Tendela’po Yehova na Mushipiditu Obe wa Kwituma!

1, 2. (a) Lelo i bika byānenene ba Edifaza ne Biledade pa muswelo umona Leza mwingilo wetu? (b) Lelo i bika byānenene’po Yehova?

PANO ke padi myaka mivule, bantu basatu bāendele kukesamba na Yoba, mwingidi wa Leza wa kikōkeji. Umo bidi i Edifaza mwine Temani, wāipangwile Yoba bipangujo bya mvubu amba: “Lelo muntu akōkeje kumwesha Leza kamweno’ni? Binebine aye udi ne ñeni emwenemo kamweno ka aye mwine? Lelo Mwinebukomobonso amone katōkwe byodi moloke, a? Nanshi i kadīlo kandi byolongeja mashinda obe ke mabwaninine, a?” (Yoba 22:1-3) Edifaza wālangile amba malondololo i Aa. Wa bubidi i Biledade mwine Shuha, nandi wābwejeje’ko amba Leza kabwanyapo kumona bantu bu boloke.​—Tanga Yoba 25:4.

² Ba Edifaza ne Biledade basakile kutonona Yoba amone amba bukomo bwalonga bwa kwingidila Yehova i bwa bitupubitupu. Bano bantu bāsakile kukulupija Yoba amba ku meso a Leza, batwe bantu twi bapityibwe enka ne na mpemvu, munyambo ne kivinyu. (Yoba 4:19; 25:6) Lelo kunena namino kulombola’mba bādi betyepeje? (Yoba 22:29) Na bubine Yehova i mukatampe kupita bonso kadi shi twidingakanye nandi, twi tutyutyutyutyu. Shi tudi pa nsongo ya lūlu nansha kutadila pa dididisha dya amviyo, tukamona motwikadile tutyutyutyutyu kadi bampikwa mvubu. Lelo yemumwena ne Yehova bukomo botulonga bwa kumwingidila ne bwa kukwatakanya Bulopwe bwandi? Mhm! Yehova wāsapwidile Edifaza, Biledade ne muntu wa busatu Zofala amba i bambepai. Kupwa Leza wānena’mba Yoba wāmusangeje, wāmutela ne bu “mwingidi wami.” (Yoba 42:7, 8) O mwanda nanshi tubwanya kukulupila’mba bantu bampikwa kubwaninina babwanya ‘kwikala ba mvubu kudi Leza.’

 3. Lelo i bika byānenene Edihu pa bukomo botulonga bwa kwingidila Yehova? Le wādi usaka kunena bika?

³ Nkasampe Edihu wādi uteja pādi pesamba bano bana-balume na Yoba. Abo pa kupwa kwisamba, Edihu wāipangula Yoba pa myanda itala Yehova amba: “Shi wikale moloke, nankyo kyomupa i kika? Nansha kyatambula ku kuboko kobe i kika?” (Yoba 35:7) Lelo Edihu nandi wādi usaka kunena’mba bukomo botulonga bwa kwingidila Yehova i bwa bitupubitupu? Aa. Yehova kālemunwinepo Edihu na mwaālongele ku bakwabo. Edihu wādi na mumweno mwishile na wa bakwabo. Wādi usaka kunena’mba Yehova kasakilwapo tumutōte. Mwanda Yehova i mubwanye byonso. I kutupu kintu nansha kimo kyotulonga kibwanya kumulengeja ekale mpeta nansha mukomo. Inoko, ngikadilo yo-yonso miyampe nansha bwīno botudi nabo i bitambe kudi Leza, kadi utalanga ne muswelo otwibingidija.

 4. Lelo Yehova wiivwananga namani shi tulongela bakwetu biyampe?

⁴ Shi tusenswe bya binebine boba batōta Yehova, nandi umonanga bino bilongwa pamo bwa aye otulongela’byo. Tutanga mu Nkindi 19:17 amba: “Yewa ufwila mulanda lusa wāpuja kudi Yehova; kadi kilongwa kyandi kiyampe ukamulubwilanga monka.” Na bubine Yehova witumonanga kitatyi kyonso kyotufwila bakwetu lusa. Kadi nansha byadi Mupangi wa diulu ne ntanda, Yehova umonanga bino bilongwa pamo bwa ndeni yotumwapwija, mine yaetufutanga na byabuntu bivule bya kutendelwa. Yesu Mwanā Leza wābingije uno mwanda.​—Tanga Luka 14:13, 14.

 5. Le i bipangujo’ka byotusa kwisambila’po?

⁵ Pa kala, Yehova wāityile mupolofeto Isaya amwimanine ne kumwingidila mu muswelo wa pa bula. (Isaya 6:8-10) Isaya nandi wāitabija na mutyima umo luno lwito ne kunena’mba: “Ami uno, ntume bidi.” Dyalelo nadyo, Yehova upanga bantu bandi ba kikōkeji mukenga wa kwingila mwingilo wandi. Bengidi ba Yehova tununu ne tununu balombolanga’mba badi na mumweno na wa Isaya. Betabijanga na mutyima umo kwingidila Yehova mu bifuko ne mu miswelo palapala ne kwitabija kulwa na makambakano ne ngikadilo yo-yonso yobatanwa’mo. Inoko padi muntu ubwanya kwiipangula’mba: ‘Nsangedile mukenga wa kwituma mu mwingilo wa Yehova, ino le nami byoñingila bidi bine na mvubu? Ekale ndi’po nansha nkidi’popo, le Yehova ukaleka mwingilo wandi wimane?’ Le kodi mulange uno muswelo? Nanshi, pa kulondolola bino bipangujo, twisambilei bidi pa myanda yēmwenine ba Debola ne Balaka, bengidi ba Yehova ba pa kala.

 6. Mwanda waka byādi bimweka bu basola ba Yabine bakanekenya lubilo lonka bene Isalela?

⁶ Balaka wādi mwine Isalela kalāla ka mavita, Debola nandi wādi mupolofeto mwana-mukaji. Mu bula bwa myaka 20, bene Isalela ‘bākobakanibwe bya mwiko’ na Yabine, mulopwe wa Kenani. Basola ba Yabine bādi balobo kadi bampikwa kafuku, bākwatyije bene Isalela moyo kebasake’nka ne kunyema mu bibundi. Basola ba Yabine bādi na makalo a bulwi 900 kusomekwe bikwa bya byuma, ino bene Isalela kebādipo na byabulwi bipotoloke bya kulwa nabyo nansha ke bivwalwa bya bulwi bya kwibakinga.​—Batyibi 4:1-3, 13; 5:6-8.a (Tala kunshi kwa dyani.)

7, 8. (a) Dibajinji, le Yehova wālombwele Balaka bika? (b) Lelo Isalela wānekenye namani basola ba Yabine? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

⁷ Bene Isalela bādi bamweka bu bazoze kadi bapēla kunekenya shi twibadingakanye na basola ba Yabine. Inoko Yehova wāsoñenye Balaka kupityila kudi Debola mupolofeto mwana-mukaji amba: ‘Enda ku kalūlu ka Tabola, usele nobe tununu dikumi twa bana-balume twa bāna ba Nafatale ne twa bāna ba Zebuluna. Ebiya nkakukokela Shisela, mudyavita wa kibumbo kya Yabine, ku munonga wa Kishone kōdi, ne makalo andi pamo, ne bantu bandi ba ntanda ne miseke; kabidi nkamupana mu kuboko kobe.’​—Batyibi 4:4-7.

⁸ Kwātuminwe musapu konsokonso wa kulomba bantu ba kwituma, ebiya bantu 10 000 bebungila pa Lūlu lwa Tabola. Penepa Balaka ne bantu bandi bakalwa na basola balwana nabo pa kifuko kitwa bu Tanake. (Tanga Batyibi 4:14-16.) Lelo Yehova wākweshe bene Isalela? I amo. Kwānokele mu kitulumukila mvula mukatampe, wālengeja bitoto pa kifuko kyobādi balwidila’po. Kino kyākweshe bene Isalela. Balaka wātebeka lubilo basola ba Shisela ku bula bwa kintu kya makilometele 24, kufika’nka ne ku kifuko kitwa bu Haloshete. Kufika pantu pamo, dikalo dya Shisela dyejika mu bitoto. Wātūka’mo kanyemena lubilo ku Zananima, kubwipi na Kedesha. Kwine’kwa Shisela wākafyama mu pema wa mwana-mukaji umo witwa bu Yaile. Shisela wādi mukoke bininge, wāponena mu tulo. Aye mu tulo, Yaile wāmwipaya pampikwa moyo. (Batyibi 4:17-21) Yehova wākweshe bene Isalela banekenye balwana nabo!b (Tala kunshi kwa dyani.)

 9. Le i bika byotwifunda mu Batyibi 5:20, 21 pa bulwi bwa na Shisela?

⁹ Twifunda bivule ku binkumenkume bitelelwe mu Batyibi shapita 4 na kutangila’ko shapita wa 5. Batyibi 5:20, 21 witulombola’mba: “Balwa mu diulu, ñenyenye mu mashinda ayo yalwa na Shisela. Munonga wa Kishone webasela.” Le kino kilombola’mba bamwikeulu bākweshe bene Isalela mu bulwi, nansha’tu amba byādi bilomboji bya bintu bya mūlu? Bible kanenene’popo kintu. Inoko kyotuyukile i kino amba Yehova wāpandije bantu bandi na kunokeja mvula mukatampe enka pa kifuko’pa kadi mu kitatyi kifwaninwe, mwanda wa makalo 900 a bulwi akomenwe kwenda. Mu Batyibi 4:14, 15, tutanga’mo misunsa isatu mituntulu amba Yehova ye wāpelwe mitendelo pa bushindañani bwa Isalela. I kutupu nansha umo mu bano bantu 10 000 bene Isalela ba kwituma wādi wa kwitendela pa mwanda wa buno bushindañani.

10, 11. Lelo “Meloza” wādi ufunkila pa bika? Mwanda waka wāfingilwe?

¹⁰ Pano tubandaulei’ko kintu kisangaja mpata. Isalela pa kupwa kunekenya, ba Debola ne Balaka bāimbile lwimbo lwa mitendelo kudi Yehova. Bāimbile amba: “Fingai Meloza mafingo, e mwanenena mwikeulu wa Yehova, fingai nakampata bekadi bakyo; mwanda kebailepo kukwasha Yehova, kukwasha Yehova ne bakomokomo.”​—Batyibi 5:23.

¹¹ Na bubine Meloza wādi ufunkila pa bika? Ketuyukilepo senene. Inoko Meloza wātengelwe na ano mafingo, ne biyukeno byonso byadi bya kumuyukila’po byājimankene. Padi kadi Meloza kyādi kibundi kemwatambilepo bantu ba kwituma kukelunga na Balaka mu bulwi. Pētumine bantu 10 000 kukalwa na bene Kenani, bantu ba mu Meloza nabo ye bano bāivwene musapu wa kulomba bantu ba kwituma. Nansha padi Meloza i kibundi kyānyemene’mo Shisela mwanda wa kwipandija kudi Balaka. Bimweka’mba bantu ba mu Meloza bādi na mukenga wa kukwata Shisela, ino kebālongelepo nabya. Langa bidi mobāmwenine kalāla ka mavita wampikwa lusa upita lubilo mu mashinda mwanda wa kwipandija! Bādi babwanya kulonga’po kintu mwanda wa kukwatakanya mpango ya Yehova. Shi bālongele namino, Yehova wādi wa kwibapala mpalo. Inoko nansha byobādi na mukenga wa kulongela Yehova kintu kampanda, abo kebālongele’kyopo. Kibamweka amba bantu ba mu Meloza kebādipo pamo bwa Yaile, wālongele bintu na bukankamane.​—Batyibi 5:24-27.

12. Lelo bantu batelelwe mu Batyibi 5:9, 10 bādi na mumweno’ka mwishile? Le uno mwanda witutala namani?

¹² Mu Batyibi 5:9, 10, tumona’mo amba mumweno wa bantu 10 000 bētumine wādi mwishile kulampe na wa boba bāpelele kwituma. Ba Debola ne Balaka bāfwijije’ko “baledi ba Isalela, betambikile mutyima tō umbukata mwa bantu.” Bādi beshile bininge na boba bādi “batentamine pa bimbulu bitōka bikaji,” bādi bemona bu kebafwaninwepo kwingila mwingilo wa kwituma. Bano bantu i batelwe bu boba bashikete “pa nkelwa ya mabwija milēme,” ne bu boba “bananga pa dishinda,” bafuke ku makasa. Bādi beshile na boba ba kwituma, bāendele na Balaka kukalwa ku lūlu lwa mabwe lwa Tabola ne ku musanza wa mema wa Kishone. Boba bādi basenswe būmi bwa katutu bālombwelwe amba: ‘Langulukai!’ Bādi bafwaninwe kuta mutyima ne kulangulukila pa mikenga yobābudilwe ya kwituma mu mwingilo wa Yehova. Dyalelo nadyo, tufwaninwe kubandaula mumweno wetu pa mwingilo wa Leza.

13. Le bisaka bya ba Lubeni, Dane, ne Ashela byādi bishile namani na bisaka bya ba Zebuluna ne Nafatale?

¹³ Bantu 10 000 ba kwituma bāikele na mukenga wa kwimwena na meso muswelo wilombolanga Yehova bu Mubikadi. Bādi babwanya kusapwila’byo bantu bakwabo ponso pobesambila pa “bilongwa byoloke bya Yehova.” (Batyibi 5:11) Inoko, bisaka bya ba Lubeni, Dane, ne Ashela byādi bitele mutyima bininge ku bupeta bwabo, kimfwa luombe, mabotyi, ne byabu, kupita byobādi balonga mu mwingilo wa Yehova. (Batyibi 5:15-17) Inoko ke bisakapo byonso byādi namino. Bisaka bya ba Zebuluna ne Nafatale ‘byātūdile būmi bwabo mu kyaka kya lufu’ mwanda wa kukwatakanya Debola ne Balaka. (Batyibi 5:18) Tubwanya kuboila ñeni mikatampe pa uno mumweno mwishile pa mwanda utala mwingilo wa kwituma.

14. Dyalelo, i muswelo’ka otulombola’mba tukwatakanyanga bubikadi bwa Yehova?

¹⁴ Dyalelo, ketukwatakanyangapo bubikadi bwa Yehova na kulwa divita. Inoko, twibukwatakanyanga na kusapula na bukankamane ne na bupyasakane. Pano kusakilwa bantu bavule ba kwituma mu mwingilo wa Yehova kutabuka mafuku kunyuma. Batutu, bakaka, ne bankasampe midiyo ne midiyo betumanga mu mingilo palapala ya kitatyi kyonso. Kimfwa, bavule i bapania, bengila ku Betele, bōbaka Mobo a Bulopwe, ne betuma ku mingilo ya bitango. Bakulumpe bamo bengilanga bininge mu Makomite Atala Myanda ya Lupitalo ne kuteanya bitango. Tubwanya kukulupila’mba Yehova ukwete na mutyika kwituma kotwituma na mutyima umo mwanda wa kumwingidila mu muswelo o-onso ne kadi kakelwapo nansha dimo bukomo botulonga.​—Bahebelu 6:10.

15. Le tukayuka namani amba ketwajimije bupyasakane bwetu mu mwingilo wa Yehova?

¹⁵ Tufwaninwe kubandaula mumweno wetu pa mwingilo wa kwituma. Tubwanya kwiipangula’mba: ‘Le mpongelanga bakwetu mingilo? Lelo ntele mutyima bininge ku bintu bya ku ngitu kupita mwingilo wa Yehova? Nansha, le ngiulanga lwitabijo ne bukankamane bwa ba Balaka, Debola, Yaile, ne bantu 10 000 ba kwituma na kwingidija byonso byondi nabyo mwanda wa kwingidila Yehova? Lelo nañanga ya kuvulukila ku kibundi kikwabo nansha mu ntanda ingi mwanda wa kwivudidija lupeto ne kwikala na būmi buyampe? Shi i amo, le nombanga bidi Yehova ankwashe njingulule lupusa lukekala na butyibi bwami pa kisaka ne pa kipwilo?’c (Tala kunshi kwa dyani.)

16. Nansha Yehova byadi na bintu byonso, ino i kintu’ka kyotubwanya kumupa?

¹⁶ Yehova i mwitupe dyese dikatampe dya kukwatakanya bubikadi bwandi. Tamba mu kitatyi kya ba Adama ne Eva, Dyabola usakanga bantu bekale ku mutamba wandi ne kutombokela Yehova. Inoko potukwatakanya bubikadi bwa Yehova, tulombolanga Satana patōka’mba tudi ku mutamba Yehova. Lwitabijo ne kikōkeji kyetu bitutononanga twitume mu mwingilo wa Yehova, ne kino kimusangajanga mpata. (Nkindi 23:15, 16) Shi tukwatakanya na kikōkeji bubikadi bwa Leza wetu, nabya nandi ukalondolola ku kipuni kya Satana. (Nkindi 27:11) Kikōkeji kyetu kyo kintu kilēme kyotubwanya kupa Yehova ne kino kimuletelanga nsangaji keineneka.

17. Le Batyibi 5:31 witufundija bika pa bikalongeka mu mafuku āya kumeso?

¹⁷ Panopano ponka muntu ense pano panshi ukakwatakanya’nka bubikadi bwa Yehova. Bine tutengele kino kitatyi! Twiivwananga pamo bwa ba Debola ne Balaka bāimbile amba: “Namino’u balwana nobe bonso bakubijibwe, a Yehova; ino nanshi boba bakusanshilwe bekale bwa dyuba po ditamba mu bukokomokomo bwadyo.” (Batyibi 5:31) Kino kikafika kitatyi kikafudija Yehova ino ntanda mibi ya Satana. Pakashilula divita dya Amakedona, Yehova kakasakepo bantu ba kwituma mwanda wa konakanya balwana nandi. Inoko, tukemananga “talala nyā” ne kumona “lupandilo lwa Yehova.” (2 Bilongwa 20:17) Pano’ko bidi, tudi na mikenga mivule ya kukwatakanya bubikadi bwa Yehova na bukankamane ne na bupyasakane.

18. Le bakwabo babwanya kumwena namani mu mwingilo obe wa kwituma?

¹⁸ Ba Debola ne Balaka bāshilwile lwimbo lwabo lwa bushindañani na kutōta Yehova, ke bantupo aa. Bāimbile amba: “Tōtai Yehova mwanda babilongoji betangidile mu Isalela, mwanda bantu betambikile abo bene mutyima tō.” (Batyibi 5:1, 2) Netu mo monka, shi twingidila Yehova mu muswelo o-onso, bakwabo nabo babwanya kukankamikwa ‘batōte Yehova.’