Walongoka Loloka kwa Mfumu Andi

 1. Nkia diambu diasunda e mpasi muna zingu kia Petelo?

PETELO kavilakana lumbu kiakina ko kiampasi vava batalana yo Yesu. Vava Petelo katala Yesu, nga sinsu kia makasi yo luvezo kamona? Tulenda vova vo katuzeye ko; kansi lusansu lwavumunwinwa edi kaka lusonganga “o Mfumu ovilukidi, otadidi Petelo.” (Luka 22:61) Kansi, muna kolo kiakina Petelo wabakula o vilwa wampwena kavanga. Wabakula vo ovangidi dina Yesu kateka kavova. Petelo nkumbu miayingi kavova vo kalendi dio vanga nkutu ko, kansi owau ovakulwidi Mfumu andi anzolwa o nkalu. Petelo wakendalala kikilu, nanga i lumbu kiasunda e mpasi muna zingu kiandi.

 2. Petelo nkia longi kalongoka? Aweyi tulenda bakila nluta muna lusansu lwandi?

² Kansi ediadi ka disongele ko vo Petelo wadimbul’e vuvu kiandi. Petelo nkwa kwikizi kikilu kakala, wakala y’elau dia viluka o ntima mun’esumu diandi yo longoka kwa Yesu diambu disundidi o mfunu. Elongi diadi i loloka akaka. Konso muntu mu yeto kafwete longoka loloka akaka. Muna kuma kiaki, yambula twazaya una Petelo kalongokela diambu diadi diampasi.

3, 4. (a) Nkia kiuvu Petelo kayuvula kwa Yesu? Adieyi Petelo kayindulanga? (b) Aweyi Yesu kasongela vo Petelo wayantika tanginina wantu a tandu kiakina?

³ Vitila ngonde sambanu, vava kakala kuna mbanza Kafanau kuna kazingilanga, Petelo wafinama Yesu yo yuvula: “E Mfumu, nsumuka kwa kekunsumuka mpangi ame yanyambulwila? yamuna nkumbu nsambwadi e?” Petelo nanga wabanza vo nkwa ntim’amvevo kakala. Vana ntandu, afidi a nsambila muna lumbu yayina, balonganga vo muntu nkumbu ntatu kaka kafwete loloka nkw’andi. Yesu wavovesa Petelo vo: “Kivovese ko vo, yamuna nkumbu nsambwadi: kansi yamuna lusambwadi lua nsambwadi.”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Nga Yesu wavova kwa Petelo vo kafwete sungamenanga e mbi ina kavangilu? Ve; muna vovesa Petelo vo ke nkumbu 7 ko kansi 77, Yesu wasonga vo ka vena tezo ko kiasikidiswa muna loloka akaka. (1 Kor. 13:4, 5) Yesu wasonga vo Petelo wayantika tanginina fu kia ntim’ambâdi yo lembi loloka akaka kina basonganga wantu muna lumbu yayina. Kansi, awana bazolele tanginina Nzambi bafwete lolokanga akaka ntangwa zawonso.—Tanga 1 Yoane 1:7-9.

 5. Nkia ntangwa tuzayanga o mfunu wa loloka akaka?

⁵ Petelo wakwikila dina Yesu kamvovesa. Kansi, nga elongi dia Yesu diakota kikilu muna ntim’a Petelo? Ezak’e ntangwa tuzayanga o mfunu a loloka akaka vava tubakulanga vo yeto mpe lolokwa tuvwidi o mfunu. Yambula twafimpa mambu mavangama vitila lufwa lwa Yesu. Muna kolo kiakina kiampasi, Petelo mambu mayingi kavanga mavavanga vo Mfumu andi kanloloka.

 6. Petelo adieyi kavanga vava Yesu kazola longa ntumwa mu kuma kia lulembamu? Yesu adieyi kavanga?

⁶ Owau i fuku wansuka wa zingu kia Yesu ova ntoto. Yesu mambu mayingi kakala mau mu longa kwa ntumwa zandi, musungula mu kuma kia lulembamu. Yesu wabasonga mbandu ambote ya lulembamu vava kasukula malu mau. E salu kiaki kiasakalala ntaudi kaka wavanganga kio. Kuna lubantiku, Petelo wayuvula Yesu kana vo osukula mpe malu mandi. Kazola ko vo Yesu kavanga wo. I bosi, wakomekena Yesu kansukula ke malu kaka ko, kansi ye moko yo ntu mpe. Yesu wasonga luzindalalu, kuna lembama kwawonso wanzayisa o mfunu ye nsas’a diambu dina kavanga.—Yoa. 13:1-17.

7, 8. (a) Petelo nkia vilwa wakaka kavanga mu kuma kia Yesu? (b) Aweyi Yesu kakwamanena songa fu kia loloka?

⁷ Muna fuku wauna, Petelo watonta diaka luzindalalu lwa Yesu. Antumwa batantananga kana nani wasunda o nene vana bakala. Petelo mpe kakala muna buka ki’alongoki ana basonganga e fu kia lulendo. Kansi, Yesu wabasingika kuna zola kwawonso yo kubasanisina mu kuma kia kwikizi basonganga muna Mfumu au. Wabavovesa mpe vo yau awonso bekumbembola. Petelo wavutula vo kesinga bembola Yesu ko kana nkutu muna lufwa. Kansi, Yesu wavova vo una e nsusu ke yakokwele nkokola yezole ko, Petelo ovakulwila Mfumu andi o nkalu nkumbu ntatu. Petelo kakatikisa kaka mvovo mia Yesu ko, kansi wavova mpe vo osonga kwikizi lutila ntumwa zawonso.—Mat. 26:31-35; Maku 14:27-31; Luka 22:24-28; Yoa. 13:36-38.

⁸ Nga Yesu wayambula songa luzindalalu kwa Petelo? Kana nkutu muna kolo kiaki kiampasi, Yesu wakwamanana vava dina diambote muna ntumwa zandi zalembi lunga. Wazaya wo vo Petelo okumbembola, kansi wavova vo: “Omono idodokelele, o lukwikilu luaku ke luasuka: onge ovo ovilukidi, osikidis’akw’aku.” (Luka 22:32) Muna mvovo miami, Yesu wasonga vo Petelo osinga viluka o ntima mun’esumu diandi yo kwamanana sadila Nzambi ye kwikizi. Ekwe mbandu ambote ya loloka akaka!

9, 10. (a) Muna mpatu a Ngetesemane, Petelo nki’elongi kavwanga o mfunu? (b) O vilwa wa Petelo nkia diambu ukutusungamesanga?

⁹ Kuna kwalanda, muna mpatu a Ngetesemane, Petelo singikwa diaka kavavanga. E kolo Yesu kayenda samba, wavovesa Petelo yo Yakobo yo Yoane vo bayingila. Yesu mu mpasi kikilu kakala, lusadisu kavwanga o mfunu, kansi Petelo ye ntumwa zakaka ku wosola kia tulu bakala. Yesu wabakula e kuma antumwa balekela ye wabaloloka. Wavova vo: “O mwand’ele uzolele, kansi e nitu yatovoka.”—Maku 14:32-41.

¹⁰ Ke kolo ko, makesa malwaka ye mini, nsosolo ye bota ya nti. Eyayi i ntangwa yavavanga vo Yesu kasadila ndekwa za vovela yo kala walungalala. Kansi, wau vo Petelo nsosolo kakala wau, wavola wo yo saka kutu kwa Maleko wa ntaudi a ngang’ambuta. Kuna lembama kwawonso, Yesu wasingika Petelo yo wuka kutu kwa ntaudi. I bosi, wakanikina alongoki andi balembi kala akwa mavangu mansoki. O unu alandi a Yesu mpe belemvokelanga nkanikinu wau. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Yoa. 18:10, 11) Petelo vilwa wayingi kavanga wavavanga vo Mfumu andi kanloloka. E diambu diadi dilenda kutusungamesa vo yeto awonso nkumbu miayingi tutang’esakuba. (Tanga Yakobo 3:2.) Nani mu yeto kevwanga mfunu a lolokwa ko kwa Nzambi e lumbu yawonso? Kansi, mambu mayingi dika mebwila Petelo muna fuku wau. Ke kolo ko Petelo ovanga diaka vilwa wampwena.

11, 12. (a) Aweyi Petelo kasongela unkabu vava Yesu kakangwa? (b) Aweyi Petelo kalembi lungisila mana kavova?

¹¹ Yesu wamokena ye makesa yo kubavovesa vo, avo yandi bevavanga, bayambula ntumwa zandi benda. Petelo vana kakala vava makesa bakanga Yesu, kansi kalenda vanga diambu ko muna kunsadisa. I bosi, Petelo watina nze una ntumwa zakaka bavanga.

¹² O Petelo yo Yoane, nanga bayenda ningama vana ndambu a nzo ya Anasi ona wateka kala Ngang’ambuta, vana vafundisilwa Yesu e nkumbu antete. Vava Yesu kanatwa kuna nzo yayina, Petelo ye Yoane banlanda, kansi “kuna vala” bakala. (Mat. 26:58; Yoa. 18:12, 13) Petelo nkwa unkabu kakala. Unkabu kikilu kasonga mu landa kuna makesa banatanga Yesu. Makesa nsosolo bakala miau ye Petelo wateka lueka mosi muna yau. Kansi, tulenda mona vo Petelo kasonga zola kwa kieleka ko kuna kadila ndofi vo olenda fwa mu kuma kia Mfumu andi.—Maku 14:31.

13. Ayeyi i mpila yambote tulenda landila Kristu?

¹³ Nze una Petelo kavanga, o unu ndonga bevavanga landa Kristu “kuna vala,” i sia vo, mu mpila ina ke balendi monekena ko kwa wantu akaka. Kansi, nze una yandi kibeni Petelo kayiza soneka, e mpila yambote tulenda landila Kristu i kumfinama yo tanginina mbandu andi muna mawonso, kana nkutu nkia mpasi zilenda kutubwila.—Tanga 1 Petelo 2:21.

14. Aweyi Petelo kaviokesela o fuku una Yesu kafundiswanga?

¹⁴ Kuna ndekwa zawonso Petelo walanda awana banatanga Yesu yakuna mwelo a nzo yampwena yakala muna Yerusaleme. E nzo yayi ya Kayafa wa ngang’ambuta, mvwama ye nkwa wisa kakala. Nkumbu miayingi e nzo za mpila yayi zakalanga ye yanzala vana kati yo mwelo akotela kuna ntwala. Petelo walwaka vana mwelo wau, kansi kakoteswa ko. Wau vo Yoane wazayana yo ngang’ambuta ye wayikadila muna kati, wayiza vana mwelo yo lomba kwa nyingidi kakotesa Petelo. Nanga Petelo kakala vamosi ko yo Yoane; ngatu kota muna nzo yo kala vana ndambu a Mfumu andi. Vana yanzala kakala kumosi ye ntaudi ye selo ana bayotelanga muna fuku, batalanga vava Yesu kasilwanga kimbangi kialuvunu yo mweswa mpasi muna kati kwa nzo yayi.—Maku 14:54-57; Yoa. 18:15, 16, 18.

15, 16. Yika una walunganena ungunza wa Yesu mu kuma kia vakula o nkalu nkumbu tatu.

¹⁵ E kolo bayotelanga, dumbelele ona wakotesa Petelo vana mwelo watoma kuntungununa yo kunsungamena. Wavovesa Petelo vo: “Ongeye mpe wakala yo Yesu wa Mungalili.” Wau vo ku kinsalukisa bamvovesela, Petelo wavakulwila Yesu nkalu kana una vo wazaya diambu dina kavova dumbelele kiakina. Wakatuka vo yo kwenda telama vana ndambu a mwelo kimana kalembi moneka kwa wantu, kansi dumbelele kiakaka wamona Petelo yo vova vo: ‘Ondioyo mpe wakala yo Yesu wa Nazarete.’ Petelo wavakula diaka nkalu oku vo: “Kinzeye kwame ko, o muntu ndioyo.” (Mat. 26:69-72; Maku 14:66-68) Nanga vava Petelo kavakulwila Yesu nkalu mu nkumbu wezole, wawá vava nsusu yakokola kansi kasia sungididi ko kia sungamena ungunza kayika Yesu vitila kakangwa kwa makesa.

¹⁶ Ke vavioka kolo ko, Petelo wavavanga swama kimana kalembi moneka kwa wantu. Kansi, buka kia wantu bakala vana yanzala bamfinama. Mosi muna yau yitu kia Maleko, ntaudi ona Petelo kalueka. Wavovesa Petelo vo: “Ke ngeye mbwene yandi ko muna mpatu e?” Petelo wavanga mawonso mu kubasonga vo ke yandi ko. Muna kuma kiaki, Petelo wayantika kuyisiba yo dia e ndofi vo kamweswa e mpasi avo luvunu kavovele. Owau i nkumbu wetatu Petelo kavakula o nkalu. Ekolo kavovanga, e nsusu zikokwele, owau i nkumbu wezole Petelo kawá e nsusu zakokola muna fuku wauna.—Yoa. 18:26, 27; Maku 14:71, 72.

17, 18. (a) Petelo adieyi kavanga vava kabakula vo Mfumu andi kasumukina? (b) Adieyi Petelo kayindula?

¹⁷ Yesu wavaika muna nzo yantandu kafundisilwanga ye watala vana yanzala. Nze una uyikilu kuna lubantiku lwa kapu kiaki, vana vau batalana yo Petelo. Muna ntangwa yayina, Petelo wabakula vo Mfumu andi kasumukina. Petelo wakatuka vana yanzala yo kendalala mu kuma ki’esumu diandi. Wayenda muna nzila ya mbanza. Kinsanga kimvaikidi. Obokomokene ye dilu.—Maku 14:72; Luka 22:61, 62.

¹⁸ Vava muntu kebakulanga o nene w’esumu diandi, diasazu mu yindula vo kalendi lolokwa ko. Nanga Petelo mpe i diau kayindula. Kansi, nga Petelo walolokwa?

19. Aweyi Petelo kamona mu kuma kia vilwa wandi? Aweyi tuzayidi wo vo Petelo kadimbula vuvu ko?

¹⁹ Diampasi mu yindula e mpasi kamona Petelo vava kuma kwakia. Nanga wakendalala kikilu vava kamona mana mabwila Yesu muna lumbu kiakina. Nanga wakitumba vava Yesu kamweswa e mpasi yo vondwa. Petelo wamonanga mpasi muna ntima konso ntangwa kayindulanga una kakudikila e mpasi za Mfumu andi muna lumbu kiandi kiansuka nze muntu ova ntoto. Kana una vo wakendalala kikilu, Petelo ka dimbula vuvu ko. Tuna ye ziku kia diambu diadi kadi, lusansu lusonganga vo ke kolo ko, Petelo wakala diaka kumosi ye mpangi zandi antumwa. (Luka 24:33) Ka lukatikisu ko vo ntumwa zawonso bakendalala mu kuma kia dina bavanga muna fuku wauna yo kasakesa muntu yo nkw’andi.

20. Adieyi tulenda longoka muna nzengo zambote kabaka Petelo?

²⁰ Owau, Petelo obakidi nzengo zambote. Avo selo kia Nzambi osumukini yo vanga mawonso mu singika o bi wandi, o Nzambi olenda kunloloka, kana nkutu esumu diampwena kavolele. (Tanga Ngana 24:16.) Petelo wasonga lukwikilu lwakieleka muna kutakana ye ntumwa zakaka kana una vo wakendalala kakala. Vava muntu kenwananga ye lukendalalu yovo dimbula vuvu, ovavanga kuyivambula. Kansi e fu kiaki ke kiambote ko, kadi kilenda kuntwasila vonza. (Nga. 18:1) E diambu diambote kafwete vanga i kala vamosi ye akw’andi akwikidi mu baka e nkuma kavwidi o mfunu mu zindalala sadila Nzambi.—Ayib. 10:24, 25.

21. Petelo nkia nsangu kawá vava kakala vamosi ye alongoki akaka a Yesu?

²¹ Wau vo wakala vamosi ye alongoki akaka a Yesu, Petelo wawá e nsangu zambi vo evimbu dia Yesu ke diakala diaka muna ziami ko. Petelo ye Yoane bazaula e ntinu kuna ziami kia Yesu, bawana mwelo a ziami waziuka. Yoane, nanga yandi wavita lwaka wau vo nleke w’etoko kakala. Kana una vo mwelo a ziami waziuka wakala, Yoane wakala ye lukatikisu muna kota. Kansi, Petelo kakala yo lukatikisu ko. Kana una vo wafulumunanga ye nzaki zawonso mu kuma kia ntinu, Petelo vava kalwaka wakota vana vau. Ke mwakala ma ko muna ziami.—Yoa. 20:3-9.

22. Nki kiafokola e nkenda zawonso ye lukatikisu kakala lwau Petelo?

²² Nga Petelo wakwikila vo Yesu wafuluka? Kuna lubantiku ka kwikila ko, kana nkutu vava akento akwikizi banzayisa vo e mbasi zamoneka kwa yau yo kubavovesa vo Yesu ofulukidi muna mafwa. (Luka 23:55–24:11) Kansi, kuna mfoko a lumbu, e nkenda zawonso ye lukatikisu kakala lwau Petelo, lwafokoka. Yesu una moyo, owau se vangwa kia nkuma kia mwanda. Wamoneka kwa ntumwa zandi zawonso. Kansi, vitila kamoneka kwa ntumwa zawonso, wateka moneka kwa Petelo. Muna lumbu kiakina antumwa bavova vo: “O Mfumu ofulukidi kikilu, omonekene kwa Simone.” (Luka 24:34) Diau adimosi mpe, kuna kwalanda Paulu wa ntumwa wasoneka mu kuma kia lumbu kiakina vava Yesu “kamoneka kwa Kefa; i bosi kwa yau ekumi ye zole.” (1 Kor. 15:5) Kefa ye Simone i nkumbu zakaka za Petelo. Yesu wamoneka kwa Petelo muna lumbu kiakina, nanga yandi mosi kaka kakala.

23. Akristu ana besumukanga o unu, ekuma bafwete sungamenanga dina diabwila Petelo?

²³ Nkand’a Nzambi ke ukutuzayisanga dina diavangama ko vava Yesu yo Petelo bamonana muna lumbu kiakina. Tulenda yindula una Petelo kamona vava Mfumu andi anzolwa kavutuka zinga diaka, yo kala y’elau dia songa ntantu zandi yo viluka kieleka o ntima. E diambu disundidi o mfunu kavavanga Petelo i lolokwa. Ka lukatikisu ko vo Yesu wanloloka kikilu. Akristu ana besumukanga o unu, bafwete sungamenanga dina diabwila Petelo. Katufwete yindula ko vo Nzambi kalendi kutuloloka ko. Yesu watanginina S’andi ona “owokes’o yambulwila.”—Yes. 55:7.

24, 25. (a) Yika mana mavangama muna fuku una Petelo kayenda kuna Mbu a Ngalili. (b) Adieyi kavanga Petelo vava komona esivi kavanga Yesu muna mene?

²⁴ Yesu wavovesa ntumwa zandi benda kuna Ngalili kuna badi wananena diaka. Vava balwaka, Petelo wabaka nzengo za kwenda lowa kuna Mbu a Ngalili. Ndonga bayenda yandi entwadi. Petelo wayenda diaka vana fulu kaviokesela ntangwa yayingi ya zingu kiandi. O mazu ma nzaza, mavuku ma mbu y’ekonde kalowelanga mbizi, e lekwa yayi yawonso yansadisa mu lembi kendalala kwayingi. Muna fuku wauna kabaka mbizi ko.—Mat. 26:32; Yoa. 21:1-3.

²⁵ Vava o kuma kwayantika kiá, muntu mosi wababokela van’ekumu dia mbu yo kubavovesa vo batuba ekonde kuna lunene lua nzaza. Batuba ekonde yo baka 153 dia mbizi. Petelo wazaya kana nani i muntu ndioyo. Wakituba muna mbu yo siensia yakun’ekumu. Van’ekumu, Yesu wabavana e mbizi zayokwa vana makala. Wasia e sungididi kwa Petelo.—Yoa. 21:4-14.

26, 27. (a) Nki’elau Yesu kavana kwa Petelo mu nkumbu ntatu? (b) Nkia ziku kisonganga vo Yesu waloloka Petelo?

²⁶ Yesu wayuvula Petelo kana vo wazolanga Mfumu andi vioka “awaya.” Yesu nanga ulolo wa mbizi kasonga vava kayuvula kiuvu kiaki. Nga o zola kwa Petelo muna salu kiandi kia baka mbizi kwa vioka zola kwandi muna Yesu? Nze una Petelo kavakulwila e Mfumu andi o nkalu nkumbu ntatu, Yesu mpe wavana Petelo elau dia songa e ziku kia zola kwandi muna Yesu nkumbu ntatu vana meso m’akundi andi. Vava Petelo kavanga wo, Yesu wamvovesa una kalenda songela e nzola yayi: Sia e salu kiavauka va fulu kiantete, dikila yo vungula ekambi dia Kristu, i sia vo, alandi andi akwikizi.—Luka 22:32; Yoa. 21:15-17.

²⁷ Yesu wasonga vo Petelo mfunu kakala kwa yandi ye kwa Se diandi. Petelo kiyekwa kiamfunu kelungisa muna nkutakani ifilwanga kwa Kristu. Ekwe ziku kiampwena kisonganga vo Yesu wanloloka kikilu! Dialudi vo e nkenda kasonga Yesu zasimba ntim’a Petelo yo kunkwikidisa vo wanloloka kikilu.

28. Aweyi Petelo kazingila e ngwizani ye nkumbu andi?

²⁸ Ye kwikizi kiawonso, Petelo walungisa kiyekwa kavewa mu mvu miayingi. Wakumika mpangi zandi nze una Yesu kankanikina muna fuku wansuka una kafwidi ko. Petelo wavungula yo dikila alandi a Kristu kuna ngemba yo luzindalalu lwawonso. Ndiona wayikilwanga vo Simone wazingila e ngwizani ye nkumbu kavewa kwa Yesu, Petelo yovo Etadi, kadi wakumama yo kala se mbandu ambote muna nkutakani. Mambu makaka mesonganga e ziku kia diambu diadi tulenda mo solola muna nkanda miole kasoneka Petelo mina muna Nkand’a Nzambi. E nkanda miami misonganga mpe vo Petelo kavilakana ko elongi kalongwa kwa Yesu mu kuma kia loloka akaka.—Tanga 1 Petelo 3:8, 9; 4:8.

29. Aweyi tulenda tanginina lukwikilu lwa Petelo ye nkenda za Mfumu andi?

²⁹ Yeto mpe tulenda vo longokela diambu. Nga tulombanga kwa Nzambi e lumbu yawonso vo kaloloka masumu meto? Nga tutondanga e ndoloki yayi yo kwikila vo ivwidi nkuma wa kutuvelelesa? Nga tulolokanga mpe akaka? Avo tuvangidi wo, tulenda tanginina lukwikilu lwa Petelo ye nkenda za Mfumu andi.