“Pano Mfulo Idi Podi”

1, 2. (a) Le i mwiendelejo’ka utulumukwa wāikele na Ezekyele? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Le bilongwa byandi byādi bilaya bika?

MYANDA itala kwiendeja kutulumukwa kwa mupolofeto Ezekyele ibasambakana bukidi bonka mu Bayuda bamisungi badi mu ntanda ya Babiloni. Mu bula bwa yenga mutuntulu, wadi ushikete muvutakanibwe ñeni kadi kunena mpika mu bukata mwa misungi, ino na mu kitulumukila, wakeshityila mu yandi njibo. Papo balondakani nandi bavutakanibwe ñeni batala, mupolofeto watambe, wayata kidiki, wekitūla ku meso andi, walembe’po bya kulemba. Pa kubulwa kunena kishima nansha kimo, Ezekyele waanza kūbaka kalubumbu katyetye.​—Ezk. 3:10, 11, 15, 24-26; 4:1, 2.

² Bantu bādi bamutala ye bano bavudile’ko, kadi ye bano bēipangwile amba, ‘Le bino byonso bishintulula bika?’ Bano Bayuda bāselelwe bu misungi bādi ba kwivwanija senene mwenda mafuku amba mwiendelejo utulumukwa wa mupolofeto ulayanga kinkumenkume kilenga moyo kisa kulombola bulobo boloke bwa Yehova Leza. Le kyādi i kinkumenkume’ka? Le i muswelo’ka okyātengele muzo wa kala wa Isalela? Le kidi na buluji’ka pa batōtyi batōka dyalelo?

3, 4. (a) Le i bintu’ka bisatu bitala pa butyibi bwa Leza byālombwele Ezekyele? (b) Le Ezekyele wāengelekeje namani kutēkelwa kasāla kwa Yelusalema?

³ Dya mu mwaka wa 613 Y.K., Yehova wāsapwila Ezekyele alombole kupityila ku biyukeno bintu bisatu bitala pa butyibi bwa Leza bwādi butengēle kufikila Yelusalema. Bino bintu i: kutēkelwa kasāla kwa kibundi, kususuka kwa bekadi bakyo, ne konakanibwa kwa kibundi ne bantu bakyo.a Tubandaulei na katentekeji bino bintu bisatu.

⁴ Kutēkelwa kasāla kwa Yelusalema. Yehova wāsapwidile Ezekyele amba: “Sela kidiki wikitūle ku meso obe. . . . Wikitēkele kasāla.” (Tanga Ezekyele 4:1-3.) Kidiki kyādi kyelekeja kibundi kya Yelusalema, ino Ezekyele aye mwine wādi welekeja kibumbo kya divita kya Babiloni kingidijibwa na Yehova. Kadi Yehova wāsoñenye Ezekyele obake kalubumbu katyetye, dibunda dya kasāla, ne kulonga bipungwa bya kutūta nabyo. Kupwa wādi ufwaninwe kwibijokoloja ku kidiki. Bino bintu byādi byelekeja bingidilwa bya bulwi bikengidija balwana na Yelusalema pobakajokoloka kibundi ne kwikitamba bulwi. Pa kulombola’mba basola balwana bakekala na bukomo na bwa kyuma, Ezekyele wādi ufwaninwe kutūla “kininga kya kyuma,” nansha nsāni, pa bukata bwa aye ne kibundi. Ebiya wātadijija “mpala” yandi ku kibundi. Bino bilongwa bikolomona myanda byāikele bu “kiyukeno ku njibo ya Isalela” kya bintu kebyādipo bilangilwa’mba bisa kufika. Yehova wādi wa kwingidija kibumbo kya divita kya balwana kitēkele Yelusalema kasāla, mwipata mwa kibundi kya bantu ba Leza, kifuko kya tempelo ya Leza!

5. Shintulula mwālombwedile Ezekyele bintu byādi bya kufikila bekadi ba Yelusalema.

⁵ Kususuka kwa bekadi ba Yelusalema. Yehova wāsoñenye Ezekyele amba: “Ukayata ñano, mebele a buluba, nkunde mikata, nkunde mityemitye, luku, ne nkunki [muswelo mukwabo wa ñano] . . . ulonge nabyo mukate,” kadi “ukapima ne kudya mashekele 20 a byakudya ku difuku.” Kupwa Yehova wāshintulula’mba: “Nsa kutalula kibīko kya byakudya.” (Ezk. 4:9-16) Pano, Ezekyele kādipo ukyelekeja kibumbo kya divita kya bene Babiloni; ino, wāelekeje bekadi ba Yelusalema. Bilongwa bya mupolofeto byālaile amba kutēkelwa kasāla kusa kwiya kusa kulengeja bidibwa bisakane mu bibīko bya kibundi. Mu kine kitatyi’kya, mikate yādi ya kulongwa na kutyangwa kutulumukwa kwa bisombelwa, kine kyālombwele amba bantu bakadya kintu kyo-kyonso kyobakatana. Le nzala yādi ya kwikala mikomo namani? Pamo bwa aye usapwila bekadi ba Yelusalema, Ezekyele wānenene amba: “Bashabana bakadya babo bana, bana nabo bakadya bashabo.” Ku mfulo, bavule bādi ba kususuka pa mwanda wa “miketo ya lufu ya kipupo kya nzala,” kadi bantu bādi ba ‘kushinika.’​—Ezk. 4:17; 5:10, 16.

6. (a) Le i bintu’ka bibidi byāelekeje Ezekyele mu kitatyi kimo kyonka? (b) Le musoñanya wa Leza wa ‘kupima ne kwabanya nywene’ wādi ulombola bika?

⁶ Konakanibwa kwa Yelusalema ne bantu bandi. Mu kino kipindi kya kwengelekeja kwa bupolofeto, Ezekyele wāelekeje bintu bibidi kitatyi kimo kyonka. Kibajinji, Ezekyele wāelekeje bintu byādi bya kulonga Yehova. Yehova wāmulombwele amba: “Yata kipete kya bui wikingidije pamo bwa bwembe bwa yewa utendanga.” (Tanga Ezekyele 5:1, 2.) Kuboko kwa Ezekyele kwādi kukwete kipete kwāelekeje kuboko kwa Yehova, ko kunena’mba butyibi bwandi​—bwāletelwe kupityila ku kibumbo kya divita kya Babiloni. Kya bubidi, Ezekyele wāelekeje bintu byādi bya kufikila Bayuda. Yehova wāmusapwidile amba: “Witende ku mutwe obe ne myevu yobe.” Kutenda kwātendele Ezekyele mutwe wandi kwādi kwelekeja mwādi mwa kutambilwa Bayuda bulwi ne kwipaibwa. Kadi, musoñanya wa kusela “bipimo bya kupima nabyo ne kwabanya nywene bipindibipindi” wādi ulombola’mba butyibi bwa Yehova pa Yelusalema bukafikidila ne pa mfulo.

7. Mwanda waka Yehova wāsapwidile Ezekyele ābanye nywene mu bipindi bisatu ne kwingidija kipindi ne kipindi mu muswelo mwishile?

⁷ Mwanda waka Yehova wālombwele Ezekyele ābanye nywene yandi yaātendele mu bipindi bisatu ne kwingidija kipindi ne kipindi mu muswelo mwishile? (Tanga Ezekyele 5:7-12.) Ezekyele wāsōkēle kipindi kimo kya nywene “munda mwa kibundi” mwanda wa kulombola bantu bādi batala amba bekadi bamo ba Yelusalema bakafwila mu kibundi. Ezekyele wātapila “kufulakufula konso kwa kibundi” kipindi kikwabo kya nywene na kipete mwanda wa kulombola’mba bekadi bakwabo bakepaibwa panja pa kibundi. Wākusankanya kipindi kya mfulo kya nywene mu luvula mwanda wa kwelekeja amba bekadi bakwabo bakakusankanibwa mu mizo, ino ‘kipete kikebalonda.’ Nanshi, konso kukanyemena boba bakapanda, kebakekalapo mu ndoe.

8. (a) Le i musapu’ka wa lukulupilo wādi mu kwengelekeja kwāengelekeje Ezekyele? (b) Lelo binenwa bya bupolofeto bya “bipindi bityetye” byāfikidile namani?

⁸ Inoko, kwengelekeja kwa bupolofeto kwa Ezekyele kwādi ne na musapu wa lukulupilo. Yehova wāsapwidile mupolofeto Ezekyele pa mwanda utala nywene yaātendele amba: ‘Yata bipindi bityetye wibivungile mu kivwalwa kyobe.’ (Ezk. 5:3) Uno musoñanya wālombwele’mba Bayuda batyetye mu boba bakakusankana mu bukata mwa mizo bakapanda. Bamo ba mu bino “bipindi bityetye” bādi ba kwikala mu bukata mwa misungi yādi ya kujokela ku Yelusalema pa kupwa kwa kitatyi kilampe kya myaka 70 ya bumisungi mu Babiloni. (Ezk. 6:8, 9; 11:17) Le bino binenwa bya bupolofeto byāfikidile? En-en. Myaka mivule pa kupwa kwa bumisungi bwa mu Babiloni, mupolofeto Hakai wānenene amba bamo mu Bayuda bākusankanibwe bājokēle ku Yelusalema. Bādi “banunu bamwene njibo mibajinji,” ko kunena’mba, tempelo ya Solomone. (Eza. 3:12; Hak. 2:1-3) Enka na mwaālaile’kyo, Yehova wālongele bukomo bwa kulama butōtyi butōka. Tukabandaula myanda mivule ya kuno kujokejibwa mu Shapita 9 wa kino kitabo.​—Ezk. 11:17-20.

9, 10. Lelo kwengelekeja kwa bupolofeto kwa Ezekyele kwituvuluja bika pa binkumenkume bikatampe bīya kumeso bilailwe?

⁹ Binkumenkume byāengelekeje Ezekyele bituvuluja binkumenkume bikatampe bīya kumeso bilaile Kinenwa kya Leza. Le i pamo bwa binkumenkume’ka? Pamo’nka na byāfikīle kibundi kya kala kya Yelusalema, Yehova ukengidija maludiki a ino ntanda alonge kintu kekilangilwapo—ke kutambwa kwa malongolodi onso a bipwilo bya bubela bya ino ntanda kadi. (Kus. 17:16-18) Monka mwāikadile bonakani bwa Yelusalema bu “kyamalwa kekyamwekele,” ne “kyamalwa kikatampe” pamo ne divita dyakyo dya Amakedona kikekala kinkumenkume kimo “kekyaikele’ko kashā.”—Ezk. 5:9; 7:5; Mat. 24:21.

¹⁰ Kinenwa kya Leza kilombola’mba bantu bamo bakwatakanya mutōtelo wa bubela bakapanda pa konakanibwa kwa malongolodi a bipwilo. Koku na moyo, bano bantu bakapanda bakelunga na bantu bakwabo ba miswelo yonso bakakimba kifuko kya kufyama’mo. (Zek. 13:4-6; Kus. 6:15-17) Ngikadilo yabo ituvuluja byobya byāfikile bekadi ba Yelusalema wa kala bene bāpandile ku bonakani bwa Yelusalema ne kukusankana “mu luvula.” Monka motwamwenanga’kyo mu musango 7, nansha byōkebalongelwepo kibi mu kine kitatyi’kya, Yehova wāsomwene “kipete kya kwibalonda.” (Ezk. 5:2) Muswelo umo onka, ne kifuko kyo-kyonso kya kufyama’mo kibwanya kukanyemena’mo boba bakapanda ku kutambwa kwa mutōtelo kekikebakingepo ku kipete kya Yehova. Pa Amakedona, bakepaibwa, pamo na boba bonso badi pamo bwa bambuji.​—Ezk. 7:4; Mat. 25:33, 41, 46; Kus. 19:15, 18.

11, 12. (a) Le mwivwanino wetu wa bupolofeto bwa Ezekyele butala kutēkelwa kasāla kwa Yelusalema witukwasha namani pa muswelo otumona mwingilo wetu wa busapudi dyalelo? (b) Lelo mwingilo wetu wa busapudi ne musapu bibwanya kukashinta namani?

¹¹ Le mwivwanino wetu wa buno bupolofeto witukwasha namani pa muswelo otumona mwingilo wetu wa busapudi ne pa kwingila’o na kampeja-bukidi? Witukwasha’mba, tufwaninwe kulonga bukomo bwetu bonso mwanda wa kukwasha bantu bekale bengidi ba Yehova. Mwanda waka? Mwanda kitatyi kyashala’ko kya kulonga “bana ba bwanga mu bantu ba ku mizo yonso” i kityetye. (Mat. 28:19, 20; Ezk. 33:14-16) Kitatyi kikashilula “mukombo” (maludiki a ino ntanda) kutamba bipwilo, ketukasapulapo monka musapu wa lupandilo. (Ezk. 7:10) Pa kyaba kya kusapula myanda miyampe, tukekala ‘batumama,’ na mwāikadile Ezekyele bu kamama, nansha kuleka kusapula musapu wandi, mu kitatyi kampanda kya mwingilo wandi. (Ezk. 3:26, 27; 33:21, 22) Na bubine, mutōtelo wa bubela pa kupwa konakanibwa, mu muswelo kampanda, bantu, na mutyima mutyumuke “bakakimba kimonwa kwa mupolofeto,” inoko kekukekalapo bulombodi bwa kwipandija nabo bukebapebwa. (Ezk. 7:26) Kitatyi kya kutambula buno bulombodi ne kya kwikala mwanā bwanga wa Kidishitu kikekala ke kipite.

¹² Inoko, mwingilo wetu wa kusapula keukemanapo. Mwanda waka? Mwanda mu kitatyi kya kyamalwa kikatampe, tubwanya kwanza kusapula musapu wa butyibi ukekala pamo bwa kipupo kya mvula wa mabwe. Uno musapu ukalombola patōkelela’mba mfulo ya ntanda mibi idi pa bantu.​—Kus. 16:21.

13. Mwanda waka Yehova wāsapwidile Ezekyele alādile ku lubavu lwandi lwa lunkuso ne ku lubavu lwandi lwa lundyo?

¹³ Kutentekela pa kulaya kwālaile Ezekyele pa muswelo ukonakanibwa Yelusalema, wālombwele ne kitatyi kyobikafika. Yehova wāsapwidile Ezekyele alādile ku lubavu lwandi lwa lunkuso mu mafuku 390 ne ku lubavu lwandi lwa lundyo mu mafuku 40. Difuku ne difuku dyādi dyelekeja mwaka umo. (Tanga Ezekyele 4:4-6; Umb. 14:34) Kuno kwengelekeja, kwādi kufwaninwe kulonga Ezekyele mu kitatyi’tu kampanda kete difuku ne difuku, kwālombwele mwaka mwine wādi wa konakanibwa Yelusalema. I kimweke patōka’mba myaka 390 ya kilubo kya Isalela yāshilwile mu mwaka wa 997 Y.K., mwaka mwine wēladile bulopwe bwa bisaka 12 mu bipindi bibidi. (1 Ba. 12:12-20) Mobimwekela myaka 40 ya bubi bwa Yuda yāshilwile mu mwaka wa 647 Y.K., mwaka mwine wāpelwe Yelemia mwingilo wa bu mupolofeto mwanda wa kudyumuna bulopwe bwa Yuda, mu bishima bya patōkelela, butala konakanibwa kwandi. (Yel. 1:1, 2, 17-19; 19:3, 4) Nanshi, bitatyi byonso bibidi byādi bya kufula mu mwaka wa 607 Y.K., mwaka mwine wāponene Yelusalema ne konakanibwa, monka mwālaile’kyo Yehova.b

14. (a) Le Ezekyele wālombwele namani kikulupiji kyandi mudi Yehova amba ufikidijanga bintu pa kitatyi? (b) Le i bika byādi bya kubadikila konakanibwa kwa Yelusalema?

¹⁴ Kitatyi kyātambwile Ezekyele bupolofeto bwa mafuku 390 ne mafuku 40, ye uno kājingulwilepo mwaka mwine ukafika mfulo ya Yelusalema. Nansha nankyo, mu myaka ya kubwipi na konakanibwa kwa Yelusalema, wādyumwine Bayuda misunsa mivule amba butyibi bwa Yehova bwabo bwiya. Wāsapwile amba: “Pano mfulo idi podi.” (Tanga Ezekyele 7:3, 5-10.) Ezekyele wādi ukulupile amba Yehova ukelombola bu mwine ufikidijanga bintu pa kitatyi. (Isa. 46:10) Kadi mupolofeto wālaile binkumenkume bikabadikila konakanibwa kwa Yelusalema amba: “Kukāya kyamalwa kyoki ke kyoki.” Bino binkumenkume byādi bya kutwala ku kukomena’ko kwa būmi, koneka kwa mutōtelo, ne imbikalo.​—Ezk. 7:11-13, 25-27.

15. Le i bipindi’ka bimo bya bupolofeto bwa Ezekyele byāshilwile kufikidila tamba mu mwaka wa 609 Y.K. ne kwenda kumeso?

¹⁵ Myaka mityetye’tu pa kupwa kwa Ezekyele kulaya kupona kwa Yelusalema, bupolofeto bwāshilula kufikidila. Mu mwaka wa 609 Y.K., Ezekyele wāivwana’mba Yelusalema washilula kutambwa bulwi. Mu kine kitatyi’kya, kwāvumine kimpungidi mwanda wa kusoñanya bekadi balwile kibundi kyabo, inoko monka mwālaile’kyo Ezekyele, “kekudipo nansha umo” wāendele “ku bulwi.” (Ezk. 7:14) Bekadi ba Yelusalema kebālwidilepo kibundi na kulwa na bene Babiloni bēbatambile bulwi. Bayuda bamo ye bano bālangile amba Yehova ukebakūla. Mwanda wēbakūdile monka pāsakile bene Ashidia kukwata Yelusalema, ino mwikeulu umo wa Yehova wāonakanya kisengele kibumbo kyabo kyonso kya divita. (2 Ba. 19:32) Ino mu kino kitatyi i kutupu mwikeulu wāile kwibakwasha. Ne kwija kwine mpika, kibundi kitēkelwe kasāla kyāikala pamo bwa “kisuku kya kutēka’mo” kyādi kitūle “pa mudilo,” kadi bekadi bandi bākwatwa pamo bwa “biseso bya mwita” mu kisuku. (Ezk. 24:1-10) Kupwa kwa kano kasāla kakomo kālongele myeji 18, Yelusalema wāonakanibwa.

16. I muswelo’ka otubwanya kulombola dyalelo amba tukulupile mudi Yehova bu mwine ufikidijanga bintu pa kitatyi?

¹⁶ Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kino kipindi kya bupolofeto bwa Ezekyele? Le i kikwatañane na musapu wa mwingilo wetu wa busapudi ne na muswelo witaba bantu botusapwila? Yehova i mutunge kitatyi kikafika konakanibwa kwa mutōtelo wa bubela kwafwena’ku​—kadi ukelombola monka bu mwine ufikidijanga bintu pa kitatyi. (2 Pe. 3:9, 10; Kus. 7:1-3) Ketuyukilepo difuku dine dikafika kino kinkumenkume. Inoko pamo bwa Ezekyele, twendelelanga na kusapula bulombodi bwa Yehova bwa kudyumuna bantu kitatyi ne kitatyi, na kunena’mba: “Pano mfulo idi podi.” Mwanda waka tufwaninwe kupituluka uno musapu? I pa bubinga bumo bonka bwādi bufwaninwe Ezekyele kulongela namino.c Bantu bavule baāsapwidile bupolofeto butala kupona kwa Yelusalema kebēbukulupilepo. (Ezk. 12:27, 28) Inoko mwenda mafuku, Bayuda bamo bāselēlwe bu misungi mu Babiloni, bālombwele ngikadilo miyampe ya mutyima, kadi bājokēle mu yabo ntanda. (Isa. 49:8) Muswelo umo onka, bantu bavule dyalelo kebetabijangapo’mba ino ntanda isa kufula. (2 Pe. 3:3, 4) Nansha nankyo, enka ne bikafula kitatyi kya bantu kwitabija musapu wa Leza, batwe tukasaka’nka kukwasha bantu ba mityima miyampe batane dishinda ditwala ku būmi.​—Mat. 7:13, 14; 2 Ko. 6:2.

17. Le i ngikadilo’ka ne binkumenkume’ka byotukemwena pa kyamalwa kikatampe kīya’ki?

¹⁷ Kadi bupolofeto bwa Ezekyele bwituvuluja’mba kitatyi kikatambwa malongolodi a bipwilo, bantu ba mu bipwilo ‘kebakendapo ku bulwi’ mwanda wa kulwila mutōtelo. Inoko, pobakajingulula’mba kudila kwabo kwa kulomba bukwashi amba “Mfumwetu, Mfumwetu,” kekulondolwelwepo, “maboko abo . . . akakōka” kadi ‘akatetema.’ (Ezk. 7:3, 14, 17, 18; Mat. 7:21-23) Le i bika bikwabo byobakalonga? (Tanga Ezekyele 7:19-21.) Yehova unena’mba: “Bakela ndalama yabo mu bipito.” Bino binenwa byādi bitala bekadi ba Yelusalema wa kala bilombola ne bintu bikalongeka pa kyamalwa kikatampe. Mu kine kitatyi’kya, bantu bakajingulula’mba lupeto kelubwanyapo kwibapandija ku kyamalwa kīya’ki.

18. Le i ñeni’ka yotuboila ku bupolofeto bwa Ezekyele mu mwanda utala bintu bya kutangidija kumeso?

¹⁸ Le ubajingulula ñeni yotuboila ku kino kipindi kya bupolofeto bwa Ezekyele? I itala pa kamweno kadi mu kutangidija kumeso bintu byoloke. Tala uno mwanda: I enka pa kupwa kwa bekadi ba Yelusalema kwivwanija’mba mfulo ya kyabo kibundi ne ya būmi bwabo idi pobadi ne amba bintu byabo bya ku ngitu kebibwanyapo kwibapandija, ye pobāshintyile kiponka na ponka bintu byobādi batangidije kumeso. Bāelele bituntwa byabo ne kwanza ‘kukimba kimonwa kwa mupolofeto’​—inoko kushinta kwabo kwādi ke kwa mungya kala. (Ezk. 7:26) Kwishila na abo, batwe tuyukile senene amba mfulo ya ino ntanda mibi keidi mu bisuku. O mwanda lwitabijo lwetu mu milao ya Leza lwitulengejanga tutangidije kumeso bintu byoloke mu būmi bwetu. Kino kitulengejanga tulondelonde bupeta bwa ku mushipiditu, bwine budi na mvubu ya nyeke kadi kebukelwapo “mu bipito.”​—Tanga Mateo 6:19-21, 24.

19. Le binenwa bya Ezekyele bya bupolofeto bitutala dyalelo namani?

¹⁹ Mu kīpi, le binenwa bya Ezekyele bya bupolofeto bitala pa kupona kwa Yelusalema bitutala dyalelo mu miswelo’ka imo? Bituvuluja’mba kitatyi kishele’ko kya kukwasha bantu bakwabo bengidile Yehova kibatyepa. Nanshi, tuvuijei na kampeja-bukidi mwingilo wa kulonga bana ba bwanga. Tusangalanga bininge kitatyi kishilula bantu ba mityima miyampe kutōta Tata wetu, Yehova. Inoko, nansha ke boba bene kebatabwile dino ditabula, twendelelanga na kwibadyumuna na mwādyumwinine Ezekyele bantu ba mu andi mafuku amba: ‘Pano mfulo idi pomudi.’ (Ezk. 3:19, 21; 7:3) Koku kadi tusumininwe kulama kikulupiji kyetu mudi Yehova ne kutūla pa kifuko kibajinji mu bwetu būmi butōtyi bwandi butōka ne kwibumona bu bwa mvubu nakampata.​—Ñim. 52:7, 8; Nki. 11:28; Mat. 6:33.