Mwa Kulwila na Kuvutakanibwa Ñeni

“Kemwakizumbijai mityima nansha dimo pa mwanda wa dya kesha, ke-pantu dya kesha dikekala na bya kuzumbijija mutyima byadyo.”​—MATEO 6:34.

Mobishintulwila: Kuzumbija mutyima difuku ne difuku i kwendele’mo mu būmi. Inoko kokazumbija mutyima bininge pa bya dyalelo, na kubweja’ko bya dya kesha. Langa’nka pa bya dyalelo.

• Kuvutakanibwa ñeni kubwanya kukulengeja uzumbije mutyima. Nanshi tompa kulonga namino: Dibajinji, yuka’mba kyaba kimo i bikomo kuleka kuvutakanibwa ñeni. Kuzumbija mutyima pa bintu byokubwanyapo kupwija, kukakuvutakenya’ko ñeni. Dya bubidi, yuka’mba divule dine bintu bibwanya kulongeka mu muswelo okwadipo ulanga.

“Tunangu tutūka mūlu ato . . . i twa mutyima unekena.”​—YAKOBA 3:17.

Mobishintulwila: Kokakimba bubwaninine. Koketūdila misoñanya yokubwanyapo kulonda nansha kutūdila’yo bakwenu.

• Ikala na butūkanye, witūdile misoñanya miyampe, kadi yuka mikalo yobe ne ya bakwenu. Shi ulonge namino, abe ne bakwenu kemukavutakanibwapo ñeni kadi mukapēlelwa kulonga bintu senene. Kadi i biyampe kwikala’ko ne na mizaulo. Shi usepa​—nansha shi kudi kintu kekyendekapo​—ukatalaja bulobo bobe ne kwikala biyampe.

“Muntu wa kusansanya ukekala talala.”​—NKINDI 17:27.

Mobishintulwila: Milangwe mibi ibwanya kona mulangilo obe, nanshi longa bukomo bwa kwikala talala.

• Jingulula bine bikuvutakanya ñeni, ne kuyuka bya kulonga. Kimfwa, shi wi muvutakanibwe ñeni, yuka milangwe yobe, mowiivwanina, ne ngikadila yobe, padi ubwanya ne kwibilemba. Shi ubayuka biyampe molongelanga kitatyi kyovutakanibwe ñeni, ubwanya kulwa nako biyampe. Kadi, kimba miswelo ya kutalula bintu bikuvutakanya ñeni mu bobe būmi. Shi i bikomo, kimba miswelo ya mwa kwibityepejeja, padi na kukimba muswelo muyampe wa mwa kwingidila mingilo nansha kukimba kitatyi kiyampe kya kwingila’yo.

• Tompa kushinta muswelo omona bintu. Byobya bikuvutakanya ñeni kebibwanyapo kuvutakanya mukwabo ñeni. Muswelo omumona bintu ubwanya kwishila. Langulukila pa ano madingi asatu:

  1. Kokamona bukidibukidi bintu mu muswelo mubi. Muntu ubwanya kukupita kumeso pomwipangile ku mulongo. Shi umone bukidibukidi byaalonga bu bibi, ubwanya kuloba. Inoko, ubulwepo kumumona bu wadi’tu na kukanina kwa mutyima kuyampe? Padi udi na bubinga!

  2. Mona mwanda mu muswelo muyampe. Ubwanya kupēlelwa kukungila dokitele ku bilo yandi nansha kukungila ku kiwanza kya amviyo kitatyi kilampe, shi mu kine kitatyi’kya utanga, uvuya mingilo yowakadikije, nansha kulemba misapu pa Entelenete.

  3. Mona bintu mobikadile. Wiipangule amba, ‘le uno mwanda ubwanya kubaila’ko kesha nansha yenga wiya’mo?’ Yuka kushiañanya myanda mityemitye na myanda mikatampe.

“Bintu byonso bilongwe bya bulēme ne mu ndudi.”​—1 BENE KODINDA 14:40.

Mobishintulwila: Ikala nyeke na ndudi mu bobe būmi.

• Tusenswe kwikala na ndudi mu būmi. Kintu kilengejanga kavutakanya ne kuvutakanibwa ñeni, i kutundululatundulula bintu, kadi kino kibwanya kukulengeja wikale na bintu kapwila bya kulonga. Ubulwepo kulonda ano madingi abidi?

  1. Witūdile’ko mpangiko miyampe ne kwiilēmeka.

  2. Jingulula bintu byonso bikulengejanga utundululentudulule bintu ne kwibilemununa.

“Kuboko kuyule kukōkolokwa i kupite buya maboko abidi mayule mingilo mikomo ne kupanga luvula.”​—MUSAPUDI 4:6.

Mobishintulwila: Bantu betobelwe kaji babwanya kwibudija byabuyabuya bya “maboko abidi mayule mingilo mikomo.” Babwanya kubulwa kitatyi nansha bukomo bwa kusangela byobya bilupuka ku byobengila.

• Mona kaji ne lupeto mu muswelo muyampe. Kwikala na lupeto luvule, ke kwikalapo na nsangaji mivule nansha kuleka kuvutakanibwa ñeni bininge. Ino kubwanya kukubudija nsangaji ne kukuvutakanya ñeni. Musapudi 5:12 unena’mba: “Bintu bivule bya mpeta kebimulādikangapo tulo.” Nanshi ingidija byobya byodi nabyo.

• Witūdile’ko kitatyi kya kutūja. Ubwanya kutyepeja’ko kuvutakanibwa ñeni shi ulonga bintu byosangelanga. Inoko kwipwija mukose kwa kubandila bitupu, kimfwa kutala Televijo, kekubwanyapo kukukwasha.

• Tūla bya busendwe pa kyabyo kyaba. Leka kukimba kyaba kyonso pa Entelenete misapu, mikanda nansha kutwela pa mateba a mīsambo pa Entelenete. Leka kukimba misapu pa Entelenete mu mansá okudipo ku kaji, poso’tu bilomba’nka kulonga nabya.

“Kwibidija ngitu kudi na kamweno.”​—1 TEMOTE 4:8.

Mobishintulwila: Kwibidija ngitu kitatyi ne kitatyi kulengejanga muntu ekale na bukomo bwa ngitu buyampe.

• Ikala na bibidiji biyampe. Mingilo ya ku ngitu ibwanya kukwikadija biyampe ne kulumbulula muswelo ulonga ngitu yobe bintu kitatyi kyovutakanibwe ñeni. Dyá byakudya bya bumeni, kadi kokefita nzala na kuleka kudya byakudya bimobimo. Kōkolokwa biyampe.

• Kokakimba “kupwa” kuvutakanibwa ñeni mu muswelo mubi, kimfwa na kutoma mfwanka, bintu bikolwañana nansha kukolwa mālwa. Mwenda mafuku, bino bintu bibwanya kukuvutakenya’ko ñeni, padi ne kona būmi bobe, wakomenwa ne kusokola lupeto.

• Shi umona’mba uvutakanibwanga ñeni bipitepite, kamone dokitele. Kukwashibwa uno muswelo ke kubipo.

“Mujingulule bintu bya mvubu mikatampe.”—BENE FIDIPAI 1:10.

Mobishintulwila: Langulukila biyampe pa bintu byotangidije kumeso.

• Lemba bya kulonga mungya mvubu yabyo. Kino kikakukwasha ute mutyima ku mingilo ya mvubu bininge, ne kukukwasha uyuke yoya ya kulonga kyaba kikwabo, ya kupa bakwenu, nansha ya kuleka kwingila.

• Lemba muswelo osa kwingidija kitatyi mu bula bwa yenga mutuntulu. Kupwa kimba miswelo ya kwingidija’kyo biyampe. Shi wingidija kitatyi biyampe kukavutakanibwapo ñeni bininge.

• Witūdile’ko kitatyi kya kukōkolokwa. Kukōkolokwa’tu nansha mu kitatyi kityetye kubwanya kukupa bukomo ne kutyepeja’ko kuvutakanibwa ñeni.

“Kuzumbazumba kwa mu mutyima wa muntu kulēmejanga’o, ino binenwa biyampe biusangaja.”​—NKINDI 12:25.

Mobishintulwila: Binenwa bya kanye ne bya lusa bya bakwenu bibwanya kukulengeja wiivwane biyampe.

• Lombola’mo muntu ukwivwana senene. Muntu okulupile ubwanya kukukwasha umone bintu mu muswelo mukwabo, nansha kukulombola mwa kupwila mwanda mu muswelo okwadipo ulanga. Kulombola patōkelela mowiivwanina kubwanya kukukwasha wikale biyampe.

• Lomba bukwashi. Ubulwepo kupa bakwenu mingilo nansha kwibanena bakwangule’ko?

• Shi mukwenu omwingila nandi wakuvutakanya ñeni, kimba miswelo ya mwa kupwijija mwanda. Kimfwa, ubulwepo kumulombola na kanye ne na bunwa mowiivwanina pa byalonga? (Nkindi 17:27) Shi kebyendekelepo, ubulwepo kutyepaja’ko kitatyi kyopityija nandi?

“Ba nsangaji i boba bayukile amba kudi byobasakilwa ku mushipiditu.”​—MATEO 5:3.

Mobishintulwila: Batwe bantu, ketusakilwangapo’nka byakudya, bivwalwa ne mwa kwikala. Ino kudi ne byotusakilwa ku mushipiditu. Pa kwikala na nsangaji, tufwaninwe kuyuka kino kisakibwa ne kufikala’po.

• Milombelo ibwanya kukwasha bininge. Leza ukwita ‘wele kuzumbazumba kobe konso kwadi, mwanda aye ukutele mutyima.’ (1 Petelo 5:7) Kulombela ne kulanguluka biyampe kubwanya kuleta ndoe ya mutyima.​—Bene Fidipai 4:6, 7.

• Tanga bintu bikukomeja ku mushipiditu. Misoñanya īsambilwe’po mu dino dipepala i ya mu Bible, yālembelwe mwanda wa kuvuija bisakibwa byetu bya ku mushipiditu. Kadi itukwashanga twikale na “tunangu twa kamweno ne bukomo bwa kulanga.” (Nkindi 3:21) Le ubulwepo kwitūdila’ko mpangiko ya kutanga Bible? Mukanda wa Nkindi ubwanya kwikala muyampe kushilula nao.