SHAPITA 14
“Kino’ki Kyo Kijila Kya Tempelo”
PEMANINE SHAPITA: Kimonwa kya tempelo—bufundiji bwa kamweno mu mafuku a Ezekyele ne buluji bwakyo kotudi dyalelo
1, 2. (a) Le i bika byotwefundile pa kimonwa kya tempelo mu shapita ushele kunyuma? (b) I bipangujo’ka bibidi byotusa kulondolola mu uno shapita?
EZEKYELE kāmwenepo mu kimonwa tempelo mikatampe ya ku mushipiditu yēsambile’po mutumibwa Polo papo ke papite myaka tutwa na tutwa. Twefundile uno mwanda mu shapita ushele kunyuma. Twefundile kadi amba kimonwa kyāletelwe mwanda wa kufundija bantu ba Leza kamweno kadi mu mbila ya Leza itala butōtyi butōka. Bantu bādi ba kupwana monka na Yehova enka shi bālondele ino mbila. Tubwanya nanshi kwivwanija mwanda waka Yehova wākomeneje misunsa ibidi uno mulangwe mukatampe mu uno vese amba: “Kino’ki kyo kijila kya tempelo.”—Tanga Ezekyele 43:12.
2 Shi ke pano, tufwaninwe kulondolwela’ko bino bipangujo bibidi. Kibajinji: Le Bayuda ba mu mafuku a Ezekyele bēfundile bufundiji’ka pa mbila ya Yehova ya butōtyi butōka ku kimonwa kya tempelo? Kilondololwa kya kino kipangujo kisa kwitukwasha tulondolole kipangujo kya bubidi: Le kino kimonwa kishintulula bika ku batwe badi mu ano mafuku a mfulo mabimabi?
Lelo Kimonwa Kyādi na Bufundiji’ka mu Mafuku a Kala?
3. Le kimonwa kya lūlu lulampe kyādi kibwanya kutonona namani bantu bafwe bumvu bwa bwine Leza?
3 Pa kulondolola kipangujo kibajinji, twisambilei bidi pa bintu bityetye bikunka mutyima bya mu kimonwa kya tempelo. Lūlu lulampe. Bantu ye bano bākwatañenye kimonwa kya Ezekyele na bupolofeto bwa Isaya butenga mutyima bwa kujokejibwa. (Isa. 2:2) Inoko le kumona njibo ya Yehova pa lūlu lulampe kwēbafundije bika? Kwēbafundije amba butōtyi butōka bukazunzulwa, bukatūlwa peulu, pangala pa bintu byonso. Shako, mungya buluji, butōtyi butōka i buzunzulwe kala, mwanda i mpangiko ya Mwine “muzunzulwe bininge peulu pa baleza bakwabo bonso.” (Ñim. 97:9) Inoko bantu kebālongelepo byobādi bafwaninwe kulonga pa kwibuzunzula. Mu myaka tutwa na tutwa, bāonene butōtyi butōka, bebusūla, ne kwibusubija misunsa na misunsa. Na bubine, kumona njibo ikola ya Yehova izunzulwa ne kutūlwa peulu pa kifuko kyoifwaninwe kya ntumbo, kwātonwene bantu ba mityima myoloke bafwe bumvu.
4, 5. Le bevwaniki ba Ezekyele bādi babwanya kwifunda bufundiji’ka ku bibelo bilampe bya tempelo?
4 Bibelo bilampe. Ku ngalwilo kwa kimonwa, Ezekyele wāmwene mwikeulu wādi umwendeja upima bula bwa bibelo. Bino bibelo byādi na bula bwa kintu kya mametele 30 mu bwimwa! (Ezk. 40:14) Ku bino bitwelelo kwādi ne byumba bya balami. Le bino byonso byādi bibwanya kufundija bika boba bādi befunda buno bupunga? Yehova wāsapwidile Ezekyele amba: “Tá mutyima bya binebine ku kitwelelo kya tempelo.” Mwanda waka? Mwanda bantu bādi bātweja bantu “ba kubulwa kutwela kwisao mu mutyima” enka ne mu njibo ikola ya Leza ya butōtyi. Byāfula kwepi? Yehova wānenene amba: “Bakobakanyanga tempelo yami.”—Ezk. 44:5, 7.
5 Boba bādi “ba kubulwa kutwela kwisao . . . ku ngitu” bākomenwe kukōkela mbila ya Leza ya patōkelela ya tamba mu mafuku a Abalahama. (Ngo. 17:9, 10; Levi 12:1-3) Ino boba bādi “ba kubulwa kutwela kwisao mu mutyima” bādi na makambakano makatampe. Bādi bantomboki bōmu mutyima, kebetabijapo bwendeji ne buludiki bwa Yehova. Bano bantu kebādipo bafwaninwe kutwejibwa mu njibo ikola ya Yehova ya butōtyi! Yehova ushikilwe buzazangi, ino bantu bandi bālekele buno buzazangi buyule mu njibo yandi. Bibelo ne byumba bya balami bya mu tempelo ya mu kimonwa byēbafundije patōkelela buno bufundiji amba: Bino bilongwa kebikekala’kopo monka! Bādi bafwaninwe kulonda mbila ya peulu itala pa kutwela mu njibo ya Leza. Penepa Yehova nandi kaesela butōtyi bwa bantu.
6, 7. (a) Lelo Yehova waingidija namani lubumbu lujokolokele tempelo pa kupāna musapu ku bantu bandi? (b) Le bantu ba Yehova bālongele njibo yandi namani pa kala? (Tala kunshi kwa dyani.)
6 Lubumbu ludi kufulakufula. Kintu kikwabo kikunka mutyima mu kino kimonwa kya tempelo i lubumbu lwādi lujokolokele kifuko kyonso kya tempelo. Ezekyele unena’mba lubumbu lwa ku mutamba ne mutamba lwādi na bula bwa mabungu 500, nansha mametele 1 555! (Ezk. 42:15-20) Inoko byubakwa bya tempelo ne bipango, byāpungile mitamba iná ya bula bumo yādi na maboko 500 kete, nansha mametele 259 ku mutamba ne mutamba. Nanshi kwādi kifuko kikatampe kyādi kijokolokele tempelo, kadi kyādi kijokolokwe na luno lubumbu lwa panja.a Na kitungo’ka?
7 Yehova wānenene amba: “Shi ke pano bafundule kondi busekese bwabo bwa ku mushipiditu ne imbidi mifwe ya balopwe babo, nami nkekala mu bukata mwabo nyeke.” (Ezk. 43:9) Mobimwekela “imbidi mifwe ya balopwe babo” yādi ifunkila pa butōtyi bwa bilezaleza. Nanshi Yehova wāingidije kino kifuko kikatampe kya tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele mwanda wa kunena’mba: “Talulai bino bintu byonso bya munyanji. Kemwakibifwenyai nansha kubwipi kwine.” Shi bālamine butōtyi bwabo butōka, Yehova wādi wa kwikala nabo ne kwibesela.
8, 9. Le bantu ye bano bēfundile bufundiji’ka ku madingi masumininwe a Yehova ku bana-balume bādi na biselwa?
8 Madingi masumininwe ku bana-balume bādi na biselwa. Kadi Yehova wāpēne madingi masumininwe inoko a buswe ku bana-balume bādi na biselwa bikatampe mu bukata bwa bantu. Wālemunwine na kusumininwa bene Levi bāsāsukile kwadi kitatyi kyādi kekitōta bantu butōtyi bwa bilezaleza, inoko wātendela bana ba Zadoki, “badi batala mingilo ya kipandulwe [kyandi] kitatyi kyasāsukile bene Isalela.” Yehova wālongēle kibumbo ne kibumbo bintu na boloke ne lusa, mungya bilongwa byabo. (Ezk. 44:10, 12-16) Ne bamfumu ba Isalela nabo bālemunwinwe na kusumininwa.—Ezk. 45:9.
9 Nanshi Yehova wāsokwele patōka’mba bana-balume bādi bapelwe lupusa ne kwingila bu batadi bādi ba kwishintulwila pa muswelo obādi bavuija biselwa byabo. Nabo bādi basakilwa madingi, kōlolwa, ne kulemununwa. Inoko, bādi banenwe kutangidila mu kukwatakanya mbila ya Yehova!
10, 11. Le i bukamoni’ka bulombola’mba misungi yājokele yēfundile bufundiji ku kimonwa kya Ezekyele?
10 Lelo misungi yājokele yāingidije bufundiji bwa mu kimonwa kya Ezekyele? Na bubine, ketubwanyapo kuyuka senene bine byādi bilanga bano bana-balume ne bana-bakaji bājokele pa kino kimonwa kya kutendelwa. Inoko, Kinenwa kya Leza kitusapwila mwanda mukatampe utala pa byālongele misungi yājokele ne muswelo obāmwene butōtyi butōka bwa Yehova. Le bāingidije misoñanya ya mu kimonwa kya Ezekyele? Mu ludingo kampanda, bāingidije’yo—nakampata shi twibadingakanye na bankambo wabo babajinji bantomboki bāselelwe bu misungi mu Babiloni.
11 Bano bana-balume ba kikōkeji, kimfwa mupolofeto Hakai ne Zekadia, Ezela kitobo kadi mulembi, ne mbikavu Nehemia, bonso bālongele bukomo bwa kufundija bantu misoñanya pamo bwa yoya idi mu kimonwa kya Ezekyele kya tempelo. (Eza. 5:1, 2) Bāfundije bantu amba butōtyi butōka bufwaninwe kuzunzulwa ne kutangidijibwa kumeso kwa bintu bya ku ngitu ne bya kulondalonda bya kwisakila. (Hak. 1:3, 4) Bākomeneje amba mbila itala kutōta butōtyi butōka ifwaninwe kulēmekwa. Kimfwa, ba Ezela ne Nehemia bādingile bantu na bukankamane bapange bakaji beni, bene bādi bazozeja bantu ku mushipiditu. (Tanga Ezela 10:10, 11; Neh. 13:23-27, 30) Le mwanda utala kutōta bilezaleza nao? Bimweka’mba pa kupwa kwa bumisungi, muzo wātamije mushikwa pa buno bubi, bwine bobāpile’mo misunsa ne misunsa mu mānga yabo. Le babitobo, bamfumu ne bana ba balopwe nabo le? Monka mwālombwedile’kyo kimonwa kya Ezekyele, nabo bādi babadilwa mu boba bādingilwe ne kulemununwa na Yehova. (Neh. 13:22, 28) Bantu bavule bāitabije ano madingi na kwityepeja.—Eza. 10:7-9, 12-14; Neh. 9:1-3, 38.
12. Le i muswelo’ka wāesele Yehova misungi pa kupwa kujokejibwa?
12 Pa kino, Yehova wāesele bantu bandi. Bantu bāikele mu kipwano kiyampe na Yehova, na bukomo bwa ngitu buyampe, ne ndudi byokebādipo nabyo mu bula bwa kitatyi kilampe. (Eza. 6:19-22; Neh. 8:9-12; 12:27-30, 43) Mwanda waka? Mwanda bantu bāfudile ku kulonda mbila myoloke ya Yehova itala butōtyi butōka. Bufundiji bwādi mu tempelo ya mu kimonwa bwāingile mu mityima ya bantu betabija madingi. Nanshi mu kīpi, tubwanya kunena’mba misungi yāmwenine mu kimonwa kya Ezekyele kya tempelo mu miswelo ibidi mikatampe. (1) Kyēbafundije bufundiji bwa kamweno pa mbila ya butōtyi butōka ne muswelo obādi bafwaninwe kukwatakanya ino mbila. (2) Kyāletele kikulupiji kya bupolofeto. Kimonwa kyālaile amba butōtyi butōka bukajokejibwa, kadi kyālaile muswelo wādi wa kwesela Yehova bantu bandi kitatyi kyonso kyobādi ba kutōta butōtyi butōka. Inoko, batwe netu dyalelo tufwaninwe kwiipangula’mba: Le kino kimonwa kifikidilanga ne mu ano etu mafuku?
Bitufundija Kimonwa kya Ezekyele Dyalelo
13, 14. (a) Le tubayuka namani amba kimonwa kya Ezekyele kya tempelo kifikidilanga ne mu kino kyetu kitatyi? (b) I mu miswelo’ka ibidi yotumwenanga dyalelo mu kimonwa? (Tala ne kapango 13A, “Matempelo Meshile, Bufundiji Nabo Bwishile.”)
13 Le tubwanya kukulupila’mba kimonwa kya Ezekyele kya tempelo kitutala ne batwe dyalelo? En-en! Vuluka kwiifwana kudi pa bukata bwa kimonwa kya Ezekyele na njibo ikola ya Leza idi pa “lūlu lulampe bininge” ne bupolofeto bwa Isaya bwa amba “lūlu lwa njibo ya Yehova lukakomejibwa pototo peulu pa nsongo ya ngulu.” Isaya witusapwila patōkelela’mba bupolofeto bwandi bwadi bwa kufikidila “ku mfulo ya mafuku,” nansha’mba mu “mafuku a mfulo.” (Ezk. 40:2; Isa. 2:2-4; kunshi kwa dyani; tala ne Mika 4:1-4.) Buno bupolofeto bufunkila pa kitatyi kya mu mafuku a mfulo kyashilwile kuzunzulwa butōtyi butōka ne kujokejibwa’bo tamba mu 1919, pamo bwa abo bwatūdilwe pa lūlu lulampe.b
14 Nanshi, kimonwa kya Ezekyele kitalanga ne butōtyi butōka dyalelo. Monka mwāmwenine’mo Bayuda bamisungi pa kala, netu tumwenanga mu kino kimonwa mu miswelo ibidi. (1) Kitupanga bufundiji bwa kamweno pa muswelo otubwanya kukwatakanya mbila ya Yehova ya butōtyi butōka. (2) Kitupanga kikulupiji kya bupolofeto kya kujokejibwa kwa butōtyi butōka ne kya madyese a Yehova.
Mbila ya Butōtyi Butōka Dyalelo
15. Le i bika byotufwaninwe kuvuluka potuboila ñeni ku tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele?
15 Tubandaulei pano myanda imoimo mipotoloke ya mu kimonwa kya Ezekyele. Twimonei’po bidi bwa batwe bananga na Ezekyele ku tempelo itulumukwa ya mu kimonwa. Vuluka’mba ketumonengapo tempelo mikatampe ya ku mushipiditu; ino, tuboilanga’ko’tu ñeni itala butōtyi botutōta dyalelo. Lelo i ñeni’ka imo yotubwanya kuboila’ko?
16. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku bipimo byonso bya mu kimonwa kya Ezekyele? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)
16 Mwanda waka bino bipimo byonso? Patala Ezekyele, mwikeulu umweka pamo bwa mukuba wapima bula bwa tempelo, kubadila’mo ne bwa mumbu, bibelo, byumba bya balami, bipango, ne kisōkelo. Ino myanda mivule ibwanya kuvutakanya ñeni ya mutangi. (Ezk. 40:1–42:20; 43:13, 14) Langulukila pa ñeni ya kamweno yotukokeja kuboila ku ino myanda. Kupityila ku ino myanda, Yehova ukomeneja bininge kamweno kadi mu mbila yandi. Aye mwine ye wiitūdile’ko, ke bantupo bitupu. Boba balanga’mba muswelo wa kutōta Leza keudipo na mwanda baloñanga kilubo kikatampe. Kadi, pa kupima kintu ne kintu kya ku tempelo, Yehova uleta kikulupiji kya amba butōtyi butōka busa kujokejibwa binebine. Kufikidila kwampikwa kwitupa kwa uno mulao wa Leza i kwa binebine pamo bwa bino bipimo byampikwa kwitupa. Nanshi Ezekyele witukulupija’mba kujokejibwa kwa butōtyi butōka mu mafuku a mfulo i mwanda wa bine!
17. Le lubumbu ludi kufulakufula kwa tempelo lwituvuluja bika dyalelo?
17 Lubumbu ludi kufulakufula. Monka motwesambilanga’kyo, Ezekyele wāmwene lubumbu lwādi lujokolokele kifuko kyonso kya tempelo ya mu kimonwa. Kino kimonwa kyādi kya kuvuluja bantu ba Leza amba bādi bafwaninwe kulama butōtyi butōka ku disubi dyonso dya bipwilo, ne kuleka kusubija nansha dimo njibo ya Leza. (Tanga Ezekyele 43:7-9.) Bine, netu tusakilwa ano madingi dyalelo! Bantu ba Leza pa kupwa kunyongololwa mu bumisungi bwa ku mushipiditu bwa mu Babiloni Mukatampe bwa myaka tutwa na tutwa, Kidishitu watongele umpika wandi mukōkele ne mudyumuke mu 1919. Nakampata tamba pene’pa, bantu ba Leza i balonge buninge bwa kupela bisela ne bilongwa bityange na butōtyi bwa bilezaleza ne bilongwa bya bwine ntanda. Tuloñanga bukomo bwa kulama butōtyi butōka kulampe na disubi dya ku mushipiditu. Kadi, ketupotejangapo bya busunga ku Mobo etu a Bulopwe, tusansanyanga bintu bya ku ngitu na butōtyi bwetu.—Mako 11:15, 16.
18, 19. (a) Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku bibelo bilampe bya tempelo ya mu kimonwa? (b) Le tufwaninwe kulondolola namani boba bakimba kusebula mbila ya Yehova ya peulu? Leta kimfwa.
18 Bibelo bilampe. Kitatyi kyotubandila bino bibelo bilampe byāmwene Ezekyele, le i ñeni’ka yotubwanya kuboila’ko? Na bubine, kino kipindi kya tempelo ya mu kimonwa kyāfundije Bayuda bamisungi amba Yehova udi na mbila ya peulu bininge ya mu mwikadilo. Shi ye mobyāikadile pa kala, le dyalelo nadyo? Tutōtelanga mu tempelo mikatampe ya Yehova ya ku mushipiditu. Mwene mwiendelejo moloke wampikwa buzazangi i wa mvubu mpata dyalelo? (Loma 12:9; 1 Pe. 1:14, 15) Mu ano mafuku a mfulo, Yehova i muludike bantu bandi bityebitye mwanda wa balonde senene mbila yandi ya mu mwiendelejo.c Kimfwa, banonga-bibi bampikwa kwisāsa bapañwanga mu kipwilo. (1 Ko. 5:11-13) Kadi, byumba bya balami bya ku bitwelelo bya bino bibelo bibwanya kwituvuluja’mba, mu mwanda utala kutōta Yehova dyalelo, yewa yense ketabijibwepo na Leza kabwanyapo kutwela mu tempelo ya ku mushipiditu. Kimfwa, muntu udi na būmi butatanwa ubwanya kutwela mu Njibo ya Bulopwe, inoko kabwanyapo kwitabijibwa na Yehova kufika’nka ne byaolola nandi bintu. (Yak. 4:8) Bine, kuno shako ye kukingwa’po kutendelwa kwa butōtyi butōka mu kino kitatyi kyoneke!
19 Bible wālaile amba ino ntanda ikonekela’ko bininge kumeso kwa mfulo kufika. Tutanga’mba: “Babi ne bandimbañani bakabipila’ko kutabuka, bongola bakwabo ne kongolwa.” (2 Tm. 3:13) Dyalelo bantu bavule beongolanga mu milangwe yabo amba mbila ya Yehova ya peulu i mipite’byo kipimo, ke ya kala, ne amba i mibi. Le nobe ukongolwa? Kimfwa, shi muntu kakimbe kukulengeja witabije amba mbila ya Leza itala pa kusambakena pamo kwa bantu ba ngitu imo i mitupe, le ukamwitabija? Nansha uketabija milangwe ya Yehova Leza ilombwelwe patōka mu Kinenwa kyandi amba boba balonga bino bilongwa ‘baloñanga bya kiboja’? Leza witudyumunanga tuleke kwikala na mwiendelejo wa busekese. (Loma 1:24-27, 32) Shi tubatanwa na uno mwanda, i biyampe tumone mu ñeni tempelo ya mu kimonwa kya Ezekyele ne bibelo byayo bilampe ne kuvuluka’mba: Yehova kazobolwelepo mbila yandi myoloke, nansha byenda byonekela’ko ino ntanda mibi. Le twitabije milangwe ya Tata wetu wa mūlu ne kulamata ku byobya byoloke?
Tulambulanga “kitapwa kya mitendelo” potutōta mu butōtyi butōka
20. Le boba ba mu “kibumbo kikatampe” bakankamikwanga namani na bivulujo bya mu kimonwa kya Ezekyele?
20 Bipango. Ezekyele paāmwene kipango kikatampe kya panja kya tempelo, ye uno wāsangele pa kumona mukebungila’mo batōtyi bavule ba Yehova ba nsangaji. Dyalelo, bene Kidishitu batōtelanga mu kifuko kikola bininge. Boba ba mu “kibumbo kikatampe” kya batōtyi ba mu kipango kya panja kya tempelo ya Yehova ya ku mushipiditu, bamwenanga bivulujo bikankamika mu kimonwa kya Ezekyele. (Kus. 7:9, 10, 14, 15) Ezekyele wāmwene amba bipango byādi bīpange mu mulongo umo na byumba bya kudīla’mo, mwine mwādi mubwanya kudīla batōtyi bitapwa bya kipwano byobādi baleta. (Ezk. 40:17) Mu muswelo kampanda, bādi badya na Yehova Leza—bu kiyukeno kya kipwano kya ndoe! Dyalelo, ketulambulangapo bitapwa na mwādi mulongela Bayuda munshi mwa Bijila bya Mosesa. Inoko, tulambulanga “kitapwa kya mitendelo” potutōta mu butōtyi butōka, kimfwa kupityila ku malondololo etu ne ku binenwa byetu bya lwitabijo ku kupwila kwetu nansha mu mwingilo wa busapudi. (Bah. 13:15) Kadi Yehova witudishanga byakudya bya ku mushipiditu. Ke kya kutulumukapo shi twiivwananga na mwēivwanine bana ba Kola bāimbīle Yehova amba: “Difuku dimo mu bipango byobe i diyampe kutabuka mafuku kanunu kungi!”—Ñim. 84:10.
21. Le bene Kidishitu bashingwe māni babwanya kuboila ñeni’ka ku butobo bwa mu kimonwa kya Ezekyele?
21 Butobo. Ezekyele wāmwene amba bibelo byādi bitwelela’ko babitobo mu kipango kya munda byādi biifwene na byobya byādi bitwelela’ko boba kebādipo ba ku bisaka bya butobo mu kipango kya panja. Uno wādi muswelo muyampe wa kuvuluja bana-balume ba mu kisumpi kya babitobo amba nabo bafwaninwe kulonda mbila ya Yehova ya butōtyi butōka. Le dyalelo nadyo? Dyalelo mu bantu ba Leza kemudipo butobo bwa kwipyana, inoko bene Kidishitu bashingwe māni i basapwilwe amba: “Mwi ‘muzo mutongwe, butobo bwa bulopwe.’” (1 Pe. 2:9) Babitobo ba mu Isalela wa kala bādi batōtela mu kipango kīsansanye. Dyalelo, bene Kidishitu bashingwe māni kebesansenyepo ku ngitu mu muswelo nansha umo na batōtyi nabo, inoko badi mu kipwano kya pa bula na Yehova na kwalamunwa bu bandi bana. (Ngt. 4:4-6) Inoko kadi, bashingwe māni babwanya kumwena bivulujo bya kamweno mu kimonwa kya Ezekyele. Kimfwa, i bajingulule amba, babitobo nabo bādi bafwaninwe kudingilwa ne kulemununwa. Batwe bene Kidishitu bonso tuvulukanga’mba tudi mu “luombe lumo” lwendejibwa na “mukumbi umo.”—Tanga Yoano 10:16.
22, 23. (a) Le dyalelo bakulumpe bene Kidishitu babwanya kuboila ñeni’ka kudi mfumu utelelwe mu kimonwa kya Ezekyele? (b) I bika bibwanya kufika mu mafuku āya kumeso?
22 Mfumu. Mu kimonwa kya Ezekyele, kwikala bu mfumu i kitenta kiyampe. Aye ke wa ku kisakapo kya babitobo, kadi pa mwanda utala tempelo, nandi wādi ufwaninwe kukōkelelela bwendeji bwa babitobo. Inoko, aye udi pamo bwa mutadi mu bukata mwa bantu kadi wibakwashanga mu kuleta bitapwa. (Ezk. 44:2, 3; 45:16, 17; 46:2) Nanshi i kimfwa ku bana-balume bene Kidishitu dyalelo badi na biselwa kampanda mu kipwilo. Kadi, bakulumpe bene Kidishitu kubadila’mo ne batadi bendakana, nabo basakilwa kukōkelelela umpika mukōkele mushingwe māni. (Bah. 13:17) Bakulumpe bengilanga bininge mu kukwasha bantu ba Leza balambule bitapwa bya mitendelo ku kupwila kwa bwine Kidishitu ne mu busapudi. (Ef. 4:11, 12) Kadi bakulumpe babwanya kuboila ñeni ku muswelo wātopekele Yehova bamfumu ba Isalela bāingidije lupusa lwabo bibi. (Ezk. 45:9) Ne bakulumpe nabo kebalañangapo amba kebasakilwapo madingi ne kulemununwa. Ino, basangelanga mukenga o-onso wa kulumbululwa na Yehova mwanda wa babwanye kwikala bakumbi ne batadi bayampe.—Tanga 1 Petelo 5:1-3.
23 Yehova ukendelela kutūla’ko batadi babwenye bisakibwa kadi ba buswe mu Paladisa ya pano pa ntanda īya’ko’i. Na bubine, dyalelo bakulumpe bafundijibwanga mwa kwikadila bakumbi bayampe kadi bafike’po. Kadi bavule mu bukata mwabo bakengidijibwa ne mu Paladisa. (Ñim. 45:16) Mwene bisangaja’po kashā kumona bano bana-balume mobakekadila bu byabuntu mu ntanda mipya? Mwivwanino wetu wa kimonwa kya Ezekyele, pamo ne wa bupolofeto bukwabo butala kujokejibwa, ubwanya kutōkejibwa pa kitatyi kitungwe na Yehova. Padi myanda imo ya mu buno bupolofeto ibwanya kukengidijibwa mu muswelo mukwabo usangaja mu mafuku āya kumeso, kadi ibwanya kufikidila mu muswelo oketuyukilepo pano. Tutengelei.
Madyese a Yehova pa Butōtyi Butōka
24, 25. Le kimonwa kya Ezekyele kyāelekeje namani madyese a Yehova pa bantu bandi shi balamate ku butōtyi butōka?
24 Shi ke pano, lekai tuvuluke kintu kikatampe kyalongeka mu kimonwa kya Ezekyele. Yehova waiya ku ino tempelo ya mu kimonwa, kadi walaya bantu bandi amba ukekala’mo kitatyi kyonso kyobakalonda na kikōkeji mbila yandi ya butōtyi butōka. (Ezk. 43:4-9) Le kwikala’po kwa Yehova kwādi kwa kwikala na lupusa’ka pa bantu bandi ne pa yabo ntanda?
25 Kimonwa kitela madyese a Leza na kwingidija byelekejo bibidi bya bupolofeto bikulupija: (1) Munonga ukuka utamba mu kipandulwe kya tempelo, uleta būmi ne bumeni pa ntanda; ne (2) ntanda myabanye mu ndudi, mu muswelo mubwane, tempelo ne kifuko kyayo bidi pa bukata bwa ntanda. Le i muswelo’ka otubwanya kwivwanija bino bisonekwa dyalelo? Pano tudi mu kitatyi kitwelele Yehova, kyalumbulula, ne kwitabija mpangiko ikola bininge ya butōtyi, ke tempelo mikatampe ya ku mushipiditu kadi. (Mal. 3:1-4) Tukesambila pa bino byelekejo bibidi bya bupolofeto mu Shapita 19 kutūla ku 21 wa kino kitabo.
a Yehova wādi ulombola kwishila pa muswelo wādi wikele bantu bandi ba pa kala na njibo yandi ikola amba: “Abo pa kutūla lukala lwabo lwa pa kibelo kubwipi na lukala lwami lwa pa kibelo ne ñunji yabo nayo kubwipi na ñunji yami, na lubumbu’tu pa bukata bwami ne abo, basubije dijina dyami dijila na bintu bya munyanji byobalongele.” (Ezk. 43:8) Mu Yelusalema wa kala, tempelo ya Yehova ne mobo a bitupu ādi makalañanibwe’tu na lubumbu kete. Bantu pobāsāsukile ku mbila myoloke ya Yehova, bātwejeje mu njibo ya Yehova bilongwa byabo bya disubi, ne butōtyi bwabo bwa bilezaleza. Uno mwanda kewādipo ubwanya kwitabijibwa!
b Kadi kimonwa kya Ezekyele kya tempelo i kikwatañane na bupolofeto bukwabo butala kujokejibwa bwine bufikidile mu mafuku a mfulo. Kimfwa, tala kwiifwana kudi pa bukata bwa Ezekyele 43:1-9 na Malaki 3:1-5; Ezekyele 47:1-12 ne Yoela 3:18.
c Tempelo ya ku mushipiditu yāshilwile kwikala’ko mu mwaka wa 29 Y.M. kitatyi kyābatyijibwe Yesu ne kushilula mwingilo wandi wa bu Kitobo Mukatampe. Inoko, butōtyi butōka bwasūdilwe bininge mu tutwa na tutwa twa myaka pano pa ntanda pa kupwa kwa batumibwa ba Yesu kufwa. I nakampata mu 1919 mwashilwile kuzunzulwa kwa butōtyi bwa bine.