‘Sanswai Bubinebine Ne Ndoe’!

“[Kinenwa] kya Yehova wa bibumbo kyafika ko nadi amba: . . . Sanswai bu-binebine ne ndoe.”​—ZEKADIA 8:18, 19.

MILTON MAYER, Polofesele wa ku Nivelesite ya Massachusetts, mu Amerika, wānene’mba: “Ntanda yabulwapo ndoe kashā. Kwadi koku ke koku​—pavule pene i mu bifuko bivule mu kitatyi kimo​—kwikalanga mavita onka.” Binenwa byabulanda pa muzo wa muntu! Bine, bantu basakanga ndoe. Bantu ba kipolitike ke batompe miswelo yabo yonso mwanda wa kutulako ndoe, tamba pa Kitango kya Kukimba Ndoe Kyakutyilwe mu Loma pākidi pabikele Loma kufika ne pa bashidika ba “Kitango kya Kukinga Bantu ku Bonakani” (Angele) kyābundilwe mu Divita dya Munshimunshi. Inoko, kunena bubine, bukomo bonso bobalonga bubakankalwa. “Mikendi ya ndoe idila byamwiko’tu,” pamo’nka na mwēkinenene Isaya tamba tutwa twa myaka mivule kunyuma. (Isaya 33:7) Mwanda waka kidi uno muswelo?

² Mwanda ndoe ilādila nyeke isuluka kokwa kwakubulwa mfika ne lwīso; kadi mimanine pa bubinebine. Ndoe keikokejapo kwimanina pa bubela. Omwanda pālaile Yehova Isalela wakala’mba ukamujokeja mu yandi ntanda ne kumupāna ndoe, wānene’mba: “Talapo bidi, nkalēpeja ndoe kwadi pamo’nka bwa munonga, ne ntumbo ya mizo’nka bwa kamunonga kaleta.” (Isaya 66:12) Leza wa ino ngikadilo ya bintu, Satana Dyabola, i “ntapañani,” ngipayañani, kadi i “wabubela, [y]e enka shandya ne bubela bwine.” (Yoano 8:44; 2 Kodinda 4:4) Lelo ntanda iludikwa na leza wa uno muswelo imonapo ndoe muswelo’ka?

³ Ino i kyakwakamwa, mwanda Yehova upanga bantu bandi ndoe, nansha byobashikete mu ntanda ya Satana mulwibwa mavita. (Yoano 17:16) Mu kitatyi kya myaka tutwa tusamba K.K.K., wāfikidije mulao wandi kupityila kudi Yelemia, waleta “ndoe ne bu-binebine” ku muzo wandi mupandulwemo, kitatyi kyāebajokeje mu yabo ntanda. (Yelemia 33:6) Kadi mu ano mafuku amfulo, upēle bantu bandi “ndoe ne bu-binebine” mu yabo “ntanda,” ko kunena’mba mwimanino wabo wa kumushipiditu obadi nao pano pantanda, nansha byobadi mu kitatyi kibi kutabuka, kya kavutakanya kadimo ino ntanda dyalelo. (Isaya 66:8; Mateo 24:​7-13; Kusokwelwa 6:​1-8) Byotwendelela na kubandaula Zekadia shapita wa 8, tukasepelela bininge ino ndoe ne bubinebine bitupa Leza, kadi tukajingulula bintu byotufwaninwe kulonga, nabya tumone kulaminina kyepelo kyetu kyotudimo nakyo.

‘Komejai Maboko Enu’

⁴ Twivwana mu Zekadia shapita wa 8, musunsa wabusamba binenwa bya Yehova bitenkenya bantu, amba: “E mwanenena Yehova wa bibumbo amba: Maboko enu akomejibwe, banwe bevwana mu ano mafuku ano’a bino binenwa bino’bi ku kyakanwa kya bapolofeto, baikele mu difuku dyaalwilwe kyalwilo kya njibo ya Yehova wa bibumbo, ke njibo ikola kadi po yashimikilwe. Mwanda oa mafuku po ādi keafikilepo kekwadipo mfuto ya muntu, nansha mfuto ya nyema, nansha patyetye; nansha muntu kutamba nansha kutwela kekwadipo ndoe kwadi, mwanda wa wakinkwa nandi; mwanda natūdile bantu bonsololo, muntu ense pa mwikadi nandi, muntu ense pa mwikadi nandi.”​—Zekadia 8:​9, 10.

⁵ Zekadia wānene bino binenwa kitatyi kyādi kyubakululwa tempelo mu Yelusalema. Dibajinji, bene Isalela bājokele mu yabo ntanda kutamba mu Babiloni bāzōzele pa mityima, baimika ne kwingila mwingilo wa kūbaka tempelo. Bābudilwe kweselwa madyese ne kupebwa ndoe na Yehova, mwanda bādi batele mityima’nka ku byabupeta byabo. Bādimine madimi mu yabo ntanda, basengela ne mu madimi abo a miñanza, ino ne kupeta mpika. (Hakai 1:​3-6) Baingila mingilo “yakubulwa kafwila midimo.”

⁶ Ino byobādi bobakulula tempelo, Zekadia wākankamikile Bayuda na bukomo bonso’mba ‘kankamanai,’ mutūle mutōtelo wa Yehova pa kifuko kibajinji. Lelo bādi ba kumona kika shi bālongele monka? “Ino pano namino amiwa nkikekadilapo bashalashala ba bano bantu bano’ba pamo’nka bwa mafuku a kalā, ehe; i Yehova wa bibumbo unena; mwanda kukekala lukunwa lwa ndoe; muñanza ukapa bipa byao, ne nshi [ikapāna] bumeni, ne madiulu [akapāna] lumé lwao; penepo nkapyanija bashalashala ba bano bantu bano’ba bino bintu bino’bi byonsololo. Kabidi kikafika enka nabya, byo mwādi mafingo umbukata mwa mizo’ya, a njibo ya Yuda, ne njibo ya Isalela, e mo nkemupandijija, ne banwe mukekala bu-badyese; kemukikwatwapo moyo, makasa enu akomejibwe.” (Zekadia 8:​11-13) Shi Isalela wālongele monka na kusumininwa, longa wāpetele. Pakala, bantu ba mizo bādi, wivwane kebasake kutela kimfwa kya bantu bafingilwe mafingo, batela Isalela. Ino Isalela ye wādi ke kimfwa kya beselwe madyese. Buno i buluji bwabine bobādi bafwaninwe ‘kukomejeja maboko’!

⁷ Lelo dyalelo nadyo? Eyo, mu myaka ya kumeso kwa kufika mu mwaka wa 1919, bantu ba Yehova bābudilwe kintu kampanda mu bupyasakane bwabo. Kebādipo na mwimanino wa kupela kutweja mutwe mu myanda yonso ya bwine-ntanda mu divita dibajinji dya ntanda yonso, kadi bādi balēmenene bantu kupitako Mulopwe, Yesu Kristu. Kyafula ku bibi, bamo bāzōza pa mityima pamwanda wa kupangwapangwa na ba munda ne ba panja pa bulongolodi. Ebiya, mu 1919, maboko abo akomejibwa na Yehova. (Zekadia 4:6) Yehova wēbapele ndoe, kadi batundubuka bininge. Ye mokimwekela mu nsekununi yabo ya bintu byobalongele umbula bwa myaka 75 yapityile kunyuma’i, byafikile pa mutwe wabyo mu mwaka wa mingilo wa 1995. Ba Tumoni twa Yehova i bantu bapelele kufwila ntanda, kwisañuna pamwanda wa tubila, kufwatakenya bakwabo byabubela, ne myanda mikwabo ileta mushikwa. (1 Yoano 3:​14-18) Bengidilanga Yehova na bupyasakane bwabine mu tempelo yandi ya kumushipiditu. (Bahebelu 13:15; Kusokwelwa 7:15) Mu mwaka wapityile’u, bapityije mamidiyale a masaa mu kwisamba na bakwabo pamwanda utala Tata wamūlu! Ku kweji ne kweji, baendeje bifundwa bya Bible 4 865 060. Kubwipi kwa bantu 663 521 baingile mwingilo wa bupania. Balondi ba mu Bipwilo bya Ki-kristu shi kebasake kuleta kimfwa kya bantu basumininwe byabine mu mutōtelo wabo, kitatyi kimo-kimo bafunkanga ba Tumoni twa Yehova.

⁸ Yehova i mupe bantu bandi “lukunwa lwa ndoe” pamwanda wa bupyasakane bwabo. Muntu yense utamija luno lukunwa ukamona mutamina ndoe mu mutyima wandi ne umbūmi bwandi. Mukristu yense mwitabije, ulondalonda ndoe pamo na Yehova ne na balunda nandi bakristu, udi na kyepelo mu bubinebine ne mu ndoe ya bantu betwa pa dijina dya Yehova. (1 Petelo 3:11; enzankanya na Yakoba 3:18.) Lelo uno ke mwandapo wakutendelwa?

“Kemukikwatwapo Moyo”

⁹ Pano tutanga binenwa byabusamba-bubidi byānene Yehova. Le i binenwa’ka? “E mwanenena Yehova wa bibumbo namino amba: Mo nafwatakaninye kwimulonga kyamalwa, po bansombele kufuna bukalabale bashenu, ino nkyaalamukilepo; i Yehova wa bibumbo unena; e mo monka mo nafwatakenya ne mu ano mafuku, kulonga biyampe Yelusalema, ne ku njibo ya Yuda; kemukikwatwapo moyo.”​—Zekadia 8:​14, 15.

¹⁰ Nansha byādi bantu ba Yehova bakalañanibwe kumushipiditu mu divita dibajinji dya ntanda yonso, ino mu mityima yabo bādi babila kulonga byoloke. Omwanda Yehova, pakupwa kwibalemununa, wāshilwile kwibamona mu muswelo mwishile. (Malaki 3:​2-4) Dyalelo, pakuvuluka byāpityile kunyuma, tumufwijangako bininge pangala pa bintu byālongele. Bine, twādi “bakushikibwa na mizo yonso.” (Mateo 24:9) Bavule bākutyilwe umbifungo, bamo-bamo bāfwile ne kufwa pamwanda wa lwitabijo lwabo. Tulwanga pavule na bañumauma, nansha na bakaninga-mpo. Ino ketukwatwangapo moyo. Tuyukile’mba Yehova i mukomo kutabuka bakinkwa bonso, bamweka ne kebamweka bene kumo. (Isaya 40:15; Efisesa 6:​10-13) Ketukalekapo kulama bino binenwa: “Tengela Yehova, komeja mu bidyoma, ne mutyima obe ukankamane.”​—Mitōto 27:14.

“Nenai Muntu Ense Bu-binebine”

¹¹ Kudi bintu byotufwaninwe kuvuluka shi bine tusaka kuloelelwa madyese otweselwa na Yehova. Zekadia wānene’mba: “Bine bino’bi byo bintu byomukalonga: Nenai muntu ense bu-binebine ne mwikadi nandi; tyibilai mwendele bu-binebine ne ndoe mu bibelo byenu; kemufwatakanyai kibi mu mityima yenu, nansha umo mwine pa mwikadi nandi; kabidi kemukisanswaipo mutyipo wa bubelabubela; mwanda bino bintu byonsololo’bi e byo nshikilwe ami; i Yehova unena.”​—Zekadia 8:​16, 17.

¹² Yehova witusoñanyanga tunene bubinebine. (Efisesa 4:​15, 25) Kevwanangapo milombelo ya boba bakuta nkuku ya bintu bibi, bafya bubinebine pamwanda wa kumwenamo kamweno, nansha batyipa mityipo yabubela. (Nkindi 28:9) Aye witusakila kulamata pototo ku bubinebine bwa Bible, mwanda ushikilwe bupondo. (Mitōto 25:5; 2 Yoano 9-11) Kadi pakutyiba mambo napo, bakulumpe kebafwaninwepo kwimanina pa milangwe ya abo bene, mhm, madingi ne butyibi bwabo bifwaninwe kwikala na kitako mu bubinebine budi mu Bible, pamo bwa mwādi mulongela bakulumpe bana-balume badi balama pa bibelo bya kibundi mu Isalela. (Yoano 17:17) Yehova wibasakilanga bakimbe kutyiba ‘butyibi bwa ndoe’; i bakristu baledi, bafwaninwe kulonga buninge mwanda wa kujokeja ndoe ku mitamba yonso ibidi ya boba bepīle myanda, ne kukwasha babipyamambo besāsa bajokeje ndoe yabo na Leza. (Yakoba 5:​14, 15; Yude 23) Balame monka ne ndoe mu kipwilo, na kufundula na bukankamane boba bavutakanya ndoe na kwendelela na kulonga bubi.​—1 Kodinda 6:​9, 10.

“Tusepo ne Nsangaji”

¹³ Pano, twivwanei binenwa bya kusumininwa byamwānda: “E mwanenena Yehova wa bibumbo namino amba: Kushikilwa na nzala kwa kweji wa buná, ne kushikilwa na nzala kwa wa butano, ne kushikilwa na nzala kwa wa busamba-bubidi, ne kushikilwa na nzala kwa wa dikumi kukekadila ku njibo ya Yuda ke tusepo ne nsangaji, ne bitango bya kutōkeja mutyima; po pa mwanda’o sanswai bu-binebine ne ndoe.” (Zekadia 8:19) Bene Isalela pobādi bakiludikwa na Mukanda-wabijila wa Mosesa bādi bajila nzala mu Difuku dya Lupūto mwanda wa kulombola mityima ibafītyile pamwanda wa bubi bwabo. (Levi 16:​29-31) Bijila-nzala biná bitelelwe na Zekadia byādi bilongwa mwanda wa kulombola madilo, pakuvuluka bimpengele bitala pa kutyumunwa ne kutūtwa kwa Yelusalema. (2 Balopwe 25:​1-4, 8, 9, 22-26) Inoko mu kine kitatyi’kya, bādi bobakulula tempelo, ebiya kadi bantu bavula monka mu Yelusalema. Madilo ālamukile ke nsadi, ne mafuku a bijila-nzala nao ke bitatyi bya masobo.

¹⁴ Dyalelo, ketuvulukangapo bijila-nzala bitelelwe na Zekadia, nansha kujila nzala kulombwelwe mu Mukanda-wabijila. Tuloelelwanga madyese a Difuku dya Lupūto. Bubi bwetu bupūtwanga binebine, ke kyelekejopo bitupu, mhm, i kulekelwa mambo kwa lonso, mwanda Yesu wālambwile būmi bwandi pamwanda wa bubi bwetu. (Bahebelu 9:​6-14) Tulondanga mbila ya Kitobo Mukatampe wa momwa mūlu, Yesu Kristu, omwanda tuvulukanga Kivulukilo kya lufu lwandi, kyo kivulukilo kimo kete kitabukile bulēme mu kalandadiye ka bwine-kristu. (Luka 22:​19, 20) Mwene tutompanga ku “tusepo ne nsangaji” kitatyi kyotubungakananga mwaka ne mwaka ku kino kivulukilo.

¹⁵ Mwaka wapityile’u, ku Kivulukilo kwatenwe bantu 13 147 201, ko kunena’mba kwelundile bantu 858 284 kutabuka mu mwaka wa 1994. Kibumbo kyabinebine! Langa bidi nsangaji yadi mu bipwilo 78 620 bya ba Tumoni twa Yehova pakumona bibumbo bya bantu bipungulukila mu Mobo a Bulopwe mwanda wa kutanwa ku kino kivulukilo. Bine, bantu bonso batenweko basombelwe ku ‘kusanswa bubinebine ne ndoe’ pakuvuluka lufu lwa Yewa udi bu ‘dishinda, ne bubinebine ne būmi,’ ubikele bu “Mwana-Mulopwe wa Ndoe” mukatampe wa Yehova! (Yoano 14:6; Isaya 9:6) Kino kivulukilo kyadi na buluji bukatampe ku boba batenweko mu matanda amweshibwa malwa na kavutakanya ne na mavita. Mu mwaka wa 1995, bana betu bamo-bamo bemwenene butapani bukomo ne mwa kulaulwila. Inoko, ‘ndoe ya Leza, itabukile ñeni yonso yalamine mityima yabo ne kufwatakanya kwabo kwine kumo mudi Kristu Yesu.’​—Fidipai 4:7.

‘Tutalajei Mpala ya Yehova’

¹⁶ Ino midiyo yonso ya bantu batenwe ku Kivulukilo, lelo batambile kwepi? Binenwa bya Yehova byakitema bikishintulula’mba: “E mwanenena Yehova wa bibumbo namino amba: Kikafika enka namino’u, kukāya bantu ne bekadi ba bibundi bingibingi; kabidi bekadi ba kibundi kimo bakenda ku kikwabo amba: Twendei bukidibukidi kulomba kyakulomba kiyampe kudi Yehova, ne kukimba [mpala ya] Yehova wa bibumbo; ami nami nkenda pamo. Eyo, bantu bangibangi ne mizo mikomo, bakāya kukimba Yehova wa bibumbo mu Yelusalema, ne [kutalaja mpala ya, NW] Yehova.”​—Zekadia 8:​20-22.

¹⁷ Bantu batenwe ku Kivulukilo baile ‘kutalaja mpala ya Yehova wa bibumbo.’ Bavule umbukata mwabo badi bengidi bandi bepāne, kadi babatyijibwe. Midiyo ya bakwabo batenweko badi kebafikīle pa dino ditabula. Mu matanda amo-amo, bantu batenwe ku Kivulukilo badi bavule misunsa iná nansha itano kutabuka kibalwa kya basapudi ba Bulopwe. Bano bantu bavule basepelela musapu bafwaninwe kukwashibwa, bendelele kumeso. Twibafundijei basepelele pakuyuka’mba, Yesu wetufwidile pamwanda wa bubi bwetu, pano ubikele mu Bulopwe bwa Leza. (1 Kodinda 5:​7, 8; Kusokwelwa 11:15) Kadi twibakankamikei bepāne kudi Yehova Leza, ne kukokela kudi Mulopwe mubikikwe. Mu uno muswelo, ‘bakatalaja mpala ya Yehova.’​—Mitōto 116:​18, 19; Fidipai 2:​12, 13.

“Bantu Dikumi ba mu Ndimi Yonsololo ya Mizo”

¹⁸ Tutanga musunsa wamfulo mu Zekadia shapita wamwānda’mba: “E mwanenena Yehova wa bibumbo.” Le Yehova wafule na kinenwa’ka? Unena “namino amba: Kikafika enka nenki, mu oa mafuku’a bantu dikumi ba mu ndimi yonsololo ya mizo’ya, bakakwata, eyo bakashipila ku kisandi kya yewa udi bu-mwine Yudea amba: Batwe tukenda nenu, mwanda tubaivwana’mba Leza udi nenu pamo.” (Zekadia 8:23) Mu mafuku a Zekadia, Isalela wa kungitu wādi muzo mutongwe wa Leza. Ino kufika mu myaka katwa imbajinji, Isalela watuna Meshiasa wa Leza. Omwanda nanshi Leza wātongele ‘Muyuda’​—Isalela umpya​—bu bantu bandi ba pabula, “Isalela wa Leza” mubundwe na Bayuda ba kumushipiditu. (Ngalatea 6:16; Yoano 1:11; Loma 2:​28, 29) Kibalwa kyabo kyamfulo i kya bantu 144 000, batongelwe mu muzo wa muntu mwanda wa kukabikala pamo na Yesu mu Bulopwe bwa mūlu.​—Kusokwelwa 14:​1, 4.

¹⁹ Bavule mu bano bantu 144 000 ke bafwe kala na kikokeji, kadi ke badi kala na mpalo yabo momwa mūlu. (1 Kodinda 15:​51, 52; Kusokwelwa 6:​9-11) Batyetye bakisheleko pano pantanda badi na nsangaji mikatampe pakumona bano “bantu dikumi” batongele kwenda pamo na ‘Muyuda’ ke “kibumbo kikatampe . . . kitambile mu mizo yonso, ne mu bisaka byonso ne mu bantu, ne mu ndimi.”​—Kusokwelwa 7:9; Isaya 2:​2, 3; 60:​4-10, 22.

²⁰ Byenda bifwena mfulo ya ino ntanda, Bipwilo bya Ki-kristu bidingakene pamo na Yelusalema wa mu mafuku a Yelemia wānene’mba: “Twadi tukulupile ndoe, ino kumona biyampe mpikila; kadi ne pa kyaba kya lūndapo; ino talapo bidi, ke enka kutuyuka konka konka.” (Yelemia 14:19) Kuno kwakamwa kukafikanga pa mutwe wako kitatyi kikatūtwa mutōtelo wabubela na mizo ne kwionakanya. Kitatyi kityetye pakupitapo, mizo nayo ikafikilwanga na bonakani bwa divita dyamfulo dya Leza, ke Amakedona kadi. (Mateo 24:​29, 30; Kusokwelwa 16:​14, 16; 17:​16-18; 19:​11-21) Bine kikekalanga kitatyi kya byamalwa!

²¹ Mu bino byonso, Yehova ukakiñanga boba basenswe bubinebine ne batamija “lukunwa lwa ndoe.” (Zekadia 8:12; Zefenia 2:3) Shi kepano, tushikatei talala nyā mu ntanda ya bantu bandi, tumutendela na bupyasakane kumeso a bantu bonso, ne kukwasha bantu bavule bene, nabo ‘batalaje mpala ya Yehova.’ Wivwane tulongele monka, nankyo tukasepelelanga nyeke mu ndoe ya Yehova. I amo, “Yehova ukapananga bukomo ku bantu bandi; Yehova ukēselanga bantu bandi dyese dya ndoe.”​—Mitōto 29:11.

[Bipangujo]

1, 2. (a) Lelo mānga ya muzo wa muntu i miyule nsekununi’ka pamwanda utala ndoe? (b) Mwanda waka ntanda mu kino kitatyi keikokejapo kwikala na ndoe yabine?

3. I kyabuntu’ka kitabukile bukata kipele Yehova bantu bandi, nansha byobekele mu ntanda miyule kavutakanya?

4. Lelo Zekadia wākankamikile bene Isalela kulonga kika bekale mu ndoe?

5, 6. (a) Lelo Isalela wāponene mu ngikadilo’ka pamwanda wa kuzōza pa mityima kwa bene Isalela? (b) Yehova wālaile kulongela Isalela kika, shi wātudile mutōtelo wandi pa kifuko kibajinji?

7. (a) I kwalamuka’ka kukatampe kwamwene bantu ba Yehova, kwafikile pa mutwe wako mu mwaka wa mingilo wa 1995? (b) I matanda’ka omwene pa lapolo wa mwaka mutuntulu mudi kwilundilako kukatampe kwa basapudi, bapania, ne kibalwa kikatampe kya masaa?

8. Lelo mukristu yense ukokeja kumwena kamweno mu luno “lukunwa lwa ndoe” namani?

9. Le i kwalamuka’ka kwālaile Yehova mu muswelo wandi wa kwikala na bantu bandi?

10. I nsekununi’ka ya ba Tumoni twa Yehova ilombola’mba kebakwatwangapo moyo?

11, 12. I bintu’ka bifwaninwe muntu ne muntu kulama mu mutyima, shi bine tusaka’mba tuloelelwe madyese eselanga Yehova bantu bandi?

13. (a) Le i kwalamuka’ka kutala pa kijila-nzala kwātobelwe na Zekadia? (b) I kijila-nzala’ka kyādi kivulukwa mu Isalela?

14, 15. (a) Lelo difuku dya Kivulukilo dyaikele muswelo’ka bu kitatyi kya nsangaji, ne kino kituvuluja kika? (b) I matanda’ka alombwelwe mu lapolo wa mwaka adi na bantu bapite buvule batenwe ku Kivulukilo?

16, 17. Lelo bantu ba mizo bakokeja ‘kutalaja mpala ya Yehova’ namani?

18, 19. (a) Le “Muyuda” ufikidijanga butobo budi mu Zekadia 8:​23 i ani? (b) “Bantu dikumi” ba mu kino kyetu kitatyi “[bashipīle] ku kisandi kya yewa udi bu-mwine Yuda” i bāni?

20, 21. Byafwena mfulo ya ino ntanda, le i muswelo’ka otukokeja kwikala mu ndoe na Yehova?

[Kapango pa paje 25]

Mwaka wapityile’u, ba Tumoni twa Yehova bapityije masaa 1 150 353 444 mu kusapwila bantu myanda ya Bulopwe bwa Leza

Lelo Ukokeja Kushintulula?

◻ Lelo bantu ba Leza ‘bākomeje maboko abo’ mu mafuku a Zekadia muswelo’ka? Dyalelo nadyo?

◻ Lelo tuloñanga kika pa kupangwapangwa, ku kanyinga-mpo ne ku buñumauma bwa bantu?

◻ ‘Kunena bubinebine kwetu umo ku mukwabo’ kishintulula kika?

◻ Le muntu ukokeja ‘kutalaja mpala ya Yehova’ namani?

◻ I kintu’ka kileta nsangaji mikatampe mu kufikidila kwa butobo budi mu Zekadia 8:23?