Shapita 18
Witungile kitungo kya kwingidila Leza nyeke ne nyeke
KIMFWA, wimene pa kibelo kya kyumba kibikilwemo byabupeta bivule, ino ku kibelo i kushitwe na nkufidi. Penepo muntu upelwe lupusa wakupe lufungulo, ne kukusapwila’mba tapula mu bino byabupeta monso mosakila. Lufungulo bitupu kelukakulongelapo kintu, ponso enka shi ubelwingidija. Ne buyuki nabo mo monka, shi usaka kumwenamo ufwaninwe kwibwingidija.
2 Kino i kyabine, nakampata pamwanda utala buyuki bwa Leza. Bine, kuyuka Yehova Leza ne Yesu Kristu kishintulula būmi bwanyeke. (Yoano 17:3) Ino, kukokejapo kukekala na būmi bwanyeke shi udi enka na buyuki bitupu. Pamo’nka na lufungulo lwa ku njibo ya lupeto, ingidija buyuki bwa Leza umbūmi bobe. Yesu wānene’mba, boba balonga kiswamutyima kya Leza ye abo ‘bakatwela umbulopwe.’ Bakekalanga na dyese dya kukengidila Leza nyeke ne nyeke!—Mateo 7:21; 1 Yoano 2:17.
3 Kupwa kwa kuyuka kiswamutyima kya Leza, kwikilonga ye ako kukakuletela būmi. Molangila, kiswamutyima kya Leza i kika? Mu kīpi i: Kwiula Yesu. Petelo wakamo 2:21 witusapwila’mba: “Ke-kuntu ko konka ko mwityilwe; ke-muntu Kidishitu nandi wemususukile, wemushia bu-kitompekejo kya kumulonda bānwe mu māyo andi.” Shi kepano, pa kulonga kiswamutyima kya Leza, ufwaninwe kulonda kimfwa kya Yesu mu ditabula ne ditabula. Uno ye ao muswelo ofwaninwe kwingidija buyuki bwa Leza.
MUSWELO WAINGIDIJE YESU BUYUKI BWA LEZA
4 Yesu Kristu wādi ulamete bininge ku buyuki bwa Leza kutabuka bakwabo. Wādi na Yehova Leza momwa mūlu ne kwingila nandi pamo umbula bwa kitatyi kilampe, kumeso kwa kwiya’ye pano panshi. (Kolose 1:15, 16) Yesu wālongele kika na buno buyuki bonso? Kāfudilepo enka pa kwibutambula bitupu. Wādi wibwingidija umbūmi. Omwanda wādi na mutyima muyampe, mutūkanye, ne wabuswe mu kipwano kyandi na bantu. Yesu wādi wiula Shandi wamūlu, ne kwīendeja mungya buyuki bwādi nabo butala padi Yehova ne pa mashinda Andi.—Yoano 8:23, 28, 29, 38; 1 Yoano 4:8.
5 Kadi buyuki bwādi na Yesu bwāmutonwene alonge ditabula dya mvubu mikatampe. Watamba ku Ngadilea, waenda ku Munonga wa Yodano, Yoano wāmubatyija. (Mateo 3:13-15) Lelo lubatyijo lwa Yesu lwādi lulombola kika? Byādi Muyuda, wabutwidilwe mu muzo wādi mwīpane kudi Leza. Kino kishintulula’mba Yesu wādi kala mwīpane tamba’nka pa kubutulwa kwandi. (Divilu 19:5, 6) Pa kubatyijibwa, wēlombwele aye mwine kudi Yehova mwanda wa kulonga kiswamutyima kya Leza mu kine kitatyi’kya. (Bahebelu 10:5, 7) Kadi Yesu wādi unangila monka mwendele buluji bwa lubatyijo lwandi. Wāpityije būmi bwandi bonso mu mwingilo wa Yehova, usambakanya buyuki bwa Leza ku bantu bakwabo mu bitatyi byonso. Yesu wadi uloelelwa mu kulonga kiswamutyima kya Leza, wādi unena’mba kyādi pamo bwa bidibwa ku mutamba wandi.—Yoano 4:34.
6 Yesu wādi ukulupile nabubinebine’mba kulonga kiswamutyima kya Yehova ye akyo kyādi na mvubu kete—wādi ukokeja nansha kwikijimijija būmi bwandi. Bine, Yesu wēpelele aye mwine, wātudile kamweno ka aye mwine pa kifuko kyabubidi. Kulonga kiswamutyima kya Leza ye kwādi nyeke kumeso. Pa kino, i muswelo’ka otukokeja kulonda kimfwa kibwaninine kya Yesu?
MATABULA ATWALA KU BŪMI BWANYEKE
7 Ketudipo pamo bwa Yesu, twibakubulwa kubwaninina ne tukokeja kufikila pa lubatyijo enka kupwa kwa kutabula matabula a mvubu mikatampe umbūmi. Ditabula dibajinji i kwifunda kuyuka Leza ne Yesu Kristu mu mityima yetu. Kino kiketufikija ku kulombola lwitabijo ne ku kusanswa Leza nabubinebine. (Mateo 22:37-40; Loma 10:17; Bahebelu 11:6) Kusaka kunangila mwendele bijila, mbila ne misoñanya ya Leza, kuketutonwena ku kwisāsa ne kwījiba, tutompole kumeso a Leza pamwanda wa bubi bwakala botwālongele. Kino kiketufikija ku kwalamuka pa mutyima, kushintulula ko kunena’mba, kuvundamina ku mashinda onso mabi otwādi tulonda potwādi ketwaikele na buyuki bwa Leza. (Bilongwa 3:19) Mungya buluji, shi tukyendelelanga na kulonga bubi umbufyafya, kyaba kya kulonga byoloke, nankyo ketwaalamukile, tudimbanga Leza. Yehova uyukile banzazangi bonso.—Luka 12:2, 3.
8 Pano potambula buyuki bwa Leza, lelo kekyendelemopo kubandaula myanda ya kumushipiditu mu muswelo ukutala abe mwine? Padi udi na kilokoloko kya kusaka kulombola myanda yowifunda ku balongo bobe, ku balunda ne ku bantu bakwabo. Bine padi kodi kala mushilule kulonga uno muswelo, pamo’nka na mwādi musapwila Yesu myanda miyampe ku bakwabo mu byaba byakubulwa kukungwa. (Luka 10:38, 39; Yoano 4:6-15) Pano ukokeja kulonga bipite pano. Bakulumpe bakristu bakasepelela bininge kwisamba nobe, mwanda wa kuyuka shi ubabwanya bisakibwa, ne shi ukokeja pano kutambila mu mwingilo wa busapudi bwa Bulopwe na ba Tumoni twa Yehova. Shi wimubwanye bisakibwa, bakulumpe bakateakanya mpangiko pamwanda obe, ukatwale Kamoni umo mu mwingilo wa busapudi. Bana-babwanga ba Yesu bālondele misoñanya yandi, mwanda wa kuvuija mwingilo wabo mu ndudi. (Mako 6:7, 30; Luka 10:1) Nobe ukamwena mu bukwashi bwa uno muswelo, na kutambila mu mwingilo wa kusambakanya musapu wa Bulopwe ku njibo ne njibo, nansha mu miswelo mikwabo.—Bilongwa 20:20, 21.
9 Kusapula myanda miyampe ku bantu ba miswelo yonso badi mu kipindi kipelwe kyenu kipwilo, kukwashanga mwanda wa kusokola bantu basepelele musapu, kadi i umo wa mu mingilo ilombola’mba udi na lwitabijo. (Bilongwa 10:34, 35; Yakoba 2:17, 18, 26) Kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila, ne kutambila mu busapudi, nabyo i miswelo ilombola’mba kodi mwisāse ne kwalamuka, amba pano wimusumininwe, usakanga kwingidija buyuki bwa Leza umbūmi bobe. I ditabula’ka dikwabo dilonda’po? I kwīpāna kudi Yehova Leza. Kishintulula’mba ufwaninwe abe mwine kulombola Leza mu milombelo na kusumininwa kobe konso’mba ubapāna būmi bobe bonso kudi aye na kiswamutyima kyobe ne na mutyima obe onso mwanda wa kulonga kiswamutyima kyandi. Uno ye muswelo ofwaninwe kwīpāna abe mwine kudi Yehova ne kwitabija kutwela mu lupungu lwakanye lwa Yesu Kristu.—Mateo 11:29, 30.
BULUJI BWA LUBATYIJO KODI
10 Bonso balamuka ke bana-babwanga ba Yesu bafwaninwe kubatyijibwa, ye mwānenene Yesu. (Mateo 28:19, 20) Mwanda’ka kubatyijibwa kudi na mvubu pakupwa kwa kwīpāna kobe kudi Leza? Byowepāna kudi Yehova, aye uyukile’mba umusenswe. Ufwaninwe kulonga kilongwa kikwabo kikatampe mwanda wa bantu bonso bayuke’mba bine usenswe Leza. Eyo, lubatyijo lukupanga muswelo wa kuyukanya kwīpāna kobe kudi Yehova Leza kumeso a bantu bonso.—Loma 10:9, 10.
11 Lubatyijo ludi na nshintulwilo mivule ya kyelekejo. Pa kutokenibwa, nansha “kujikwa” mu mema, kidi pamo bwa abe wafwa ku mwiendelejo wa umbūmi bobe bwakala. Kitatyi kyovubuka mu mema, kidi pamo bwa abe walupukila ku būmi bupya, buludikwa na kiswamutyima kya Leza, ke kyobepo mhm. Kino kekishintululapo’mba pano kukikokejapo kuluba nansha dimo, mhm, ke-pantu batwe bonso twi bakubulwa kubwaninina, omwanda tuloñanga bubi difuku ne difuku. Inoko, byokodi pano bu mwingidi wa Yehova mwīpāne ne mubatyijibwe, kodi mutwele mu kipwano kyapabula na Leza. Pamwanda wa kwisāsa ne kwītyepeja kobe na kwitabija kubatyijibwa, Yehova i mwitabije kukulekela bubi bobe kupityila ku kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu. Omwanda lubatyijo lukwashanga muntu ekale na mutyima wa munda-munda utōka tōo kumeso a Leza.—1 Petelo 3:21.
12 Yesu wasoñenye balondi bandi, kukabatyija bana-babwanga bapya “mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya Mushipiditu Sandu.” (Mateo 28:19) Lelo Yesu wādi usaka kunena kika? Kubatyijibwa “mu dijina dya Tata” kulombola’mba muntu ubatyijibwa’wa wapu kwitabija na mutyima umo’mba Yehova Leza ye aye Umpangi kadi udi na bubinga bwa kwikala bu Mulopwe Mukatakata ubikele peūlu pa umbuo onso wa diūlu ne ntanda. (Mitōto 36:9; 83:18; Musapudi 12:1) Kubatyijibwa ‘mu dijina dya Mwana’ kishintulula’mba mwine muntu’wa wapu kwitabija Yesu Kristu—ne nakampata kitapwa Kyandi kya kinkūlwa—bu ye dishinda dimo kete dya lupandilo ditudileko Leza. (Bilongwa 4:12) Kubatyijibwa ‘mu dijina dya mushipiditu sandu’ kishintulula’mba yewa usaka kubatyijibwa wapu kala kwitabija’mba mushipiditu sandu wa Yehova, bukomo bwingila, i kingidilwa kingidija Leza mwanda wa kufikidija mpango Yandi ne kupa bengidi Bandi bukomo mwanda wa kulonga kiswamutyima Kyandi kya boloke kukwatañana na bulongolodi buludikwa na mushipiditu Wandi.—Ngalwilo 1:2; Mitōto 104:30; Yoano 14:26; 2 Petelo 1:21.
LELO WIMWITEAKANYE MWANDA WA KUBATYIJIBWA?
13 Lubatyijo ludi na buluji bukatampe ne i ditabula dikatampe umbūmi bwa muntu, lelo i ditabula dyofwaninwe kutyina? Mhm! Kutyiba mbila ya kusaka kubatyijibwa ke mwandapo ufwaninwe kukwatyilwa ku kamindwa, i butongi bofwaninwe kutonga na kusumininwa kukatampe, ke-pantu dyo dishinda dya tunangu.
14 Lubatyijo lulombolanga patōka butongi bobe bwa kusaka kwingidila Yehova Leza. Languluka bidi pa bantu boyukile. Lelo bonso kebengidilangapo bamfumwabo? Bamo bengidilanga byabupeta bu bapika. (Mateo 6:24) Bakwabo nabo balondalondanga mingilo ya abo bene nansha kwitungila bitungo bya kusangaja bilokoloko byabo bya umbūmi. Bakwabo bengidilanga baleza babubela. Ino abe wimutonge kwingidila Leza wabine, Yehova. Kekudipo nansha umo uyukile kulombola kanye, lusa ne buswe pamo bwa aye. Leza uzunzulanga bantu na kwibapa mwingilo wa mpango ukebafikija ku lupandilo. Mpalo yapala bantu bandi i būmi bwanyeke. Bine, kufwaninwepo kwivwana moyo wa kupāna būmi bobe kudi Yehova na kulonda kimfwa kya Yesu. Bine, uno ye ao muswelo umo kete wa kusangaja Leza, ne wa kukuletela buluji bubwaninine umbūmi.—1 Balopwe 18:21.
15 Inoko, lubatyijo ke ditabulapo difwaninwe kutabula pamwanda wa kuningilwa na bakwabo mhm. I mwanda ukutala, abe kasuku kobe ne Yehova. (Ngalatea 6:4) Pano byowapwa kwendelela kumushipiditu, ufwaninwe kwīipangula’mba: “Le kadi kinkankaja kubatyijibwa kadi i kika le?” (Bilongwa 8:35, 36) Wīipangule abe mwine’mba, ‘Kinjokejeja kunyuma, lelo i kupangwapangwa kwa mu kisaka? Lelo nekikujije mutwe mu ngikadila kampanda yakubulwa kukwatañana na Bisonekwa’ni nansha mu milongelo kansangwa ya bubi? Lelo i moyo wa kutyina kumonwa bibi mu kibundi?’ Bino ye bintu byofwaninwe kulanguluka’po, ino wibibandaule na kusumininwa kwabinebine.
16 Kebiyampepo kulanga enka ku myanda mibi pakubulwa kuta mutyima ne ku madyese atamba mu kwingidila Yehova. Kimfwa, languluka pa kupangwapangwa mu kisaka. Yesu wālaile’mba nansha shi bandi bana-babwanga abajimija balongo babo pamwanda wa kumulonda, bakamonanga kisaka kikatampe kya kumushipiditu. (Mako 10:29, 30) Bano balunda nobe ba mu lwitabijo, bakakulombolanga kisanso kya bubana-nabana, bakakukwasha ūminine mu kupangwapangwa, ne kukukwatakanya mu lwendo lobe lutwala ku būmi. (1 Petelo 5:9) Nakampata bakulumpe pa kipwilo bakakukwasha ukomene ano makambakano ne kunekenya bikambija bikwabo. (Yakoba 5:14-16) Pa mwanda utala kumonwa bibi na bantu ba ino ntanda, ufwaninwe kwīipangula’mba ‘Lelo i kintu’ka kidi na buleme kutabuka kwikala mwitabijibwe na Umpangi wa umbuo onso wa diūlu ne ntanda, ne kumusangaja na mwiendelejo wami wa umbūmi?’—Nkindi 27:11.
WIENDEJE UMBŪMI MUNGYA KWĪPĀNA NE LUBATYIJO LOBE
17 Ufwaninwe kuvuluka’mba lubatyijo ke mfulopo ya kwendelela kobe kwa kumushipiditu. I ngalwilo ya mwingilo wa kudi Leza, wa umbula bwa būmi bobe bonso, bu mwingidi mutōmbolwe ne bu umo wa mu ba Tumoni twa Yehova. Nansha lubatyijo byoludi na mvubu mikatampe, inoko ke kyeyapo kya lupandilo mhm. Yesu kānenepo’mba: ‘Yewa yense ukabatyijibwa ukapandanga.’ Ino, wānene’mba: “Ukōminina pototo, ne pamfulo pene, nabya aye ukapandako.” (Mateo 24:13) Nanshi, ufwaninwe kubadikila bidi kukimba Bulopwe bwa Leza, na kwibumona bu kintu kibajinji umbūmi bobe.—Mateo 6:25-34.
18 Pa kūminina mu mwingilo obe kudi Yehova, ufwaninwe kwitungila bitungo bya kumushipiditu. Kitungo kimo kidi na mvubu mikatampe i kulundilako buyuki bobe bwa Leza kupityila ku kwifunda Kinenwa kyandi pakasuku kitatyi ne kitatyi. Witudileko mpangiko ya kutanga Bible difuku ne difuku. (Mitōto 1:1, 2) Ufwaninwe kutanwa ku kupwila kitatyi ne kitatyi, ke-pantu kisense kyokatanako, kikakupa bukankamane bwa kumushipiditu. Ku obe mutamba, mwanda’ka kwitungilapo kitungo kya kuleta nshintulwilo ku kupwila, mwanda wa kutendela Yehova ne kukimba kūbaka bakwabo? (Loma 1:11, 12) Kitungo kikwabo i kulemununa ngikadilo ya milombelo yobe ikale milumbuluke.—Luka 11:2-4.
19 Shi usaka kwiendeja mungya buluji bwa lubatyijo lobe, nankyo ufwaninwe kuta mutyima bininge ku bintu byonso byolonga, ne kuleka mushipiditu wa Leza ulupule bipa mudi abe, kimfwa buswe, nsangaji, ndoe, kitukije-tyima, kanye, buyampe, lwitabijo, kutalala, ne kwīfula. (Ngalatea 5:22, 23; 2 Petelo 3:11) Vuluka’mba, Yehova upānanga mushipiditu sandu wandi ku boba bamulomba’o ne bamukokele bu bengidi bandi babinebine. (Luka 11:13; Bilongwa 5:32) Shi kepano, lomba Leza akupe mushipiditu wandi, kadi mulombe akupe ngikadilo milumbuluke imusangaja. Ngikadilo ya uno muswelo ikamweka patōka mu muneneno obe ne mu mwiendelejo obe, shi ukokele ku lupusa lwa mushipiditu wa Leza. Eyo, muntu yense mu kipwilo kya bwine-kristu uloñanga bukomo bwa kutamija ‘bumuntu bupya’ mwanda wa kwikala pamo’nka na mwādi mwikadile Kristu. (Kolose 3:9-14) Umo ne umo umbukata mwetu utanwanga na makambakano a miswelo ne miswelo mu kwikilonga, ke-pantu ketutamangapo muswelo umo kumushipiditu. Byotudi bakubulwa kubwaninina, longa bukomo bwa kwiula bumuntu bwa Kristu. Ino kokizonzeja mutyima, mwanda ukokeja kwikibwanya na bukwashi bwa Leza.
20 Mu bitungo byobe bya kumushipiditu, mufwaninwe kwikala ne kitungo kya kwiula bininge kimfwa kya Yesu kya kwikala na nsangaji. (Bahebelu 12:1-3) Wādi usenswe busapudi. Shi abakupe dyese dya kutambila mu mwingilo wa busapudi bwa Bulopwe, kokakolwa kwiumona pamo bwa kisela bitupu. Kimba muswelo wa kutana nsangaji mu kufundija bakwabo Bulopwe bwa Leza, pamo na mwālongele Yesu. Ingidija misoñanya iletwa pa kipwilo mwanda wa kukukwasha uleulule busendwe bobe mu kufundija. Kulupila’mba Yehova ukakupanga bukomo bwa kuvuija mwingilo obe.—1 Kodinda 9:19-23.
21 Muntu mwīpāne, mubatyijibwe, ulonga bukomo bwa kwiula Yesu, udi na mvubu mikatampe kumeso a Leza. Yehova ubandaulanga tununu ne tununu twa mityima ya bantu, ne uyukile’mba bantu ba uno muswelo ke bavulepo. Wibakwete na mutyika mukatampe, bu ‘bintu bya buleme bisaka mutyima wandi.’ (Hakai 2:7) Bupolofeto bwa Bible bulombola’mba Leza, umwene bantu ba uno muswelo bu batūlwe biyukeno bya kukapanda pa kukafikidijibwa kwa butyibi bwandi bukaponena pa ino ngikadilo imbi ya bintu. (Ezekyele 9:1-6; Malaki 3:16, 18) Lelo ‘wimwiteakanye mwanda wa kukekala na būmi bwanyeke’? (Bilongwa 13:48) Lelo usakanga kutambula kiyukeno kya bu mwingidi wa Leza? Kwīpāna ne kubatyijibwa i kipindi kya kino kiyukeno, kadi i matabula a kamweno ka lupandilo.
22 Kupwa kwa Dilobe dyālobeje ntanda, Noa ne kisaka kyandi bātambile mu safina, baabukila pa ntanda yakubulwa disubi. Dyalelo nadyo mo monka, “kibumbo kikatampe” kya bantu bengidija buyuki bwa Leza umbūmi bwabo, ne bakwitabijibwa na Yehova, badi na lukulupilo lwa kukapanda kumfulo kwa ino ngikadilo ya bintu ne kukaloelelwa umbūmi bwanyeke pa ntanda ikasubulwa lonso. (Kusokwelwa 7:9, 14) Lelo buno būmi bukekalanga muswelo’ka?
[Bipangujo]
1, 2. Kutentekela pa kwikala na buyuki bwa Leza, lelo i bisakibwa’ka bikwabo bitusakilwa kubwanya?
3. Kiswamutyima kya Leza lelo i kika kotudi?
4. Mwanda’ka Yesu uyukile myanda mivule itala padi Yehova, ne wāingidije buno buyuki namani?
5. Yesu wābatyijibwe muswelo’ka, ne wēendeje muswelo’ka mungya buluji bwa lubatyijo lwandi?
6. I muswelo’ka wēpelele Yesu aye mwine?
7. I matabula’ka afwaninwe kutabula muntu kumeso kwa kubatyijibwa?
8. I kilongwa’ka kyofwaninwe kulonga shi usaka kushilula kutambila mu mwingilo wa busapudi bwa Bulopwe?
9. I muswelo’ka okokeja kwīpāna kudi Leza, ne kwīpāna kwalamunanga būmi bwa muntu muswelo’ka?
10. Mwanda’ka ufwaninwe kubatyijibwa, pakupwa kwīpāna kudi Yehova?
11. Lubatyijo lelo ludi na buluji’ka?
12. Kubatyijibwa (a) “mu dijina dya Tata” kushintulula kika? (b) ‘dya Mwana’? (c) ‘dya mushipiditu sandu’?
13, 14. Mwanda’ka ketufwaninwepo kwivwana moyo wa kutonga kwingidila Yehova Leza?
15. I myanda’ka imo-imo ikankajanga bantu bavule kubatyijibwa?
16. I muswelo’ka okokeja kumwena mu kwingidila Yehova?
17. Mwanda’ka ufwaninwe kumona lubatyijo bu ngalwilo, kupitako kwilumona bu mfulo?
18. Kupwa kubatyijibwa, i bitungo’ka bikwabo byokokeja kwitungila?
19. I ngikadilo’ka yokokeja kutamija kupityila ku bukwashi bwa mushipiditu sandu?
20. I muswelo’ka okokeja kwiula Yesu mu mwingilo wa busapudi?
21. (a) Mwanda’ka tukokeja kunena’mba Yehova ukwete na mutyika bantu bakikokeji babatyijibwe? (b) I kika kilombola’mba lubatyijo ludi na mvubu mikatampe kotudi mwanda wa kukapanda pakafikidija Leza butyibi bwandi pa ino ngikadilo imbi ya bintu?
22. “Kibumbo kikatampe” kidi na lukulupilo’ka?
[Kapango pa paje 172]
Lelo kodi mwīpāne kudi Leza mu milombelo?
[Kapango pa paje 174]
I kika kikukankaja kubatyijibwa?
TOMPA BUYUKI BOBE
I muswelo’ka ukusakila Yehova wingidije buyuki bobe butala padi aye?
I matabula’ka atwala ku lubatyijo?
Mwanda’ka lubatyijo i ñanjilo ke mfulopo?
I muswelo’ka otukokeja kwiendeja umbūmi mungya kwīpāna ne lubatyijo lwetu?