‘Wakangala yo Nzambi Aludi’

OA waziola nima andi yo nana nitu muna katula mabibi. Yindula vo Noa wavwanda vana nti ekolo kevundanga fiakete yo tungununa e nzaza ampwena ina katunganga. Wawanga e nsudi a dimbu yo mazu ma salanganu ya zengela mabaya. Tuka vana kavwandila, Noa wamonanga wan’andi bafuntukanga mu salu kia vala nti. Tuka mvu miayingi, wan’andi ye akazi au kumosi yo nkaz’andi anzolwa bayivananga mu salu kiaki. Kana una vo e salu kiatoma nungunukanga, salu kiayingi mpe kiasala muna fokola.

Wantu muna zunga bababadikilanga vo mazowa. Ekolo Noa yo wan’andi batunganga nzaza, wantu basevanga vava bawanga vo vekwiza kizalu kidimuna ntoto wawonso. Vava Noa kabalukisanga mu kuma kia vonza kiakina, wantu bamonanga vo dialuvunu yovo dia kizowa. O wantu awaya ke babakulanga ko e kuma Noa y’esi nzo andi bafwasilanga ntangw’au muna salu kina babadikilanga vo kiakondwa mfunu. Kansi, o Yave wa Nzambi a Noa kambadikilanga ko vo zowa.

Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Noa wakangala yo Nzambi.” (Etuku 6:9) Aweyi disongele? Ka disongele ko vo Nzambi wakangala ova ntoto yovo Noa wayenda kun’ezulu. Kansi, wau vo Noa walemvokelanga Nzambi yo toma kunzola, diakala nze yandi yo Yave bakangalanga entwadi nze akundi. Vioka mvu miayingi Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Muna lukwikilu [lwandi] Noa, i kayelesel’e nza.’ (Ayibere 11:7) Aweyi Noa katumbila nza muna lukwikilu lwandi? Adieyi tulenda longoka muna lukwikilu lwandi?

Noa wazingila muna nza yawokelanga e mbi. E nza yambi yakala tuka muna lumbu ya Kanoke wa nkulu andi wa nkwa ziku ona wakangala yo Nzambi. Kanoke wasakula e lumbu kia lufundisu lwa wantu ambi ova nza. Muna lumbu ya Noa, e mbi yawokelanga. Kieleka, e nza yafwasakana vana ndose a Yave kadi yazala ye nsoki. (Etuku 5:22; 6:11; Yuda 14, 15) Adieyi diawokesa e mbi?

Sumbula kiabwa vana vena mbasi za Nzambi kun’ezulu. Mosi muna mbasi wakolamena Yave yo kituka se Nkadi Ampemba wa Satana vava kakumba Nzambi yo vukumuna Adami yo Eva bakolamena Nzambi. Muna lumbu ya Noa, mbasi zakaka bayikama Satana yo kolamena Yave. Bayambula salu kabavan’o Nzambi kun’ezulu, bakulumuka ova ntoto yo vwata nitu za wantu yo sompa miote mi’akento. E mbasi zazi akwa lulendo y’eloko bakala, bavukumunanga wantu muna mavangu mambi.—Etuku 3:1-5; 6:1, 2; Yuda 6, 7.

Vana ntandu, e mbasi zazi ye akento awaya bawuta makesa ma wana bakala ye ngolo zayingi. O Nkand’a Nzambi okubayikilanga vo ­Anefili i sia vo, “Andangula” ana bawandanga akaka. Mu kuma kia nsoki a mindangula miami, o umpumbulu wawokela va nza. Muna kuma kiaki, o Mvangi wamona vo “o bi wa muntu se wingi ova nza, ye konso mona-mona kia ngindu za ntima kibi kaka, e lumbu yawonso.” Ozevo, Yave wabaka nzengo zafwasa wantu ambi vava vadi vioka mvu 120.—Etuku 6:3-5.

Yindula mpasi za sansa o wana mu nza ya mpila yayina. Kansi, Noa wavanga wo. Wasolola nkento ambote. Vava kalungisa mvu 500, nkaz’andi wawuta wana tatu, Seme, Kami ye Yafete.a Mase mama, bavanganga mawonso muna tanina wan’au muna umpumbulu wabazunganga. Wau vo wana matoko bekalanga ye fu kia sivika “makesa” ye “akwa tunda,” nanga wan’akete basivikanga Anefili. Kana una vo Noa yo nkaz’andi ke badi lenda tanina wan’au ko mu lembi mona mavangu mambi mawonso ma makesa mama, kansi babalonganga e ludi kia Yave wa Nzambi ona omenganga o bi wawonso. Bakala ye mbebe yasadisa wan’au kimana bazaya vo Yave omonanga ntantu mu kuma kia umpumbulu yo ukolami wakala va nza.—Etuku 6:6.

Mase o unu balenda bakula dina diatokanesanga Noa yo nkaz’andi. Nze muna lumbu ya Noa, e nza ya tandu kieto mpe yazala yo umpumbulu ye nsoki. Kana nkutu nsaka zisokwanga mu kuma kia wan’akete zazala ye mavangu ma nsoki. Mase ma ngangu bevanganga mawonso muna lukisa wan’au yo kubalonga mu kuma kia Yave wa Nzambi a luvuvamu, ona ofokola mavangu mawonso ma nsoki. (Nkunga 11:5; 37:10, 11) O wana balenda longoka oma ma nsongi kana nkutu mu nza yayi yambi. O Noa yo nkaz’andi bamona e ziku kia diambu diadi. O wan’au bakola yo kituka se wantu ambote, basompana ye akento bakala ye luzolo lwa sia salu kia Yave wa Nzambi aludi va fulu kiantete muna zingu kiau.

Lumbu kimosi, zingu kia Noa kiasoba. Yave wazayisa ekani diandi kwa selo kiandi kianzolwa vo ofwasa e nza yayina. Nzambi wakanikina Noa vo: “Wiyivangila nzaz’a ngofa.”—Etuku 6:14.

E nzaza yayina ke yakala nze kumbi dia maza ko tumonanga o unu. Ke yakala yazietomoka ko ngatu kala ye salanganu ikalanga muna kumbi dia maza dia unu nze ntembo, nkafi (leme), ntu a nzaza, kansi yakala kaka nze nkela yampwena. Yave wazayisa Noa e mpila kadi vangila e nzaza yo kunkanikina vo kafwete yo lenga dimbu mu kati yo ku mbazi. I bosi wanzayisa e kuma: “Omono ntwasa kizalu kia maza ova nza . . . e ma yawonso in’ova nza fwa ifwa.” Kansi, Yave wakanikina Noa vo: “Okota yaku muna nzaza, onge yo wan’aku yo nkaz’aku y’akazi a wan’aku.” Nzambi wazayisa mpe Noa kakotesa bulu ya mpila yawonso muna nzaza. Awana kaka bakala muna nzaza i badi vuluka.—Etuku 6:17-20.

Noa salu kiampasi ye kiampwena katambula. Kadi, diavavanga vo e nzaza yakala yanene—tezo kia meta 133 muna lambuka, meta 22 muna vula ye meta 13 muna lá. E nzaza yayina yasunda a makumbi ma maza ma unu o nene. Nga Noa wavenga luludiku lwa Nzambi yo tunga e nzaza mu mpila ina ke yadi kuntwasila mpasi zayingi ko? O Nkand’a Nzambi ukutuvovesanga vo: “I una kavanga Noa; mun’owu wawonso kankanikin’o Nzambi, i una kavanga.”—Etuku 6:22.

E salu kiaki kiasalwa mu tezo kia mvu 40 yovo 50. Diavavanga vo kazenga nti, nata mio, vala mabaya yo yikakesa mo. E nzaza yakala nze nzo ya banga (andares) tatu, masuku ye mwelo vana konko. Yakala ye zianela kuna ntandu ye nludi walengwa dimbu kimana maza malembi kota muna nzaza.—Etuku 6:14-16.

Ekolo e mvu miaviokanga e salu kia nzaza kiayantika o moneka, Noa wayangalelanga lusadisu lwa esi nzo andi! Kansi, vakala ye salu kiakaka kiasunda e mpasi za tunga e nzaza. Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga vo Noa “nteleki a ndungidi” kakala. (2 Petelo 2:5) Noa walukisa e yimpumbulu ya tandu kiakina mu kuma kia lufwasu lwadi kwiza. Adieyi bavanga o wantu awaya? Vioka mvu miayingi, Yesu wasasila vo wantu awaya ‘ke bavanga diambu ko.’ Bayivananga muna salu yau ya lumbu ke lumbu nze dia, nua, kazala yo lembi sia sungididi muna lulukisu lwa Noa. (Matai 24:37-39) Ka lukatikisu ko vo, ayingi bavezanga Noa ye esi nzo andi, nanga akaka nkutu bamvumisanga yo kumbangika.

Kansi, Noa y’esi nzo andi ke bayambula salu kiau ko. Bakwamanana tunga nzaza kana una vo wantu babadikilanga salu kiaki vo kiakondwa mfunu. Esi nzo z’Akristu o unu balenda longoka mayingi muna lukwikilu lwa Noa y’esi nzo andi. Vana ntandu, tuzingilanga mu “lumbu yambaninu” ya nza yayi. (2 Timoteo 3:1) Yesu wavova vo tandu kieto kiadi kala nze tandu kina Noa katungila nzaza. Ekolo wantu a nza bevezanga nsangu za Kintinu kia Nzambi, tianguna yovo bangika, Akristu bafwete sungamenanga Noa. Akristu, ke yau ko i wantu antete bebangikwanga.

Vioka mvu miayingi nzaza ya fokoka o tungwa. Ekolo Noa kalwaka mu tezo kia mvu 600, wafwila azolwa andi. O s’andi Lameke wafwa.b Vioka mvu tanu, Metuselake wa nkaka a Noa wafwa muna kimbuta kia mvu 969. (Etuku 5:27) Metuselake yo Lameke mu tandu kimosi bazingila yo Adami.

Muna mvu wauna, Yave wa Nzambi wakanikina Noa vo: “Kota muna nzaza, ongeye ye nzo aku yawonso.” Nzambi wakanikina mpe Noa kakotesa bulu ya mpila mu mpila muna nzaza, kabonga nsambwadi nsambwadi muna mbizi zavelela ezi zafwana tambikwa se kimenga ye zole zole muna mbizi zalembi velela.—Etuku 7:1-3

Noa y’esi nzo andi ke bavilakana lumbu kiakina ko. Tuka kuna mfinda, bulu ya mpila mu mpila nze nuni, bulu ya futa ye bulu iyatatanga yayizanga yo kota muna nzaza. Ke diavavanga ko vo Noa kakutikisa e bulu yayina yawonso ya futa ye kubaleba bakota muna nzaza. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: ‘Bakotele nwole nwole kwa Noa muna nzaza.’—Etuku 7:9.

Akaka mindembi kwikila bekatikisanga yo vova vo: ‘Aweyi diadi vangamena e diambu diadi? Aweyi e bulu yayi yawonso badi zingila kumosi kuna luvuvamu?’ Badika ediadi: Nga diampasi kwa Nsemi a nza mu yala e bulu kavanga diakala bulu ya futa yovo ya vata? Sungamena vo Yave wa Nzambi wavambula maza ma Mbu Ambwaki yo ningamesa e ntangwa. Nga Nzambi kadi lungisa ko mawonso kayika muna lusansu lwa Noa? Dialudi, walungisa mo.

Kieleka vo Nzambi wadi sola mpila yakaka muna vuluza bulu. Kansi, wasola mpila ina ikutusungamesanga e mbebe ina Nzambi kavana kwa wantu kuna lubantiku, i sia vo yala má yawonso yamoyo ina ova ntoto. (Etuku 1:28) O unu, mase mayingi besadilanga lusansu lwa Noa muna longa wan’au vo Yave ovwanga wantu ye bulu kavanga o mfunu.

Yave wavovesa Noa vo vioka lumbu nsambwadi wadi twasa kizalu. Ka lukatikisu ko vo mu lumbu yayina, Noa y’esi nzo andi bakala ye salu kiayingi. Yindula salu kia kotesa bulu yawonso muna nzaza, kubikila e bulu fulu ya dila, nata lekwa yawonso ye kotesa esi nzo muna kati. Yindula Noa yo nkaz’andi, Seme, Kami, Yafete ye akazi au ekolo bakivananga mu salu kia kubika nzaza yo kitula yo se fulu kiambote muna zingila.

Adieyi tuvova mu kuma kia wantu akaka? Kana una vo bamonanga ziku kiasonganga vo Nzambi wasambulanga Noa ye ngolo kavanganga, kansi ‘ke bavanga diambu ko.’ Bamonanga e bulu ekolo yakotanga muna nzaza. Kansi, e kadilu kiau ka kifwete kutusivikisa ko. O unu mpe, wantu ke bevanganga diambu ko mu kuma kia ziku kisonganga vo tuzingilanga mu lumbu yambaninu ya tandu kiaki. Nze una Petelo wa ntumwa kasakula, vena ye avezi ana bevezanga awana belemvokelanga lulukisu lwa Nzambi. (2 Petelo 3:3-6) Diau adimosi mpe, wantu baveza Noa y’esi nzo andi.

Nkia ntangwa luvezo lwafokoka? Lusansu luyikanga vo vava Noa kakotesa esi nzo andi ye bulu muna nzaza, ‘Yave ozikidi kielo kuna nim’andi.’ Avo avezi vana ndambu bakala yo mona vava Nzambi kakanga e kielo nanga bayambula o veza. Avo ke wau ko, e mvula vava yayantika noka ka lukatikisu ko vo, babutama. Nze una Yave kavova, e mvula yakwamanana noka yavana nza yawonso yadimuka.—Etuku 7:16-21.

Nga Yave wayangalela o lufwa lwa yimpumbulu yayina? Ve kikilu. (Yezekele 33:11) Kansi, wabavana elau dia soba mavangu mau mambi yo vanga edi diambote. Nga badi wo lenda vanga? E mpila zingu kia Noa kiavana e mvutu muna kiuvu kiaki. Muna kangala yo Yave, lemvokela Nzambi muna mawonso Noa wasonga vo wantu awaya bakala y’elau dia vuluka. Muna mpila yayi o Noa watumba e nza yambi ya tandu kiandi. O lukwikilu lwandi lwavuluza moyo andi y’esi nzo andi. Avo otanginini lukwikilu lwa Noa, olenda vuluza moyo aku y’awana ozolanga. Nze Noa, olenda kangala yo Yave wa Nzambi nze nkundi aku. Kikundi kiaki kilenda zinga yakwele mvu.