Bālongele Kiswamutyima Kya Yehova
Bambutwile Bāpadilwe Mpalo Pamwanda wa Lwitabijo Lwabo
KU BENE Isalela, kubutulwa kwa mwana mwana-mulume wādi mwanda uleta nsangaji mikatampe. Kyādi kishintulula amba lukunwa lwabo lukendelela, ne kadi ntanda ya kyabo kipyanwa ikashala mu kisaka kyabo. Ino kubwipi na mwaka wa 1593 K.K.K., konka ku Bahebelu, kubutula mwana mwana-mulume kwāshilwile kumweka bu kishoto, kedyākidipo dyese. Mwanda waka? Mwanda Felo wa mu Edipito, pa kukwatwa moyo wa kuvula kwa Bayuda bādi mu mwaba wādi munshi mwa buludiki bwandi, wālupwile mbila amba babo bana ba lukeke bonso bana-balume bafwaninwe kwipaibwa.—Divilu 1:12, 15-22.
Mu kyokya kitatyi kya nshikani ya kwipayañana’kya, ye amo mwābutwilwe mwana mwana-mulume mupopoke na ba Amalama ne Yokebedi, ba mulume ne mukaji Bahebelu. I kipēla kufwatakanya mwāpwidile yabo nsangaji kitatyi kyobāvulukile mbila yālupwilwe na Felo. Ino, ba Amalama ne Yokebedi pa kutala wabo mwana wa lukeke mwana-mulume, kutyina amba wakepaibwa, bākwete mpangiko ya kumufya, pakubulwa kubanga myanda yādi ikokeja kukalupuka’ko.—Divilu 2:1, 2; 6:20.
Kulonga Mwendele Lwitabijo
Ba Amalama ne Yokebedi bāfile wabo mwana umbula bwa myeji isatu. (Divilu 2:2) Ino, kyādi kya kwibaletela kyaka, mwanda Bahebelu ne bene Edipito bādi bashikata njibo na kibelo. Muntu yense wādi usaka kuponeja mbila ya Felo, wādi wa kwipaibwa—ne wandi mwana wa lukeke mwine kumo. Lelo i kika kyādi kikokeja kulonga bano bambutwile bēpane mwanda wa kupandija wabo mwana ne abo bene kumo?
Yokebedi wālukile mbuba ya busadi. Busadi i kiyombo kya umbungulu kikomo, ngitu yakyo ifwene ya lusununu, kidi na miimbwa isatu ibundile umbidi udi na bukata busenselela ku munwe wa muntu. Busadi bukokeja kufika pa bula bwa mametele 6 umbwimwa. Bene Edipito bādi bapunga nabo mapapye, bipēba, lwemba, bikwabilo, ne byombo bilela kūlu kwa mema.
Yokebedi wālukile kitenge na mbuba ya busadi kya bukata bufikile shē, mubwana kutūlwa wandi mwana wa lukeke. Wāshinga’kyo bulēle ne bunange mwanda wa kujika mpalangwa ishiyanga mikenga pa bukata bwa mbuba na mbuba, kutyina amba mwakatwela mema. Kupwa Yokebedi wātūla mwana wandi mu kitenge’kya, ebiya wēkikuja mu mabungu ādi ku mbadi ya Munonga wa Nile.—Divilu 2:3.
Mwana Wasokolwa
Midiamu, mwana mwana-mukaji wa Yokebedi, wādi wimene kubwipi mwanda wa kutala mobisa kupityila. Penepo, mwanā Felo mwana-mukaji wāenda ku kōya ku munonga wa Nile.a Kekubulwe padi Yokebedi wādi uyukile kala amba uno mwana-mukaji mwanā mulopwe wendanga nyeke ku kino kyabu kya munonga wa Nile, omwanda wāshile kitenge pa kifuko pokikokeja kusokolwa bukidibukidi. Enka nankyo, kepāijijepo, mwanā Felo wāmona kitenge’kya kitūlwe senene mu mabungu, wāita umo wa mu bengidi bandi amba amuselele’kyo. Pa kumona’mo mwana udila, lusa lwāmukwata. Wāyuka kala amba uno mwana i Muhebelu. Lelo wādi wa kulonga muswelo’ka alame uno mwana mupopoke pakubulwa kwipaibwa’ye? Kutentekela pa lusa lwa bu muntu, dimodimo ne nkulupilo yādi mitandabuke umbukata bwa bene Edipito, ya amba, kukatwela mūlu kwa muntu kwimanine pa bilongwa biyampe byaloñanga pakidi mūmi, yādi na lupusa umbūmi bwa mwanā Felo.b—Divilu 2:5, 6.
Papo Midiamu wādi utadila kulampe wāfwena mwanā Felo. Kāmwipangula’mba: “Lelo ñende kukēta wakukwamwisha’ye ku boba bana-bakaji ba ba-Hebelu, amba akwamushishe’ye, a?” Mwanā mulopwe wāmulondolola’mba: “Enda!” Midiamu wānyema lubilo kudi inandi. Kepākabilepo mpafu, Yokebedi wāfika kudi uno mwana-mukaji mwanā Felo. Mwanā mulopwe wāmunena’mba: “Sela mwana uno’u ukañamwishe’ye, nami nkakufuta mfuto.” Kekubulwe padi mu kine kitatyi’kya, mwanā Felo wājingulwile’tu amba Yokebedi ye inandya uno mwana.—Divilu 2:7-9.
Yokebedi wālamine uno mwana kufika ne paāmulekeje kwamwa mabele.c Kino kyāmupele mikenga milumbuluke ya kumufundija myanda itala padi Yehova, Leza wabine. Kupwa Yokebedi wākajokeja mwana kudi mwanā Felo, nandi wāmwinika dijina dya bu Mosesa, kushintulula ko kunena’mba, “mupandijibwe ku mema.”—Divilu 2:10.
Bufundiji Kotudi
Ba Amalama ne Yokebedi bākwatakenye kitatyi’nka mu mukenga mutyetye’wa, bāfundija wabo mwana misoñanya ya mutōtelo utōka. Ne dyalelo bambutwile bafwaninwe kulongela monka. Na bubine, i kya mvubu balonge uno muswelo. Mwanda pano Satana Dyabola “unangakana bwa ntambo ubuluma, ukimba wakubokota.” (1 Petelo 5:8) Ukalabila bankasampe bāmonanga bu bikwatwa bipēla—bana-balume ne bana-bakaji—badi na bitungo bya kwikala bengidi balumbuluke ba Yehova. Kadipo na kanye na bino bibudye bya bana. Omwanda bambutwile batunangu bafundijanga babo bana banuke kwakamwa Yehova, Leza wabine.—Nkindi 22:6; 2 Temote 3:14, 15.
Mu Bahebelu 11:23, mudi mānga ya ba Amalama ne Yokebedi ilombola bukomo bobālongele bwa kufya wabo mwana umbula bwa myeji isatu imbajinji ya bwandi būmi. Kino i kilongwa kya kuyukila’po lwitabijo lwabo. Bano bambutwile bonso babidi bādi bakaminwe Leza bālombwele kikulupiji mu bukomo bwa Yehova bwa kupandija na kupela kwipaija wabo mwana, pa kino, bāikele kweselwa. Netu tufwaninwe kulamata pototo ku bijila ne misoñanya ya Yehova na kikulupiji amba byobya byonso bilekelwe na Yehova amba bitufikile, bikafundulwa’ko, tukekalanga biyampe nyeke, tusepelela būmi bwansangaji.—Loma 8:28.
[Kunshi kwa dyani]
a Bene Edipito bādi batōta munonga wa Nile bu leza wa bumeni. Bādi bakulupile amba mema ao ādi na bukomo bwa kuleta bumeni ne kuvudija mafuku a būmi bwa muntu.
b Bene Edipito bādi bakulupile amba pafwanga muntu, mushipiditu wandi ukeshintulwilanga ku meso a Osiris amba “ami kasha nkyasuswile muntu nansha umo,” “nkyasuminwe kyakanwa kya kana ka lukeke mabele,” ino “mpānanga mikate ku bantu badi na nzala, ne mema a kutoma ku boba badi na kyumwa.”
c Mu myaka yakala, bana bavule bādi bamushibwa umbula bwa kitatyi kilampe kupita mulongelwa na bana bavule dyalelo. Kimfwa Samwele, bimweka bu wādi kasenselela ku myaka isatu pobāmulekeje mabele, ino Isake wādi usenselela ku myaka itano.