Nsabi Zole Muna Vwa o Longo Lwanzingi

 1, 2. (a) O longo kolo kwa lwakubikilwa lufwete zinga? (b) Aweyi dilendakenena?

O NZAMBI vava kayikanesa o yakala yo nkento antete, ke vakala ye konso sinsu ko vo e kintwadi kiau kia kolo kiakete. O Adami yo Eva badi zingila kumosi yakwele mvu. (Etuku 2:24) O nsiku a Nzambi mu diambu dia longo lwazitu i ngikana a yakala dimosi yo nkento mosi kaka. Nanga vo mosi otel’e zumba yovo yau ewole, i vangu kaka dilenda vambanisa o longo i bosi kalenda sompa diaka wakaka mun’owu wa Nkand’a Nzambi.—Matai 5:32.

² Nga dilendakana vo wantu ewole bazingila kumosi ye kiese, yamu mvu ya mvu? Elo, o Nkand’a Nzambi mambu mole kesonganga, yovo nsabi, zilenda sadisa muna lendesa dio. Kele vo o yakala yo nkento balemvokele dio, bekala yo muelo aziuka wa vwa e kiese ye nsambu zayingi. Nki i nsabi zazi?

 3. Nkia mpila tatu za nzola bafwete yima o yakala yo nkento?

³ E nsabi yantete i zola. Dialudi vo, o Nkand’a Nzambi nzola zaswaswana keyikanga. E imosi i nzola in’o muntu kezolang’o nkw’andi, e nzola ina kuna kw’akundi anzodi. (Yoane 11:3) Eyaka, i nzolani a ungundi. (Roma 12:10) Yantatu i nzola a kimakangu, nzolani a toko yo ndumba. (Ngana 5:15-20) Dialudi vo, o yakala yo nkento bafwete kala ye nzola zazi zawonso. Kansi vena ye nzola y’eya, isundidi o mfunu muna zazi zawonso.

 4. Ayeyi i nzola ya nya?

⁴ Muna nding’antete ya Sono ya Kingerekia ya Kikristu, o mvovo uyikilwanga muna nzola yayi y’eya i agápe. O mvovo wau una muna 1 Yoane 4:8, uvovele vo: “Nzambi i zola.” Dialudi vo, “tuzolanga, kadi [Nzambi] wateka kutuzola.” (1 Yoane 4:19) O Mukristu osonganga e nzola yayi, ediantete kuna kwa Yave wa Nzambi, i bosi kwa akw’andi. (Maku 12:29-31) O mvovo wau agápe usadilwanga mpe muna Efeso 5:2, uvovele vo: “Nukangadilanga muna zola nze Kristu watuzola, yo kuyekwela muna diambu dieto.” O Yesu wavova vo o zola kwa mpila yayi i kuswaswanisang’alandi andi akieleka: “Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani [agápe] nuna yau.” (Yoane 13:35) Tala mpe o mvovo wau agápe muna 1 Korinto 13:13: “Owau masidi, lukwikilu, vuvu, zola, mau amatatu; edi disundidi o nene vana mena i zola [agápe].”

 5, 6. (a) Ekuma o zola kusundidi o lukwikilu ye vuvu? (b) O zola nkia kuma kusadisilanga o longo mu zinga?

⁵ Adieyi disundisanga o zola kwaku agápe vana vena o lukwikilu ye vuvu? E kuma kadi nsiku kulandanga—nsiku miasikila—mina muna Diambu dia Nzambi. (Nkunga 119:105) E mpila in’o muntu kevwilang’o nkw’andi o mfunu yo vava kumvanga edi diambote vana meso ma Nzambi, o muntu ndiona kakala wambote yovo wambi. O zola kwaku kusadisanga o yakala yo nkento mu lemvokela elongi dia Nkand’a Nzambi: “Nuvezananga mambu yo yambuziana, ovo muntu obakidi nkw’andi diambu; wauna kanuyambulwila o Mfumu i una mpe nuyambulwila.” (Kolosai 3:13) O yakala yo nkento anzodi bavwidi ye bafwete ‘siamanen’o zolana [agápe] muntu yo nkw’andi; kadi zola i kufùka mbidi a masumu.’ (1 Petelo 4:8) Owidi wo vo o zola kufùkanga e mpilakanu. Ke kufokolanga zo ko, wau vo ke vena muntu kana umosi ko wa nsumuki okondelo e mpilakanu.—Nkunga 130:3, 4; Yakobo 3:2.

⁶ Vava o yakala yo nkento besonganga o zola kwaku kwa Nzambi ye kwa muntu yo nkw’andi, o longo lwau luzinga yo kala ye nsambu, e kuma kadi “o zola ke kusuka nkutu ko.” (1 Korinto 13:8) O zola i “kangwa kia zikuka [kia ungudi, NW].” (Kolosai 3:14) Ongeye yo nkaz’aku aweyi nulenda songela e nzola yayi? Nutanganga kumosi e Diambu dia Nzambi yo mokenanga dio. Nulongokang’e nona kia nzola kasong’o Yesu yo vava kuntanginina, muna yindula yo vanga nze i yandi. Vana ntandu, nulungananga muna tukutakanu twa Akristu, kuna kulongokelwanga e Diambu dia Nzambi. Nulombanga lusadisu lwa Nzambi muna sambu kinumana nwakala ye nzola yayi yampwena, ina vo imosi muna mbongo a mwand’avelela a Nzambi.—Ngana 3:5, 6; Yoane 17:3; Ngalatia 5:22; Ayibere 10:24, 25.

 7. Nki i luzitu, ye nani ofwete lo songa muna longo?

⁷ O yakala yo nkento avo bezolaziananga, zitaziana mpe bezitaziana, o luzitu i nsabi ya zole muna vwa o longo lwakiese. O luzitu lusasilwanga vo i “vwa akaka o mfunu, kubavana o zitu.” E Diambu dia Nzambi dilonganga Akristu awonso, ye akala y’akento: “Nukalaziana yo walakazi; mun’owu wa zitu.” (Roma 12:10) O Petelo wa ntumwa wasoneka vo: “Yeno akala mpe, diau adimosi, nukadila kuna zayi, nuzitisang’akento, wau basakalele e ngolo.” (1 Petelo 3:7) O nkento olongwanga vo “kavumina nkaz’andi.” (Efeso 5:33) Ndiona ozolang’o zitisa o muntu okadilanga yandi kuna unsongi, yo kumvan’o zitu yo zitisa e ngindu zandi yo zola vanga konso edi kelombwa kele vo diambote.

 8-10. O luzitu nkia mpila zayingi lulenda sadisila mu siamisa e ngwizani ya kiese kia yakala yo nkento?

⁸ Ndiona ozolang’o vwa longo lwakiese ozitisa o nkaz’andi ‘ke mutalanga mandi mambu kaka ko, kansi oma mpe ma nkaz’andi.’ (Filipi 2:4) Kuvavi kaka ewete dia ngeye kibeni ko, dina vo dilenda yikilwa vo eloko. Kansi, vavanga mpe ewete dia nkaz’aku. Elo sianga dio vana fulu kiantete.

⁹ O luzitu lusinga sadisa o nkento yo yakala mu kala ye ngwizani kana nkutu vo e ngindu zau zaswaswana muna diambu. Ke diansongi ko dia vava vo wantu ewole bakala ye ngindu zafwanana muna mawonso. Edi dilenda kala diamfunu kwa yakala nanga ke diamfunu ko kuna kwa nkento, y’edi kezolang’o nkento nanga o yakala ke zolanga dio ko. Kansi konso muntu ofwete zitisa e ngindu y’ezolela ya nkw’andi, ovo ke yiviokele e nsilu mia nsiku mia Nzambi ko. (1 Petelo 2:16; tala Filemone 14.) Vana ntandu, konso muntu ofwete vumin’o zitu wa nkw’andi yo lembi kunyika e ngik’ambi yo kumveza vana meso ma ndonga yovo va yeno kaka.

¹⁰ Kieleka, o zola kwa Nzambi, ye kwa muntu yo nkw’andi yo zitaziana, i nsabi zole zamfunu muna vwa o longo lwasikila. Aweyi zilenda sadilwa muna maka mambu mamfunu muna zingu kia yakala yo nkento?

11. Mun’owu wa Nkand’a Nzambi, nani i ntu muna longo?

¹¹ O Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga vo o yakala wavangwa muna mpila kalenda kadila ntu kuna kwa esi nzo andi muna mpila yambote. Muna diadi, o yakala i nkwa mbebe kuna kwa Yave muna mpila kelungila o nkaz’andi yo wan’andi muna mwanda yo muna nitu. Ofwete bakang’e nzengo zambote, zina muna tezo kia luzolo lwa Yave yo kala se mbandu ambote muna nkal’a vumina Nzambi. “Akento nusakalel’akazi eno, nze kuna kwa Mfumu. Kadi o yakala i ntu a nkaz’andi, nze Kristu i ntu a dibundu.” (Efeso 5:22, 23) Kansi kadi, o Nkand’a Nzambi uyikanga mpe vo o yakala ovwidi o ntu, oyu una ye wisa muna yandi. O Paulu wa ntumwa wasoneka: “Nzolele nwazaya wo, ovo, o ntu akal’awonso, i Kristu: o ntu a nkento, i’yakala; o ntu a Kristu, i Nzambi.” (1 Korinto 11:3) O yakala dia ngangu okadila e kintu muna tanginina o ntu andi, una vo i Kristu Yesu.

12. Nkia mbandu ambote kasong’o Yesu ya lusakalalu muna nkal’andi nze ntu?

¹² O Yesu mpe ovwidi o ntu, Yave, ona ketoma sakalelanga. Yesu wavova vo: “Kivava luzolo luame ko, o luzolo lua ndiona wantuma kaka.” (Yoane 5:30) Nkia mbandu ambote! O Yesu i “mwan’antete muna nsema wawonso.” (Kolosai 1:15) Wakituka se Masia. Okala se Ntu a nkutakani y’Akristu akuswa ye Ntinu wasolwa wa Kintinu kia Nzambi, wasak’o tunda kwa mbasi zawonso. (Filipi 2:9-11; Ayibere 1:4) Kanele vo wakala y’etunda diadi ye vuvu kia vwa etunda edi disundidi, o Yesu kakala nkwa ntim’a mbadi ko, ngatu vav’oma masundidi e tezo. Kakala mbangiki ko, yo vava vo kalemvokelwanga kaka kw’alongoki andi. Nzodi a wantu kakala o Yesu ye nkwa nkenda, ke musungula kw’awana babangamanga. Wavova vo: “Nwiz’oku ngina, yeno awonso nufuntukanga yo bimuka yo mazitu, ikunuvundisa. Nuvwata vangu kiame, nwalongwa kwa mono; kadi i nlembami yo ntim’anleka: nwasolola vundu kia mioyo mieno.” (Matai 11:28-30) Dia luyangalalu dia kala yandi entwadi.

13, 14. O yakala dianzodi aweyi kalenda kadila ntu, nze i Yesu?

¹³ O yakala ona ozolele vwa e zingu kia nzo ya kiese ovanga kiambote avo otanginina e fu yambote ya Yesu. O yakala diambote ke nkwa ntim’a mbadi ko on’otuminanga kaka, okadilanga ye kimfumu muna vumisa o nkento. Kansi, ozolang’o nkaz’andi yo kumvan’o zitu. Ovo Yesu nkwa “ntim’anleka,” kakala o yakala ovwidi kuma yayingi kafwete kadila e nkala yayi, kele vo oswaswanene ye una kavangidinge o Yesu dia vilwa kevanga. Vava kevangang’o vilwa, ovavanga vo kabakulwa kwa nkaz’andi. Diau adimosi, o yakala wa nsakaladi otambulwilanga e mpilakanu zandi, kana nkutu vo diampasi muna vova vo “undoloka, olungidi kwaku.” Kuna kwa nkento, disundidi e sazu dia lemvokela o yakala una vo walembama yo sakalala ke mu yakala wa nkwa lulendo yo umvwania ko. O nkento a luzitu mpe, olombang’e ndoloki vava kevangang’o vilwa.

¹⁴ O Nzambi wavang’o nkento ye fu yamfunu ina kalenda sadila muna kitula o longo se lwakiese. O yakala wa nkwa ngangu ozayanga wo ye ke menganga dio ko. Akento ayingi besonganga e nkenda yo ntim’azeza, una vo i fu yamfunu muna lunga-lunga e nzo yo siamisa e ngwizani vana ven’o wantu. Mwawonso, o nkento olendang’o kitula e nzo se fulu kiambote muna zingila. O “nkento angangu,” on’oyikwanga muna Ngana, kapu kia 31, wakala ye fu yayingi yambote yo umbangu wambote, esi nzo andi nluta bavwilanga yo. Ekuma? E kuma kadi o ntim’a nkaz’andi wambundang’e ‘vuvu.’—Ngana 31:10, 11.

15. O yakala aweyi kalenda tatil’o nkento muna zola yo luzitu nze una wa Kristu?

¹⁵ Muna fu ya nsi zakaka, e wisa kia yakala kisundidi beni o nene, kina vo kana kiuvu kiankatu nkutu kibadikilwanga vo kondwa kwa luzitu. Nanga olenda badikilang’o nkento nze mbundu. E nkala yayi yambi ya kimfumu kiaki ke yifwasanga ngwizani yo nkento kaka ko, kansi yo Nzambi mpe. (Tala 1 Yoane 4:20, 21.) E diambu diakaka dimonekanga, akala akaka ke belendanga simba e mbebe au ko beyambulanga vo akento bafilang’e nzo. O yakala ndiona olemvokelanga Kristu ke vavanga nluta mi’eloko ko muna nkaz’andi ngatu kulula o zitu wandi. Kansi, otangininanga e nzola a mvevo ya Yesu yo vanga una kalonga o Paulu: “Akala, nuzolang’akazi eno, waun’o Kristu wazola dibundu, yo kuyekwela dio.” (Efeso 5:25) O zola kwa Yesu Kristu kuna kwa alandi andi kwampwena kikilu yavana kabafwila. O yakala diambote ovava tanginina e fu kiaki kia nzola, muna vavang’oma mambote kevanganga o nkaz’andi ke mu kunkwaminina ko. Vava o yakala kesakalelanga Kristu yo song’o zola yo luzitu nze i Yandi, o nkento oyangalel’o sakalela o nkaz’andi.—Efeso 5:28, 29, 33.

16. Nkia fu kafwete song’o nkento muna nkal’au yo yakala?

¹⁶ Una kamana vanga Adami, vioka fikolo o Yave wa Nzambi wavova vo: “Ke diambote ko vo o yakala kakala yandi amosi; ikumvangila nsadisi wa nkw’andi.” (Etuku 2:18) O Nzambi wavanga Eva kakala se “nsadisi,” ke mu vwizanang’e nsita za kimpala ko. O longo ka lufwete kala ko nze nzaza ifilwanga kwa nzole a wantu bepalaziana. O yakala yandi ofwete kala se ntu muna unsongi, vo i nkento, kasongang’o zola, luzitu yo sakalala kuna mvevo.

17, 18. Mu nkia mpila zayingi o nkento kalenda kadila se nsadisi akieleka kuna kwa yakala?

¹⁷ Kansi kadi, o nkento ambote ke nsakaladi kaka ko. Ovavanga kala se nsadisi ambote, muna yikamang’o yakala mu bak’e nzengo. Kieleka vo, dikala diasazu muna vangila dio kele vo o nkento oyangalelele e diambu kabakidi e nzengo o yakala. Kana nkutu vo kayangalele dio ko, olenda sadisa kinumana vo e nzengo zandi zakala ye mbaninu ambote.

¹⁸ Vena diaka ye mpila zakaka zina o nkento kalenda sadisil’o nkaz’andi muna toma kala se ntu ambote. Olenda tondanga e ngolo kevanganga za vava fila e nzo, ke mu kunyikanga kaka ko, yovo vava songa vo kalenda dio tomesa ko. Muna toma kala yo yakala diandi, o nkento kafwete dio sungamenanga vo ‘o ntim’anleka, yo lembama, wantalu kikilu muna meso ma Nzambi,’ ke mu meso ma yakala kaka ko. (1 Petelo 3:3, 4; Kolosai 3:12) Kele vo o yakala mundembi kwikila, aweyi? Ekana aweyi kakala, e Sono ikasakesanga akento “bazol’akazi au, bazola wan’au, bakal’akwa lulungalalu, avelela, minkubika-nzo, akwa fu yambote, basakalelang’akazi au, e diambu dia Nzambi ke diatiangunwa.” (Tito 2:4, 5) Ovo vabwidi e diambu dina vo ntona zambote divava, nanga o yakala una vo ke munkwikizi ko olenda zitisa o nyindu a nkaz’andi ovo osongele wo “kuna lembama, yo vumi.” Akala akaka mindembi kwikila ‘babakilwa muna nkal’akazi au, ke mu diambu ko; wau bamonanga nkal’au aziku yo vumi.’—1 Petelo 3:1, 2, 15; 1 Korinto 7:13-16.

19. Aweyi kafwete vanga o nkento kele vo o yakala ovava vo o nkento kavanga edi dikululang’o nsiku a Nzambi?

¹⁹ Adieyi kafwete vanga o nkento kele vo o yakala ovavanga vo kavanga e diambu dikanikinu kwa Nzambi vo kadifwete vangwa ko? Ovo i wau, o nkento ofwete sungamena vo Nzambi i Nyadi andi wampungu. Ofwete tanginina e mbandu ya antumwa, vava ayadi balomba vo bakulula e nsiku mia Nzambi. Mavangu 5:29 ovovanga vo: “O Petelo ye ntumwa bavutwidi vo, Twalemvokela Nzambi ke mu wantu ko.”

20. Yika diambu disonganga vo o zola yo luzitu mfunu luna.

²⁰ O zola yo luzitu mfunu luna mu kuma kia diambu diakaka muna longo—mbokena. O yakala dianzodi omokenanga yo nkaz’andi mun’oma ma salu yandi, mpasi zandi, ye ngindu zandi mu mambu makaka. O nkento ofweno wo. O yakala on’ovaulang’e ntangwa muna mokena yo nkaz’andi yo toma wunikina mana kevovanga osongang’o zola kwandi yo zitu wandi kuna kwa yandi. (Yakobo 1:19) Akento akaka bevovanga vo akazi au ke betoma mokenanga yau ko. Dia nkenda kikilu. Dialudi vo muna ntangwa zazi zampasi o yakala nanga ola zayingi kesalanga kuna mbazi, ye muna kuma kia mpasi za zingu nanga o nkento mpe olenda kala mu salu. Kansi akazi bafwete vaulang’e ntangwa muntu yo nkw’andi. Ovo ke wau ko, balenda kala evaudi muntu yo nkw’andi. Valenda bwa e vonza kiampwena kele vo mosi se wele vavil’e kikundi yo muntu akaka una vo ke nkaz’andi ko.

21. E mpova zambote aweyi zisadisilanga o longo lwakiese?

²¹ E mpila in’akala y’akento bemokenanga yamfunu kikilu. “E mvovo miambote . . . mianzenzi mu moyo, yo vimpi mu visi.” (Ngana 16:24) O nkazi kakala nkwikidi yovo ve, elongi dia Nkand’a Nzambi divovanga kwa yau vo: “E mpov’eno yangemb’e lumbu yawonso, yasiw’o mungwa,” i sia vo, mvovo miambote. (Kolosai 4:6) Ovo o nkaz’aku lumbu kiampasi kaviokele, e mvovo miakete miangemba yo umbakuzi milenda kunkasakesa. “E diambu diavovoka muna ntangw’ifwene, nze [malala, Masonukwa Manlongo] mawolo muna mbangu zapalata.” (Ngana 25:11) Ezu dia ndinga ye nsola za mambu ovova yamfunu kikilu. Kasikil’owu, o muntu olenda vova kuna makasi mawonso y’ezu diangolo vo: “Zik’e kielo kiaki!” Kansi, ovo ditomene ‘siw’o mungwa’ nanga olenda vova, muna nding’a lembama yo umbakuzi vo: “Olenda vang’o luzolo mu zik’e kielo?”

22. Nkia fu bafwete songa o yakala yo nkento muna lenda kala kaka ye mbokena zambote?

²² E mbokena zambote ziwokelanga vana ven’e mpova zangemba, ntalana ye nkal’a zola, mpanga zambote, umbakuzi yo lembama. O yakala yo nkento vava besiang’e ngolo za kala ye mbokena zambote, yau ewole bekala ye nkabu za songaziana e nsatu zau, yo lenda kuyikasakesa yo kuyisadisa muna ntangwa za nkenda yovo zampasi. “Nukasakes’akwa ntima mia [nkenda, NW],” i uvovele e Diambu dia Nzambi. (1 Tesalonika 5:14) Vekala ye ntangwa zina vo o yakala okala wakendalala, e ntangwa zakaka nkento okala wo. Balenda ‘kuyikasakesa’ muna kuyifiaulwisa muntu yo nkw’andi.—Roma 15:2.

23, 24. O zola yo luzitu aweyi lusadisilanga muna ntangwa ntantani? Sasila dio.

²³ Akazi ana besongang’o zola yo luzitu ke bekitulanga konso fidiambu se nzonzi miampwena ko. Besiang’e ngolo mu lembi ‘sila ndudi’ muntu yo nkw’andi. (Kolosai 3:19) Yau ewole bafwete sungamena vo “E mvutwilu a malembe ivilula nsita.” (Ngana 15:1) Kuvezi ko ngatu tumba o nkaz’aku vava kevovanga oma mekumwesang’e mpasi. Kansi, vav’o fimpa e mvovo miomio muna bakula e ngindu za nkw’aku. Nuvava singika kumosi e ntantani yo lwaka kuna mfoko ya ngwizani ambote.

²⁴ Sungamena e ntangwa ina o Sara kalomba kwa Abarayama wa nkaz’andi kavanga dina ke diakala muna ngindu zandi ko. Kansi, o Nzambi wavova kwa Abarayama vo: “Wa nding’andi.” (Etuku 21:9-12) O Abarayama wavangila dio, yo sambulwa. Diau adimosi, ovo o nkento osongele ngindu zina vo zaswaswana ye ngindu za yakala, ovanga kiambote muna kunwila. Diau adimosi, o nkento mpe, kafwete sundidila ko muna móko, kansi ofwete wa mpe oma kevov’o yakala. (Ngana 25:24) O yakala yovo nkento on’ovavanga vo e diambu dia vangilwa kaka muna mpila ina kazolele, kondwa zola yo luzitu kesonganga.

25. E mbokena zambote aweyi zilenda twasil’e kiese muna ntangwa za mvukana za yakala yo nkento?

²⁵ E mbokena zambote zina mpe yo mfunu muna ntangwa za yukut’e nzola za vukana kwa yakala yo nkento. Eloko yo kondwa kwa volo kulenda yivisa e ngwizani yayi ya nzolani muna longo. E mbokena zambote, kumosi yo luzindalalu mfunu zina. Vava bevavanga ewete dia muntu yo nkw’andi, e mvukan’au ke yitwasa ntantani zampwena ko. Muna diambu diadi yo makaka mpe “O muntu kavavi wete wa yandi kibeni ko, owu wa nkw’andi kaka.”—1 Korinto 7:3-5; 10:24.

26. Kanele vo o tongo twawonso tuvwidi mawete ye mpasi, o wang’e Diambu dia Nzambi aweyi kusadisilang’o yakala yo nkento mu kala ye kiese?

²⁶ Ekw’elongi diamfunu kelongang’e Diambu dia Nzambi! Dialudi vo konso longo lukala ye mawete mandi yo kala mpe ye mpasi zandi. Kansi, ovo yakala yo nkento balende e ngindu za Yave, ezi zina muna Nkand’a Nzambi, yo songa e ngwizani au muna nzola ina yasikidiswa yo zitu, balenda kala ye vuvu vo o longo lwau lwanzingi lukala ye lwa kiese. Muna diadi, ke bezitaziana yau kaka ko, kansi bezitisa mpe Yave wa Nzambi una vo i Tuku dia longo.