Nga ‘Okangalela Muna Mwanda’?
“Nukangadila muna mwanda, ozevo ke nulunganis’eketo dia nitu ko.”—NGALATIA 5:16.
1. Aweyi tulenda katulwila wonga wa sumukina mwand’avelela?
VENA ye mpila ina tulenda katulwila wonga wa sumukina mwand’avelela a Yave. Divavanga vo twavanga dina kavova Paulu wa ntumwa: “Nukangadila muna mwanda, ozevo ke nulunganis’eketo dia nitu ko.” (Ngalatia 5:16) Avo tuyambula vo mwand’a Nzambi watufila, eketo dia nitu ke dikutusunda ko.—Roma 8:2-10.
2, 3. O kangalela muna mwanda nkia nluta dilenda kututwasila?
2 Avo ‘tukangalela muna mwanda,’ e ngolo za Nzambi zikutufila mu lemvokela Yave. Tutanginina e fu ya Nzambi muna salu kieto kia umbangi, muna nkutakani, kuna nzo ye mu fulu yakaka. E mbongo a mwanda imoneka muna mpila tukadila y’akazi eto, yo wan’eto, ye mpangi zeto za mwanda ye akaka.
3 O zingila ‘mun’owu wa mwand’a Nzambi’ dikutusadisa mu venga esumu. (1 Petelo 4:1-6) Avo tufilwa kwa mwanda, ke tusumuka esumu dilembi lolokwa ko. Kansi, nkia nluta miakaka tulenda baka kele vo tukangalela muna mwanda?
Finama Nzambi yo Kristu
4, 5. O kangalela muna mwanda aweyi kulenda kumikina lukwikilu lweto muna Yesu?
4 O kangalela muna mwanda dilenda kutusadisa mu kala ye ngwizani ambote yo Nzambi ye Mwan’andi. Vava kasoneka mu kuma kia tukau twa mwanda, Paulu wavovesa mpangi zandi z’Akristu muna Korinto vo: “Inuzayisìdi vo ke ven’on’ovovelelanga muna mwand’a Nzambi, ovova ko vo, o Yesu muntu asibwa: ke vena mpe on’olenda vova ko vo, o Yesu i Mfumu, nanga muna mwand’avelela.” (1 Korinto 12:1-3) Konso mwanda ufilanga wantu mu siba Yesu, kwa Satana wa Nkadi Ampemba utukanga. Kansi, nze Akristu tukangalelanga muna mwand’avelela, tuna ye ziku vo Yave wafula Yesu muna mafwa yo kuntundidika vana ntandu a vangwa yawonso. (Filipi 2:5-11) Tukwikilanga muna kimenga kia lukulu lwa Kristu yo tambulwila Yesu ona wasolwa kwa Nzambi mu kala se Mfumu eto.
5 Muna tandu kiantete, akaka bakiyikilanga vo Akristu, ke bakwikilanga ko vo Yesu mu nitu kayizila. (2 Yoane 7-11) Wau bakwikila muna ngindu zazi zaluvunu, akaka babembola e ludi mu kuma kia Yesu wa Masia. (Maku 1:9-11; Yoane 1:1, 14) O kangalela muna mwand’avelela dilenda kututanina mu lembi vukumunwa kwa malongi mabendomoka. Kansi, muna vwa e nsambu za Yave yo ‘kangalela muna ludi,’ tufwete kala alungaladi muna mwanda. (3 Yoane 3, 4) Muna kuma kiaki, tufwete yambula malongi mawonso maluvunu kimana twakolesa e ngwizani ambote yo S’eto ezulu.
6. O mwand’a Nzambi nkia fu uyimanga mun’awana bekangelelanga muna mwanda?
6 Paulu wayikila nsambila za teke, mpambani, zumba ye usafu vo “mavangu ma nitu.” Wavova vo: ‘Awana bavwilu kwa Kristu Yesu, bavwidi komen’e nitu muna nti, ye vengenene yandi, yo maketo mandi kumosi. Wau vo muna mwanda tunin’e mioyo, ozevo mbula twakangadila mpe muna mwanda.’ (Ngalatia 5:19-21, 24, 25) O mwand’a Nzambi nkia fu uyimanga mun’awana bezinganga yo kangalela muna mwanda? Paulu wasoneka vo: ‘E mbongo a mwanda, zola, kiese, luvuvamu, luzindalalu, walakazi, unsongi, kwikizi, lembama, volo.’ (Ngalatia 5:22, 23) Yambula twabadika e fu yayi ya mwanda.
‘Nuzolaziana’
7. Nki i zola? Adieyi kuvanganga yo lembi vanga?
7 O zola, dimosi muna mbongo a mwanda, kuvavanga vo twatokanenanga ewete dia wantu akaka yo kala ye ngwizani ambote yo yau. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo “Nzambi i zola” kadi yandi i tuku dia fu kiaki. E kimenga kia lukulu lwa Yesu Kristu i ziku kisonganga vo Nzambi yo Mwan’andi bezolanga kikilu o wantu. (1 Yoane 4:8; Yoane 3:16; 15:13; Roma 5:8) O zola i sinsu kisonganga vo tu alandi a Yesu. (Yoane 13:34, 35) Kieleka, tuakanikinwa vo ‘twazolaziana.’ (1 Yoane 3:23) O Paulu wavova vo zola kulandula lutantu, kuna yo walakazi. Ke kuna ye kimpala ko, ke kukusàna ko, ke kuvanga mambu malembi fwana ko ngatu vava wandi wete. O zola ke kufunga makasi ko ngatu badika diambi. Kumwena ludi o wete, ke vilwa ko. O zola kuzizidila, kwikila yo zindalela mawonso. Vana ntandu, o zola ke kusuka ko.—1 Korinto 13:4-8.
8. Ekuma tufwete songela zola kwa mpangi zeto za mwanda?
8 Avo tuyambula vo mwand’a Nzambi wayima zola muna yeto, e fu kiaki kimoneka muna ngwizani eto yo Nzambi ye akw’eto. (Matai 22:37-39) Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “On’olembele zola, kuna lufwa i kena. Konso on’osaula mbunzi andi, mumponda-muntu kwandi: nuzeye wo vo amimponda-wantu ke bena ya moyo a mvu ya mvu ukalanga mu yau ko.” (1 Yoane 3:14, 15) O mumponda-muntu wayambulwanga vo kenda kun’etininu kele vo kateka saula ndion’ofwidi ko. (Nsiku 19:4, 11-13) Avo tufilwa kwa mwand’avelela, tuzola Nzambi, ye mpangi zeto za mwanda ye akaka mpe.
“E Kiese kia Yave i Fika Kieno”
9, 10. Nki i kiese ye nkia kuma tuvwidi mu kala ye kiese?
9 Kiese i luyangalalu lwa ntima. O Yave i “Nzambi akembelwa (yovo a kiese).” (1 Timoteo 1:11; Nkunga 104:31) O Mwana oyangalelanga vanga luzolo lwa Se diandi. (Nkunga 40:8; Ayibere 10:7-9) Kieleka, “e kiese kia Yave i fika [kieto].”—Nekemiya 8:10.
10 E kiese kevananga o Nzambi kikutusadisanga mu yangalela vanga luzolo lwandi, kana nkutu vava tukalanga mu mpasi, ye ntantu yovo mu lubangamu. Ekwe kiese tumonanga muna “zaya Nzambi”! (Ngana 2:1-5) E ngwizani eto yo Nzambi mu zayi wa ludi itukanga ye lukwikilu lweto muna yandi ye muna kimenga kia lukulu lwa Yesu. (1 Yoane 2:1, 2) Kala muna kintwadi kia wan’angudi mu nza yawonso i diambu diakaka dia kiese. (Sefaniya 3:9; Kangai 2:7) E vuvu kieto kia Kintinu y’elau dia samun’e nsangu zambote tuavewa, kiese kiayingi ditwasanga. (Matai 6:9, 10; 24:14) Diau adimosi mpe ye vuvu kieto kia moyo a mvu ya mvu. (Yoane 17:3) Wau vo tuna ye vuvu kiaki, tufwete ‘mona kak’e kiese.’—Nsiku 16:15.
Kala Nkwa Luvuvamu yo Luzindalalu
11, 12. (a) Nki i luvuvamu? (b) Luvuvamu lwa Nzambi adieyi luvanganga muna yeto?
11 Luvuvamu i mbongo yakaka ya mwanda. Luvuvamu i kondwa wonga yovo nteleko a moyo. O S’eto ezulu i Nzambi a luvuvamu. Tuzayiswanga e ziku vo: “O Yave osambula nkangu andi yo luvuvamu.” (Nkunga 29:11; 1 Korinto 14:33) Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Luvuvamu inusisìdi; oluame luvuvamu inuvene lo.” (Yoane 14:27) Luvuvamu aweyi lusadisila alandi andi?
12 Luvuvamu kavana o Yesu kw’alongoki andi lwabavuvika ntima ye ngindu yo kubakatul’o wonga. Luvuvamu lwau lwawokela musungula vava batambula mwand’avelela una basilwa nsilu. (Yoane 14:26) O unu, muna lusadisu lwa mwand’avelela yo tambula mvutu za sambu yeto, tuna yo “luvuvamu lua Nzambi,” olu luvuvikanga ntima ye ngindu zeto. (Filipi 4:6, 7) Vana ntandu, o mwand’a Yave ukutusadisanga mu kala ye luvuvamu yo ungudi ye mpangi zeto z’Akristu yo wantu akaka mpe.—Roma 12:18; 1 Tesalonika 5:13.
13, 14. Nki i nlandu a lutantu? Ekuma tufwete songela fu kiaki?
13 Landula lutantu ngwizani dina yo luvuvamu. Kusadisanga mu zizidila ntonta yovo mbi yo kala ye vuvu vo e diambu disinga toma. Nzambi nkwa nlandu a lutantu yovo luzindalalu. (Roma 9:22-24) Yesu mpe osonganga e fu kiaki. Nluta miayingi tulenda baka muna nlandu a lutantu wa Yesu. Paulu wasoneka vo: “Muna diadi yafwilwa nkenda, kimana se ntete omu mono, o Yesu Kristu kasongela nlandu andi wawonso a lutantu, muna mona-meso ki’awana bekwikila muna yandi yamu moyo a mvu ya mvu.”—1 Timoteo 1:16.
14 Nlandu a lutantu ukutusadisa mu zizidila lembi funga makasi vava akaka bevovanga yovo vanga diambu dilembi songa. Paulu wavovesa akw’andi Akristu vo: “Nulandula lutantu twa wantu awonso.” (1 Tesalonika 5:14) Wau vo yeto awonso tu wantu alembi lunga, vilwa tuvanganga, tuzolanga vo wantu bakala yo luzindalalu kuna kwa yeto yo songa nlandu a lutantu vava tukubavanganga edi diambi. Ozevo, yambula yeto awonso twasia ngolo za songa “nlandu a lutantu kuna kiese.”—Kolosai 1:9-12.
Songa Walakazi yo Wete
15. Nki i walakazi? Yika nona y’awana besonganga wo.
15 Walakazi usongwanga vava tuvwanga akaka o mfunu muna mvovo ye mavangu meto. Yave nkwa walakazi, yo Mwan’andi mpe. (Roma 2:4; 2 Korinto 10:1) Divavwanga vo nkangu a Nzambi yo Kristu basonganga walakazi. (Mika 6:8; Kolosai 3:12) Kana nkutu akaka mun’awana ke bena ye ngwizani ambote ko yo Nzambi besonganga “ngemba” yovo walakazi. (Mavangu 27:3; 28:2) Muna kuma kiaki, yeto awonso tulenda songa walakazi kele vo ‘tukangalela muna mwanda’.
16. Nkia mambu mafwete kutufila mu songa walakazi?
16 Tulenda songa walakazi kana nkutu vava tukalanga ye kuma kia funga makasi mu kuma kia mvovo mia lutiangu yovo fu yambi ya muntu. Paulu wavova vo: “Numona makasi, kansi ke nusumuka ko: ke nuyambul’o ntangwa kanudimukina y’ekudi dieno ko: musungula sila Nkadi ampemb’e nzila. Nulembamiana, nukala yo walakazi, nuyambuziana, una kanuyambulwil’o Nzambi muna Kristu.” (Efeso 4:26, 27, 32) Diambote mu songa walakazi musungula kw’awana bena mu mpasi. Kansi, o songa walakazi ka kusimanga ko vo nkuluntu una vo Nkristu kayambula van’elongi dia Nkand’a Nzambi, nanga mu kuma kia lembi lweka ntim’a muntu una mu vonza kia yambula e nzil’a ‘wete, ye nsongi, ye ludi.’—Efeso 5:9.
17, 18. O wete nki? E fu kiaki nkia mfunu kina muna zingu kieto?
17 Wete i fu kia vanga edi diambote. O Nzambi wambote muna mawonso. (Nkunga 25:8; Zakariya 9:17) O Yesu diaka muntu ambote kikilu. Kansi, vava banyikila vo “Nlongi Ambote,” katambulwila ko. (Maku 10:17, 18) Yesu wazayanga wo vo Nzambi kaka i wambote.
18 Esumu twasambukila dikutusimbanga mu vanga edi diambote. (Roma 5:12) Kansi, tulenda songa fu kiaki kele vo tulombele kwa Nzambi ‘katulonga ntona zambote.’ (Nkunga 119:66) Paulu wavova kwa mpangi zandi z’Akristu kuna Roma vo: “Vo i mono kibeni, abunzi ame, ntomene wo zaya, owu wa yeno, ovo yeno kibeni nuzele yo wete yo zayi.” (Roma 15:14) O nkuluntu una vo Nkristu kafwete kala “munzola-mawete.” (Tito 1:7, 8) Avo tufilwa kwa mwand’a Nzambi, tuzayakana vo tu wantu ambote, o Yave mpe ‘okutuyindulwila muna wete tuvanganga.’—Nekemiya 5:19; 13:31.
“Lukwikilu Lukondelo Kuvùnina”
19. Nki i lukwikilu lwasonama muna Ayibere 11:1?
19 Lukwikilu i mbongo akaka ya mwanda. “I lusikidisu lua mana mesiwang’e vuvu, e nton’a lekwa ilembele moneka.” (Ayibere 11:1) Avo tuna ye lukwikilu, tukala ye ziku vo mawonso kasila nsilu o Yave melungana. O lukwikilu luyikilwanga vo lusikidisu, kadi i vuvu kia lekwa ilembele moneka. Kasikil’owu, lekwa yasemwa yisonganga ziku vo vena yo Nsemi. Avo tukangalela muna mwanda, lukwikilu lwa mpila yayi tukala lwau.
20. Nki i ‘sumu dikutuzinganga’? Aweyi tulenda vengela esumu diadi kumosi ye mavangu ma nitu?
20 O kondwa lukwikilu i ‘sumu dikutuzinganga.’ (Ayibere 12:1) O bund’e vuvu muna mwand’a Nzambi dikutusadisa mu venga mavangu ma nitu, luzolo lwa kala ye mavwa mayingi ye malongi maluvunu malenda fwasa lukwikilu lweto. (Kolosai 2:8; 1 Timoteo 6:9, 10; 2 Timoteo 4:3-5) Mwand’a Nzambi usadisanga nkangu a Yave o unu mu kala ye lukwikilu nze luna lwa selo ya nz’ankulu beyikwanga muna Nkand’a Nzambi. (Ayibere 11:2-40) O ‘lukwikilu lweto lwakondwa kuvùnina’ lulenda kumika lukwikilu lw’akaka.—1 Timoteo 1:5; Ayibere 13:7.
Songa Lembama ye Volo
21, 22. Nki i lembama? Ekuma tufwete songela e fu kiaki?
21 Lembama disongele vo kala ye ntim’anleka. Kimosi muna fu ya Nzambi i lulembamu. Tuzeye wo, kadi o Yesu ona wakala nlembami, fu kiaki kia Yave katanginina una ufwene. (Matai 11:28-30; Yoane 1:18; 5:19) Ozevo adieyi divavwanga kwa yeto?
22 Nze Akristu, tulongwanga vo ‘twasonga lembama kwa wantu awonso.’ (Tito 3:2) Tusonganga lembama muna salu kieto kia umbangi. Awana bazikuka muna mwanda bevoveswanga vo basingika Akristu ana besumukanga, “muna mwand’alembama.” (Ngalatia 6:1) Yeto awonso tulenda nungununa ungudi yo luvuvamu lwa Kikristu muna songanga ‘lusakalalu lwa ntima yo lembama.’ (Efeso 4:1-3) Tulenda songa lulembamu avo tukangalela muna mwanda yo kala ye volo.
23, 24. Nki i volo? E fu kiaki aweyi kilenda kutusadisila?
23 Kala ye volo dilenda kutusadisa mu lunga-lunga ngindu, mvovo ye mavangu meto. Yave ‘wakanga ntim’andi,’ i sia vo, wakala ye volo muna mpila kakadilanga ye esi Babele ana bafwasa Yerusaleme. (Yesaya 42:14) O Mwan’Andi ‘watusisila mbandu’ ambote ya song’e volo muna ntangw’a mpasi. O Petelo wa ntumwa mpe waludika akw’andi Akristu vo ‘bakudikila e volo muna zayi wau.’—1 Petelo 2:21-23; 2 Petelo 1:5-8.
24 Akuluntu Akristu bevoveswanga vo bakala akwa volo. (Tito 1:7, 8) Kieleka, awonso befilwanga kwa mwanda balenda kala ye volo. Ediadi dikubasadisa mu venga mavangu ma zumba, moko yansoni yovo konso diambu dina kemenganga o Yave. Avo tuyambwidi vo mwand’a Nzambi wayima e volo mu yeto, ediadi dimoneka kw’akaka muna mvovo ye mavangu meto.
Kangalela Muna Mwanda
25, 26. Kangalela muna mwanda, aweyi dilenda vanga muna mpila tukadilanga yakaka ye muna zingu kieto kia kusentu?
25 Avo tukangalela muna mwanda, tusamun’e nsangu zambote za Kintinu y’etima diawonso. (Mavangu 18:24-26) Tukala se akundi ambote, ana bevuminanga Nzambi beyangalela kala yeto vamosi. Avo tufilwa kwa mwand’avelela, tulenda kala mpe se nto a lukasakeso kwa selo yakaka ya Yave. (Filipi 2:1-4) Nga ke wau ko Akristu awonso bazolele kala?
26 O kangalela muna mwanda ke diambu diakete ko, mu nza yayi iyalwanga kwa Satana. (1 Yoane 5:19) Kana una vo i wau, mazunda ye mazunda ma wantu se bekangalelanga muna mwanda o unu. Avo tusidi e vuvu muna Yave yo ntim’eto wawonso, tulenda kala ye zingu kia kiese owau, yo kangalela muna nzil’ansongi ya Mvani anzodi a mwand’avelela yakwele mvu.—Nkunga 128:1; Ngana 3:5, 6.
Nkia Mvutu Ovana?
• O ‘kangalela muna mwanda’ aweyi kulenda vanga muna ngwizani eto ye Nzambi ye Mwan’andi?
• Nkia fu yina muna mbongo a mwanda?
• Nkia mpila tulenda songela e mbongo a mwand’a Nzambi?
• O kangalela muna mwanda aweyi kulenda vanga muna zingu kieto kia unu ye kia kusentu?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 13]
Songa walakazi muna mvovo ye mavangu