Nga Ovangululanga e “Ngubu Anene ya Lukwikilu” Lwaku?

1-2. (a) Landila Efeso 6:16, ekuma tuvuididi mfunu a “ngubu anene ya lukwikilu”? (b) Nkia yuvu tubadika?

NGA una ye “ngubu anene ya lukwikilu”? (Tanga Efeso 6:16.) Ka lukatikisu ko vo una yau. Wauna ngubu anene itaninanga nitu ya soladi, o lukwikilu lwaku lukutaninanga muna mavangu ma zumba, nsoki ye umpukumuni wa nza yayi.

² Kansi, wau vo mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga, o lukwikilu lweto lukwamanana tontwa. (2 Tim. 3:1) Adieyi olenda vanga muna zaya kana vo lukwikilu lwaku lwatoma kumama? Aweyi olenda tatidila lukwikilu lwaku? Yambula twabadika e mvutu za yuvu yayi.

 3. Aweyi masoladi batoma lunga-lungilanga e ngubu zau? Ekuma?

³ Kuna nz’ankulu, nkumbu miayingi masoladi bakalanga ye ngubu zavindwa nkand’a bulu. Masoladi mazi bakusanga muna ngubu zau muna toma lunga-lunga nkand’a bulu ye ndambu zankaka za sengwa kimana zalembi bakama e mbumbu. Vava soladi kamonanga vo ngubu andi mu fwasuka ina, wavanganga mawonso muna vangulula yo kimana kalenda yo sadila una ufwene muna vita ilanda. Aweyi e nona kiaki kinina ngwizani ye lukwikilu lwaku?

 4. Ekuma ofwete fimpilanga e ngubu ya lukwikilu lwaku? Aweyi olenda wo vangila?

⁴ Nze masoladi ma nz’ankulu, ntangwa zawonso ofwete fimpanga yo vangulula e ngubu ya lukwikilu lwaku kimana wakala wakubama muna nuana e vita. Yeto Akristu vita ya kimwanda tunuananga, e mbeni eto i vu kia mianda miambi. (Efe. 6:10-12) Kavena muntu akaka ko olenda vangulula e ngubu a lukwikilu lwaku. Aweyi olenda zayila vo wakubama wina muna zizidila e ntonta? Entete, lombanga lusadisu lwa Nzambi muna sambu. I bosi, ofwete sadilanga Diambu dia Nzambi kimana diasadisa wakibadikilanga wauna o Nzambi kekubadikilanga. (Ayib. 4:12) E Bibila kivovanga vo: “Bunda Yave e vuvu ye ntim’aku wawonso, kubundi vuvu muna umbakuzi wa ngeye kibeni ko.” (Nga. 3:5, 6) Muna diadi, ekuma olembi fimpulwila mambu mabwididi ke kolo ko ye nzengo wabakidi? Kasikil’owu, nga diambu dia kondwa kwa nzimbu wanuene diau? Nga wasungamena o nsilu a Yave wasonama muna Ayibere 13:5: “Kikuyambula nkutu ko, ngatu kubembola”? Nga nsilu wau wavana e vuvu kia sia vo Yave okusadisa? Avo i wau, kala ye ziku vo e ngubu ya lukwikilu lwaku yambote ina.

 5. Adieyi olenda solola avo otomene fimpa lukwikilu lwaku?

⁵ Avo otomene fimpa lukwikilu lwaku olenda sivika mana osolola. Olenda solola lutovoko okalanga lwau mu mambu mankaka, kansi ngeye kibeni kuzayanga lo ko. Kasikil’owu, nanga obakula vo lukwikilu lwaku lwayoya kala mu kuma kia ntokani zasaka, luvunu yo lukendalalu. Avo diambu diadi dibwididi, aweyi olenda tanina lukwikilu lwaku kimana lwalembi yoya emvimba?

 6. Nkia ntokani zina vo zambote kwandi?

⁶ E ntokani zankaka zambote kwandi. Kasikil’owu, diambote mu tokanenanga mambu tufwete vanga muna yangidika Yave yo Yesu. (1 Kor. 7:32) Avo tuvolele e sumu diampwena, diambote twatokanenanga e mpila tulenda vutulwisila e ngwizani eto yo Nzambi. (Nku. 38:18) Diambote mpe twatokanenanga e mpila tulenda yangidikila nkaz’eto ye una tulenda lungila-lungila esi nzo eto ye mpangi zeto muna nkutakani.—1 Kor. 7:33; 2 Kor. 11:28.

 7. Landila Ngana 29:25, ekuma ke tufwete mwenanga wonga wa wantu ko?

⁷ Kansi, e ntokani zasaka zilenda yoyesa lukwikilu lweto. Kasikil’owu, dilenda kala vo ntangwa zawonso tutokananga mu kuma kia madia ye mvuatu. (Mat. 6:31, 32) Muna sunda e ntokani zazi, nanga divava vo twakivana emvimba muna vava mavua mayingi. Ediadi dilenda kutufila nkutu mu yima e fu kia zola e nzimbu. Avo tuyambwidi vo ediadi diatubwila, o lukwikilu lweto muna Yave luyoya yo fwasa emvimba e ngwizani eto yo yandi. (Maku 4:19; 1 Tim. 6:10) Tulenda bakama mpe mu ntambu wankaka wa ntokani zasaka, i sia vo, tokana kwayingi mu vava tondakana kwa wantu. Vana fulu kia kala yo vumi wa Yave, tulenda mona wonga wa luvezo yovo lubangamu lwa wantu. Muna kuyitanina muna vonza kiaki, tufwete dodokelanga Yave katuvana lukwikilu yo unkabu tuvuidi o mfunu muna zizidila e ntonta zazi.—Tanga Ngana 29:25; Luka 17:5.

 8. Adieyi tufwete vanga vava tuwanga luvunu mu kuma kieto?

⁸ O Satana una vo i “se dia luvunu,” osadilanga awana bena muna wisa kiandi mu sayanesa luvunu mu kuma kia Yave ye mpangi zeto. (Yoa. 8:44) Muna bong’e nona, avengomoki besonekanga mambu maluvunu yo bendomona mambu mu kuma kia nkubik’a Yave muna Internete, muna televizau ye muna nzila zankaka z’amwangi a nsangu. O luvunu lwalu i dimosi muna ‘maswanga matiya’ ma Satana. (Efe. 6:16) Adieyi tufwete vanga kele vo muntu oyantikidi kutuvovesa mambu mama maluvunu? Ke tuntambi matu ko! Ekuma? Kadi tuna yo lukwikilu muna Yave ye tubundanga e vuvu kwa mpangi zeto. Dialudi, tuvanganga mawonso muna venga mokena ye avengomoki. Muna kuma kiaki, ke tuyambula ko vo muntu yovo konso lekwa ngatu e tima dia vava zaya mambu, diatufila mu filana yau e mpaka.

 9. O lukendalalu nkia mfwilu lulenda kututwasila?

⁹ Lukendalalu lulenda yoyesa lukwikilu lweto. Ke tulendi vezanga mpasi za yeto kibeni ko. Kieleka, dia uzowa mu vanga wo. Ezak’e ntangwa, tulenda kendalala. Kansi, ke tufwete yindulanga mpasi zeto ko ntangwa zawonso. Avo tuvangidi wo, tulenda vidisa e vuvu muna mambu mambote Yave kasila o nsilu. (Lus. 21:3, 4) O lukendalalu lulenda kutuyoyesa yo kutufila mu yambula sadila Yave. (Nga. 24:10) Kansi, ke tuyambula ko vo ediadi diatubwila.

10. Adieyi tulongokele muna nkanda wasonekwa kwa mpangi mosi ankento?

¹⁰ Tala una mpangi mosi ankento kuna Estados Unidos ketatidilanga lukwikilu lwandi ekolo kelunga-lunganga nkaz’andi una ye kimbevo kiangolo. Muna nkanda kasonekena ampangi kuna vula diasina, wavova vo: “Ezak’e ntangwa e zingu kieto ntantu ye lukendalalu kikututwasilanga, kansi e vuvu kieto kiatoma kumama. Ivutulanga kikilu matondo muna malongi mawonso Yave kekutuvananga kimana twakumika lukwikilu lweto yo kutukasakesa. Malongi ye lufiaulwisu lwalu tuvuidi kikilu o mfunu. Mekutusadisanga mu kwamanana sadila Yave yo zizidila mpasi zawonso Satana kekututwasilanga.” Muna mvovo mia mpangi ankento ndioyo, tulongokele vo tulenda kweto sunda lukendalalu. Mu nkia mpila? Badikilanga e mpasi zaku se ntonta za Satana. Zayanga wo vo Yave i Nto a lufiaulwisu. Yangalelanga o madia ma mwanda kekutuvananga.

11. Nkia yuvu tufwete kukiyuvula muna toma fimpa lukwikilu lweto?

¹¹ Nga muna ngubu aku ya lukwikilu vena ye fulu kina kifwete vangululwa? Muna ngonde ziviokele, nga walendele venga ntokani zasaka? Nga wazizididi e ntonta za winikina luvunu besayanesanga avengomoki ye fu kia filana yau e mpaka? Nga walendele zizidila o lukendalalu? Avo i wau, o lukwikilu lwaku lwakumama lwina. Kansi, tufwete kala twalungalala kadi Satana ovuidi nuaninua yankaka kalenda sadila muna kutunuanisa. Yambula twabadika kimosi muna nuaninua yayi.

12. O kala ye loko dia mavua, adieyi dilenda kutufila mu vanga?

¹² E Loko dia mavua dilenda kutufwisa e diya yo kutufila mu veza ngubu eto ya lukwikilu. Paulu wa ntumwa wavova vo: “Kavena soladi ko okuyivananga muna mambu ma kinkita kia zingu kimana kayangidika ndiona wansonekesa mu salu kia kisoladi.” (2 Tim. 2:4) Dialudi, masoladi ma Roma ke bayambulwanga ko vo basalanga e salu yankaka. Adieyi dilenda bwa kele vo soladi kalemvokele nkanikinu wau ko?

13. Ekuma soladi kafwete kuyivanina mu mambu ma kinkita ko?

¹³ Yindula e nona eki. Buka kia masoladi belongokanga e mpila ya sadila e nsosolo muna mene wawonso, kansi mosi kena vo ko. E soladi diadi wavuanda kwandi vana zandu dia mbanza, madia mandi ketekanga. Muna fuku, masoladi bayantikidi fimpa nuaninua yau yo toma sekesa nsosolo miau. Vo i ndiona wakivana muna teka madia, muna fuku okubikanga madia mana keteka mu lumbu kilanda. Kansi, muna mene-mene, atantu bayantikidi nuanisa e mbanza kuna kinsalukisa. Nkia soladi okala wakubama mu nuana e vita una ufwene yo yangidika e mfumu andi? Avo ngeye mpe u mosi muna masoladi mama, nkia soladi ovava vo kakala vana ndambu aku? Ndiona watoma kubama yovo ndiona wafwa e diya muna teka madia?

14. Wau vo tu masoladi ma Kristu, nkia diambu disundidi o mfunu kwa yeto?

¹⁴ Nze soladi diambote, ke tuvilakaning’e kani dieto diantete ko, i sia vo, vua dienga dia Mfumu zeto, Yave yo Kristu. Ediadi i diambu disundidi o mfunu ke mu konso lekwa ko eki tulenda vua omu nza ya Satana. Tuvanganga mawonso kimana twakala ye ntangwa ye ngolo tuvuidi o mfunu muna sadila Yave yo toma lunga-lunganga ngubu eto ya lukwikilu ye nuaninua yankaka ya kimwanda.

15. O Paulu nkia lulukisu katuvana? Ekuma?

¹⁵ Tufwete lungalalanga ntangwa zawonso. Ekuma? Paulu wa ntumwa walukisa vo “awana bazolele vuama” vengomoka “bevengomoka muna lukwikilu.” (1 Tim. 6:9, 10) O mvovo “vengomoka” usonganga vo tulenda kweto fwa e diya avo tukivene mu vava e lekwa ke tuvuidi o mfunu ko. Ediadi dilenda kutufila mu senzeka ntim’eto “muna zolela yayingi ya uzowa ye yampasi.” Vana fulu kia yambula vo e zolela yayi yakota muna ntima mieto, tufwete sungamenanga vo i nuaninua kesadilanga o Satana muna yoyesa lukwikilu lweto.

16. Landila lusansu lwasonama muna Maku 10:17-22, nkia yuvu tufwete toma badikanga?

¹⁶ Yindula vo nzimbu zayingi tuna zau mu sumbila mavua. Nga obenze vo diambu diambi tuvanga kele vo tusumbidi kaka e lekwa ina tuzolele yo lembi sumba e lekwa ina ke tuvuidi kweto mfunu ko? Ve! Kansi, toma badika e yuvu eyi: Kana nkutu vo tuna ye nzimbu zafwana mu sumba konso lekwa tuzolele, nga tukala ye ntangwa ye ngolo muna sadilanga e lekwa kiakina yo toma kio lunga-lunga? Nga ke tusakisa o zola mavua ko? Nga o zola muna mavua ke kukutufila ko mu kala nze toko dina diabembola mbok’a Yesu ya wokesa e salu kia Nzambi? (Tanga Maku 10:17-22.) Ekwe kiese tukala kiau avo tuvevuele e zingu yo sadila e ntangw’eto ye ngolo zeto muna vanga luzolo lwa Nzambi!

17. Nkia diambu ke tufwete vilakananga ko?

¹⁷ Ke tufwete vilakananga ko vo mu vita twina, tufwete kalanga twakubama mu nuana e vita konso lumbu. (Lus. 12:17) E mpangi zeto ke balendi kutunatina e ngubu ya lukwikilu lweto ko. Yeto kibeni tufwete vanganga mawonso kimana twakala ye lukwikilu lwakumama.

18. Masoladi kuna nz’ankulu, ekuma batoma simbininanga e ngubu zau?

¹⁸ Kuna nz’ankulu, e soladi watoma zitiswanga mu kuma kia kikesa kiandi muna vita. Kansi, nsoni kikilu diatwasanga kele vo soladi ovutukidi kuna nzo kondwa kwa ngubu andi. Tacitus wa nsoneki a lusansu wasoneka vo: “Dialuvezo kikilu diakalanga kele vo soladi osisidi ngubu andi kuna vita.” Kiaki i kuma masoladi batoma simbininanga e ngubu zau.

19. Aweyi tulenda tulenda simbinina e ngubu ya lukwikilu lweto?

¹⁹ Oyeto tusimbininanga e ngubu ya lukwikilu lweto muna lungananga muna tukutakanu yo zayisa nkumbu a Yave ye Kintinu kiandi kw’akaka. (Ayib. 10:23-25) Vana ntandu, lumbu yawonso tufwete tanganga e Diambu dia Nzambi yo samba kwa Yave kimana katusadisa twasadilanga malongi mandi muna mambu mawonso tuvanganga. (2 Tim. 3:16, 17) Muna diadi, ke vena nuaninua ko kesadila o Satana kisinga kututwasila e mpasi zakwele mvu. (Yes. 54:17) E “ngubu anene ya lukwikilu” lweto ikututanina. Tutelama nangwí kumosi ye mpangi zeto z’akala ye z’akento. Tusunda e vita tunuananga konso lumbu muna tatidila lukwikilu lweto. Edi disundidi o mfunu tukala kuna sambu dia Yesu ye alandi andi vava besunda e vita ina benuana yo Satana.—Lus. 17:14; 20:10.