nzambi yovo ve.
19. Aweyi tusongela vo tukwikilanga vo Nzambi ‘olanda e kunda’?
19 Nze una tulongokele, o Yesu wayuvula vo: ‘O Mwana muntu, vava kekwiza, nga wana kewana lukwikilu ova nz’e?’ Azeyi i mvutu za kiuvu kiaki? Ekwe kiese tuna kiau mu zaya vo mazunda ye mazunda ma selo yakwikizi ya Yave o unu, besonganga muna sambu yo luzindalalu vo bena yo lukwikilu nze luna lwakala yo nkento ansona. Muna kuma kiaki, e mvutu za kiuvu kia Yesu zilenda kala elo! Kieleka, kana nkutu nkia mpasi tulenda mweswa kwa nza ya Satana, tuna ye vuvu vo Nzambi ‘olanda e kunda ki’adimbuki andi.’
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
a Muna toma bakula o mfunu a kingana kiaki, tanga muna Luka 17:22-33. Tala una e mvovo “Mwan’a muntu” una muna Luka 17:22, 24, 30 ukutusadisila mu vana e mvutu za kiuvu kina muna Luka 18:8.
Nga Osungamenanga?
• Nki kifilanga Akristu akaka mu vidisa lukwikilu?
• Ekuma tufwete kadila ye vuvu vo e lumbu kia mfundis’a Yave kikwiza?
• Nkia kuma tuvwidi mu kwamanana muna sambu?
• E sambu aweyi kikutusadisilanga mu lembi vidisa lukwikilu lweto?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 19]
Nkia diambu diasina dina muna kingana kia nkento ansona yo mfundisi?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 21]
O unu, mazunda ma wantu bekwikilanga vo Nzambi ‘olanda e kunda’