Katuzinga Diaka Mu Kuma Kieto Ko
‘Mun’awonso kafwila [Kristu] kimana awana bezinga ke bazinga diaka mu kuma kiau ko.’—2 KORINTO 5:15.
1, 2. Nkia nkanikinu wa Nkand’a Nzambi wafila alongoki a Yesu a tandu kiantete mu sunda eloko?
LUMBU kiansuka kia zingu kia Yesu ova ntoto kifwene. Ke kolo ko oyekola moyo andi mu kuma ki’awana bekwikila muna yandi. Muna fuku wauna, Yesu wazayisa mambu mayingi mamfunu kw’alongoki andi akwikizi. Wabavana nkanikinu ukala se sinsu kiswaswanisa alongoki andi. Wabavovesa vo: “Nkanikinu ampa ikunusia, nuzolaziana; e nzola inuzolele, i nuzolaziananga. Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani nuna yau.” —Yoane 13:34, 35.
2 Akristu akieleka bafwete songanga zola kwa muntu yo nkw’andi yo sia nsatu za akwau va fulu kiantete ke mu nsatu za yau kibeni ko. Ke bafwete kala ye lukatikisu ko, kana nkutu mu ‘yekwela akundi au o moyo.’ (Yoane 15:13) Akristu a tandu kiantete nga balemvokela nkanikinu wau wampa? Elo, Tertuliano wasoneka muna nkand’andi Apologia, muna tandu kiezole mu kuma kia Akristu vo: ‘Tala una bezolaninanga; bekuyivananga nkutu mu fwa vana fulu kia muntu yo nkw’andi.
3, 4. (a) Ekuma tufwete vengela e fu ki’eloko? (b) Nkia mambu tubadika mun’elongi diadi?
3 Oyeto mpe tufwete ‘Natazian’o mazitu, i ndunda tulund’o nsiku a Kristu.’ (Ngalatia 6:2) Kansi, eloko nkaku ampwena kwa muntu muna lemvokela nsiku a Kristu yo ‘zola Yave wa Nzambi eto yamuna nsi a ntim’eto yawonso, yo muna fulumwinu kieto kiawonso, yo muna nyindu eto wawonso yo zola nkw’aku, konso un’okuzolela.’ (Matai 22:37-39) Wau vo tu asumuki tukalanga ye luzolo lwa songa fu ki’eloko. Vana ntandu, mpasi za zingu kia lumbu ke lumbu, fu kia vava sunda akaka kuna salu yovo kuna sikola ye mpasi za kwiyidikila ziwokesanga luzolo lwalu lwakingutukila lw’eloko. E fu ki’eloko mu wokela kaka kina. Paulu wa ntumwa walukisa vo: “Muna lumbu yambaninu . . . wantu bekal’akwa kuzola.” —2 Timoteo 3:1, 2.
4 Muna lumbu yansuka ya salu kiandi ova ntoto, Yesu wavovesa alongoki andi mambu matatu madi kubasadisa mu sunda e fu ki’eloko. Nkia mambu kabavovesa? Nkia nluta tulenda baka muna malongi mandi?
Lusadisu Lwamfunu
5. O Yesu nkia mambu kazayisa kw’alongoki andi ekolo bakala kuna node ya Ngalili? Ekuma makadila se mampasi kuna kwa yau?
5 Kuna Kaisaria-Filipi kuna node ya Ngalili kakala o Yesu. Zunga kiakina kiavuvama, fulu kiambote kiakala mu vundila yo viokesela e ntangwa ke kia sala kwayingi ko. Kansi, ekolo bakala kwakuna, o Yesu obantikidi o songa alongoki andi vo “ofwete kwenda kuna Yerusaleme, yo mwesw’e mpasi zayingi kw’akuluntu, ye mbuta za nganga y’asoneki, yo vondwa, yo fuluk’e lumbu kina kietatu.” (Matai 16:21) E diambu diadi diayantika tokanesa kikilu alongoki andi, kadi edi babanzanga vo muna ntangwa yayina o Mfumu au ikesikidisa Kintinu kiandi ova ntoto. —Luka 19:11; Mavangu 1:6.
6. Ekum’o Yesu katumbila Petelo?
6 O Petelo vana vau ‘ombongele [Yesu], obantikidi o kuntumba, oku vo, Sabisabi, e Mfumu: e diambu diadi ke dikubwila ko.’ Nkia mvutu kamvana Yesu? “Ovilukidi, ovovese Petelo vo, viluk’oku nim’ame, e Satana: se u sakuba kiame; kadi kuyindul’oma ma Nzambi ko, oma ma wantu kaka.” Nkia mpila nswaswani vana vena ngindu za Yesu ye za Petelo. Yesu wayivana kuna mvevo wawonso mu zingila mun’owu wa luzolo lwa Nzambi yo fwa vana nti ampasi. Petelo wavava vo Yesu kayikenga. Wamvovesa vo: “Sabisabi, e Mfumu: e diambu diadi ke dikubwila ko.” Ekani dia Petelo ke diakala diambi ko. Kana una vo i wau, Yesu watumba Petelo kadi muna ntangwa yayina wayambula vo kavukumunwa kwa Satana. Petelo “kayindul’oma ma Nzambi ko, oma ma wantu kaka.” —Matai 16:22, 23.
7. Nkia mambu kayika Yesu muna Matai 16:24, bafwete vanga alongoki andi?
7 O unu tuwanga mpe e mvovo nze mina kavova Petelo kwa Yesu. Nkumbu miayingi wantu bewondelelanga akaka ye mvovo nze miami: ‘ukilunga-lunga’ yovo ‘landa zingu kia sazu.’ Kansi Yesu diambu diaswaswana kalonga. Wavovesa alongoki andi vo: ‘Konso muntu, ovo ozolele o kwiz’andandi, mbula kayivanina nkalu, yo nat’o nti andi ampasi, yo kundanda.’ (Matai 16:24) A nova Bíblia do Intérprete ivovanga vo “e mvovo miami kw’awana batambulwidi kala e mbok’a Kristu mivovwanga, ke kw’awana ke bakitukidi alongoki andi ko.” O Yesu mambu matatu kayika muna sono kiaki, bafwete vanga akwikidi. Yambula twabadika dimosi dimosi muna mambu mama.
8. Kuyivanina nkalu aweyi disongele? Sasila dio.
8 Diantete, tufwete kuyivanina nkalu. E mvovo wa Kingerekiya “kuyivanina nkalu” usonganga vo yambula vanga e zolela ya ngeye kibeni. Kuyivanina nkalu ke venga kaka zolela yeto ezak’e ntangwa ko ngatu vo yambula mawonso ma kinitu yo kuyivang’e mpasi. Ke ‘tuyivwidi’ diaka ko, ikuma vo muna zola kwawonso tuyekekanga mawonso ma zingu kieto kwa Yave. (1 Korinto 6:19, 20) Yambula vanga luzolo lweto yo vanga kaka luzolo lwa Nzambi kana nkutu vo ke diau ko twadi vanga mu kuma kia usumuki weto. Tusonganga vo twayivana kwa Nzambi vava tukuyiyekolanga kwa yandi yo vubwa. Tusianga ngolo za zingila engwizani yo kukiyekola kweto muna zingu kieto kiawonso.
9. (a) Muna lumbu ya Yesu nti ampasi nki wasonganga? (b) Nkia mpila tunatinanga nti ampasi zeto?
9 E diambu diezole tufwete vanga i nata nti ampasi zeto. Muna tandu kiantete nti ampasi, lubangamu, luvezo ye lufwa wayikanga. Yimpumbulu kaka bavondelwanga vana nti ampasi yovo zembeka mavimbu mau vana nti wowo. Muna mvovo miami Yesu wasonga vo o Nkristu kafwete kala wakubama yo tambulwila lubangamu, luvezo kana nkutu yamu lufwa, wau vo kena diaka wa nza ko. (Yoane 15:18-20) O diatila muna nsiku mia Kikristu dikutuswaswanesanga yo wantu a nza, muna kuma kiaki ‘bekututiangunanga.’ (1 Petelo 4:4) Ediadi dilenda vangama kuna sikola, kuna salu, kana nkutu kwa yitu yeto. (Luka 9:23) Kansi, tuzizidilanga lutonto lwa nza, kadi ketuzinganga diaka mu kuma kieto ko. Yesu wavova vo: “Nu akwa nsambu, ovo wantu bekunutumba, yo kunubangika, yo kunuyikila bi wawonso kuna luvunu, muna kuma kiame. Nukemba, nwayangalala kikilu: kadi nsendo eno unene kun’ezulu.” (Matai 5:11, 12) Tondwa kwa Nzambi i diambu disundidi o mfunu.
10. Adieyi divavwanga muna landa Yesu?
10 Diatatu, Yesu Kristu wavova vo tufwete kunlanda. E Dicionário Expositivo de Palavras do Novo Testamento ya William E. Vine ivovanga vo: Landa i sia vo “kangala ntwadi yo muntu.” Muna 1 Yoane 2:6 tutanganga vo: “Ndion’ovovele vo mu yandi [Nzambi] kekalanga, e nkangala ina kakangala [Kristu] i kafwete kangala yandi kibeni.” O Yesu aweyi kakangalela? O zola kwa Yesu kuna kwa S’andi ezulu ye kw’alongoki andi ke kwamvana ntangwa ko mu kala y’eloko. “O Kristu kayiyangidika ko” u kasoneka Paulu. (Roma 15:3) Kana nkutu vava kakalanga wayoya yovo ye nzala, Yesu nsatu z’akaka kasia va fulu kiantete. (Maku 6:31-34) Yesu wayivana mpe emvimba muna salu kia samuna nsangu zambote yo longa. Nga ka tufwete kuntanginina ko mu sala salu kia ‘kitula wantu a zula yawonso s’alongoki, yo kubalonga yo vema kwawonso vo balunda mambu mawonso kakanikina o Yesu’? (Matai 28:19, 20) Yesu watusisila mbandu muna mawonso mama, ikuma vo tufwete ‘landa ntambi zandi.’ —1 Petelo 2:21.
11. Ekuma dinina diamfunu vo twayivanina e nkalu, yo nat’e nti ampasi zeto yo landa Yesu Kristu?
11 Muna landa Yesu wa Mbandu eto, diamfunu twayivanina nkalu, yo nat’e nti ampasi zeto. Avo tuvangidi wo tuvenga e fu ki’eloko kina vo i nkaku ampwena usimbanga muntu mu lembi songa nzol’amvevo. Kansi, Yesu wavova: “Konso on’ozolele o vuluza moyo andi, vidisa kevidisa wo; kansi konso on’ovidisila moyo andi muna diambu diame, solola kesolola wo. Anki, o muntu, nkia nluta keluta, ovo obakidi nza mvimba, yo kulukw’o moyo? ovo, o muntu, nki kevan’e nsobani muna moyo?” —Matai 16:25, 26.
Katufwete Sadila Mfumu Zole Ko
12, 13. (a) Nkia diambu diatokanesanga etoko dia mvwama ona walomba luludiku kwa Yesu? (b) Nki’elongi kamvana o Yesu, ekuma?
12 Vioka ngonde tuka Yesu kavovesa alongoki andi o mfunu wa kuyivanina nkalu, vezidi etoko dia mvwama umvovese vo: ‘E Nlongi, nkia diambu diambote mfwete vanga muna vwa moyo a mvu ya mvu?’ Yesu umvovese vo ‘kalund’e nkanikinu,’ yo kunsasila miaka nkanikinu. Etoko dimvovese vo: “Omama mawonso yalundanga mo.” Etoko wabanzanga vo wavanganga mawonso kalenda muna lemvokela nkanikinu mia Nsiku. Ikuma wayuvula vo: “Nki diaka nkondelo?” Yesu wanlomba mu vanga diambu dimosi kaka, wamvovesa vo: “Ovo ozolele o lunga, nda teka salanganu yaku, yo vana kw’asukami, wakala yo lusalu kun’ezulu: wiz’andandi.” —Matai 19:16-21.
13 Yesu wasonga vo etoko diodio muna sadila Yave yo ntim’andi wawonso kafwete kuyivevola mu nkakalakani zayingi muna zingu kiandi—mavwa mandi. Alongoki akieleka a Kristu ke bafwete sadila mfumu zole ko. Kebafwete “sadila Nzambi yo umvwama ko.” (Matai 6:24) Bafwete kala ye “disu diakumosi,” i sia vo sia ngindu mu mambu ma mwanda. (Matai 6:22) Kuyivevola muna mavwa makaka yo kaya mo kw’asukami i fu kia kuyivanina kuna mvevo. Nkia nluta kadi baka mu kuma ki’evangu diadi? Yesu wavana elau dia kala yo lusalu kun’ezulu, kw’etoko diadina i sia vo vwa moyo a mvu ya mvu yo yala kumosi yo Kristu kun’ezulu. Etoko kakala wakubama ko muna kuyivanina nkalu. “Okatukìdi kuna ntantu: kadi nkwa mavwa mayingi.” (Matai 19:22) Kansi, akaka alongoki a Yesu ke wau ko bavanga.
14. Adieyi bavanga abaki a mbizi za maza vava Yesu kababokela vo banlanda?
14 Mvu miole vitila omama, Yesu wabokela akala aya, abaki a mbizi za maza mu kunlanda, Petelo, Andere, Yakobo yo Yoane. Nzole muna yau, lowa balowanga, akaka makonde mau balondanga. Yesu wabavovesa vo: “Nwiz’andandi, ikunukitula se nu abaki a wantu.” Vana vau yau aya bayambwidi salu kiau kia lowa yo landa Yesu muna zingu kiau kiawonso. —Matai 4:18-22.
15. Aweyi wayivanina Mbangi mosi a Yave a tandu kiaki mu landa Yesu?
15 Akristu ayingi a tandu kiaki betangininanga mbandu ya abaki ambizi za maza ke mu’etoko dia mvwama ko. Beyambulanga mavwa ye malau ma nza yayi muna sadila Yave. Tala una kavova Débora wa mpangi mosi ankento: “Vava yakala ye kimbuta kia mvu 22, yabwilwa diambu diavavanga vo yabaka nzengo zampwena. Yalongoka Nkand’a Nzambi mu ngonde sambanu, yazola yekola zingu kiame kwa Yave, kansi esi nzo ame bansia kikilu e kitantu. Wau vo amvwama (milionário) bakala, edi babanzanga vo avo nkitukidi Mbangi a Yave ediadi luvezo dikubatwasila. Bampana lumbu kimosi kaka mu sola kina nzolele—ludi yovo kimvwama. Avo nkwamanene kala Mbangi a Yave kikala ye nswa wa vwila evwa kana dimosi ko. Yave wansadisa mu baka nzengo zasikila ye wankumika mu zizidila zingil’e ngwizani ye nzengo yabaka. Se mvu 42 ngina mu salu kia ntangwa ke ntangwa, kikuyibanzanga nkutu ko. Muna venga efu ki’eloko ye zingu kia kimvwama, yavenga e zingu kia mpavala, kiakondwa e vuvu ye kiese kina bavwidi yitu yame. Kumosi yo nkanz’ame, ulolo wa wantu isadisanga mu zaya e ludi. Wana awaya a mwanda balutidi mavwa o mfunu.” I wau mpe uyindulanga ulolo wa Mbangi za Yave. Adieyi tuvova mu kuma kiaku?
16. Aweyi tulenda songela vo ke tuzingilanga diaka mu kuma kieto kaka ko?
16 Luzolo lwalembi zinga diaka mu kuma kiayau kibeni luafila mazunda ma Mbangi za Yave mu kota mu salu kia kimviti a nzila yovo ateleki a ntangwa ke ntangwa. Ana bena vo kebelendanga kota mu salu kiaki ko, besonganga luyangalalu lwau mu salu kiaki muna vana moko mu konso kina balenda sala. Amase bevanganga diau adimosi vava bevenganga mambu makaka yo vaulang’e ntangwa mu longa wan’au mambu ma mwanda. Muna mpila yayi ye yakaka mpe yeto awonso tulenda songa vo tusianga oma ma Kintinu va fulu kiantete. —Matai 6:33.
Nkia Zola Kukutufilanga?
17. Nki kikutufilanga mu kuyivanina kuna mvevo?
17 Songa nzol’amvevo ke diambu diakete ko. Kansi, yindula dina dikutufilanga mu vanga wo. Paulu wasoneka vo: ‘O zola kwa Kristu kukutunangikanga; i mbadika tubadika, ovo mosi wafwila mun’awonso . . . Mun’awonso kafwila, kiman’awana bena moyo ke bakala moyo mu kuma kiau kaka ko, kansi mu kuma kia ndiona wabafwila yo fuluka.’ (2 Korinto 5:14, 15) O zola kwa Kristu i kukutufilanga mu lembi zingila diaka mu kuma kia yeto kibeni. Ekwe nkuma uvwidi o zola kwaku! Wau vo Kristu watufwila, nga ke tufwete zingila diaka mu kuma kiandi ko? Vana ntandu, muna vutula matondo mu kuma kia nzol’ampwena batuzola Nzambi yo Kristu, tufwete yekola e zingu kieto kwa Nzambi yo kituka alongoki a Kristu. —Yoane 3:16; 1 Yoane 4:10, 11.
18. Ekuma nzol’amvevo ilenda kututwasila e nluta?
18 Nga dilenda kututwasila nluta avo katuzinga mu kuma kieto kaka ko? Vava etoko dia mvwama kaveza mbok’a Kristu yo kwenda kwandi, Petelo wayuvula kwa Yesu vo: “Oyeto tuyambwidi yawonso, twakulanda; ozevo, nki tukala kiau?” (Matai 19:27) Petelo ye alongoki akaka bayivanina kikilu nkalu. Nkia nsendo bevwa? Entete, Yesu wabavovesa elau bekala diau dia yala yandi kumosi kun’ezulu. (Matai 19:28) Wabavovesa mpe e nsambu kevwa konso nlongoki andi oku vo: “Ke ven’ona wasisa nzo ko, ovo mpangi, ovo nsanga, ovo ngudi, ovo se, ovo wana, ovo mpatu, muna diambu diame, yo muna diambu dia nsangu zambote, kalembi tambula nkama-nkama, owau, muna ntangwa yayi, . . . musungula muna tandu kikwiza moyo a mvu ya mvu.” (Maku 10:29, 30) Mana tutambulanga masundidi mana tusisanga. Mase, ngudi, mpangi zamakala ye z’amakento yo wana a mwanda, nga ke basundidi konso kina twabembola ko mu kuma kia Kintinu? Nani wasambulwa kikilu muna zingu kiandi—Petelo yovo etoko dia mvwama?
19. (a) Mu nki mutukanga e kiese kia kieleka? (b) Nkia diambu tubadika mun’elongi dilanda?
19 Yesu wasonga muna mvovo ye mavangu vo e kiese mu vana yo sadila akaka kitukanga, ke mu’loko ko. (Matai 20:28; Mavangu 20:35) Avo tuzinga ke mu kuma kieto kaka ko, kansi mu landa Kristu, tukala ye kiese kiayingi muna zingu owau ye vuvu kia moyo a mvu ya mvu kuna sentu. Kieleka vava tukuyivaninanga nkalu, Yave okitukanga se Mfumu eto. Oyeto tukitukanga se abundu a Nzambi. Kala se mbundu a Nzambi, dilenda kututwasila nsendo, ekuma? Adieyi divanganga muna nzengo tubakanga? Elongi dilanda disasila e diambu diadi.
Nga Osungamenanga?
• Ekuma tufwete vengela ngindu zeto z’eloko?
• Kuyivanina nkalu, yo nat’e nti eto ampasi yo landa Yesu Aweyi disongele?
• Nki kikutufilanga mu lembi zingila diaka mu kuma kieto?
• Ekuma nzol’amvevo ilenda kututwasila nluta?
[Foto ina muna lukaya lwa 9]
“Sabisabi, e Mfumu: e diambu diadi ke dikubwila ko”
[Foto ina muna lukaya lwa 11]
O zola kufilanga Mbangi za Yave mu sala yo vema nze ateleki a Kintinu