Shapita 29
Muswelo wa kutana būmi bwa nsangaji mu kisaka
YEHOVA LEZA pa kupānga ba mulume ne mukaji babajinji, webasambakenye pamo mwanda wa babutule kisaka. (Ngalwilo 2:21-24; Mateo 19:4-6) Mpango ya Leza yādi ino, wādi usaka bendelele na kubutula bana. Penepo, bana pakutama, abo nabo basonge ne kubutula byabo bisaka. Mwenda mafuku, ne mungya mpango ya Leza, ntanda yonso yādi yakuyūlapo bisaka bya bantu bashikete senene mu nsangaji. Bādi bakwalamuna ntanda ikekale ke paladisa milumbuluke mu byaba byonso.—Ngalwilo 1:28.
2 Ino, dyalelo bisaka bivule i bipalankane, nansha shi kudi bivule bishikete pamo, ino bine kebidipo mu nsangaji. Padi muntu ukepangula’mba: ‘Shi bine i Leza wapangile kisaka, lelo mwanda’ka kebidipo senene?’ Bine ketufwaninwepo kutopeka Leza pamwanda wa kusasamuka kwa būmi bwa kisaka. Kimfwa, mpunga, ukokeja kupunga kintu ne kulombola muswelo wa kwikingidija senene. Ino, lelo kikekala kilubo kya mpunga, shi kino kintu kibakōneka pamwanda wa kubulwa kulondwa kwa madingi na yewa ukekipota? Mhm. Kino kintu, nansha kikale kilumbuluke muswelo’ka, shi kekingidijibwepo mu muswelo mufwaninwe, kikokeja kōneka. Ye mokikadile ne pamwanda utala kisaka.
3 Yehova Leza imulete madingi atala pa būmi bwa kisaka mu Bible. Ino, lelo i kika kikokeja kulupuka shi ano madingi kealondelwepo? Nansha shi kisaka kidi na būmi bulumbuluke muswelo’ka, bine kikokeja kōneka. Bonso kebakekalapo mu nsangaji. Ku mutamba mukwabo, shi misoñanya ya mu Bible ikale kulondwa senene, kino kikaleta būmi bwa nsangaji mu kisaka. Nanshi, tufwaninwe bidi kuyuka dibajinji mwapangile Leza bantu beshileshile badi mu kisaka ne mingilo yaēbapele kuvuija.
MWAPANGĪLE LEZA MWANA-MULUME NE MWANA-MUKAJI
4 I kimweke patōka’mba Yehova kāpangilepo bana-balume ne bana-bakaji muswelo umo. Eyo, i beifwane mu bipindi bivule. Inoko bine ibeshīle ku mumwekelo wabo wa ku ngitu ne ku mwikadilo wabo wa bu mwana-mulume ne bu mwana-mukaji. Kadi ibeshīle mu muswelo obekalanga batenekwa ku mutyima na mwanda wa bulanda nansha wa nsangaji. Mwanda’ka i beshile uno muswelo? Ye mwebapangile Leza mwanda wa kukwasha umo ne umo avuije mwingilo wandi mwishīle na wa mukwabo. Pāpwile Leza kupanga mwana-mulume, Leza wanene’mba: “Kebiyampepo mwana-mulume ekale kasuku, mhm, nanshi nkamulongela mukwashi wandi umwifwene [wakumubwanyako, NW].”—Ngalwilo 2:18.
5 Kyakubwanyako, i kintu kyenzankane nansha kikwatañane senene na kibajinji, mwanda wa kikale kibwane. Leza wapāngile mwana-mukaji ekale mwenzankane na mwana-mulume mwanda wa kumukwashako mu kuvuija mpango ya Leza ya kuyuja ntanda ne kwiilongolola. Penepo, pa kupwa kupānga mwana-mukaji ku lubavu lwa mwana-mulume, Leza watundaije butundaile bubajinji mu budimi bwa Edena, ‘pa kumuleta kudi mwana-mulume.’ (Ngalwilo 2:22; 1 Kodinda 11:8, 9) Busongi bukokeja kuleta nsangaji, mwanda mwana-mulume ne mwana-mukaji bāpangilwe na kilokoloko kya kusaka kwikwasha umo ku mukwabo. Kuno kwishila kwa ngikadilo yabo i kwenzankane senene mungya mingilo ya umo ne umo. Shi ba mulume ne mukaji bekale kwiivwana senene, kwilemeka ne kwikwashako mu mingilo yabo wa yandi wa yandi, nankyo bine kisaka kyabo kikekala kifuko kilumbuluke kya nsangaji.
MWINGILO WA MULUME
6 Mu busongi nansha mu kisaka mufwaninwe kwikala ne muludiki. Mwana-mulume wapangilwe na ngikadilo mivule ne na bukomo bufwaninwe senene mwanda wa kwikala muludiki. Omwanda Bible unena’mba: “Mulume e mutwe wa mukaji, monka mwikadile Kristu i mutwe wa kipwilo.” (Efisesa 5:23) Kino i kyendelemo, mwanda pakubulwa muludiki, kukekala nyeke kavutakanya ne kubulwa kumvwañana. Kisaka kyakubulwa muludiki, kidi pamo bwa motoka wakubulwa ndelekisho. Pakwabo kadi, shi mukaji ulwilanga kuludika, kikekala pamo bwa bashofele babidi mu motoka umo balwila kwendeja, au unyenga ndelekisho ne kukokela matonto kungi.
7 Ino bana-bakaji bavule kebasenswepo mwana-mulume ekale bu mutwe wa kisaka. Buluji bukatampe i buno, mwanda balume bavule kebalondangapo misoñanya ya Leza ya mufwaninwe kwingidija buludiki senene bu mutwe wa kisaka. Inoko, i kiyukane patōka’mba pakusaka’mba bulongolodi bwendelele, kufwaninwe kwikala muntu wa kuludika ne kuketa mbila yamfulo. Omwanda Bible unena na tunangu’mba: “Mutwe wa mwana-mulume i Kristu; ino mutwe wa mwana-mukaji, i mulume, kadi mutwe wa Kristu nao, i Leza.” (1 Kodinda 11:3) Mungya bulongolodi bwa Leza, enka Leza kete ye aye kadī na muludiki. Ino bakwabo bonso, balume ne bakaji, kwelapo ne Yesu Kristu mwine, bafwaninwe kwitabija buludiki ne kulemeka mbila ya bakwabo.
8 Kino kishintulula’mba pa kusaka kuvuija mwingilo wabo senene, balume bafwaninwe kwitabija Kristu bu mutwe wabo. Kadi bafwaninwe kulonda kimfwa kyandi mu kwingidija lupusa lwabo lwa bu mutwe ku babo bakaji, na muludikila Kristu kipwilo. Kristu wādi uludika balondi bandi muswelo’ka? Wādi wikilonga nyeke na kanye ne na buleme. Kādipo na mutyima mūmu nansha na kalobolobo, nansha ke kitatyi kyobādi na mulēle wa kwitabijija buludiki bwandi kine. (Mako 9:33-37; 10:35-45; Luka 22:24-27; Yoano 13:4-15) Eyo, wapēne būmi bwandi na mutyima tō pamwanda wabo. (1 Yoano 3:16) Balume bakristu bafwaninwe kwifunda kimfwa kya Kristu mwanda wa kuludika kisaka kyabo mokifwaninwe. Mu uno muswelo, kebakatādilapo ba mu kyabo kisaka, kubulwa kwibalemeka nansha kutá mutyima enka ku kamweno ka abo bene.
9 Banwe balume: Lelo obe mukaji utompolanga’mba kutelepo mutyima ku kiselwa kyobe kya bu mutwe wa kisaka? Lelo unenanga’mba kuludikangapo kisaka senene, kulongololangapo myanda ya mu kisaka senene ne kutyiba mbila myendelemo? Abe mulume, kino ye akyo kikusakila Leza ulonge. Eyo, i kiyampe kuteja ne milangwe ya ba mu kyobe kisaka ne kulemeka byobasaka, ne kutako mutyima mu kuludika kobe, dino dyo dishinda dya tunangu. Byodi mulume, i kunena’mba udi na mwingilo mukomo bininge mu kisaka. Ino shi ulonge bukomo bukatampe mwanda wa kwiuvuija senene, obe mukaji ukakukwashako ne kukukwatakanya.—Nkindi 13:10; 15:22.
KUVUIJA MWINGILO OBE WA BU MUKAJI
10 Ka na mwikinenena Bible, mwana-mukaji wapangilwe bu mukwashi wa wandi mulume. (Ngalwilo 2:18) Bible wisambila pa uno mwingilo’mba: “Banwe bakaji kōkelai balume benu.” (Efisesa 5:22) Dyalelo bana-bakaji basenswe kupotoma na babo balume ne kusaka kwitāka nabo. Ino shi mukaji ashilule kulwila kitenta kya bu mutwe wa kisaka, kikaleta bikambija bivule. Kino kifikijanga balume bavule ku kunena’mba: ‘Shi usaka kuludika njibo, ludika!’
11 Padi obe mulume kaludikangapo senene, kino kikokeja kukupa milangwe ya kusaka kupita kumeso. Kyaba kya kulonga uno muswelo, lelo kukokejapo kumukwashako avuije mingilo yandi senene ya bu mutwe wa kisaka? Lelo umulombolanga’mba usakanga aludike? Lelo umulombanga madingi? Lelo wikalanga wīepeja na kumufutulula? Shi ulonge bukomo bwa kuvuija senene mwingilo ukupele Leza mu kisaka, padi obe mulume nandi ukashilula kuvuija wandi.—Kolose 3:18, 19.
12 Kino kekishintululapo’mba mukaji kakokejapo kulombola milangwe yandi shi i mishile na ya wandi mulume. Ukokeja kwikala na milangwe myendelemo. Shi wandi mulume amwivwane, kisaka kikokeja kukamwenamo. Sala mukaja Abalahama i mutelwe bu kimfwa kilumbuluke ku bakristu bakaji-basonge pamwanda wa kikokeji kyandi kudi wandi mulume. (1 Petelo 3:1, 5, 6) Ino, walombwele muswelo wādi ufwaninwe kupwija myanda yādi ibakambakanya mu yabo njibo; Abalahama pa kupela kumwitabija, Leza wamunena’mba: ‘Ivwana diwi dyandi.’ (Ngalwilo 21:9-12) Eyo, shi mulume watyibe mbila yamfulo, wandi mukaji ufwaninwe kwiikwatakanya, shi keikamutumepo ku kujilula bijila bya Leza.—Bilongwa 5:29.
13 Pa kusaka kuvuija mwingilo wandi senene, kudi bintu bivule bifwaninwe kulonga mwana-mukaji mwanda wa kukwatakanya kipango kyandi. Kimfwa, ufwaninwe kuteakanya bidibwa bileta bumeni senene mungitu, kulongolola mu njibo senene na bukundwe ne dyangi ne kwingidila pamo na wandi mulume mwanda wa kufundija bana buleme. Bible ukankamika bakaji-basonge bekale “kusanswa balume babo, ne bana babo bene kumo, ne kwilemeka senene, abo bene, ne kwikala bakutōka tō, bakuloeja mu mōbo, ne luya lwa kukōkela balume babo, amba mwanda wa Leza wakatukwa.” (Tetusa 2:4, 5) Mukaji ina-bana ulonga uno muswelo, bakamusanswa bininge ne kumulemeka mu kisaka.—Nkindi 31:10, 11, 26-28.
KIFUKO KIDIPO BANA MU KISAKA
14 Yehova wanene ba mulume ne mukaji babajinji’mba: “Butulai; mwivudijei.” (Ngalwilo 1:28) Eyo, Leza webanēne babutule bana. Bana bādi bafwaninwe kwikala bu dyese ku ba mu kyabo kisaka. (Mitoto 127:3-5) Bidi mwana munshi mwa bijila ne mbila ya bambutwile bandi, Bible imwenzankanye ludingo ludipo mwana pamo na lwa umpika. (Nkindi 1:8; 6:20-23; Ngalatea 4:1) Nansha ke Yesu mwine pādi ukidi mwanuke, wādi ukōkele munshi mwa lupusa lwa bambutwile bandi. (Luka 2:51) Kokunena’mba wādi wibakōkele, ulonda nyeke bwendeji bwabo. Shi bana bonso balonde kimfwa kyandi, bine bakakwasha mwanda wa kukekale nsangaji mu kisaka.
15 Ino yoo bulanda, kyaba kya kwikala bu dyese ku ba mu kyabo kisaka, ino pavule bana i nsulo ya mitompwe ku bambutwile babo. Mwanda waka? Mwanda bana ne bambutwile bene, kebengidijangapo misoñanya ya mu Bible itala pa būmi bwa kisaka. I bijila’ka bya Leza ne misoñanya imo imo yobafwaninwe kwingidija? Tubandaulei’mo imo imo pa ma paje alondako ano. Pa kwikilonga, tala shi kwingidija ano madingi kekukokejapo kukakuletela nsangaji mu kisaka.
Sanswa mukajobe ne kumulemeka
16 Pa kulombola tunangu twa Leza, Bible unena’mba: “E monka mufwaninwe ne balume nabo kusanswa bakaji babo abo bene pamo bwa ngitu ya abo bene.” (Efisesa 5:28-30) Myanda mivule ipita umbūmi ilombola’mba mwana-mukaji pa kwikala senene mu nsangaji usakanga kwiīvwana bu bamusenswe. Kino kishintulula’mba wandi mulume ufwaninwe kumutá mutyima bininge, kumulombola bukena, kumwivwana ne kumusēnga. Ufwaninwe ‘kumupa buleme,’ ka na mwikinenena Bible. Ukēlombola mu byonso byalonga bu bine umutēle mutyima. Mu uno muswelo, wandi mukaji ukamulemeka bininge.—1 Petelo 3:7.
Lemeka mulumyobe
17 Le bakaji nabo? Bible unena’mba: “Mukaji nandi alemeke mulumyandi.” (Efisesa 5:33) Divule i kubulwa kwa kulemeka ano madingi kwikalanga kuleta kavutakanya pabukata bwa ba mulume ne mukaji. Mukaji ukalombola buleme bwandi kudi wandi mulume na kukōkela ne kukwatyija mbila ileta wandi mulume, ne kwingidila nandi pamo senene mwanda wa kufikila pa bitungo bya mu kisaka. Shi ekale kuvuija senene mwingilo wandi umupelwe mu Bible wa bu ‘mukwashi ne umpwanyi,’ wandi mulume kakabulwepo kumusanswa.—Ngalwilo 2:18.
Mwilamatei umo ku mukwabo
18 Bible unena’mba: “Balume ne bakaji bafwaninwe kwilamata umo ku mukwabo.” Unena kudi mulume’mba: “Usepelele mudi mukaji wa busongwalume bobe. Kadi wikale kwisangaja nyeke na busanswe bwandi. . . . Mwanda’ka abe wami mwana o wisangeja ne mwana-mukaji ungi, kadi ne kwifumbakanya mu kyadi kya mweni?” (Bahebelu 13:4, Parole vivante; Nkindi 5:18-20) Eyo, kwenda makoji i kujilula kijila kya Leza; kuletanga musala mu busongi. “Bantu bavule bafwatakanyanga’mba makoji elanga mwepo mu busongi,” ye mwanenēne mwana-mukaji umo mwifundi wa myanda itala malubo; kadi wabwejako’mba ino bupolapola bwa uno muswelo, buletanga nyeke “bikambija bivule.”—Nkindi 6:27-29, 32.
Kimba kusangaja mwine-pobe
19 Nsangaji yabinebine keikokejapo kutanwa na kukimba enka kwisangaja abewa mwine mu myanda itala kusambakena pamo. Ino itanwanga na kukimba ne kusangaja mwine-pobe. Bible unena’mba: “Mulume ape mukajandi kyepelo kyandi ino mukaji nandi alongele monka kudi wandi mulume.” (1 Kodinda 7:3, NW) Ino mbila imanine pa kamweno ka kwipa ne kwialwija. Pa kupana, yewa upana nandi ukevwana nsangaji mikatampe. Kidi pamo ka na mwekinenēne Yesu Kristu’mba: “Dyese dya kupana ditabukile dya kupebwa.”—Bilongwa 20:35.
Mwipanei kudi benu bana
20 Mwana umo wa myaka mwanda wanene’mba: “Tata wingilanga kitatyi kyonso. Kashikatangapo kunjibo nansha dimo. Umpanga makuta ne bintu bivule bya kukaya nabyo, ino nkimumonengapo divule. Musenswe, ne nsakanga engile bityetye mwanda wa mone muswelo wa kumumona divule.” Kikekala kya nsangaji mu kisaka shi bambutwile balondanga ino mbila ya mu Bible na kufundija babo bana ‘pobashikata nabo pamo munjibo, pobananga nabo mu dishinda, pa kulala ne pa kubuka’! Mwipanei mu kutamija benu bana, bine kyenu kisaka kikekala mu nsangaji.—Kupituluka 11:19; Nkindi 22:6.
Mwibafundijei buleme bwa mwakutamina senene
21 Tata wetu wamūlu upananga kimfwa kilumbuluke ku bambutwile: ulemununanga bantu bandi ne kwibafundija mwanda wa kwibolola. Bana bafwaninwe kufundijibwa buleme bwa mwa kutamina. (Bahebelu 12:6; Nkindi 29:15) Bible unena’mba: “Banwe bashabo nenu . . . mwibatamijei [benu bana] biyampe monka mu madingi, ne mu lufundijo lwa [Yehova].” Kulemununa mwana, na kumukesa nsonde ku matako, nansha na kumusuminwa kintu kimusangaja, kino kilombola’mba bine bambutwile bamusenswe. Kukwatañana na Bisonekwa, “yewa umusanswa [wandi mwana] umudingila pamopamo.”—Efisesa 6:4; Nkindi 13:24; 23:13, 14.
Banwe bankasampe—Nyemai mashinda a byantanda
22 Ntanda ikokelanga bankasampe ku kujilula bijila bya Leza. Kadi Bible unena’mba: “Bulembakane i bukutwe umutyima wa mwana.” (Nkindi 22:15) Nanshi, pa kulonga byoloke kifwaninwe kulwá divita. Bible unena’mba: “Banwe bana, kokelai bakwimubutula monka mudi Mfumwetu, ke-kintu i kyendelemo biyampe.” Kikemuletela mpalo mivule. Banuke, ikalai na tunangu ne kwingidija ano madingi: “Vuluka Umpangi obe mu mafuku obe pokidi nkasampe.” Nyemai dyamba, bunkolwankolwa, busekese ne bintu bikwabo bijilula bijila bya Leza.—Efisesa 6:1-4; Musapudi 12:1; Nkindi 1:10-19.
Mwifundilei Bible pamo
23 Shi muntu umo mu kisaka wifundanga Bible ne kwingidija bino bifundwa, ukokeja kukwashako mwanda wa kisaka kikale mu nsangaji. Ino shi mulume, mukaji ne bana, abo bonso bekilongele pamo, kukalupuka kipwano kya pabwipi ne kya kyanga, kwisambulwila mawi kulumbuluke, ne kwikwasha umo ku mukwabo mwanda wa kwingidila Yehova Leza. Shi ke pano, ikalai na kibidiji kya kwifundila Bible pamo!—Kupituluka 6:4-9; Yoano 17:3.
MUSWELO WA KUPWIJA MYANDA MU KISAKA
24 Nansha ke mu bisaka bidi mu nsangaji bine, kyaba kimo mulupukanga myanda. I pamwanda wa kubulwa kubwaninina kwetu ne kutupatupa kwetu. “Mwanda batwe bonso tukukalanga mu bintu bivule,” ye munenena Bible. (Yakoba 3:2) Nanshi mulume nansha mukaji kafwaninwepo kusaka enka mukwabo ekale mubwaninine. Ino bafwaninwe kwilekela bilubo umo ku mukwabo. Shi ke pano, i kutupu mu busongi nansha bumo mukokeja kwikala enka nsangaji yonka-yonka pakubulwa bilubo, kebibwanikapo mwanda twibantu bakubulwa kubwaninina.
25 Eyo, ba mulume ne mukaji bakokeja kukalonga bukomo bwabo bonso mwanda wa kutyina kusanshija mukwabo. Inoko, nansha shi balonge bukomo bwa muswelo’ka, kyaba kimo bakokeja kukalonga bintu bikokeja kukatapa mukwabo. I muswelo’ka ufwaninwe kupwija myanda? Bible witudingila’mba: “Lusa [buswe, NW] abo buputa milwi ne milwi ya myanda.” (1 Petelo 4:8) Kino kishintulula’mba mulume nansha mukaji shi udi na buswe, kakapituluka-pitulukapo mu bilubo bya mukwabo. Buswe buyukile kunena’mba: ‘Ubaluba, ami nami ngikalanga nduba; nakulekela, nobe longela monka ku wami mutamba.’—Nkindi 10:12; 19:11.
26 Shi ba mulume ne mukaji badi na kampeja-bukidi ka kwitabijija bilubo byabo ne kwīlemununa, bakokeja kukeepeja na makambakano mavule ne lupotopoto. Kitungo kyabo, bafwaninwe kusaka kupwija myanda, ke kusaka kwibwinapo mu lupata, mhm. Shi i mwine-pobe udi na kilubo, nankyo tukija mutyima, pwijaio na kanye. Shi i abe udi na kilubo, nankyo wityepeje ne kulomba lusa. Kemukiladikai myanda, pwijai’yo bukidi-bukidi. “Kemukajikija dyuba na bukalabale bwenu, mhm!”—Efisesa 4:26.
27 Shi udi na mulume nansha na mukaji, nankyo “kemukibangai byonka byenu bintu, wa byandi, wa byandi, ehe, poso ne ku bintu bya bakwenu, au ku bya mukwabo, au ku bya mukwabo.” (Fidipai 2:4) Kokelai ino mbila ya mu Bible: “Ikalai ne mutyima wa lusalusa ne kanye ne kwipelula ne butukanye ne kutukija mutyima. Mwikwashei banwe bene na bene, ne kwilekela myanda wa ku mukwabo wa ku mukwabo, shi kudi udi ne mwanda ne mukwabo. Mwilekelei monka mwemulekele Mfumwetu. Kadi pa bino napo mutenteke’po kisanso kya kwimulamakanya pamo senene.”—Kolose 3:12-14, MB.
28 Dyalelo ba mulume ne mukaji bakubulwa kulonda madingi a mu Kinenwa kya Leza mwanda wa kupwija yabo myanda, bekalanga bafula ku kwilubula. Lelo dilubu i ditabijibwe na Leza bu muswelo ufwaninwe kupwija myanda? Mhm. (Malaki 2:15, 16) Mungya masakila andi, kwisonga i kwikuta pamo lonso umbūmi. (Loma 7:2) Mungya Bible kudi buluji bumo kete bukokeja kwilubwilwa ne kumona bwanapabo bwa kusonga nansha kusongwa kadi monka: i busekese (mu Kigreke i porneia, bulalañanyi bwamunyanji). Shi umo pabukata bwabo waenda busekese, nankyo yewa ulubīlwe ukatyiba mbila aye mwine ya kwilubula nansha ya kuleka kwilubula.—Mateo 5:32.
29 Ino lelo kikekala namani shi mwine-pobe upelanga kwifunda nobe Kinenwa kya Leza nansha shi kasenswepo mwingilo obe wa bukristu? Bible ukudingila’mba ufwaninwe kushikata nandi. Kakudingilangapo’mba kwisansanya dyo dishinda dilumbuluke dikakukwasha mukapwije yenu myanda. Longa bukomo abewa mwine, mwanda wa kulongolola ngikadilo ya mu yobe njibo na kwingidija binena Bible bitala pa ngikadilo yobe abewa mwine. Padi mwenda mafuku, ukokeja kukakoka mwine-pobe pamwanda wa mwiendelejo obe wa bwine-kristu. (1 Kodinda 7:10-16; 1 Petelo 3:1, 2) Kikekala kya nsangaji mikatampe shi ukatambule kino kyabuntu pamwanda wa buswe bobe ne kitukijetyima kyobe!
30 Myanda mivule ilupuka mu bisaka dyalelo iletwanga na bana. I kika kyomukokeja kulonga shi kidi uno muswelo mu kyenu kisaka? Dibajinji, banwe bambutwile mufwaninwe kupana kimfwa kilumbuluke. Mwanda bana beulanga bininge byomulonga kupitako kulonda byomunena. Shi bilongwa byenu kebikwatañenepo na binenwa byenu, kebakejepo kwikijingulula. Nanshi, shi musaka’mba benu bana beendeje bu bakristu senene, nankyo mufwaninwe kupana kimfwa banwe bene.—Loma 2:21, 22.
31 Langulukai senene na benu bana. Kekifwaninwepo enka kwibalombola bitupu’mba: ‘Nkisakilepo mulonge busekese, mwanda i kibi.’ Kifwaninwe kwibalombola’mba i Umpangi wabo Yehova Leza, ye aye unena’mba bintu bya uno muswelo, kimfwa busekese, i bibi. (Efisesa 5:3-5; 1 Tesalonika 4:3-7) Inoko, ke enkapo kino kifwaninwe kwibalombola kete. Kifwaninwe kadi kukwasha bana bayuke mwanda’ka bafwaninwe kukokela bijila bya Leza, ne kamweno kokikokeja kukebaletela. Kimfwa, ukokeja kukokela milangwe ya mwana pa kingelengele kitala pa muswelo wipuñanga mwana kupityila ku kwitana kwa diyi dya mwana-mukaji ne mema a mwana-mulume. Kupwa mwipangule’mba: ‘Lelo ulanga’mba Yewa walupwile kino kingelengele kya kwibutula, kayukilepo muswelo mulumbuluke ufwaninwe kwingidija bingidilwa bya lubutulo?’ (Mitoto 139:13-17) Nansha amba: ‘Lelo Umpangi wetu Mukatampe ukokeja kutūlako kijila mwanda wa kwitusuminwa nsangaji umbūmi? Nansha tukokeja kutana nsangaji na kukokela ku bino bijila?’
32 Bipangujo bya uno muswelo, bikokeja kufikija obe mwana ku kulanguluka pa bijila bya Leza bitala pa kwilama ku busekese. Muleke alombole milangwe yandi. Shi keikwatañenepo na yobe, kokamulobela. Pima kumwivwana, na kuyuka’mba lukongo ludimo obe mwana ilulamuke bininge ku mafundijo a boloke a mu Bible, penepo pima kumulombola mwanda’ka byabulongelonge bya luno lukongo ke dishindapo dya tunangu. Ukokeja nansha kumutelela bimfwa bya bana bomuyukile bapile mbá, bapene nansha bapelwe mēmi pamwanda wa kwenda busekese. Mu uno muswelo ukamukwasha akajingulule’mba bine binena Bible i byendelemo.
33 Kikulupiji kya kukekala nyeke ne nyeke mu paladisa pano pantanda kileta Bible, kikemukwasha mukatane būmi bwa nsangaji mu kisaka. Mwanda waka? Mwanda shi binebine tusakanga kukekala mu ngikadilo impya ya Leza, tukalonga bukomo bwa kwikala na būmi bukwatañane na būmi botusaka kukekala nabo. Kishintulula’mba tukalonda bulombodi ne misoñanya ya Yehova Leza. Kiketuletela kika? Ku nsangaji yotudi nayo pano, Leza ukabwejako kikulupiji kya būmi bwanyeke ne nsangaji mibwaninine yanyeke ne nyeke itulailwe.—Nkindi 3:11-18.
[Bipangujo]
1. (a) I muswelo’ka washilwile kisaka? (b) Mpango ya Leza yādi muswelo’ka pamwanda utala kisaka?
2, 3. (a) Mwanda’ka ketufwaninwepo kutopeka Leza pamwanda wa koneka kwa ngikadilo ya būmi bwa kisaka? (b) I kika kifwaninwe kulonga mwanda wa kutana būmi bwa nsangaji mu kisaka?
4. (a) Mwana-mulume ne mwana-mukaji i beshile muswelo’ka? (b) Mwanda’ka Leza wateakenye bekale beshīle uno muswelo?
5. (a) Mwana-mukaji i ‘mukwashi wa kubwanya’ ku mwana-mulume mu buluji’ka? (b) I kwepi kwalongēlwe butundaile bubajinji? (c) Mwanda’ka busongi bukokeja kuleta nsangaji yabinebine?
6. (a) I ani watongelwe mwanda wa kwikala bu mutwe wa kisaka? (b) Mwanda’ka i kifwaninwe ne kyendelemo?
7. (a) Mwanda’ka bana-bakaji bavule kebasenswepo mulume ekale bu mutwe? (b) Lelo umo ne umo udi na muludiki, mwanda’ka ino mpangiko ya Leza itala pa buludiki i ya tunangu?
8. (a) Balume bafwaninwe kulonda kimfwa kya ani mu kwingidija lupusa lwabo? (b) I kika kifwaninwe kwifunda balume kupityila ku kino kimfwa?
9. (a) I kika kitompolanga bana-bakaji bavule? (b) I kika kifwaninwe kuvuluka balume nyeke mu kwingidija kwa lupusa lwabo?
10. (a) Bible ukankamikanga bana-bakaji balonge kika? (b) I kika kikalupuka shi mwana-mukaji kalondelepo ano madingi a mu Bible?
11. (a) I muswelo’ka ukokeja mwana-mukaji kukwashako wandi mulume mu kuvuija kwa kiselwa kyandi kya bu mutwe wa kisaka? (b) Shi mukaji uvuijanga senene kiselwa kyandi kimupele Leza, kino kikekala na lupusa’ka padi wandi mulume?
12. I kika kilombola’mba bana-bakaji bakokeja kulombola milangwe yabo nansha shi i mishile na ya babo balume?
13. Mukaji mulumbuluke ukalonga kika, ne kikekala na lupusa’ka mu kyandi kisaka?
14. (a) Bana badi pa ludingo’ka mu kisaka? (b) I kika kifwaninwe kwifunda bana kupityila ku kimfwa kya Yesu?
15. Mwanda’ka divule bana baletelanga bambutwile babo mitompwe mivule?
16. Balume i balombwe kulonga kika ne i muswelo’ka obakokeja kukokela ku ino mbila?
17. I musoñanya’ka upelwe bana-bakaji, ne i muswelo’ka obakokeja kwiwingidija?
18. Mwanda’ka ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwilamata enka abo bubidi bwabo kete?
19. I muswelo’ka ukokeja ba mulume ne mukaji kwisangaja mu myanda itala kusambakena pamo?
20. Mwanda’ka kidi na mvubu mikatampe kwingidila pamo na bana?
21. I kika kinena Bible pamwanda utala muswelo ufwaninwe kutamija bana ne kwibafundija buleme?
22. Bankasampe badi na kiselwa’ka, ne kimanine pa kika?
23. Kwifundila Bible pamo mu kisaka kukokeja kuleta kamweno’ka ku bonso ba mu kisaka?
24. Mwanda’ka ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwilekela bilubo byabo umo ku mukwabo?
25. Ba mulume ne mukaji i muswelo’ka obafwaninwe kupwija yabo myanda mu buswe?
26. Shi kubalupuka myanda, i kika kikokeja kukeitalaja?
27. Ba mulume ne mukaji bakokeja kukapwija yabo myanda senene shi bekale kulonda madingi’ka a mu Bible?
28. (a) Kwilubula lelo ye ako kukokeja kupwija myanda mu kisaka? (b) Kukwatañana na Bible, i buluji’ka bumo kete bufwaninwe kwilubwila ne kumona bwanapabo bwa kusonga dikwabo nansha kusongwa?
29. (a) Shi mwine-pobe kakulametēpo mu mutotelo wa bwine-kristu, i kika kyofwaninwe kulonga? (b) I bipá’ka byokokeja kukamona?
30. Mwanda’ka bambutwile bafwaninwe nyeke kulombola kimfwa kilumbuluke ku babo bana?
31. (a) I buluji’ka bukatampe bufwaninwe kutakika bana bakokele bambutwile babo? (b) I muswelo’ka okokeja kulombola nkasampe kamweno ka kijila kya Leza kipeleja busekese?
32. (a) I kika kifwaninwe kulonga shi milangwe ya obe mwana keikwatañenepo na misoñanya ya Leza? (b) I muswelo’ka ufwaninwe kukwasha mwana ajingulule tunangu twa binena Bible?
33. Mwanda’ka kikulupiji kya mu Bible kitala pa būmi bwanyeke mu Paladisa pano pantanda kikokeja kwitukwasha tutane būmi bwa nsangaji mu kyetu kisaka?