BALUMYANA BATELWA MU BANKASAMPE BA MU YELUSALEMA

7, 8. Mungya munenena Danyele 1:3, 4, ne 6, i bika byotukokeja kwivwana pa mwātamine Danyele ne balunda nandi basatu?

⁷ Kudi bintu bipityile bya bulēme bya mu tempelo ya Yehova byātwelwe mu Babiloni. Nsekununi inena’mba: “Ebiyampe mulopwe wesamba ne Ashepenaza mukulumpe wa bantungu bandi kuleta bamobamo ba bāna ba Isalela, ke ba ku musuku wa bulopwe ne ba ku bamfumu; bansongwalume bampikwa kabulema, balumbuluke, balombolwe mu ñeni yonsololo, badyumuke mu kuyukidija ne mu kwivwanija bya manwa, badi namino bakōkeja kwimana mu ndaku ya mulopwe.”—Danyele 1:3, 4.

⁸ Lelo i bāni bātongelwe? Betusapwila’mba: “Mwādi umbukata mwa bene bano’ba, ba ku bāna ba Yuda, Danyele, ne Hanania, ne Mishaele, ne Azadia.” (Danyele 1:6) Kino kitupa kitōkeji kya kuyuka mwātamine Danyele ne balunda nandi, shi bitupu, ketwadipo ba kwibiyuka. Kifwa, tubamone amba bādi “bāna ba Yuda,” kisaka kya bulopwe. Bekale nansha kebekele ba ku musuku wa bulopwe, inoko i kyendele’mo kulanga amba bādi ba ku bisaka bya majina kadi bya lupusa kampanda. Kebādipo enka bakomo mu ñeni ne mu ngitu kete, ehe, ino bādi kadi na bujinguludi, na tunangu, na buyuki, bayuke kusansanya—abo bonso bādi na myaka mityetye pa kutelwa bu “bansongwalume,” pakwabo ilumba ku dikumi na itano. Danyele ne balunda nandi bādi bana ba kutendelwa—balumyana batelwa—mu bankasampe ba mu Yelusalema.

KULWA NA ÑENI

10. I bika byāfundijibwe bankasampe Bahebelu, ne byādi na kitungo’ka?

¹⁰ Bulwi bwa kulwa na ñeni ya bankasampe bamisungi kebwāijijepo kala bwāshilula. Nebukaneza pa kusaka kusendulula bano bansongwalume Bahebelu balonde ngikadilo ya kine Babiloni, wālupwile lubila’mba bamfumu bandi ‘bafundijibwe bilembwa ne ludimi lwa bene Kaladea.’ (Danyele 1:4) Buno kebwādipo bufundiji bitupu. Dibuku dimo (The International Standard Bible Encyclopedia) dishintulula’mba “bwādi bwa bifundwa bya bene Sumele, bene Akadia, bene Alamia . . . , ne ndimi mikwabo, kutentekela’po ne mabuku mavule ālembelwe mu ino ndimi.” Ano “mabuku mavule” ādi a mānga, a makumi, a masomo a imbuo, ne bikwabo. Inoko, “bilembwa bikwabo bya mutōtelo, pamo ne miloto ne bumbuki bwa malumba a ñenyenye . . . , nabyo byādi’mo na kipindi kikatampe.”