“Betusapwilepo Bidi Pakafikanga Bino’bi?”

“Lelo kadi ne kyo tukayūkilapo pa kwiya kobe pano ne pamfulo ya panopantanda i kika le?”​—MAT. 24:3.

USA KULONDOLOLA NAMANI?

Le i kukwatañana’ka kudi pa bukata bwa kufikidila kubidi kwa bupolofeto bwa Yesu butala pa kyamalwa kibūke?

Le lukindi lwa mikōko ne bambuji ludi na lupusa’ka pa muswelo otumona mwingilo wa busapudi?

Mu Mateo shapita 24 ne 25, le i kitatyi’ka kyādi kisambila’po Yesu paānene mwanda utala kwiya kwandi?

 1. Pamo bwa batumibwa, lelo i bika byotusakanga kuyuka?

MWINGILO wa Yesu wa pano pa ntanda powādi keulumba ku mfulo, bana bandi ba bwanga bāsakile kuyuka bintu byādi bibatengele kumeso. O mwanda mafuku’tu matyetye kumeso kwa lufu lwandi, batumibwa bandi baná bāmwipangwile amba: “[Le i kitatyi’ka kikafikanga] bino’bi? Lelo kadi ne kyo tukayūkilapo pa kwiya kobe pano ne pamfulo ya panopantanda i kika le?” (Mat. 24:3; Mako 13:3) Yesu wālondolwele kupityila ku bupolofeto bukatampe busonekelwe mu Mateo shapita 24 ne 25. Mu buno bupolofeto, Yesu wālaile’mo binkumenkume bivule bya pa bula. Binenwa byandi bidi na mvubu mikatampe kotudi, mwanda netu tusakanga bininge kuyuka bine bitutengele kumeso.

 2. (a) Le i bika byotukimbanga kwivwanija biyampe mu bula bwa myaka? (b) Le i bipangujo’ka bisatu byotusa kubandaula?

² Mu bula bwa myaka, bengidi ba Yehova befundanga bya binebine bupolofeto bwa Yesu butala pa mafuku a mfulo. Bakimbanga kwivwanija biyampe kitatyi kikafikidila binenwa bya Yesu. Pa kulombola muswelo otwebivwanije biyampe, tubandaulei bidi bipangujo bisatu bitala pa ‘kitatyi’. Le “kyamalwa kibūke” kikashilula kitatyi’ka? Lelo Yesu ukakalañanya “mikōko” ne “bambuji” kitatyi’ka? Lelo Yesu ‘ukaya,’ nansha kufika kitatyi’ka?​—Mat. 24:21; 25:31-33.

LE KYAMALWA KIBŪKE KIKASHILULA KITATYI’KA?

 3. Le pa kala twādi twivwanije kitatyi kya kyamalwa kibūke namani?

³ Mu bula bwa myaka mivule, twādi tulanga’mba kyamalwa kibūke kyāshilwile mu 1914 na Divita I dya Ntanda ne amba, ‘oa mafuku ātyepejibwe’ na Yehova mu 1918 kitatyi kyāpwile divita amba basheleshele’ko bekale na mukenga wa kusapula myanda miyampe ku mizo yonso. (Mat. 24:21, 22) Uno mwingilo wa busapudi pa kuvuika, umbikalo wa Satana ukonakanibwa. Nanshi, kyamalwa kibūke kyādi kilangilwa kwikala na bipindi bisatu: Kyadi kya kushilula mu (1914-1918), kyamalwa kyadi kya kukalakanibwa (tamba mu 1918 ne kwenda kumeso), kadi kyadi kya kufula pa Amakedona.

 4. Le i bujinguludi’ka bulengeje twivwanije biyampe bupolofeto bwa Yesu butala pa mafuku a mfulo?

⁴ Ino kukwatañana na bubandaudi bukwabo bwalongelwe pa bupolofeto bwa Yesu, twamwene amba kipindi kimo kya bupolofeto bwa Yesu butala pa mafuku a mfulo kyafikidile mu bipindi bibidi. (Mat. 24:4-22) Kwādi kufikidila kubajinji mu Yudea mu myaka katwa kabajinji K.K., kadi kudi kufikidila kwa ntanda yonso mu ano etu mafuku. Buno bujinguludi i bulete bitōkeji bivule.a

 5. (a) Le i kitatyi’ka kikomo kyashilwile mu 1914? (b) Le kino kitatyi kya byamalwa kikwatañene na kitatyi’ka kya mu myaka katwa kabajinji K.K.?

⁵ Kadi twajingulwile amba kipindi kibajinji kya kyamalwa kibūke kekyashilwilepo mu 1914. Mwanda waka? Mwanda bupolofeto bwa mu Bible bulombola’mba kyamalwa kibūke kikashilula, ke na divitapo dya mizo, ino i na kutambwa kwa mutōtelo wa bubela. Nanshi, binkumenkume byashilwile mu 1914 kebyadipo bu ngalwilo ya kyamalwa kibūke, ino i bu ‘ngalwilo ya misongo.’ (Mat. 24:8) Ino ‘ngalwilo ya misongo’ ikwatañene na byobya byālongekele mu Yelusalema ne mu Yudea tamba mu mwaka wa 33 K.K. kutūla mu 66 K.K.

 6. Le i kiyukeno’ka kikalombola ngalwilo ya kyamalwa kibūke?

⁶ Le i kiyukeno’ka kikalombola ngalwilo ya kyamalwa kibūke? Yesu wālaile amba: “po mukamonapo kikobakane kya munyanji kya musala kyokya kyanenenwe kudi Danyele mupolofeto, (ino wakutanga penepo ēvwanije biyampe). Ebiya boba bēkele mu Yudea banyemena mu ngulu.” (Mat. 24:15, 16) Mu kufikidila kubajinji, “kīmene kadi po kijidikilwe kijila” kyāfikidile mu mwaka wa 66 K.K. bashidika bene Loma (“kikobakane kya munyanji”) pa kutamba Yelusalema ne tempelo yandi (kifuko kijila ku meso a Bayuda). Mu kufikidila kukatampe, “kīmene” kikafikidila kitatyi kikatamba Bumo bwa Mizo (“kikobakane kya munyanji” kya mu ano etu mafuku) kine Kidishitu (kine kijila ku meso a bantu betela bu bene Kidishitu) ne bashele’ko ba Babiloni mukatakata. Kuno kutambwa kumo konka i kulombolwe mu Kusokwelwa 17:16-18. Kino kinkumenkume kikekala bu ngalwilo ya kyamalwa kibūke.

 7. (a) Le bantu ‘bapandije būmi’ namani mu myaka katwa kabajinji? (b) Le i bika byotubwanya kutengela bisa kulongeka mu mafuku āya kumeso?

⁷ Kadi Yesu wālaile amba: ‘ano mafuku akepipijibwa.’ Mu kufikidila kubajinji, kino kyālongekele mu mwaka wa 66 K.K. kitatyi ‘kyāipipije’ bashidika bene Loma bulwi bwabo. Ebiya, bene Kidishitu bashingwe māni ba mu Yelusalema ne mu Yudea banyema ne ‘kupandija būmi bwabo.’ (Tanga Mateo 24:22; Mal. 3:17) Penepo, le i bika byotubwanya kutengela bikalongeka mu bula bwa kyamalwa kibūke? Yehova ‘ukepipija’ kutambwa kwa mutōtelo wa bubela na Bumo bwa Mizo, kadi kakalekapo mutōtelo wa bubela ōnekanya mutōtelo wa bine. Kino kikakulupija bantu ba Leza amba bakapanda.

 8. (a) Le i binkumenkume’ka bikalongeka pa kupwa kwa kipindi kibajinji kya kyamalwa kibūke? (b) Le muntu wa mfulo wa mu ba 144000 ukatambula mpalo yandi ya momwa mūlu kitatyi’ka? (Tala bilembwa bya mfulo.)

⁸ Le i bika bikalongeka kupwa kwa kipindi kibajinji kya kyamalwa kibūke? Binenwa bya Yesu bilombola’mba, pakapita kitatyi kumeso kwa Amakedona kushilula. Le i binkumenkume’ka bikalongeka mu bula bwa kino kitatyi? Kilondololwa i kisonekwe mu Ezekyele 38:14-16 ne mu Mateo 24:29-31. (Tanga.)b Kupwa, tukemwena Amakedona, kunana kwa kyamalwa kibūke, kwine kudingakene na konakanibwa kwa Yelusalema kwa mu 70 K.K. (Mal. 4:1) Divita dya Amakedona podikafika ku mfulo, kino kyamalwa kibūke kikekala kya pa bula​—ko kunena’mba kinkumenkume “kya kubulwa, nansha kingi kikwabo kidingakene nakyo, kushilwila konka kungalwilo.” (Mat. 24:21) Ayo pa kupwa, Umbikalo wa Kidishitu wa Myaka Kanunu nao ukashilula.

 9. Le bupolofeto bwa Yesu butala pa kyamalwa kibūke bukwashanga bantu ba Yehova namani?

⁹ Buno bupolofeto butala pa kyamalwa kibūke bwitukankamikanga. Mwanda waka? Mwanda bwitukulupija’mba nansha shi tubatanwa na makambakano’ka, bantu ba Yehova bonso mu kikonge, bakapanda pa kyamalwa kibūke. (Kus. 7:9, 14) Ne kadi, tudi na nsangaji mwanda pa Amakedona, Yehova ukabingija bubikadi bwandi ne kuyukanya buujila bwa dijina dyandi dikola.​—Mit. 83:18; Ezek. 38:23.

LELO YESU UKAKALAÑANYA MIKŌKO NE BAMBUJI KITATYI’KA?

10. Le pa kala, twādi tulanga’mba kukalañanibwa kwa mikōko ne bambuji kwalongekele kitatyi’ka?

¹⁰ Twisambilei bidi pa kitatyi kyashile kipindi kikwabo kya bupolofeto bwa Yesu​—ke lukindi lwa kukalañanya mikōko ne bambuji kadi. (Mat. 25:31-46) Dibajinji, twādi tulanga’mba kukalañanya bantu pamo bwa mikōko nansha bwa bambuji kwalongekele mu bula bwa kitatyi kya mafuku a mfulo a tamba mu 1914 ne kwenda kumeso. Twāfudile ku kunena’mba, bonso bāpelele musapu wa Bulopwe ne bonso bāfwile kumeso kwa kyamalwa kibūke, bāfwile pamo bwa bambuji​—pampikwa lukulupilo lwa lusangukilo.

11. I kika kinenenwa’mba kukalañanibwa kwa bantu bu mikōko nansha bu bambuji kekwāshilwilepo mu 1914?

¹¹ Pa bukata bwa myaka ya 1990, Kiteba kya Mulami kyabandawile monka Mateo 25:31, mwine unena amba: “Ebiya pākaya Mwanā muntu mu ntumbo yandi, ne bamwikeulu bandi bonso bakukola pamo, ukashikata pa kipona kya ntumbo yandi.” Kino Kiteba kyālombwele amba, Yesu wāikele ke Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza mu 1914, ino kāshiketepo “pa kipona kya ntumbo yandi” bu Mutyibi wa “mizo yonso.” (Mat. 25:32; dingakanya na Danyele 7:13.) Inoko, lukindi lwa mikōko ne bambuji lulombola dibajinji’mba Yesu i Mutyibi. (Tanga Mateo 25:31-34, 41, 46.) Yesu byakādipo wingila bu Mutyibi wa mizo yonso mu 1914, kukalañanya kwandi kwa bantu bu mikōko nansha bu bambuji kekwāshilwilepo mu mwine mwaka’wa.c Penepa, kukalañanya kwa Yesu kukashilula kitatyi’ka?

12. (a) Le Yesu ukengila musunsa mubajinji bu mutyibi wa mizo yonso kitatyi’ka? (b) Le i binkumenkume’ka bilombwelwe mu Mateo 24:30, 31 ne mu Mateo 25:31-33, 46?

¹² Bupolofeto bwa Yesu butala pa mafuku a mfulo bulombola’mba, ukengila musunsa mubajinji bu Mutyibi wa mizo yonso pa kupwa kwa konakanibwa kwa mutōtelo wa bubela. Monka mokilombwedilwe mu musango 8, binkumenkume bimo bikalongeka mu bula bwa kino kitatyi i bisonekwe mu Mateo 24:30, 31. Shi ubandaule ano mavese, ukamona’mba Yesu ulaya binkumenkume biifwene na byobya byatelele mu lukindi lwa mikōko ne bambuji. Kimfwa’mba, Mwana muntu wiyanga na ntumbo ne bamwikeulu; bisaka byonso ne mizo i bikongakanibwe pamo; boba bamwenwe bu mikōko ‘babandula mitwe yabo’ mwanda wa “būmi bwa kulādila nyeke ne nyeke” bwibatengele.d Boba bamwenwe bu bambuji ‘bakayoyokota miyoa,’ pa kuyuka’mba “malwa a nyeke ne nyeke” ebatengele.​—Mat. 25:31-33, 46.

13. (a) Le Yesu ukamona bantu bu mikōko nansha bu bambuji kitatyi’ka? (b) Le kuno kwivwanija kudi na lupusa’ka pa muswelo otumona mwingilo wetu?

¹³ Penepa, le tubwanya kufula ku kunena bika? Yesu ukamona bantu ba mizo yonso bu mikōko nansha bu bambuji kitatyi kyasa kwiya pa kyamalwa kibūke. Ebiya, pa Amakedona, kunana kwine kwa kyamalwa kibūke, boba badi pamo bwa bambuji ‘bakatyibwa’ko’ lonso. Le kuno kwivwanija kudi na lupusa’ka pa muswelo otumona mwingilo wetu? Kwitukwasha tumone mvubu idi na mwingilo wetu wa busapudi. Kufika’nka ne bikashilula kyamalwa kibūke, bantu bakidi na kitatyi kya kushinta milangwe yabo ne kya kushilula kunangila mu kashinda katyetye “ka kutwala ku būmi.” (Mat. 7:13, 14) Na bubine, bantu babwanya pano kulombola ngikadilo ya bu mikōko nansha bu bambuji. Inoko, tufwaninwe kuvuluka amba butyibi bwa mfulo bwa kuyuka mikōko ne bambuji i bwa pa kyamalwa kibūke. O mwanda tudi na bubinga bwendele’mo bwa kwendelela kupa bantu bavule mukenga wa kuteja ne kwitaba ku musapu wa Bulopwe.

LELO YESU UKAYA NANSHA KUFIKA KITATYI’KA?

14, 15. Le i mavese’ka aná esambile pa kwiya kwa Kidishitu bu Mutyibi mu mafuku āya kumeso?

¹⁴ Le kubandawila’ko bupolofeto bwa Yesu kulombola amba, kwivwanija kwetu kwa kitatyi kitala pa binkumenkume bya kamweno kusakilwa kujadikwa? Bupolofeto abo bwine buleta malondololo. Tutalei bidi.

¹⁵ Mu kipindi kya bupolofeto bwandi busonekelwe mu Mateo 24:29–25:46, Yesu wimanine dibajinji pa byobya bikalongeka mu bula bwa ano mafuku a mfulo ne pa kyamalwa kibūke kiya’ko. Pano, Yesu utela mavese mwanda atala pa ‘kwiya,’ nansha kufika kwandi.e Pa mwanda utala kyamalwa kibūke, unena amba: “bakamumona Mwanā muntu wiya pa makumbi.” “Kemuyūkile dyuba dikafika Mfumwenu, shi dyuba ka, kadi shi dyuba pi?” “Kubulwa nansha kutáko mutyima aye Mwanā muntu wafika kala.” Kadi mu lukindi lwandi lwa mikōko ne bambuji, Yesu unena amba: “Pākaya Mwanā muntu mu ntumbo yandi.” (Mat. 24:30, 42, 44; 25:31) Vese ne vese mu ano mavese aná wisambila pa kwiya kwa Kidishitu bu Mutyibi mu mafuku āya kumeso. Lelo i kwepi mu bupolofeto bwa Yesu kotutana ano mavese aná ashala’ko?

16. Le kwiya kwa Yesu i kutelwe mu bisonekwa’ka bikwabo?

¹⁶ Yesu unena pangala pa umpika wa binebine udi na manwa amba: “Dyese ne dyese dyandi! yewa umpika ukalonga’nka namino, ne bikamutāna mfumwandi pa kujoka.” Mu lukindi lwa bajike, Yesu unena amba: “Ebiya kadi abo pa kwenda’mba tukapote, kuno kunyuma musoñañani ufika.” Mu lukindi lwa talenta, Yesu unena amba: “Ebiya kadi kitatyi kikatampe kīne pa kupitapo [mfumwabo] waiya.” Mu luno lukindi lumo lonka, mfumwabo unena amba: “ami pa kwiya namonamo kyami.” (Mat. 24:46; 25:10, 19, 27) Misunsa yonso iná isambila pa kwiya kwa Yesu ifunkila pa kita’ka?

17. Le pa kala twānene bika pa kwiya kwa Yesu kutelelwe mu Mateo 24:46?

¹⁷ Pa kala, twānene mu mabuku etu amba, ano mavese aná a mfulo esambila pa kwiya nansha kufika kwa Yesu mu 1918. Kimfwa, tala binenwa bya Yesu bitala padi “umpika wa binebine, udi na manwa.” (Tanga Mateo 24:45-47.) Twāivwanije’mba ‘kwiya’ kutelelwe mu vese 46 kufunkila pa kitatyi kyāile Yesu kutala ngikadilo ya ku mushipiditu ya bashingwe māni mu 1918 ne amba, umpika wāpelwe bintu byonso bya Mfumwetu mu 1919. (Mal. 3:1) Inoko, kuno kubandaulwa kukwabo kwa bupolofeto bwa Yesu kulombola’mba, tusakilwa kujadika mwivwanino wetu wa bitatyi mu myanda imoimo ya mu bupolofeto bwa Yesu. Mwanda waka?

18. Le kubandaulwa kwa bupolofeto bonso bwa Yesu, kwitulengeja tufule ku kunena bika pa kwiya kwandi?

¹⁸ Mu mavese abadikile kisonekwa kya Mateo 24:46, kishima ‘kwiya’ kifunkilanga pa kitatyi kikaya Yesu kutyiba mambo pa kyamalwa kibūke. (Mat. 24:30, 42, 44) Kadi, monka motwekimwenanga mu musango 12, ‘kwiya’ kwa Yesu kutelelwe mu Mateo 25:31 kufunkila’nka pa kitatyi kimo kyonka kya butyibi bwa mu mafuku āya kumeso. Nanshi, i kyendele’mo tufule ku kunena’mba kwiya kwa Yesu kwa kutūla umpika wa binebine pa bintu byandi byonso kutelelwe mu Mateo 24:46, 47, kufunkila nako pa kwiya kwandi kwa mu mafuku āya kumeso, ke pa kyamalwa kibūke kadi.f Na bubine, kubandaulwa kwa bupolofeto bonso bwa Yesu kulombola patōkelela’mba mavese onso mwanda esambila pa kwiya kwandi kotwapwa kubandaula, esambilanga pa kitatyi kya butyibi bwa pa kyamalwa kibūke mu mafuku āya kumeso.

19. Le i bujadiki’ka butala mwivwanino botwabandaula, ne i bipangujo’ka bikalondololwa mu bishinte bilonda’ko?

¹⁹ Mu kīpi, le i bika byotwefunda? Ku ngalwilo kwa kino kishinte, tubaipangulanga bipangujo bisatu bitala pa “kitatyi”. Tubabandaulanga dibajinji amba kyamalwa kibūke kekyashilwilepo mu 1914, ino kikashilula kitatyi kikatambwa Babiloni Mukatakata na Bumo bwa Mizo. Kupwa, tubabandaula kine kekyāshilwidilepo Yesu kukalañanya mikōko ne bambuji mu 1914, ino ukeikalañanya pa kyamalwa kibūke. Ku mfulo, tubabandaula mwanda waka Yesu kāilepo kubika umpika wa binebine pa bintu byandi byonso mu 1919, ino ukamubika’po pa kyamalwa kibūke. Nanshi “bitatyi” byonso bisatu bifunkila’nka pa kitatyi kimo kyonka kiya kumeso​—ke pa kyamalwa kibūke kadi. Lelo uno mumweno mujalale ukekala na lupusa’ka pa kwivwanija kotwivwanije kyelekejo kya umpika wa binebine? Ne ukekala na lupusa’ka pa kwivwanija kotwivwanije nkindi mikwabo nansha byelekejo bya Yesu bifikidila mu kino kitatyi kya ku mfulo? Bino bipangujo bya mvubu bikabandaulwa mu bishinte bilonda’ko.

BILEMBWA BYA MFULO: (Bikatangwa na mutangilwanga kunshi kwa dyani kukwatañana na misango.)