Kwiula Maulu a Kilōko

Kudi bivule byotubwanya kwifunda ku bintu binanga pa nshi. Kimfwa, kilōko kidi na bukomo bwa kukanda ku lubumbu ne kulamata mu plafon kyamutwe munshi. Bukomo butulumukwa bwa kino kipangwa bwādi buyukane enka ne mu kitatyi kyālembelwe Bible. (Nkindi 30:28) Le i kwepi kudi sekele ya kilōko ya kulamata namino?

Bukomo bwa kilōko bwa kulamata enka ne pa kintu kisenena bwa dikalashi budi ku moya udi mu maulu witwa bu setae. Ano maulu kealupulangapo bupula, ino engidijanga bukomo butyetyetyetye bwa mamolekile. Bukomo butyetye mpata bwa kwilamata buyukene bu van der Waals, bo bulengeja mamolekile adi mu mayo elamate amo na makwabo. Mungya buluji, bukomo bukokela bintu panshi i bupite bwa mamolekile’a, kyo kilengeja bikale bikomo kulamata ku lubumbu na kutenga’ko bitupu. Inoko tuno tumyoya twitwa bu setae twa kilōko, tumukwashanga atenge kifuko kikata’ko ku lubumbu. Shi bukomo bwa kulamata bwa Van der Waals bubavudijibwa mungya bungi bwa myoya ya setae tununu idi mu maulu a kilōko, papo bukomo bwa kulamata bwafikila pa kulamatyija kakilōko ka bulēmi butyetye.

Le ino myanda yasokwelwe idi na kamweno’ka? I kupungwe bintu bivule mu matyapu bya kulamika nabyo byobewile ku maulu a kilōko bikokeja kupingakana Velcro—kipungwa kikwabo kiwilwe ku bupangi.a Julunale The Economist ipituluka mu byanenene bakimbi bamo amba bintu bikokeja kupungwa ku “bupula bwa kilōko” bibwanya kwingidijibwa mu kiñanga pa kulamika popa poketubwanyapo kulamika na byobya bipungilwe na shimi.”

Amviyo upēla kwendeja obewile mapapwa a koni ka mouette