‘Walungisilwa Muna Mavangu’

REKABE wakengelela vana zianel’andi yo tala kuna ndimb’a Yeriko vava mwini wavaikanga. E vu kia makesa ma Isaele kiakutakana vana ndimb’a Yeriko. Vava makesa ma Isaele bayantika zieta e mbanza, o ntoto wabundumukanga, o mazu ma mpungi mayantika mpe wakana.

Wau vo Rekabe kuna Yeriko kazingilanga, wazaya nzila zawonso za mbanza yayina, nzo ye mazandu, watoma mpe zaya wantu bazingilanga mo. Rekabe wamona wonga bakala wau esi Yeriko ekolo makesa ma Isaele bazietanga e mbanza. Ekolo mazu ma mpungi mawakananga muna nzila ye fulu ya ndonga muna mbanz’a Yeriko, Rekabe kakala yo wonga ko yovo dimbula e vuvu nze nkangu andi.

Rekabe wamona makesa ma Isaele vava bayantika zieta e mbanza muna lumbu kia nsambwadi. Wamona mpe nganga za Nzambi vana kati kwa makesa ma Isaele ekolo basikanga mpungi yo nata nkela avauka yasunzulanga Yave wa Nzambi au. Yindula Rekabe ekolo kasimbanga nsinga ambwaki wakangwa vana zianel’andi yakala mantalani ye ndimba mia Yeriko. Rekabe, wasungamena vo nsinga wauna i sinsu kia luvuluku lwandi kumosi ye nzo ya se diandi vava kiadi fwaswa mbanza Yeriko. Nga Rekabe nyekodi kakala? Kuna kwa Yave kakala nyekodi ko, kadi Nzambi wabadikila Rekabe vo nkwa lukwikilu lwasikila. Yambula twabadika lusansu lwa Rekabe yo zaya dina tulenda longoka muna mbandu andi.

Rekabe nkembi kakala. Ayingi muna awana bafimpanga oma ma Nkand’a Nzambi, batokananga kikilu muna mvovo mia sia vo Rekabe nkembi kakala. Kuna kwa yau, Rekabe kakala kembi ko, kansi muntu wazolanga tambula nzenza kakala. Kansi, o Nkand’a Nzambi utoma kiesesanga lusansu lwalu. (Yosua 2:1; Ayibere 11:31; Yakobo 2:25) Esi Kenani babadikilanga evangu dia Rekabe vo diambote kwandi. Kansi, Rekabe wazaya wo vo evangu diandi diambi, kadi wakala ye ntona kavewa kwa Nzambi za swaswanesa o wete yo bi. (Roma 2:14, 15) Rekabe nanga nsoni kamonanga mu kuma kia mpila zingu kiandi. Nze akembi ayingi o unu, Rekabe wayindulanga vo kakala diaka ye mpila yakaka ko ya dikila mase ye mpangi zandi.

Ka lukatikisu ko vo, Rekabe zingu kiambote kavavanga. E nsi andi yazala ye mavangu ma nsoki, zumba yo wantu balekanga ye yitu yau ye bulu. (Fuka 18:3, 6, 21-24) Mavangu mama mawonso mambi mawokelanga mu kuma kia nsambila zau. Batanga zumba muna tempelo zau, basambilanga nzambi za nkuya nze Bale yo Moleke yo yoka wan’au muna kubatambika se kimenga.

Yave wamonanga mawonso mavangamanga kuna Kenani. Mu kuma kia mavangu mau ­mambi, Yave wavova vo: ‘E nsi i funzukidi mo, i dianu itumbila yo mu kuma kia bi wandi, e nsi iluk’atungi andi.’ (Fuka 18:25) O Yave nkia tumbu kavana kwa wantu awaya? Nzambi wasia nsilu kwa nkangu Isaele vo: “O Yave wa Nzambi aku ovaikisa zula yayina oko wina fiakete fiakete.” (Nsiku 7:22) Vitila mvu miayingi, Yave wasia nsilu vo e kanda dia Abarayama divwa e nsi yayina. ‘Nzambi kalendi vuna ko.’—Tito 1:2; Etuku 12:7.

Yave wabaka mpe nzengo vo wadi fwasa emvimba e buka yakaka ya nsi yayina. (Nsiku 7:1, 2) Wau vo Nzambi i “Mfundisi a nza yawonso,” wazaya mambu mambi makala muna ntima mia wantu awaya. (Etuku 18:25; 1 Tusansu 28:9) Aweyi Rekabe kamona wau kazingilanga muna mbanza yayina yatumbwa kwa Nzambi? Tulenda zaya una kamona muna nsangu kawá mu kuma kia nkangu a Isaele. Rekabe wazaya wo vo Nzambi a Isaele wafila nkangu andi yo kubavuluza vana moko ma makesa ma Engipito. Owau, nkangu a Isaele bakubama muna kutumuna mbanz’a Yeriko. Kana una vo i wau, esi Yeriko bakwamanana muna mavangu mau mambi. I dianu Nkand’a Nzambi uyikilanga esi Kenani vo “akolami.”—Ayibere 11:31.

Rekabe waswaswana kakala yo nkangu a nsi andi. Vioka mvu miayingi, Rekabe wayindulanga e nsangu kawá mu kuma kia nkangu a Isaele yo Yave wa Nzambi au. Yave waswaswana kikilu kakala ye nzambi za esi Kenani. Vana fulu kia bangika nkangu andi yo lembi kubavwa mfunu, Yave wanwaninanga nkangu andi yo kubavana zitu. Vana fulu kia badikila akento nze má kia kondwa mfunu ye kialungisila kaka nsatu za nitu, Nzambi wabavwanga o mfunu. Rekabe wakendalala kikilu mu kuma kia nkangu a Yeriko vava kazaya vo Aneyisaele balweke kun’esimu dia Yodani, bakubama mu kutumuna mbanza yayina. Nga Yave wasungamena Rekabe ye vangu diandi diambote?

O unu, wantu ayingi bafwanana yo Rekabe. Ke bemonanga kiese ko ngatu zitu mu kuma kia mpila zingu kiambi benatanga, bekuyibadikilanga vo ka bena mfunu ko. E nona kia Rekabe kisonganga vo Yave omonanga mavangu meto. Kana nkutu tuyibadikidi vo ke tuna mfunu ko, Nzambi “kavavukidi konso muntu vava twina ko.” (Mavangu 17:27) Wafinama wantu ye ovananga e vuvu kw’awana bekwikilanga muna yandi. Nga Rekabe wakwikilanga muna Yave?

Una Aneyisaele ke bazietele mbanz’a Yeriko ko, alangi wole badodela e kielo kia Rekabe. Bayindulanga vo ke bemonwa kwa muntu ko, kansi ndonga muna mbanza yayina bayingilanga mu baka konso nlangi wa Isaele. Vava Rekabe kabamona, wabakula vana vau vo alangi bakala. Rekabe nkumbu miayingi katambulanga akala ana batanga yandi zumba, kansi alangi awaya fulu kia leka kaka bavavanga.

Alangi awaya, esi Isaele bakala. Yosua wa mfumu a makesa ma Isaele, wabatuma mu kwenda langa e mbanz’a Yeriko. Yeriko i mbanza antete yadi kutumunwa kwa nkangu a Isaele, nanga i mbanza mpe yasunda e mpasi muna kutumuna. Yosua wavava zaya e mpasi badi wanana zau muna kutumuna e mbanza yayina. E kiaki i kuma alangi bayendela kuna nzo a Rekabe. Bazaya wo vo muna nzo a nkembi, o wantu ke badi bakula ko vo yau nzenza bakala. Alangi, nanga bayenda kuna nzo yayina ye kani dia zaya mambu makaka mamfunu.

Nkand’a Nzambi uvovanga vo Rekabe ‘watambula anati a nsangu.’ (Yakobo 2:25) Rekabe, watambula alangi muna nzo andi kana una vo wakala yo lukatikisu mu kuma kiau. Nanga wakala y’ekani dia zaya mayingi mu kuma kia Yave wa Nzambi au.

Vana vau, ntinu a Yeriko watwika wantu kuna nzo a Rekabe. E nsangu zamwangana vo alangi a Isaele bakala kuna nzo a Rekabe. O Rekabe adieyi kavanga? Kele vo kasweka nzenza zazina, nga kadi sia moyo andi mu vonza ko? Nga nkangu a Yeriko ke wadi kumvonda ko kumosi ye nzo es’andi mu kuma kia sweka alangi? Kuna diak’esambu, Rekabe kakala yo lukatikisu ko vo wantu awaya esi Isaele bakala. Owau, wakala ye lau diasonga kana vo wakwikilanga muna Yave.

Kana una vo Rekabe ntangwa akete kaka kakala yau, wabaka nzengo zambote. Wabasweka kuna nsi a ntete mia nsinga mia lino miakala kuna nludi a nzo andi. I bosi, wavovesa anati a nsangu za ntinu vo: ‘O wantu bezidi oku ngina, kizeye ko ko kuna batukidi, vava kiabukama e tombe, i bavaikidi, una kielo kia mbanza ke kiazikilu ko, ovo nubalende nulenda kubabaka.’ (Yosua 2:4, 5) Yindula Rekabe ekolo katungununanga o tose twa selo ya ntinu. Nga wakala yo wonga wabakama?

E ndekwa zandi zatwasa nluta. E selo ya ntinu balanda alangi muna nzil’a Yodani yakuna masau. (Yosua 2:7) Rekabe wamona vo wavevoka kikilu. Muna sadila ndekwa zambote, Rekabe wafila avondi awaya ke bakala yo nswa wazaya ludi ko mu nzila yakaka yo vuluza mioyo mia selo ya Yave.

Rekabe, wayenda mu nswalu kuna nludi andi yo zayisa alangi dina kavanga. Wavovesa mpe alangi vo nkangu andi wonga bakala wau yo dimbula e vuvu mu kuma kia nkangu a Isaele. E mvovo miandi miasivikisa kikilu alangi. Esi Kenani wonga bamonanga wa nkum’a Yave wa Nzambi a Isaele. Wabavovesa vo: “O Yave wa Nzambi eno, yandi i Nzambi mun’ezulu kuna ntandu yo vana ntoto kunansi.” (Yosua 2:11) Mana kawá mu kuma kia Yave masimba ntim’andi yo bunda vuvu kwa Yave wa Nzambi a Isaele.

O Rekabe kakatikisa ko vo Yave onwanina nkangu andi. Muna kuma kiaki, wabadodokela bamfwila e nkenda yo kumvuluza kumosi ye nzo es’andi. Alangi batambulwila yo kunzaisa vo kalunda e mbumba yayi yo kanga nsinga ambwaki vana zianela andi kimana makesa ma Isaele bansungamena yo kuntanina kumosi ye nzo es’andi.—Yosua 2:12-14, 18.

Tulenda longoka mayingi mu kuma kia lukwikilu lwa Rekabe. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O lukwikilu lutukanga muna wá.” (Roma 10:17) E nsangu zakieleka zina Rekabe kawá mu kuma kia nkuma yo unsongi wa Yave wa Nzambi, zamfila mu kwikila yo bunda vuvu muna Yave. O unu, o zayi weto mu kuma kia Yave usundidi zayi kakala wau Rekabe. Nga mana tulongokanga muna Nkand’a Nzambi mekutufilanga mu zaya Yave yo kumbunda vuvu?

Rekabe wakulumuna alangi vana zianela muna nsinga, alangi balemvokela luludiku lwandi yo tinina kuna miongo. Kuna node ya Yeriko, kwakala ye miongo ye nduka miayingi mina alangi badi swekamena yavana badi vutuka yo zayisa nsangu za mana bawá.

Nkangu a Yeriko bazala yo wonga vava bawá vo Yave wavambula maza ma Nkoko a Yodani mu mpil’esivi yo yambula vo nkangu a Isaele waviokela vana ntoto ayuma. (Yosua 3:14-17) Kansi, e nsangu zazi zakumika lukwikilu lwa Rekabe muna Yave.

Kuna kwalanda, Aneyisaele bayantika zieta mbanz’a Yeriko mu lumbu sambanu, nkumbu mosi konso lumbu. Kansi, e lumbu kia nsambwadi kiaswaswana kiakala. Vava kuma kwakia, makesa ma Isaele bazieta mbanz’a Yeriko nkumbu nsambwadi. (Yosua 6:15) Ekuma Aneyisaele bazietelanga?

Muna nzieta ya nsambwadi, baningama yo yambula sika mpungi. Vakedi kikilu pi-i. Esi mbanza bazala yo wonga. I bosi, muna luludiku lwa Yosua, makesa ma Isaele bakaza mu nkumbu antete. Nga ayingidi a mbanz’a Yeriko babadikila mazu mama vo diambu dia kondwa mfunu? Avo i wau, vuna bakivunanga. E yaka yampwena ya mbanza yayantika nikuka vana bakala. I bosi, yayantika vasuka yo babama vana ntoto. Vava mbundukutu a ntoto yayantika kuluka, bamona vo ndambu mosi ya yaka ke yabwa ko, i nzo a Rekabe wa nkwa kwikizi. Yindula e kiese kamona mu zaya vo Yave wantanina kumosi ye nzo es’andi!a—Yosua 6:10, 16, 20, 21.

Nkangu a Isaele bazitisanga mpe Rekabe mu kuma kia lukwikilu lwandi. Vava bamona vo nzo ya Rekabe ke yabwa ko, babakula vo Yave wakala yo nkento ndiona. Yandi ye nzo es’andi bavuluka muna lufwasu lwa mbanza yayina. Vava vita yafokoka, Rekabe wayantika zinga kumosi yo nkangu a Isaele. Kuna kwalanda, wakituka se mosi muna nkangu a Yuda. I bosi, wakazala yo Salemone. O Boaze wa mwan’au wakituka nkwa kwikizi. Boaze wakazala yo Rutu wa mwisi Moabe.b (Rutu 4:13, 22) Davidi wa Ntinu yo Yesu Kristu muna luvila lwa kanda diadi bawutukila.— Yosua 6:22-25; Matai 1:5, 6, 16.

O lusansu lwa Rekabe lusonganga vo ke vena mosi ko muna yeto okondelo mfunu kwa Yave. Yave okutumonanga, ozeye ntima mieto ye omonanga kiese vava tusonganga lukwikilu nze ­Rekabe. Lukwikilu lwa Rekabe lwamfila mu vanga diambu. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Muna mavangu kalungisilwa.” (Yakobo 2:25) Nga ke diangangu ko mu tanginina lukwikilu lwandi?