“Kokaleka Maboko Obe Kukōka”

“Kokaleka maboko obe kukōka, Yehova Leza obe udi umbukata mobe, i mukomokomo ukapandija.”​—ZEFENIA 3:​16, 17.

KUFIKIDILA kwa bupolofeto bwa Zefenia kutandabukile bininge kupita kufikidila kwabo kubajinji kwālongekele mu myaka ya tutwa tusambe-tubidi ne mu myaka ya tutwa tusamba K.K.K. Pādi wisambila padi Zefenia, C. F. Keil, mwifundi wañeni wāsonekele’mba: “Bupolofeto bwa Zefenia . . . kebushilwilepo enka na musapu wa butyibi bukatampe bukaponena umbuo onso wa diulu ne ntanda, kwātambile butyibi bwāponene Yuda pamwanda wa bubi bwandi, kadi bukaponena mizo ya mu ino ntanda pamwanda wa mushikwa obashikilwe bantu ba Yehova; ino bwisambila pa difuku dya Yehova dikatampe dine kadi dilenga moyo.”

² Dyalelo, mbila ya butyibi bwa Yehova i ya kubungakenya mizo yonso pamo mwanda wa kwiiteakenya ku bonakani bukatampe kupita bobwa bwālongekele mu mafuku a Zefenia. (Zefenia 3:8) Nakampata, mizo īfwatakenya’mba i ya bwine-kristu yo ikaninwa kumeso a Leza. Pamo’nka na mwāpedilwe Yelusalema mfuto pamwanda wa kubulwa kukōkela Yehova, o muswelo ukeshintulwila Bipwilo bya Ki-kristu kumeso a Leza pamwanda wa mwiendelejo wabyo umbi. Butyibi bwa Leza bwātyibīlwe Yuda ne Yelusalema mu mafuku a Zefenia bufunkila na bukomo bonso pa bipwilo ne tutango-tango twa mu Bipwilo bya Ki-kristu. Kadi abasubija mutōtelo ujila na nkulupilo yabo itukija Leza mutōnko, mivule umbukata mwayo itamba ku bujentaila. Bālambwile midiyo mivule ya babo bana bādi na ngitu mikomo bu milambu mu mwingilo wa busola, mwāfwile bana bavule bene. Pakwabo kadi, bekadi ba mu Yelusalema wakyelekejo basambakanya nkulupilo yobatela bu ya Ki-kristu na nkulupilo ya malumbalumba a ñenyenye, kupaka manga, ne busekese bwa bumvu, pamo na bwādi bulonga batōtyi ba Bala.​—Zefenia 1:​4, 5.

³ Baludiki bavule ba kipolitike ba mu Bipwilo bya Ki-kristu bafwilanga kutumba mu kipwilo. Ino bavule umbukata mwabo bapunikanga bantu pamo bwa “bantambo babuluma” ne “bampumpi” badyana pamo’nka na mwādi mulongela “bamfumu” ba mu Yuda. (Zefenia 3:​1-3) Bantu bobamunine bupika na myanda ya kipolitike bebalonda munyuma “bayuja njibo ya mfumwabo ne bingojila ne budimbidimbi.” (Zefenia 1:9) Majikakanwa ne bilongwa byamunyanji byo bintu bitumba. Pamwanda utala balupusa ba kipolitike badi panja ne boba badi mu Bipwilo bya Ki-kristu, bavule umbukata mwabo ‘betatwilanga’ bantu ba Yehova wa bibumbo, bamonanga ba Tumoni bandi bu ‘kakitango’ kabitupu. (Zefenia 2:8; Bilongwa 24:​5, 14) Zefenia wāsapwile butobo pamwanda wa baludiki bonso bakipolitike ne balondi babo amba: “Nansha ndalama yabo, nansha nsahabu yabo, kebikakōkejapo kwibanyongolola mu difuku dya bukalabale bwa Yehova; ino ntanda yonsololo ikalotejibwa na mudilo wa mukao wandi; mwanda ukafudija, eyo, mfulo ya kitentejo, i ya boba bonso bekele mu ntanda’ya.”​—Zefenia 1:18.

“Mukafībwa mu Difuku dya Bulobo bwa Yehova”

⁴ Bekadi bonso ba mu Yuda kebākubijibwepo mu myaka ya tutwa tusambe-tubidi K.K.K. Kidi muswelo umo ne dyalelo, kukekala bantu bakapanda ku difuku dikatakata dya Yehova. Yehova wāsapwidile bano bantu kupityila kudi mupolofeto wandi Zefenia’mba: “Po kekyafikile kitungo’kya, dyuba po kedyapityile’nka bwa mfumba’pa, ne bulobo bupyana bwa Yehova po kebwemufikīlepo, ne difuku dya bulobo bwa Yehova po kedyafikile po mudi. Kimbai Yehova banwe bonso bakōkele bapanopanshi, balonga boloke bwandi; kimbai boloke, kimbai kwiubija; kepabulwepo padi mukafībwa mu difuku dya bulobo bwa Yehova.”​—Zefenia 2:​2, 3.

⁵ Mu kino kitatyi kya kumfulo kwa ino ntanda, bantu bābadikile kuta mutyima ku lwito lwa bupolofeto i basheleko ba mu Isalela wa kumushipiditu, bakristu bashingwe-māni. (Loma 2:​28, 29; 9:6; Ngalatea 6:16) Byobādi bakimba bōloke ne butūkanye, kadi byobādi balemekele mbila ya butyibi bwa Yehova, bānyongolwelwe mu Babiloni Mukatakata, umbikalo wa bipwilo byabubela kujokoloka ntanda yonso, ebiya bāitabijibwe na Leza mu mwaka wa 1919. Tamba’nka penepa, nakampata tamba mu mwaka wa 1922, bano basheleko bakikōkeji bāshilwile kusapula butyibi bwa Yehova pa bipwilo ne tutango-tango twa mu Bipwilo bya Ki-kristu ne pa mizo ya kipolitike.

⁶ Zefenia wāsapwile butobo pamwanda utala bano basheleko bakikōkeji, amba: “Nkashia umbukata mobe’nka bantu ba disusu balanda, kadi abo bakakulupila mu dijina dya Yehova. Basheleshele ba Isalela kebakalongapo bukondame, nansha kubepa mabela, nansha ludimi lwa budimbidimbi kutanwa mu kyakanwa kyabo mpika; mwanda bakadyanga ne kukalāla, nansha umo mwine ukebalengeja moyo, ehe.” (Zefenia 3:​12, 13) Bano bakristu bashingwe-māni batulanga dijina dya Yehova peulu, nakampata tamba mu mwaka wa 1931, pobāitabije kwitwa pa dijina dya bu ba Tumoni twa Yehova. (Isaya 43:​10-12) Byobesambilanga nakampata pa bubikadi bwa Yehova, balombolanga’mba balemekanga dijina dya Leza, ebiya dino dijina kyo ke kitēba kyabo. (Nkindi 18:10) Yehova wibadishanga dibibwa bivule byakumushipiditu, ne kebadipo na moyo mu paladisa wakumushipiditu mobadi.​—Zefenia 3:​16, 17.

“Nkemutumbija Ntumbo ne Mitendelo Umbukata mwa Bantu Bonsololo”

⁷ Bantu bonso, bajingululanga’mba basheleko balamete pototo ku dijina dya Yehova ne ku misoñanya idi mu Kinenwa kyandi. Bantu bakubulwa budimbidimbi bamonanga kwishila kudi pabukata bwa mwiendelejo wa basheleko na bilongwa byamunyanji ne bunzanzangi bwa baludiki ba kipolitike ne ba mitōtelo ya ino ntanda. Yehova wāesele “basheleshele ba Isalela [wa kumushipiditu].” Webalemeka na kwibapa madyese a kwitwa pa dijina dyandi, kadi webekadija ke balemantu kumeso kwa bantu ba pano pantanda. Kyo kintu kyāsapwilwe mu bupolofeto bwa Zefenia’mba: “Pa kyokya kitatyi’kya nkakutwejamo, ne pa kyokya kitatyi’kya [n]kakūngwija; mwanda nkemutumbija ntumbo ne mitendelo umbukata mwa bantu bonsololo ba panopanshi, po nkajokeja bu-misungi bwenu ku meso enu; i Yehova unena.”​—Zefenia 3:20.

⁸ Tamba mu mwaka wa 1935, pabutepabute, midiyo ya bantu bājingulwile’mba Yehova wēselanga basheleko. Balondanga bano Bayuda ba kumushipiditu batelwa bu bene Isalela na kunena’mba: “Batwe tukenda nenu, mwanda tubaivwana’mba Leza udi nenu pamo.” (Zekadia 8:23) Ino “mikōko mikwabo” imonanga basheleko bashingwe-māni amba ye “umpika wabinebine ne wamanwa,” utudilweko na Kristu, bu “kalama wa lupeto lwandi lonso [lwa pano pantanda].” Badyanga bidibwa bya kumushipiditu biteakanyanga kabumbo ka uno umpika ‘mu kitatyi kifwaninwe’ na kufwijako kukatampe.​—Yoano 10:16; Mateo 24:​45-47, NW.

⁹ Ino midiyo ya mikōko mikwabo ifundanga kwisamba ne kwikala na būmi bukwatañene na “ludimi lutōka,”a pamo na basheleko. Yehova wātobele bupolofeto kupityila kudi Zefenia’mba: “Ponkapo kadi nkapana ludimi lutōka ku bantu amba bonso bakēte pa dijina dya Yehova, kumwingidila ne mutyima umo.” (Zefenia 3:9) Eyo, mikōko mikwabo ikutyile umbumo mwanda wa kwingidila Yehova “ne mutyima umo” pamo na bashingwe-māni ba mu “kaluombe katyetye” mu mwingilo wa busapudi bwa ‘myanda miyampe ya bulopwe . . . ikale bu kiyukeno ku mizo yonso.’​—Luka 12:32; Mateo 24:14.

“Difuku dya Yehova Dikāyanga”

¹⁰ Basheleko bashingwe-māni balamine mu ñeni yabo myanda yānene mutumibwa Petelo kubukomo bwa mushipiditu amba: “Aye [Yehova] kējengapo pa mwanda-wamulao wandi, monka mufwatakenya bamobamo pa mwanda wa kwija, mhm; ino utūkijije mutyima [pamwanda wenu], kasakilepo’mba, nansha umo ōneke, mhm, poso’mba, bonsololo bafikile pa kwalamuka pa mutyima. Nanshi difuku dya Yehova dikāyanga bwa ngivi.” (2 Petelo 3:​9, 10) Bantu ba mu kabumbo ka umpika wakikōkeji kebalakanangapo nansha patyetye pamwanda utala kwiya kwa difuku dya Yehova mu kino kyetu kitatyi. Dine difuku dikatampe’dya, dikashilulanga na kufikidila kwa butyibi bwa Leza pa Bipwilo bya Ki-kristu, Yelusalema wakyelekejo, ne basheleko ba mu Babiloni Mukatakata.​—Zefenia 1:​2-4; Kusokwelwa 17:​1, 5; 19:​1, 2.

¹¹ Basheleko bakikōkeji basepelelanga mwanda bānyongolwelwe mu mwaka wa 1919 kutamba mu bupika bwa kumushipiditu mu Babiloni Mukatakata, umbikalo wa mutōtelo wabubela kujokoloka ntanda yonso. Bāmwene kufikidila kwa bupolofeto bwa Zefenia unena’mba: “Imba a mwana Ziona mwana-mukaji; ela ñanji, a Isalela; sangala bidi, sepelela ne mutyima obe onsololo, a mwana Yelusalema mwana-mukaji. Yehova wafundula byamalwa byobe, waela panja wanshikani nobe; mulopwe wa Isalela, ke Yehova kadi, udi umbukata mobe, kukatyinapo monka kyamalwa, ehe. Mu dyodya difuku kikanenwa ku Yelusalema amba: Kokakwatwapo moyo; a Ziona, kokaleka maboko obe kukōka. Yehova Leza obe udi umbukata mobe, i mukomokomo ukapandija.”​—Zefenia 3:​14-17.

¹² Basheleko bashingwe-māni bendelelanga na kuvuija mwingilo obapelwe na Leza pakubulwa moyo mwanda bakulupīle ne kadi badi na bukamoni buvule bulombola’mba Yehova udi nabo. Basapulanga myanda miyampe ya Bulopwe, kadi bayūkijanga butyibi bwa Yehova bukaponena Bipwilo bya Ki-kristu, basheleko ba mu Babiloni Mukatakata, ne ngikadilo yonso imbi ya Satana. Nansha byobatanwanga na bikambija umbula bwa makumi a myaka, tamba mu mwaka wa 1919, bakōkele ku lubila lwa Leza lwa’mba: “Kokakwatwapo moyo; a Ziona, kokaleka maboko obe kukōka.” Bavuijanga mwingilo mukatampe na kwabanya binunu bya matalakite, milami, bitabo, ne mikanda isapula Bulopwe bwa Yehova. Bashile kimfwa kilumbuluke ku mikōko mikwabo yenda ibalonda munyuma tamba mwaka wa 1935.

“Kokaleka Maboko Obe Kukōka”

¹³ ‘Byotukikungila’ difuku dikatakata dya Yehova, lelo i muswelo’ka otukokeja kuboila ñeni mu bupolofeto bwa Zefenia? Dibajinji, tufwaninwe kudyumuka kutyina’mba twakekala pamo bwa Bayuda ba mu kitatyi kya Zefenia bājokele kunyuma, baleka kulonda Yehova, mwanda bādi bālakana mwanda wa kuyuka shi binebine difuku dya Yehova dyādi kedidi pabwipi. Bano Bayuda kebālombwelepo kwalakana kwabo patōkelela, mhm, ino mwiendelejo wabo wālombwele’mba nabubine, kebādipo betabija amba difuku dikatakata dya Yehova dyādi kedidi pabwipi. Bēpēne ku kukimbakimba byabupeta kupitako kukunga Yehova.​—Zefenia 1:​12, 13; 3:8.

¹⁴ Dyalelo, ke kitatyipo kya kutamija kwalakana mu mityima yetu. Ke kyatunangupo kotudi kutundulwila kwiya kwa difuku dya Yehova kulampe kwine mu ñeni nansha mu mityima yetu. (2 Petelo 3:​1-4, 10) Tufwaninwe kwepuka kujokela kunyuma ne kupela kulonda Yehova nansha kadi ‘kuleka maboko etu kukōka’ mu mwingilo otumwingidila. Kino i kubadila’mo ne ‘kwingila na kuboko kuzoboloke’ mu busapudi bwa “myanda-miyampe.”​—Nkindi 10:4; Mako 13:10.

Tulwei na Buñumauma

¹⁵ Dyabubidi, tufwaninwe kudyumukila milangwe imbi itamba ku buñumauma bwa bantu izozejanga mityima. Mu matanda mavule a Kushika, basapudi bamo-bamo ba myanda miyampe bazozejanga mityima pamwanda wa buñumauma bwa bantu. Buñumauma bwa uno muswelo bwādiko ne mu kitatyi kya Zefenia. Yehova wānene kupityila padi mupolofeto wandi amba: “Nkamwesha malwa bantu . . . bakunena umutyima wabo amba: Yehova kakalongapo biyampe, ehe, nansha kulongapo bibi kwine.” (Zefenia 1:12) Pēsambile A. B. Davidson pa kino kisonekwa mu julunale utelwa bu Cambridge Bible for Schools and Colleges, wānene’mba kino kisonekwa kifunkila pa bantu “batokene mu buñumauma bwa nshikani, bapela kwitabija miswelo yonso ilombola’mba Leza wimanine myanda ya bantu.”

¹⁶ Buñumauma i ngikadila itumba dyalelo mu bipindi bivule bya pano pantanda, nakampata mu mizo mifukwe māni. Nansha ke bantu ba mu Bipwilo bya Ki-kristu bene kebetabijangapo amba Yehova Leza ukemanina myanda ya bantu mu kino kyetu kitatyi. Betujikilanga mashinda mu bukomo botulonga mwanda wa kukebayukija myanda miyampe ya Bulopwe, pakwabo na kumungamunga kwabubela nansha kadi na kulondolola mu kīpi amba: “Kisangedilepo musapu!” Mu ngikadilo ya uno muswelo, kwendeleja mwingilo wa busapudi kikokeja kumweka bu kutompibwa. Kitula kūminina kwetu mu matompo. Ino Yehova wākankamikile bantu bandi kupityila ku bupolofeto bwa Zefenia’mba: “Kokaleka maboko obe kukōka. Yehova Leza obe udi umbukata mobe, i mukomokomo ukapandija; ukakusepelela ne tusepo, ukōlolokwa mu lusa lwandi, ukasangala podi abe ne kwimba ponka.”​—Zefenia 3:​16, 17.

¹⁷ Mānga ya ba Tumoni twa Yehova ba mu kino kyetu kitatyi ilombola’mba basheleko, pamo ne bantu kebatame umbukata mwa mikōko mikwabo, bāvuije mwingilo utulumukwa wa kubungakanya bantu mu ano mafuku a kumfulo. Bano bakristu bonso bashingwe māni bālombwele kūminina kwabo umbula bwa makumi a myaka. Kebalekelepo buñumauma bwa bantu bavule ba mu Bipwilo bya Ki-kristu kwibazozeja mityima, mhm. Omwanda nanshi, banwe bapya ba mu mikōko mikwabo kemukifitwai mityima pamwanda wa buñumauma bwa kumushipiditu budi na bantu mu matanda mavule. Shi kepano, ‘kemukilekai maboko enu kukōka,’ nansha kwiazozeja, mhm. Kwatakanyai kitatyi kyonso kyomumona mwanda wa kupāna Kiteba kya Mulami, Amkeni!, ne mikanda mikwabo milumbuluke ilupulwa mwanda wa kukwasha bantu badingakene na mikōko, befunde bubinebine butala pa difuku dya Yehova ne madyese akalonda’po.

Twendelelei Kumeso Kitatyi Kyotukungila Difuku Dikatakata!

¹⁸ Yesu wānene’mba: Yewa “ukōminina pototo, ne pamfulo pene, nabya [ye] ukapandako.” (Mateo 24:13) Nanshi, ketufwaninwepo kwikala na “makasa makōke” ne “manwi ampikwa bukomo” mu kitatyi kyotukunga difuku dikatakata dya Yehova! (Isaya 35:​3, 4) Bupolofeto bwa Zefenia bwitupa kikulupiji amba: “[Yehova] i mukomokomo ukapandija.” (Zefenia 3:17) Eyo, Yehova ukapandijanga “kibumbo kikatampe” kumfulo kwa “kyamalwa kibūke,” pākapa wandi Mwana mbila ya kutyumuna bipindibipindi mizo ya kipolitike yendelela na “kwitatula padi” bantu ba Yehova.​—Kusokwelwa 7:9; Zefenia 2:​10, 11; Mitōto 2:7-9.

¹⁹ Byenda bifwena difuku dikatakata dya Yehova, twendelelei na kumwingidila na “mutyima umo” ne bupyasakane ponka! (Zefenia 3:9) Na kulonga namino, batwe bene pamo ne binunu bya bantu kebakokejika kubalwa tukekala mu mulongo wa boba bakafībwa “mu difuku dya bulobo bwa Yehova,” kadi tukayukija bu-ujila bwa dijina dyandi.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo]

1. I kika kyānene mwifundi umo wañeni pamwanda utala bupolofeto bwa Zefenia?

2. I kwenzankana’ka kudi pabukata bwa ngikadilo yādiko mu mafuku a Zefenia ne myanda ilongeka mu Bipwilo bya Ki-kristu dyalelo?

3. I kika kyotukokeja kunena pamwanda utala baludiki ba bitenta ne balupusa bakipolitike dyalelo, ne i kika kyāsapwile Zefenia mu butobo?

4. I kika kilombola’mba kukekala bantu bakapanda mu difuku dikatakata dya Yehova, ino i kika kyobafwaninwe kulonga?

5. Mu kino kitatyi kya kumfulo, i bāni bābadikile kuta mutyima ku kidyumu kya Zefenia, ebiya Yehova wēbengidije muswelo’ka?

6. (a) I butobo’ka bwāsapwile Zefenia butala pa basheleko bakikōkeji? (b) Buno bupolofeto bwāfikidile muswelo’ka?

7, 8. (a) I bupolofeto’ka bukwabo bwāfikidile pa basheleko ba mu Isalela wa kumushipiditu? (b) I kika kyājingulwilwe na midiyo ya bantu, ne i kika kyokanena’po?

9. I ludimi’ka lwefunda kwisamba midiyo ya bantu, ne i mingilo’ka ivuija mikōko mikwabo na “mutyima umo” pamo na basheleko bashingwe-māni?

10. I myanda’ka itabije basheleko bashingwe māni, ne byobadi kabumbo i kika kyobatengele kumona?

11, 12. (a) I myanda’ka mikwabo ya mu bupolofeto bwa Zefenia yāfikidile pa basheleko? (b) I muswelo’ka wālondolwele basheleko bashingwe-māni ku lwito lwa’mba “Kokaleka maboko obe kukōka”?

13, 14. (a) Mwanda waka Bayuda bamo-bamo bājokele kunyuma baleka kwingidila Yehova, kino kyāmwekele patōka muswelo’ka? (b) Kekikekalapo kyatunangu kotudi kulonga kika, ne i mu mwingilo’ka moketufwaninwepo kuzozeja makasa etu?

15. I kika kikokeja kukōkeja maboko etu mu mwingilo otwingidila Yehova, ne uno mwanda wālombwelwe namani mu bupolofeto bwa Zefenia?

16. I ngikadilo’ka ya mu ñeni idi’mo bantu bavule ba mu Bipwilo bya Ki-kristu, ino Yehova witukankamika namani?

17. I kimfwa’ka kilumbuluke kifwaninwe kulonda bapya ba mu mikōko mikwabo, ne bakekilonga muswelo’ka?

18, 19. (a) I myanda’ka idi mu Mateo 24:13 ne mu Isaya 35:​3, 4 itukankamika tūminine? (b) I mpalo’ka yotukapalwa shi twendelela na kwingila umbumo mu mwingilo otupelwe na Yehova?

[Kapango pa paje 26]

Basheleko bakikōkeji ba mu bakristu bashingwe-māni basapulanga butyibi bwa Yehova pakubulwa moyo pamo’nka na mwēkilongele Zefenia

[Kapango pa paje 29]

“Mikōko mikwabo” keizozejangapo mutyima pamwanda wa buñumauma bwa bantu

Kujokela’mo

◻ Ngikadilo idi’mo Bipwilo bya Ki-kristu dyalelo idingakene namani na yoya yādiko mu mafuku a Zefenia?

◻ Baludiki bavule ba kipolitike badingakene muswelo’ka na “bamfumu” ba ntanda bādiko mu kitatyi kya Zefenia?

◻ I milao’ka yāsapwile Zefenia yafikidila pa basheleko?

◻ I kika kyajingulula midiyo mivule ya bantu?

◻ Mwanda waka ketufwaninwepo kuzozeja maboko etu mu mwingilo otupelwe na Yehova?