Longo—Lukau Lwatuka kwa Nzambi Anzodi

1, 2. (a) Adieyi tuyuvulanga ezak’e ntangwa mu kuma kia longo lwampa, ekuma? (b) Nkia yuvu tufimpa muna kapu kiaki?

NGA oyangalelanga kwenda ku nkinzi a longo? Ndonga beyangalalanga, kadi kiese kiayingi kikalanga kuna nkinzi a longo. Diakiese dikalanga mu mona toko ye ndumba ansompi batoma vwata. Vana ntandu, e kiese kiaki kimonekanga vana ndose zau. Muna lumbu kiakina kiakiese, besilananga nsilu mia kala ye zingu kiambote kuna sentu.

² Kansi, tulenda vova ye ziku kiawonso vo e nkubika ya longo ke izitiswanga diaka ko o unu. Ekolo tusiang’e vuvu vo awana bekazala bakala ye longo lwasikila, ezak’e ntangwa tukiyuvulanga: ‘Nga longo lwalu lwakiese lukala? Nga lulenda zinga mvu miayingi?’ E mpila yakala yo nkento besadila malongi ma Nkand’a Nzambi muna longo ivana mvutu za yuvu yayi. (Tanga Ngana 3:5, 6.) Muna sikila muna zola kwa Nzambi bafwete sadilanga malongi mama. Yambula twafimpa mvutu za Nkand’a Nzambi za yuvu yá eyi ilende: Ekuma muntu kafwete sompela? Avo zolele sompa, nani ofwete kazala yandi? Aweyi lenda kuyikubikila mu kazala? Adieyi dilenda sadisa yakala yo nkento mu kala ye longo lwakiese?

 3. Ekuma dilenda kadila dia uzowa mu sompa kondwa kuma kiasikila?

³ Akaka bekwikilanga vo muntu muna kala ye kiese kafwete sompa, avo kasolwele muntu kalenda kazala yandi ko kalendi kala ye kiese ko. Ediadi ke dialudi ko! Yesu ona wakala mpumpa, wabadikila kimpumpa se lukau yo kasakesa awana balenda wo vanga. (Matai 19:11, 12) Paulu wa ntumwa mpe wayika nluta mia kala mpumpa. (1 Korinto 7:32-38) Yesu yo Paulu ke basia nsiku ko muna diambu diadi; o sima muntu kalembi sompa dimosi muna “malongi ma nkwiya.” (1 Timoteo 4:1-3) Elo, kimpumpa kivananga elau kwa ndiona ozolele sadila Yave kondwa nkakalakani. Ke diangangu ko mu sompa kondwa kuma kiasikila, nze komenenwa kw’akundi.

 4. Longo lwakiese nkia nluta lutwasanga muna sansa o wana?

⁴ Nga vena ye kuma kiasikila muna sompa? Elo. O sompa lukau, kwa Nzambi eto anzodi lwatuka. (Tanga Etuku 2:18.) Muna kuma kiaki, vena ye maka mambu metwasanga kiese muna longo. Kasikil’owu, longo lwakiese i nto a zingu kia nzo. O wana va fulu kiambote bevavanga sansukila, ediadi divavanga vo bakala yo mase bekubazolanga, kubasingika yo kubalonga. (Nkunga 127:3; Efeso 6:1-4) Kansi, o wuta wana ke kiau kaka ko i kuma muntu kafwete sompela.

5, 6. (a) Nze una tutanganga muna Kimpovi 4:9-12, e kikundi kiambote nkia nluta kitwasanga? (b) Longo aweyi lulenda kadila nze nsinga wa nzinga tatu?

⁵ Yindul’e sono kibongelo e ntu a diambu wa kapu kiaki: ‘O nwole usundidi mosi kadi betambula nsendo ambote a mfuntu au. Kadi ovo mosi obwidi, owaka otombola nkw’andi. Kansi adieyi dibwila ndion’okala yandi mosi vava kebwa, yo kondw’on’okuntombola? Diaka, avo nwole balele kumosi bemona tiya; kansi omosi aweyi kemwena tiya? O muntu vo sunda nkwandi ansona, nwole bantelamena: nsinga wa nzinga tatu ke uvika danukanga ko.’—Kimpovi 4:9-12.

⁶ Diantete, e sono kiaki kisonganga o mfunu wa kikundi. Dialudi vo, kikundi kiasikila kivavwanga muna longo. Nze una usonganga e sono kiaki, e kikundi muna longo kilenda sadisa yakala yo nkento mu salaziana, fiauziana yo kuyitanina. Mayingi mevavwanga muna kala ye longo lwasikila, ke kintwadi kia wantu wole kaka ko. E nsinga wa nzinga zole nzaki udanukanga. Kansi, e nsinga wa nzinga tatu mpasi ukalanga mu danuka. Vava yakala yo nkento besianga Yave va fulu kiantete yo kunyangidika, longo lwau lukalanga nze nsinga wa nzinga tatu. Muna kala ye longo lwasikila, divavanga vo yakala yo nkento bakala ye ngwizani yambote yo Yave.

7, 8. (a) Nki’elongi kavana Paulu kw’Akristu ampumpa ana bemonanga e nsatu za vukana? (b) Nkand’a Nzambi nkia ziku kia diambu ukutuzayisanga mu kuma kia longo?

⁷ O vukana nitu, mu longo kaka kufwete lungisilwa una ufwene. O vukana nitu muna longo nto ya kiese. (Ngana 5:18) Vava mpumpa kelwakanga muna mvu miyikilwanga muna Nkand’a Nzambi vo ‘ntel’a kimbuta,’ e nsatu za vukana ziwokelanga. Muna kolo kiaki, kafwete sia ngolo mu sunda nsatu zazi. Avo kayikengele ko, lenda kuyisia mu mavangu ma usafu. Paulu wavumunwinwa mu soneka elongi diadi kwa mpumpa vo: “Ovo ke bena ya volo ko, mbula basompa: kadi o sompa kusundidi o lakukw’o moyo.”—1 Korinto 7:9, 36; Yakobo 1:15.

⁸ Konso muntu zolele sompa, diamfunu kazaya e ziku kia mambu mebwanga muna longo. Nze una kavova Paulu, awana besompa “mpasi bemona muna nitu.” (1 Korinto 7:28) E mpasi bemonanga awana basompa, ampumpa kabalendi zo mona ko. Muna kuma kiaki, avo zolele sompa, aweyi lenda vevolwela mpasi yo tambula e nsambu? Kala ye ngangu muna sola ndiona okazala yandi.

9, 10. (a) Paulu nki katezanesa ye vonza kia sompa mindembi kwikila? (b) Adieyi dibwilanga awana bevezanga elongi dia Nzambi dia lembi sompa mundembi kwikila?

⁹ Paulu wavumunwinwa mu soneka nkanikinu wamfunu ufwete sadilwa muna sola muntu okazala yandi: “Ke nukomam’e ntwadi ya mindembi-kwikila ko.” (2 Korinto 6:14) Wasadila nona kia mvati a nsengo. Avo bulu yole yaswaswana mu ngolo ikangilu mu vangu kimosi, yau awole mpasi bemona. Diau adimosi mpe, avo nkwikidi ye mundembi kwikila bakazalele, ka lukatikisu ko, nkakalakani ye ntatani kala kaka zikala. Avo muntu zolele sikila muna zola kwa Yave, kansi o nkaz’andi ke dikunyangidikanga ko, makani mau maswaswana mekala, ediadi dilenda twasa nkakalakani zayingi muna zingu kiau. Muna kuma kiaki, Paulu wakasakesa Akristu basompela kaka “muna Mfumu.”—1 Korinto 7:39.

¹⁰ Ezak’e ntangwa, Akristu akaka ampumpa bevovanga vo dilutidi mfunu mu sompa mundembi kwikila ke kala mu kinsona kia kimpumpa ko. Akaka bevezanga elongi dia Nkand’a Nzambi yo sompa awana ke besadilanga Yave ko. Ediadi ntantu kaka ditwasanga. Wantu awaya bekazalanga y’awana ke balendi mokena yau ko muna mambu masundidi mfunu muna zingu. E kinsona bemonanga nanga kisundidi kina bakala kiau muna kimpumpa. Diakiese kikilu, kadi vena y’Akristu ayingi ampumpa bebundanga vuvu yo lemvokela elongi dia Nzambi. (Tanga Nkunga 32:8.) Kana una vo bevingilanga e ntangwa ina besompa, bezindalalanga muna kimpumpa yavana besolola ndiona bekazala yandi vana vena asambidi a Yave wa Nzambi.

11. Nki kilenda kusadisa mu kala ye ngangu za sola muntu okazala yandi? (Tala mpe e babu kina muna lukaya lwa 114.)

¹¹ Kieleka, ka selo yawonso ko ya Yave i wantu ambote muna kazala yau. Avo zolele sompa, vava muntu una ye kiwuntu kiambote, ozolanga sala e salu ya mwanda, yo zola Nzambi nze una okunzolelanga. O ntaudi akwikizi ye lulungalalu ovaikisanga nkanda miayingi milenda kusadisa muna diambu diadi. Muna baka nzengo zambote, sambanga yo sadila malongi ma Nkand’a Nzambi.a—Tanga Nkunga 119:105.

12. Nkia fu kisadilwanga muna nsi zayingi mu sompa? Nkia nona kia Nkand’a Nzambi kilenda vana lusadisu?

¹² Muna nsi zayingi, mase besolelanga wan’au akazi. Muna nsi zazi bevovanga vo, wau vo mase bavwidi ngangu yo zayi, yau bafwete sola akazi a wan’au. Nze una wavangamanga kuna nz’ankulu, e tongo twatu twamvila tusikilanga. E nona kia Abarayama watuma selo kiandi kimana kenda vavila Isaki o nkento, kiamfunu kwa mase bezingilanga muna nsi zilandanga e fu kiaki o unu. Abarayama kavava nkento wa mvwama ye nkwa tunda ko. Kansi, wavanga ngolo mu vavila Isaki nkento vana vena asambidi a Yave.b—Etuku 24:3, 67.

13-15. (a) E nkanikinu una muna Ngana 24:27, aweyi ulenda sadisila toko zolele sompa? (b) E mwan’a ndumba aweyi kalenda kubamena mu sompa?

¹³ Avo zolele sompa, diamfunu wakiyuvula, ‘Nga yakubama ngina?’ Muna vana mvutu za kiuvu kiaki, kusungameni kaka oma ma zola ko, yovo ma vukana, ngatu kikundi yovo wuta wana. Kansi, vena ye mambu makaka kafwete sungamenanga eyakala yovo nkento zolele sompa.

¹⁴ E toko zolele sompa kafwete sungamena nkanikinu wau: “Sikidisa salu kiaku kuna mbazi, wiyikubikila kio muna kiana; i bosi otunga nzo aku.” (Ngana 24:27) Nkia nsasa mina mvovo miami? Kuna nz’ankulu, avo yakala zolele ‘tunga nzo’ andi yovo zolele sompa wakiyuvulanga, ‘Nga yafwana sansa nkento yo wana tuwuta?’ Kafwete teka sala muna lunga-lunga e mpatu ye mbongo andi. E nkanikinu wau usadilwanga mpe o unu. E yakala zolele sompa kafwete kubama mu lungisa mbebe andi. Ekolo kena ye ngolo muna nitu, kafwete sala. Nkand’a Nzambi usonganga vo yakala olembi lunga-lunganga esi nzo andi muna mwanda ye muna nitu, oviokele mundembi-kwikil’o bi.—Tanga 1 Timoteo 5:8.

¹⁵ Diau adimosi mpe, nkento zolele sompa, mbebe ampwena kena yau. Nkand’a Nzambi usanisinanga yaka fu yambote kesonganga nkento muna sadisa yakala y’esi nzo andi. (Ngana 31:10-31) Awana besompanga mu nzaki, ke betoma lungisanga mbebe au ko, bekitukanga s’akw’eloko, yo lembi zaya dina balenda vanga mu yangidika akazi au. Muna kuma kiaki, awana bazolele sompa bafwete sadila nkanikinu mia Nzambi mu kuma kia longo.

16, 17. Awana bazolele sompa, nkia nkanikinu wa Nkand’a Nzambi bafwete sungamena?

¹⁶ Awana bazolele sompa bafwete zayanga kiyekwa kavana Nzambi kwa yakala yo nkento muna longo. E yakala kafwete zaya o mfunu wakala ntu muna nzo ya Kikristu. E kiyekwa kiaki ke kisonganga ko vo, kakala se mbangiki. Kansi, kafwete tanginina mpila ina Yesu kekadilanga e kintu. (Efeso 5:23) Diau adimosi mpe, nkento a Nkristu kafwete zaya kiyekwa kiandi muna longo. Nga olenda sakalela “nsiku a nkaz’andi”? (Roma 7:2) Kafwete lemvokelanga nsiku a Yave yo Kristu. (Ngalatia 6:2) E wisa kia nkaz’andi muna nzo i nsiku wakaka kafwete lemvokela. Nga olenda lemvokela yo sakalela e wisa kia nkaz’andi una vo walembi lunga? Avo ke lenda lemvokela yo sakalela nkaz’andi ko, diambote kalembi sompa.

¹⁷ Vana ntandu, konso muntu muna longo kafwete lungisanga e nsatu za nkw’andi. (Tanga Filipi 2:4.) Paulu wasoneka vo: ‘Konso muntu vovo nwina, kafwete zola o nkento andi nze yandi kibeni; vo i nkento, kavumina nkaz’andi.” Muna lusadisu lwa Nzambi, Paulu wabakula vo yakala ovwidi nsatu za zitiswa kwa nkaz’andi. Nkento mpe ovwidi nsatu zatoma zolwa kwa nkaz’andi.—Efeso 5:21-33.

18. Ekuma yakala yo nkento bafwete songelanga e volo muna kinzitikila?

¹⁸ E kimakangu ke ntangwa sakana ko. I ntangwa in’o yakala yo nkento balenda zaya kana vo ngwizani ambote bekala yau muna longo. I ntangwa ya songa mpe volo! Luzolo lwa ngutukila lwa vukana yakala yo nkento, lulenda wokela. Kansi, awana bezolananga bevenganga konso vangu dilenda fwasa kimwanda kia muntu yo nkw’andi. (1 Tesalonika 4:6) Avo wazitikilwa, lenda bak’e nluta miayingi muna kala ye volo kana vo nusompana yovo ve.

19, 20. E mpila Akristu bebadikilanga longo aweyi yaswaswanena ye wantu ayingi omu nza? Yika e nona.

¹⁹ Kele vo yakala yo nkento bazolele kala ye longo lwasikila, bafwete kala ye ngindu zasikila mu kuma kia nsilu wa longo. Muna filme ye yimpa isongwanga muna televizau (novelas), o vonda longo i diambu betoma yangalelanga o wantu. Kansi, e longo lwakieleka ke lufwanga ko, kadi i lubantiku lwa zingu kiakwele mvu kasikidisa o Yave. (Etuku 2:24) Diankenda kikilu, kadi ediadi ke divangamanga ko o unu. Muna nsi zakaka, o longo lubadikilwanga nze muntu “okangidi zita.” Wantu awaya ke bezayanga ko vo e nona kiaki ngwizani kina ye ngindu zau mu kuma kia longo. Mu nkia mpila? Kana una vo e zita ditomene kangwa, sungamena vo dilenda kutululwa mu sazu.

²⁰ O unu, ndonga bebadikilanga longo nze kangu dia kolo kiandwelo. Ekolo beyindulanga vo longo lulenda lungisa e nsatu zau, besompanga mu nzaki, kansi vava bemonanga vo e nsatu zau ke zilunganini ko, nzaki bevondanga lo. Kansi, sungamena e nsinga ketezanesanga Nkand’a Nzambi y’ekangu dia longo. E manzembele mekangilwanga e nzaza ke medanukanga ko, kana nkutu mu tembwa kiangolo. Diau adimosi mpe, e longo lwasikidiswa kinumana lwazinga yakwele mvu. Sungamena mvovo emi mia Yesu: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa ko.” (Matai 19:6) Avo wasompa, fwete sungamenanga e diambu diadi muna longo. Nga nsilu wau mpasi ukudikilanga muna longo? Ve.

21. Nkia fu bafwete songanga eyakala yo nkento kwa muntu yo nkw’andi? Nki kilenda kubasadisa mu vanga wo?

²¹ Yakala yo nkento muna longo bafwete zitaziananga. Konso muntu muna longo avo ozayanga e ngolo ye fu yambote kesonganga o nkw’andi, longo lukala se nto ya kiese ye luvuvamu. Nga dia vilwa dia vava fu yambote muna muntu walembi lunga? Yave ke nkwa vilwa ko, kansi ovavanga edi diambote muna yeto. Ntozi a nkunga wayuvula vo: “E Yave, kala vo otona bi, e Mfumu, nga nani otelama?” (Nkunga 130:3) Akala y’akento bafwete kala ye ngindu zazi yo lolokanga muntu yo nkw’andi.—Tanga Kolosai 3:13.

22, 23. Abarayama yo Sara, aweyi basongela mbandu ambote kw’awana basompa o unu?

²² Ekolo longo luzinganga, nsambu zayingi lutwasanga. Nkand’a Nzambi usonganga e ziku kia diambu diadi muna longo lwa Abarayama yo Sara muna kinunu kiau. Ediadi ke disonganga ko vo zingu kia kondwa mpasi bakala kiau. Yindula una kamona Sara vava kakala ye kimbuta kia mvu 60. Wasisa mbanza yambote ya Ure yazala ye umvwama, yo kwenda zingila mu saba. Kana una vo i wau, wasakalelanga wisa kia nkaz’andi. Wau vo nsadisi wa kieleka kuna kwa Abarayama, wansadisanga mu baka nzengo zambote. Lusakalalu lwandi ke lwakivunina ko. Wayikilanga nkaz’andi muna ‘nsi a ntima’ vo mfumu andi. (Etuku 18:12; 1 Petelo 3:6) Luzitu lwa nsi a ntima kasonganga kwa Abarayama.

²³ Kansi, ediadi ke disonganga ko vo Abarayama yo Sara bawizananga muna mambu mawonso. Lumbu kimosi, wavova diambu ‘diayiva kikilu’ muna meso ma Abarayama. Kansi, muna lusadisu lwa Yave, Abarayama yo lembama kwawonso watonda e ngindu za nkaz’andi, ediadi nsambu zayingi diatwasa kwa esi nzo andi. (Etuku 21:9-13) Akala y’akento o unu, kana nkutu awana basompa se kolo kiayingi, balenda longoka mayingi muna mbandu ya Abarayama yo Sara ana bavuminanga Nzambi muna longo lwau.

24. Nkia longo lulenda twasa nkembo kwa Yave wa Nzambi? Ekuma?

²⁴ Muna nkutakani a Kikristu, ndonga bena ye tongo twakiese. Muna tongo twatu, akento bezitisanga akazi au, akala mpe bezolanga yo zitisa akento au, awonso besianga luzolo lwa Yave va fulu kiantete muna zingu kiau. Avo zolele sompa, kala ye ngangu muna sola ndiona okazala yandi, toma kubama muna vwa longo lwasikila lulenda twasa nkembo kwa Yave wa Nzambi. Avo ovanga wo, o sikila muna zola kwa Nzambi.