Kangalela Muna Lukwikilu, Ke Mu Mona Meso Ko
“Muna lukwikilu tukangadilanga, ke mu mona meso ko.”—2 KORINTO 5:7.
1. Adieyi disonganga vo Paulu wa ntumwa mu lukwikilu kakangalelanga, ke mu mona meso ko?
MVU wa 55 wa tandu kia Kristu. Se vioka mvu 20 tuka Saulu ona wabangikanga Akristu, kakitukila se Nkristu. Kayambula ko vo lukwikilu lwandi muna Nzambi lwayoya, ekolo e ntangwa yaviokanga. Kana una vo kamona konso lekwa ko kun’ezulu muna meso mandi, wasikila muna lukwikilu. Vava kasonekena Akristu akuswa, ana bakala ye vuvu kia zingila kun’ezulu, Paulu wa ntumwa wavova vo: “Muna lukwikilu tukangadilanga, ke mu mona meso ko.”—2 Korinto 5:7.
2, 3. (a) Aweyi tusongelanga vo mu lukwikilu tukangalelanga? (b) Kangalela mu mona meso aweyi disongele?
2 Kangalela muna lukwikilu divavanga vo twabund’e vuvu muna ngangu za Nzambi za fila e zingu kieto. Tufwete kala kikilu ye vuvu vo Nzambi ozeye edi diambote kwa yeto. (Nkunga 119:66) Vava tubakanga konso nzengo muna zingu, tufwete bundanga e vuvu muna “lekwa ilembele moneka.” (Ayibere 11:1) Yakaka muna lekwa yayi i ‘zulu diampa ye nz’ampa.’ (2 Petelo 3:13) Kuna diak’e sambu, kangalela muna mona meso disonganga vo e zingu kieto kifilwanga kwa lekwa yina tumonanga mu meso meto ma kinitu. Ediadi dia vonza kikilu, kadi dilenda kutufila mu vilakana emvimba luzolo lwa Nzambi.—Nkunga 81:12; Kimpovi 11:9.
3 Kana tu “finkambi-kambi,” ye vuvu kia zingila kun’ezulu yovo tu “mameme makaka” ye vuvu kia zingila va ntoto, konso muntu mu yeto kafwete landa elongi dia kangalela muna lukwikilu, ke mu mona meso ko. (Luka 12:32; Yoane 10:16) Yambula twazaya una elongi diadi diavumunwinwa dilenda kututanina twalembi bwa mu ntambu wa wete “w’esumu wa kolo kiandwelo”, wa zola mavwa mayingi yo lembi sungamena e mbaninu a tandu kiaki. Tubadika mpe e vonza kina muna kangalela muna mona meso.—Ayibere 11:25.
Venga ‘o Wete w’Esumu wa Kolo Kiandwelo’
4. O Mose adieyi kasola? Ekuma?
4 Yindula e mpil’a zingu kadi kala kiau o Mose wa mwan’a Amerame. Wau vo vamosi kasansukila yo wan’a ntinu a Engipito, o Mose wakala y’elau diakituka mfumu, mvwama ye nkw’etunda. Mose nanga owu kadi yindula: ‘Yatoma longwa muna ngangu zawonso za Engipito, yakumama muna mvovo ye mavangu. Avo nzizidi kala muna Nzo a ntinu, ndenda sadila elau diadi mu sadisa mpangi zame za Ayibere bebangikwanga!’ (Mavangu 7:22) Kansi, o Mose wasol’o ‘bangikwa kumosi yo nkangu a Nzambi.’ Ekuma? Nki kiafila Mose mu bembola mawete mawonso ma Engipito? O Nkand’a Nzambi uvutulanga vo: “Muna lukwikilu i kakatukila muna Engipito, wau kalembi mwena makasi ma ntinu o wonga: kadi ozizìdi, wau kemonanga ndion’olembi moneka.” (Ayibere 11:24-27) O lukwikilu lwa Mose lwa sia vo Yave osendanga akwa kwikizi, lwansadisa mu zizidila esumu yo wete wandi wa kolo kiandwelo.
5. E mbandu a Mose aweyi ikutulongelanga?
5 Oyeto mpe ntangwa zayingi tukalanga ye mambu mampasi mana tufwete bakila e nzengo, nze i mama: ‘Nga mfwete yambula fu ke yina ngwizani ko ye nsiku mia Nkand’a Nzambi? Nga mfwete tonda salu kina kilenda kumpana nzimbu zayingi, kansi kilenda kakila lunungunuku lwame muna mwanda?’ E mbandu a Mose ikutulonganga twabund’e vuvu kwa “Ndiona olembi moneka,” Yave wa Nzambi, vana fulu kia baka e nzengo zisonganga e mbona uzowa ya nza yayi. Yambula twayangalela kikundi kieto yo Yave nze Mose, ke mu konso lekwa ko tulenda vewa kwa nza.
6, 7. (a) Esau aweyi kasongela vo mu mona meso kasola o kangalela? (b) E mbandu a Esau nkia lulukisu ikutuvananga?
6 Tala e nswaswani vana vena Mose yo Esau wa mwan’a Isaki. Esau wasola wete wa kolo kiandwelo. (Etuku 25:30-34) Muna ‘lembi yangalela mambu ma mwanda,’ Esau wateka kimbuta kiandi “muna dia kumosi.” (Ayibere 12:16) Kabadika ko una e nzengo zandi za teka kimbuta kiandi, zadi fwasila e ngwizani andi yo Yave yovo una evangu diandi diadi vanga kwa wan’andi. Kakala yo umbakuzi wa mwanda ko. Esau waveza e nsilu mia Nzambi yo badikila mio nze miakondwa mfunu. Mu mona meso kakangalela, ke mu lukwikilu ko.
7 E mbandu a Esau yina se lulukisu kwa yeto o unu. (1 Korinto 10:11) Vava tubakanga e nzengo, kana mu mambu makete yovo manene, katufwete vukumunwa ko kwa mvovo mia malengo mia nza ya Satana, mikutuvovesanga vo tufwete vwa ina tuzolele owau, o mbazi kulá. Tufwete kiyuvulanga: ‘Nga e nzengo mbakanga zafwanana ye za Esau? Nga mambu ma mwanda isianga va fulu ki’ezole mu kuma kia vava ina nzolele owau? E nzengo mbakanga nga kikundi kiame yo Nzambi ye zingu kiame kia kusentu zisianga mu vonza? Nkia mbandu nsonganga kw’akaka?’ O Yave okutusambula avo tuyangalela mambu ma mwanda.—Ngana 10:22.
Veng’o Ntambu wa Luzolo lwa Mavwa Mayingi
8. Akristu a esi Laodikia nkia lulukisu bavewa? Ekuma lwinina lwamfunu kwa yeto?
8 Muna mona-meso kasonga kwa Yoane wa ntumwa kuna mfoko a tandu kiantete, Yesu Kristu wafila nsangu kwa nkutakani ya Laodikia kuna Ásia Menor. Wabalukisa mu kuma kia luzolo lwa mavwa mayingi. Kana una vo esi Laodikia mavwa mayingi bakala mau, asukami bakala muna mwanda. Vana fulu kia kwamanana kangalela muna lukwikilu, bayambula vo meso mau ma mwanda mafukwa kwa mavwa. (Lusengomono 3:14-18) O unu, luzolo lwa mavwa diau adimosi mpe lulenda vanga kwa yeto. Lulenda yoyesa lukwikilu lweto yo kutusimba twalembi ‘lundumukina kuna luzindalalu’ muna nzil’a moyo. (Ayibere 12:1) Avo ke tuyikebele ko, “mawete ma zingu kiaki” malenda finangesa mambu ma mwanda yo ‘fungisa mo emvimba.’—Luka 8:14.
9. O yangalela madia ma mwanda aweyi dikututaninanga?
9 Muna tanina kimwanda kieto, tufwete yangalela yina tuvwidi vana fulu kia kuyivana emvimba mu mambu ma nza yo vava mavwa mayingi. (1 Korinto 7:31; 1 Timoteo 6:6-8) Vava tukangalelanga muna lukwikilu ke mu mona meso ko, tukalanga ye kiese kiayingi muna kimwanda. Vava tudianga madia ma mwanda, nga ke tufilwanga ko mu ‘yimbila muna wete wa ntima’? (Yesaya 65:13, 14) Vana ntandu, tuyangalelanga vanga kikundi y’awana beyimanga mbongo a mwand’a Nzambi. (Ngalatia 5:22, 23) Diamfunu kikilu dia solola e kiese yo luvuvamu lwa mwanda kekutuvananga o Yave.
10. Nkia yuvu tufwete kiyuvula?
10 Tufwete kiyuvula e yuvu eyi: ‘Nkia fulu nsianga mavwa muna zingu kiame? Nga nsadilanga mavwa mame mu kala ye zingu kia kiese yovo mu nungununa e nsambila aludi? Adieyi ntoma yangalelanga? Nga longoka Nkand’a Nzambi yo lungana muna nkutakani z’Akristu, ovo viokesa e ntangwa muna nsaka yo bembola salu ya Kikristu? Nga ntangwa ayingi mfwasanga mu kuma kia nsaka vana fulu kia sala e salu kia umbangi ye salu yakaka ya nsambila aludi?’ Kangalela muna lukwikilu disongele vo twakivana muna salu kia Kintinu yo bund’e vuvu muna nsilu mia Yave.—1 Korinto 15:58.
Sungamenanga e Lumbu kia Mbaninu
11. O kangalela muna lukwikilu aweyi dikutusadisilanga mu sungamena e lumbu kia mbaninu?
11 Kangalela muna lukwikilu dikutusadisa mu venga nyindu wa sia vo e mbaninu ke yikwiza wau ko yovo ke yikwiza ko. Nswaswani y’awana balembi kwikilanga muna ungunza wa Nkand’a Nzambi, tubakulanga una e mambu mebwanga ova nza melungisilanga mana kasakula o Nkand’a Nzambi mu kuma kia lumbu yeto. (2 Petelo 3:3, 4) Kasikil’owu, e fu ye mavangu ma wantu nga ke mesonganga ko vo mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga? (2 Timoteo 3:1-5) Muna kuma kia lukwikilu, tubakulanga vo e mambu mebwanga omu nza ke mebwanga nkatu ko. Kansi mesonganga e ‘sinsu kia ngiz’a Kristu, ye mbaninu a tandu.’—Matai 24:1-14.
12. E mvovo mia Yesu muna Luka 21: 20, 21 aweyi mialunganena muna tandu kiantete?
12 Badika diambu dimosi diabwa muna tandu kiantete, dibwanga mpe mu lumbu yeto. Vava o Yesu Kristu kakala ova ntoto, walukisa alongoki andi vo: “Vava numona Yerusaleme izungwa kwa vu kia makesa, ozevo nuzeye wo vo uzumbu wandi ufinamene. Ozevo, awana bena muna Yuda, mbula batinina kuna miongo; ana bena mo, mbula bayaluka; ana bena mun’evinza, ke bakoti mo ko.” (Luka 21:20, 21) Muna ndungana ya ungunza wau, makesa ma Roma mafilwanga kwa Céstio Galo bazunga Yerusaleme muna mvu wa 66 wa tandu kia Kristu. Kansi, muna kuma kilembi zayakana, makesa mama bakatuka. Ediadi dialukisa yo vana elau kw’Akristu bakala muna mbanza “batinina kuna miongo.” Muna mvu wa 70 wa tandu kia Kristu, makesa ma Roma bavutuka yo fwasa e mbanza Yerusaleme ye tempelo. Josefo wasoneka vo vioka zunda dia mazunda ma Ayuda bafwa ye 97.000 banatwa kuna kinkole. Nzambi wafundisa e tandu kiakina kia Ayuda. Awana bakangalelanga muna lukwikilu yo landa lulukisu lwa Yesu bavuluka.
13, 14. (a) Nkia mambu mebwa ova nza kuna sentu? (b) Ekuma tufwete sungamenanga e ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi?
13 Diau adimosi mpe divangama omu lumbu yeto. Nzambi osadila Nações Unidas mu twasa mfundis’andi. Wauna makesa ma Roma muna tandu kiantete masadilwa mu sikidisa Luvuvamu (Paz Romana), o unu e Nações Unidas obundwanga e vuvu vo yandi otwasa luvuvamu mu nz’amvimba. Kana una vo makesa ma Roma luvuvamu bavav’o sikidisa muna nza ya tandu kiakina, yau basadilwa mu fwasa Yerusaleme. Diau adimosi mpe o unu, o ungunza wa Nkand’a Nzambi usonganga vo makesa ma Nações Unidas yau befwasa Yerusaleme ya tandu kiaki, ina vo i Kikristu kia Kimpangila kumosi ye nsambila zakaka za Babele Anene. (Lusengomono 17:12-17) Elo, ke kolo ko e kintwadi kia nsambila zawonso za luvunu ova nza kifwaswa.
14 E mpasi zayingi ziyantika vava kifwaswa e nsambila ya luvunu. Kuna mfoko a mpasi zayingi, e nkubika zakaka za tandu kiaki kiambi zifwaswa. (Matai 24:29, 30; Lusengomono 16:14, 16) Kangalela muna lukwikilu dikutusadisa mu sungamena e ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi. Ke tukwikilanga ko vo Nzambi, Nações Unidas kesadila mu twasa luvuvamu lwakieleka ova nza. Muna kuma kiaki, yambula twasonga muna mpil’a zingu kieto vo “e lumbu kianene kia Yave kifinamene.”—Sefaniya 1:14.
Kangalela Muna Mona Meso, Nkia Vonza Ditwasanga?
15. Mu nkia ntambu babwa wan’a Isaele kana una vo basambulwanga kwa Nzambi?
15 Mana mabwa muna Isaele yankulu mesonganga vo kangalela muna mona meso, lukwikilu lwa muntu kuyoyesanga. Kana una vo bamona e vuku yina yasonga vo e nzambi za Engipito zaluvunu ye mpil’esivi bavuluzilwa muna Mbu Ambwaki, Aneyisaele bavanga mwan’a ngombe awolo yo yantika kunsambila. Bayoya mu vingila Mose ona ‘wazingila o kulumuka kuna mongo.’ (Luvaiku 32:1-4) Lembi zizila kwabafila mu sambila teke kina bamonanga muna meso. Muna kangalela muna mona meso, bafungisa Yave makasi yo twasa lufwasu lwa “tezo kia mazunda matatu m’akala.” (Luvaiku 32:25-29) Diankenda kikilu vava selo kia Yave kebakanga e nzengo zisonganga kondwa vuvu muna Yave yo muna nkum’andi wa lungisa e nsilu miandi.
16. O Kangalela muna mona meso aweyi diavanga kwa Aneyisaele?
16 O kangalela muna mona meso kwatwasa vonza yakaka kwa Aneyisaele. Ediadi diabafila mu mwena mbeni zau o wonga. (Ntalu 13:28, 32; Nsiku 1:28) Bayantika fidisa e mpaka muna wisa kavana o Yave kwa Mose yo yidima mu kuma kia zingu bakala kiau. Kondwa lukwikilu kwabafila mu yangalela e zingu kiambi kia Engipito, ke mu Nsi a Nsilu ko. (Ntalu 14:1-4; Nkunga 106:24) O Yave wakendalala kikilu vava kamona o kondwa kwa zitu kwasonga o nkangu andi kwa Ntinu olembi monekanga.
17. Muna lumbu ya Samuele, nki kiafila Aneyisaele mu bembola luludiku lwa Yave?
17 Muna lumbu ya Samuele wa ngunza, o nkangu a Isaele wabwa diaka muna ntambu wa kangalela muna mona meso. O nkangu wayantika vava ntinu ona balenda mona muna meso. Wau vo Yave wabasonga vo yandi i Ntinu au, ke diakala diampasi ko kwa yau mu kangalela muna lukwikilu. (1 Samuele 8:4-9) Kansi, mu kuma kia uzowa wau, babembola luludiku lwa Yave yo yangalela kala nze zula yabafinama. Ediadi diabatwasila mfwilu wayingi.—1 Samuele 8:19, 20.
18. Adieyi tulenda longoka muna kuma kia vonza kina mu kangalela mu mona meso?
18 Nze selo ya Yave ya tandu kiaki, tuyangalelanga kala ye ngwizani ambote yo Nzambi. Tuna yo luzolo lwa longoka yo sadila malongi mamfunu tuvewanga muna zingu kieto, mu kuma kia mana mabwa kuna nz’ankulu. (Roma 15:4) Vava Aneyisaele bakangalela muna mona meso, bavilakana vo Nzambi wasadilanga Mose muna kubafila. Avo ke tuyikebele ko, yeto mpe tulenda vilakana vo Yave yo Yesu Kristu wa Mose Anene, befilanga e nkutakani ya Akristu o unu. (Lusengomono 1:12-16) Tufwete kuyikeba twalembi badikila e nkubik’a Yave ova ntoto nze una wantu a nza bebadikilanga yo. O vanga wo dilenda kutufila mu yima e fu kia yidima yo lembi yangalela awana kesadilanga Yave kumosi ye madia ma mwanda tuvewanga kwa “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.”—Matai 24:45.
Kwamanana Kangalela Muna Lukwikilu
19, 20. Adieyi okwamanana vanga? Ekuma?
19 Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “Ndwan’eto ke ya nitu yo menga ko, kansi yo kuluntu, ye wisa, ye mingyala-nza mia tombe kiaki, ye vu ya umwanda ya bi muna mwezulu.” (Efeso 6:12) O ntantu eto antete i Satana wa Nkadi Ampemba. Ekani diandi i fwasa lukwikilu lweto muna Yave. Osadilanga ntambu miayingi muna kutuvengomona twalembi sadila Nzambi. (1 Petelo 5:8) Nki kikutusadisa mu lembi vukumunwa kwa Nza ya Satana? Kangalela muna lukwikilu, ke mu mona meso ko. O sia vuvu muna nsilu mia Yave, dikututanina mu lembi ‘kulukw’o lukwikilu.’ (1 Timoteo 1:19) Dianu vo, muna mawonso, yambula twakwamanana kangalela muna lukwikilu yo bund’e vuvu vo Yave okutusambula. Yambula twasambanga mpasi vo twavuluka muna mambu mawonso mevangama kuna sentu.—Luka 21:36.
20 Tuna ye mbandu ambote ya kangalela muna lukwikilu, ke mu mona meso ko. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “Kristu wanumwen’e mpasi, wanusisil’e mbandu, nwalanda ntambi zandi.” (1 Petelo 2:21) Elongi dilanda disasila una tulenda kangalela nze una Yesu kakangalela.
Nga Osungamenanga?
• Adieyi olongokele muna mbandu a Mose yo Esau mu kuma kia kangalela muna lukwikilu, ke mu mona meso ko?
• Nki kikutusadisa mu veng’o ntambu a zola mavwa?
• Kangalela muna lukwikilu aweyi dikutusadisilanga mu venga nyindu wa sia vo e mbaninu ke yikwiza wau ko?
• Kangalela muna mona meso, ekuma dinina dia vonza?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 9]
Mose wakangalela muna lukwikilu
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 10]
Nga nsaka zikusimbanga ezak’e ntangwa mu lembi sala salu kia Nzambi?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 12]
O lemvokela e Diambu dia Nzambi aweyi dikutaninanga?