“Tala, o Nkosi W’ekanda dia Yuda”

1-3. Nkia vonza kialwakila Yesu? Aweyi kavanga?

NDONGA wantu ye makesa, bezidi mu baka Yesu. Batwese nsosolo ye nwaninwa yau. Wau vo ekani diau diambi, mu fuku bakulumuka muna nzil’a Yerusaleme yo sauka Ndimb’a Kiderone yakuna Mongo a Olive. Kana una vo miezi miakala muna fuku wauna, banete mini ye nkengwa. Nga kuma kia tombe banatina e mini? Nga bayindula vo o muntu ona bazolele baka olenda swekama muna tombe? Ekuma banatina e mini ke kizayakene ko. Kansi, awana bayindula vo Yesu olenda zakama yo wonga, ke batoma kunzaya ko.

² Yesu wazaya wo vo e vonza kifinamene. Kansi, katinini ko, ovingidi kaka. E ndonga yifinamene, o Yuda wa nkundi andi i kubasonganga e nzila. Kondwa nsoni, o Yuda oyekwele Yesu wa mfumu andi muna kunkayisa ye mfiba ya kivunina. Kana una vo i wau, Yesu wavuvama yo telama vana ndose a ndonga. Ubayuvwidi, “Nani nuvava?” Bamvutwidi vo: ‘Yesu wa Nazarete.’

³ Wantu ayingi balenda zakama ye wonga mu mona ndonga yayi yayiza ye nwaninwa ye nsosolo. Nanga i wau mpe bayindulanga vo ukevanga ona bayiza baka. Kansi, vana fulu kia zakama, tina yovo vakula nkalu mu kubavuna, o Yesu ubavovese vo: “Mono oyu.” E ndonga yasivika kikilu unkabu wandi. Bavutukidi lunima-nima babwidi ova ntoto.—Yoane 18:1-6; Matai 26:45-50; Maku 14:41-46.

4-6. (a) O Mwan’a Nzambi nani ketezaniswanga? Ekuma? (b) O Yesu nkia mpila tatu kasongela unkabu?

⁴ O Yesu aweyi kakadila wavuvama vana vena ndonga yayi? E mvutu mu mvovo mosi kaka zina: Unkabu. Unkabu i diambu dilutidi o mfunu divavwanga kwa konso mfidi. Ke vena muntu ko ofwanane yo Yesu muna songa unkabu. Muna kapu kivitidi tulongokele una Yesu kasongela lusakalalu ye lulembamu. Ikuma keyikilwanga vo “Mwan’ememe.” (Yoane 1:29) Kansi, muna kuma kia unkabu, o Yesu zina diakaka keyikilwanga. Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia Mwan’a Nzambi vo: “Tala, o Nkosi w’ekanda dia Yuda.”—Lusengomono 5:5.

⁵ E nkosi, sinsu kia unkabu. Nga watelama kala vana vena nkosi? Nanga mu mpaka yatoma tungwa kakala. Kana una vo i wau, wonga wamona. Kieleka, e ndose a bulu kiaki kiampwena ye nkuma kilenda kufila mu yindula vo e nkosi kalendi mona wonga wa konso má ko. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo, “o nkosi, ngang’angolo muna mbizi, keviluka muna konso má ko.” (Ngana 30:30) O unkabu wa Yesu wafwanana ye wa nkosi.

⁶ Yambula twabadika mpila tatu zina o Yesu kasongela o unkabu nze nkosi: muna tatidil’e ludi, yo unsongi yo zizidil’e kitantu. Tumona mpe vo, yeto awonso, kana una vo tualembi lunga, tulenda tanginina Yesu muna songa unkabu.

7-9. (a) Adieyi dia vangama vava Yesu kakala ye kimbuta kia mvu 12? Kele vo ngeye adieyi wadi mwena wonga? (b) O Yesu aweyi kasongela unkabu mu mokena y’alongi muna tempelo?

⁷ Muna nza yayi yiyalwanga kwa Satana, “w’ese dia luvunu,” ezak’e ntangwa unkabu divavanga mu sikila muna ludi. (Yoane 8:44; 14:30) O Yesu wasimbinina e ludi tuka muna kileke kiandi. Vava kakala ye kimbuta kia mvu 12, kuna mfoko a nkinzi a Nduta, Yesu wasala kuna Yerusalame. Mase mandi ke bazaya wo ko. Yosefe yo Maria bavava Yesu mu lumbu tatu. I bosi, bansolola muna tempelo. Nkia salu kasalanga mo? “Ovwende vana ven’alongi, kekubawanga, yo yuvula ngyuvu.” (Luka 2:41-50) Yindula mambu bamokenanga.

⁸ Asoneki a lusansu bevovanga vo, kuna mfoko a nkinzi, mfumu zakaka za dibundu bavwandanga vana yanzala kia tempelo mu longa nkangu. Wantu bavwandanga mu kubawa yo kubayuvula yuvu. Alongi awaya akwa ngangu zayingi. Bakala yo zayi wafwana wa Nsiku mia Mose ye ulolo wa nsiku miakaka ye ulolo wa tusansu tw’akulu au. Aweyi wadi mona kele vo ovwende vana bena? Nga wonga wadi mona? Dialudi. Aweyi tuvova kele vo u kindende kia mvu 12? Aleke akaka akwa unkuta. (Yeremiya 1:6) Akaka ke bezolanga mokena ye alongi au ko kuna sikola; wonga wa yuvulwa, tumwa e salu ye tumbwa bemonanga.

⁹ Kansi, tala Yesu ovwende vana vena wantu awaya batoma longwa, kondwa wonga, mu kubayuvula kena e yuvu yo vana e mvutu ye ndekwa zawonso. Mayingi kavova, kadi o lusansu lusonganga vo: “Awonso banwidi, basivikidi muna zayi wandi ye mvutu zandi.” (Luka 2:47) O Nkand’a Nzambi ke ukutuzayisanga ko mana kavova muna lumbu kiakina. Kansi, tulenda kala ye ziku vo ka tanginina luvunu lw’alongi a mabundu ko lwasayana muna lumbu yayina. (1 Petelo 2:22) Wasimbinina e ludi kia Diambu dia Nzambi, muna kuma kiaki, awana banwa basivika mu mona kindende kia mvu 12 kivovanga yo unkabu yo zayi wa mpila yayi.

10. Aleke Akristu aweyi betangininanga o unkabu wa Yesu?

¹⁰ O unu, ulolo wa aleke Akristu belandanga mbandu a Yesu. Kieleka, ke wantu alunga ko nze una kakala o Yesu. Kansi, nze Yesu, ke bevingilanga ntel’a kimbuta ko muna tatidil’e ludi. Kuna sikola yovo mu fulu ina bekalanga, beyuvulanga yuvu ye ndekwa zawonso, bewunikinanga wantu yo kubasamunwina e ludi kuna zitu wawonso. (1 Petelo 3:15) Aleke awaya besadisanga akundi au a sikola, ye alongi ye mfinangani zau mu kituka alandi a Kristu. Elo, o Yave otoma yangalelanga unkabu besonganga. Muna Nkand’a Nzambi beyikilwanga vo kime, akwa lukasakeso, akwa luyangalalu ye ndonga bena.—Nkunga 110:3.

11, 12. Muna kimbuta kiandi, Yesu aweyi kasongela unkabu mu tatidila e ludi?

¹¹ Muna kimbuta kiandi, Yesu ntangwa zayingi kasonganga unkabu mu tatidil’e ludi. Elo, e salu kiandi kia umbangi kiatwasa kitantu ye mpasi zivumisanga wantu ayingi. Kana una vo kakala nze mbasi ambuta ko muna kolo kiakina, kansi wakala nze muntu a nitu yo menga. O Yesu wasiamanena Satana una vo i ntantu olutidi o nkuma vana vena atantu awonso a Yave. O Yesu kayambula ko vo Satana yo umpukumuni wandi kabendomona ungunza wavumunwinwa. O Yesu wafokola mu vova yo unkabu wawonso vo: “Katuka, e Satana.”—Matai 4:2-11.

¹² O Yesu wasonga e mbandu muna salu kiandi kia umbangi, yo unkabu wawonso, watatidila e Diambu dia S’andi vana vena awana bavava dio bendomona. Nze una uvangamanga o unu, muna tandu kiakina o luvunu lwa mabundu lwasayana. Yesu wavovesa mfumu za mabundu a lumbu yandi vo: “Nubololwela diambu dia Nzambi muna lusansu lueno nwasansa.” (Maku 7:13) Mfumu za mabundu awaya bazitiswanga kwa nkangu, kansi o Yesu yo unkabu wawonso wabayikila vo afidi ampofo ye akwa kuvunina.a (Matai 23:13, 16) Aweyi tulenda tanginina unkabu wa Yesu?

13. Muna tanginina Yesu adieyi tufwete sungamenanga? Nki’elau tuna diau?

¹³ Kieleka, tuzeye wo vo ke tuna nze Yesu ko, ona ozeye oma mena muna ntim’a muntu, una ye wisa kia fundisa wantu. Kansi, tulenda tanginina unkabu wandi muna tatidila e ludi. Muna bonga e nona, muna katula wantu a nza yayi mu tombe kia mwanda, besiwanga kwa Satana, tufwete senzekanga luvunu lulonganga esi mabundu mu kuma kia Nzambi, ye makani ye Diambu diandi. (Matai 5:14; Lusengomono 12:9, 10) Tusadisa wantu bavevoka muna ubundu wa malongi ma luvunu oma mekubabangikanga yo fwasa ngwizani au yo Nzambi. Dialudi, tuvwidi elau dia mona ndungan’a nsilu a Yesu wa sia vo: “Eludi kikunukitula se mfumu yovo kikunuvevola.”—Yoane 8:32.

14, 15. (a) O Yesu aweyi kasamunwina “e mfundisa” yovo unsongi? (b) O Yesu nkia fu kialembi songa kalembi landa vava kamokena yo nkento a Nsamaria?

¹⁴ O ungunza wa Nkand’a Nzambi usonganga vo Masia osamuna kwa zula “e mfundisa” yovo unsongi. (Matai 12:18; Yesaya 42:1) Kieleka o Yesu wayantika wo vanga vava kakala ova ntoto. Wasonga unsongi kuna unkabu wawonso yo lembi vambula wantu muna nkal’andi. Muna bonga nona, wamenga e fu kialembi songa kia sia mpambani eki basonganga wantu a tandu kiandi.

¹⁵ Vava Yesu kamokena yo nkento wa Nsamaria vana sima kia Sika, alongoki andi basivika kikilu. Ekuma? Muna lumbu yayina, Ayuda ke bazolanga esi Samaria ko; e kitantu kiaki kolo kiatuka. (Ezera 4:4) Vana ntandu, asoneki akaka Ayuda ngindu zambi bakala zau mu kuma ki’akento. Asoneki awaya basikidisa nsiku wasimanga akala mu mokena y’akento; bavovanga nkutu vo akento ke bafwana longwa Nsiku mia Nzambi ko. Kuna diak’e sambu, akento esi Samaria babadikilwanga vo bafunzuka. Yesu watumba o vilwa wau yo longa nkento wa Nsamaria (ona wazingilanga mu zumba). O Yesu wayisengomona nkutu kwa nkento ndioyo vo yandi i Masia.—Yoane 4:5-27.

16. Ekuma Akristu bafwete kadila yo unkabu mu venga fu kia sia mpambani?

¹⁶ Nga vena ye lumbu wakala vamosi y’awana bena ye fu kia swaswanesa wantu? Nanga mvovo mialembi songa bevovanga mu kuma kia wantu bena yo nkanda a nitu ye makanda maswaswana yovo levola nkento yovo yakala yo veza awana ke bena ye mavwa ko. Alandi a Kristu ke besonganga e fu kiaki ko. Bevanganga e ngolo mu katula fu kiaki muna ntima miau. (Mavangu 10:34) Diamfunu kwa konso muntu mu yeto kasonga unkabu mu lembi kala ye fu kia sia mpambani.

17. O Yesu nkia diambu kavanga muna tempelo? Ekuma?

¹⁷ Unkabu wafila mpe Yesu mu nungununa fu kiavelela vana vena nkangu a Nzambi ye muna nsambila aludi. Kuna lubantiku lwa salu kiandi, vava kakota muna tempelo muna Yerusaleme, wamona akiti ye mimbudianzimbu bavangilanga mo kinkita. Yesu wafunga kikilu makasi mansongi, wavaikisa akw’eloko awaya ye kinkita kiau. (Yoane 2:13-17) Diau adimosi mpe kavanga kuna mfoko a salu kiandi. (Maku 11:15-18) E vangu diadi diankitula se mbeni ampwena kwa wantu ayingi. Kansi, kakala yo lukatikisu ko mu vanga dio. Ekuma? Kadi muna kileke kiandi, wayikila e tempelo vo nzo a S’andi yo zitisanga yo. (Luka 2:49) Muna velelesa nsambila aludi yasambilwanga mo, kafwana yambula vilwa wau ko. Etima diandi diamfila mu vanga dina diavavwanga.

18. Aweyi Akristu ayingi besongelanga unkabu mu tanina nkutakani kimana yakala yavelela?

¹⁸ Diau adimosi mpe o unu, alandi a Kristu betokananga mu kuma kia velela kwa nkangu a Nzambi ye nsambil’avelela. Avo bamwene nkw’au Nkristu uyivene mu mavangu mambi, ke bezimanga meso ko. Bevovananga yandi yo unkabu wawonso. (1 Korinto 1:11) Bezayisanga akuluntu a nkutakani. Akuluntu balenda sadisa awana bena ye kimbevo kia mwanda yo baka nzengo mu tanina nsambila yavelela ya Yave.—Yakobo 5:14, 15.

19, 20. (a) Nkia vilwa wavangamanga muna lumbu ya Yesu? Nkia ntonta kasunda? (b) Ekuma alandi a Kristu balembi kuyisilanga mu mambu ma tuyalu ye umpumbulu? Nkia nluta bebakanga?

¹⁹ Nga tulenda vova vo Yesu watokanena o vilwa wavangamanga mu nza yawonso? Kieleka, vilwa wayingi wavangamanga muna zunga kiawonso kia nsi andi. E nsi andi mu wisa ki’anzenza yakala. Esi Roma babangikanga Ayuda, nzimbu zayingi za mpaku babalombanga, bavavanga kakidila nkutu e nsambil’au. Muna kuma kiaki, ndonga bazola vo Yesu kakala se nyadi au. (Yoane 6:14, 15) Ediadi diamfila mpe mu songa unkabu.

²⁰ Yesu wavova vo Kintinu kiandi ke kia nza yayi ko. Muna mbandu kasonga, walonga alandi andi balembi kuyisia mu vita za lumbu yayina. Wabakasakesa mu kuyivana mu samuna nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi. (Yoane 17:16; 18:36) Vava ndonga yayiza kumbaka, walonga diambu disonganga o mfunu walembi kuyisia mu ntantani. Petelo vana vau wabonga nsosolo yo lweka ekesa dimosi. Diasazu mu vana ndungidi kwa Petelo. Kadi Mwan’a Nzambi wabakama kondwa kuma. Kana una vo i wau, Yesu wasikidisa mbandu ina bafwete landa alandi andi vava kavova vo: “Vutula nsosolo vana fulu kiandi: kadi awonso bebonga nsosolo, muna nsosolo befwila.” (Matai 26:51-54) Nze una uvangamanga o unu, unkabu wavavwanga kw’alandi a Kristu mu lembi kuyisia mu ntantani. Muna kuma kia kuyivaula kw’Akristu, nkangu a Nzambi bena ye nkumbu ambote muna vita, ntantani, nsoki ye mavangu ma umpumbulu mevangamanga o unu. E nkumbu ambote yayi i nsambu za unkabu wau besonganga.

21, 22. (a) O Yesu nkia lusadisu katambula una kafundisu ko? (b) Aweyi kasongela unkabu yakuna mfoko?

²¹ Mwan’a Yave wateka dio zaya vo kitantu kiayingi kesiwa ova ntoto. (Yesaya 50:4-7) Nkumbu miayingi kakanwang’o vondwa, ediadi dialungana muna lusansu luyikilu kuna lubantiku lwa kapu kiaki. O Yesu aweyi kakadila yo unkabu mu vonza yayi yawonso? Ekolo awana bayiza kumbaka ke balwike ko, Yesu adieyi kavangidinge? Samba kasamba kwa Yave. O Yave adieyi kavanga? O Nkand’a Nzambi ukutuvovesanga vo ‘wawilwa.’ (Ayibere 5:7) Yave watuma mbasi tuka kun’ezulu mu kumika Mwan’andi.—Luka 22:42, 43.

²² Vava kamana kumikwa, Yesu wavova kw’alongoki andi vo: “Nutelama twenda kweto.” (Matai 26:46) Badika unkabu kavovela vo, “twenda kweto!” O Yesu wazaya wo vo muna tanina akundi andi kafwete yuvula o nkangu. Wazaya wo mpe vo akundi andi tina betina yo kunsisa yandi mosi. Wazaya diaka vo yandi mosi kekala mu zizidila mfundu mia luvunu muna zingu kiandi. Vava kakala yandi mosi, wafundiswa kondwa kuma, wavezwa, wawandwa yo fwa lufwa lwampasi. Muna mpasi zazi zawonso, unkabu wandi ke wasuka ko.

23. Songa ekuma o Yesu kasongela lulungalalu ko mu venga e vonza ye wonga wa lufwa?

²³ Nga Yesu kakala yo lulungalalu ko? Ve; o lulungalalu ke luna ngwizani ko ye unkabu wakieleka. O Yesu walonga alongoki andi bakala alungaladi yo venga e vonza kimana balenda vanga luzolo lwa Nzambi. (Matai 4:12; 10:16) Kansi, kwa yandi kibeni ke diakala mfunu ko dia venga e vonza kiaki. Wazaya wo vo o luzolo lw’e S’andi lufwete lungana muna yandi. Yesu wakubama mu songa ziku kiandi. O lembi tina e ntonta i mpila mosi kaka kalenda wo vangila.

24. Ekuma twinina ye ziku vo tulenda kala yo unkabu muna konso diambu dilenda kutubwila?

²⁴ Alandi a Yesu nkumbu miayingi belandanga ntambi za mfumu au yo unkabu wawonso. Ndonga bezizidilanga luvezo, lubangamu, pelezo, mpasi, kana nkutu lufwa. O wantu alembi lunga akweyi bevwilanga unkabu wau? Ke ukwizanga wau mosi ko. Nze una Nzambi kakumikina Yesu, i diau mpe divangamanga kw’alongoki andi. (Filipi 4:13) Kumoni wonga wa dina dilenda bwa ku sentu ko. Zindalala o songa e kwikizi, Yave okuvana unkabu una ovwidi o mfunu. Zindalala muna landanga mbandu a Mfidi eto Yesu ona wavova vo: “Nuyangalala, yovo nukabuka, mono nsundidi nza.”—Yoane 16:33.