I Kika Kikutonona Wingidile Leza?

“Nobe ukasanswa Yehova Leza obe ne mutyima obe onso, ne muya obe onso, ne ñeni yobe yonso, ne bukomo bobe bonso.”​—MAKO 12: 30.

1, 2. I mingilo’ka isangaja bininge ivuijibwa kukwatañana na mwingilo wa busapudi?

MVUBU minemine ya motoka keimaninepo enka pa mumwekelo wao wa panja bitupu. Pentyi yao ya dyangi ikokeja kwiuneñenya panja, ne mupungilo wao padi ukokeja kukoka muntu ukasaka kwiupota; ino bintu byamvubu kutabuka i byobya byakubulwa kumweka patokelela​—motele wendeja motoka, pamo ne bintu bikwabo byonso biukwatakenye.

² Kidi muswelo umo ne na mwingilo wingidilwa Leza na mukristu. Ba Tumoni twa Yehova bavuijanga mingilo mivule ya bwineleza. Mwaka ne mwaka, kubwipi kwa binunu bya ma nsaa ne kupita bipityijibwanga mu busapudi bwa myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. Pakwabo kadi, kwendejibwanga ma miliyo a bifundwa bya Bible, ne boba babatyijibwanga bakokeja kubalwa mu tutwa twa tununu twa bantu. Shi wi musapudi wa myanda miyampe, kodi kala mutambile mu busapudi​—nansha shi umwene amba waingile ma nsaa matyetye’tu​—mu kino kibalwa kitulumukwa kilombwelwe. Ne ufwaninwe kukulupila’mba ‘aye Leza kadipo wa bukondame wakuvulaminwa mīngilo yobe ne buswe bobe bowalombwele pa dijina dyandi.’​—Bahebelu 6:10.

3. I mwanda’ka uleta būmi ufwaninwe kutonwena bakristu ku mingilo, ne mwanda waka?

³ Inoko, mvubu minemine ya mwingilo wetu​​—wa batwe bonso pamo nansha wa muntu ne muntu pandi​—keimwekangapo enka mu kibalwa bitupu. Pamo na mwāsapwidilwe Samwele amba: “Muntu ubandila ponka paelele meso, ino Yehova ubandilanga pa mutyima.” (1 Samwele 16:7) Eyo, i mwikadila wetu wa munda o udi na mvubu kudi Leza. Bine, mingilo idi na mvubu. Bilongwa bilongibwa mu kwipāna kwa bwineleza bineñenyanga bufundiji bwa Yehova ne bikokanga boba bakokeja kwikala bana-babwanga. (Mateo 5:14-16; Tetusa 2:10; 2 Petelo 3:11) Omwanda, mingilo yetu keilombolapo mwikadila wetu onso. Yesu musangulwe wādi na bubinga bwa kufitwa mutyima pamwanda utala bantu bādi pa kipwilo kya pa Efisesa​​—nansha byobādi bayukene bu bantu ba mingilo miyampe. Wēbasapwidile’mba: “Ndyūkile bilongwa byobe ... Ino nanshi, ngidi na mwanda kudi abe, i uno na’mba, washīle [buswe bobe bubajinji, NW].”​​—Kusokwelwa 2:1-4.

4. (a) Mwingilo otwingidila Leza ukokeja kwikala bwi kisela kyapungiji muswelo’ka? (b) Mwanda waka tusakilwa kwibandaula batwe bene?

⁴ Kudi kyaka. Umbula bwa kitatyi kampanda, mwingilo wetu otwingidila Leza ukokeja kwikala bu kisela kipungija. Kaka umo musongwe wisambila pa ngikadilo yandi unena’mba: “Nādi nkokeja kutambila mu busapudi, kutanwa ku kupwila, kulonga bwifundi, kulombela​—ino nādi nebilonga pamo’nka bwa mashinyi alonga’byo, pakubulwa nansha kutulako mutyima.” Bine, bengidi ba Leza bafwaninwe kutendelwa bininge mwanda wa kwipāna kwabo abo bene nansha “byobakupilwanga panshi” nansha ‘kupungila.’ (2 Kodinda 4:9; 7:6) Inoko, shi mwingilo wetu wa bwine-kristu wa difuku ne difuku ubaikala ke kisela, tusakilwa kubandaula senene munda mwa wetu motoka. Nansha ke myotoka miyampe ya dyangi isakilwanga kulongololwa kitatyi ne kitatyi; muswelo umo, bakristu bonso basakilwa kwibandaula abo bene senene kitatyi ne kitatyi. (2 Kodinda 13:5) Bakwetu bakokeja kumona mwingilo wetu, ino kebakokejapo kujingulula i kika kitutonona twingile namino. Nanshi, kipangujo kinena’mba: “I kika kintonona mwingidile Leza?” kitala muntu ne muntu umbukata wetu.

Myanda Ikokeja Kutyepeja Masakila Etu

5. I mbila’ka yālombwele Yesu amba yo imbajinji ku mikwabo yonso?

⁵ Pobāmwipangwile’mba i kijila’ka kyādi kibajinji mu bijila byonso byāpelwe bene Isalela, Yesu wātelele mbila yādi keiningilapo pa mumwekelo wa panja, ino yālombwele masakila a munda-munda na kunena’mba: “Nobe ukasanswa Yehova Leza obe ne mutyima obe onso, ne muya obe onso, ne ñeni yobe yonso, ne bukomo bobe bonso.” (Mako 12:28-30) Shi kepano, Yesu wālombwele bukomo bufwaninwe kwitutonona mu mingilo yotwingidila Leza​—buswe.

6, 7. (a) Satana uvutakanyanga na bukosoke bonso ngikadilo ya kisaka muswelo’ka, ne mwanda waka? (2 Kodinda 2:11) (b) Muswelo utamijibwa muntu ukokeja kwalamuna ngikadila yandi pa muswelo wa kwingidija lupusa lwapelwe na Leza muswelo’ka?

⁶ Satana usaka kutyepeja manwa etu a kutamija buswe, ngikadila milumbuluke ipāna būmi. Mwanda wa kuvuija kino kitungo, muswelo umo waingidija i kutula kavutakanya mu kisaka. Mwanda waka? Mwanda i amo motubadikilanga kulombola ngikadila ya buswe bwetu bubajinji ne bufwaninwe kwija kitatyi kilampe. Satana uyukile biyampe musoñanya wa mu Bible unena’mba bintu byotwifundanga ku bunkasa bikokeja kwikala na mvubu ku bukulumpe bwetu. (Nkindi 22:6) Aye utompanga na bukosoke bonso kuvutakanya mumweno wetu wa buswe ku bunkasa. Byadi ‘leza wa mu ino ngikadilo ya bintu,’ Satana umonanga’mba mpangiko yandi ikwatakanibwanga senene shi bantu bavule batama mu bisaka mwakubulwa buswe, bisaka mudi bukalabale, lupotopoto, ne mutonko.​—2 Kodinda 4:4; Efisesa 4:31, 32; 6:4, tala kunshi kwa dyani; Kolose 3:21.

⁷ Dibuku Kufanya Maisha ya Jamaa Yako Yawe Yenye Furaha dinena’mba muswelo uvuija shabana mwingilo wandi wa bu mbutwile “ukokeja kwingidija lupusa pa ngikadila ikekala na bandi bāna mu mafuku akāya kumeso mu muswelo wa kwingidija lupusa, lobakapebwa na bantu ne na Leza.”a Mwana mulume umo mukristu wātamijibwe na shandi wādi ubuluka pamo’nka bwa nzaji unena’mba: “Kukōkela Yehova, i mwanda upēla kondi; kumusanswa kinkomene bininge.” Bine, kikokeji kileta būmi, mwanda ku meso a Leza “kikōkeji kipityile buya kitapwa.” (1 Samwele 15:22) Ino i kika kikokeja kwitutonona tuleke kwikala enka na kikokeji bitupu ne tutamije buswe bwa Yehova bwikale ke bukomo bwitutonwena ku butōtyi bwetu?

‘Buswe bwa Kristu Bwitutonona’

8, 9. Kitapwa kya Yesu kyabukūdi kifwaninwe muswelo’ka kulangula buswe bwetu kudi Yehova?

⁸ Kintu kitutonona nakampata tutamije na mutyima umo buswe bwa Yehova i kufwijako pamwanda wa kitapwa kyabukūdi kya Yesu Kristu. “I muno monka mwasokokele [buswe, NW] [b]wa Leza padi bātwe, [b]wa’mba Leza watumine Mwana wandi wa bunka panopantanda amba tumwene būmi ponka padi aye.” (1 Yoano 4:9) Shi tumvwanije ne kufwijako pamwanda wa buno buswe, kino kilongwa kya buswe kiketutonona twikale na buswe. “Tumuswele mwanda aye [Yehova] ye umbajinji kwituswa.”​​—1 Yoano 4:19.

⁹ Yesu wāitabije mukusaka kwandi aye mwine, kwingila bwi Mukūdi wa bantu. “E po tuyūkila pano [buswe, NW], pētutūdila būmi bwandi.” (1 Yoano 3:16; Yoano 15:13) Buswe bwa Yesu bwa kwipāna aye mwine bwi kitapwa bufwaninwe kwituvuluja netu tulombole kufwijako padi aye. Kimfwa: Fwatakanya bidi amba abakukūla pa luī powadi ulobēle. Lelo kyokalonga i enka kujoka bitupu ku njibo, kwipampula mema, ne kwilwako? Bine ke amopo! Ukeuvwana pamo bwa abe udi na mapu a muntu ukupandije. Nabubine, udi na mapu a uno muntu pamwanda wa būmi bobe. Lelo mapu a Yehova Leza ne Yesu Kristu otudi nao i matyetye? Shi kekwādipo kinkulwa, longa muntu ne muntu umbukata mwetu ulobēle, nka na mokyādi kikadile pakala, mu bubi ne mu lufu. Ino, pamwanda wa kino kilongwa kya buswe bukatampe, tudi na kikulupiji kya kukekala na būmi bwanyeke mu paladisa pano pantanda.​—Loma 5:12, 18; 1 Petelo 2:24.

10. (a) I muswelo’ka otukokeja kwingidija kitapwa kotudi batwe bene? (b) Buswe bwa Kristu bwitutonona muswelo’ka?

¹⁰ Languluka pa kinkulwa. Wikingidije kodi abe mwine, pamo na mwēkilongele Polo unena’mba: “Bumi bupya buno bo ndi nabo mu ngitu yami, ngidi nabo mu lwitabijo lo ngitabije Mwana Leza wansenswe ne kwipāna aye mwine padi ami.” (Galatea 2:​20, MB) Kulanguluka kwa uno muswelo kukalangula masakila a mushike, mwanda Polo wāsonekele bene Kodinda’mba: “[Buswe, NW] [b]wa Kidishitu [b]wituningilanga, mwanda ... wafwidile bonso’mba, boba badi ne būmi kebakeikadilangapo na būmi abo bene, mhm, i padi aye webafwidile pa mwanda wabo, ne kusanguka kadi wasanguka dikwabo.” (2 Kodinda 5:14, 15) Myanda Miyampe ku Bonso unena’mba buswe bwa Kristu “[bwi]tumunyine.” Shi tubandaule biyampe buswe bwa Kristu, tukamona’mba tutononwanga, tutakikwanga na mutyima wa munda-munda, nansha ke kumunwa kwine. Abo butenekanga mityima yetu ne kwitutakika twingile. Nka na mokinenenwa mu kīpi mu bwalamuni bwa J. B. Phillips amba: “Nsulo mine-mine ya bilongwa byetu i buswe bwa Kristu.” Bine, kintu kyonso kikwabo kiketutonona kekikalupulapo bipa bikeja motudi, nka na mwikilombwela kimfwa kya Bafadiseo.

“Mudyumukei ne Kudyumuka Kiyūjo kya Mikate kya BaFadiseo.”

11. Lombola ngikadila yādi na Bafadiseo itala pa mutōtelo.

¹¹ Bafadiseo bātalwile mutōtelo wa Leza mu būmi bwabo bonso. Kyaba kya kuningila pa buswe bwa Leza, bādi bakankamika bilongwa amba kyo kipimo kya ngikadilo ya kumushipiditu. Kwielaela kwabo pamwanda wa mbila mityemitye kwādi kwibamwekeja bu boloke kumeso a bantu, ino munda badi “bayūle bikupa bya bafu ne bubi bonso.”​—Mateo 23:27.

12. Kupwa kwa Yesu kubelula muntu umo, Bafadiseo bēlombwele muswelo’ka amba bādi bantu ba mityima myūmu?

¹² Difuku dimo, Yesu wābelwile muntu wādi na kuboko kūmu mwanda wāmukwatyile lusa. Uno muntu wādi na nsangaji mikatampe bininge na kwimwena aye mwine kubelulwa kwa ponka na ponka kwa luba kelubelulwanga lumweka bu lwādi lumuletela makambakano mu ngitu ne mu milangwe! Ino, Bafadiseo kebāsangelepo pamo nandi. Bādi bamubaba pamwanda wa bijila bityebitye byobētudileko​​—amba Yesu wāpēne bukwashi mu dya Sabado. Byobādi balwa na myanda yabo mityemitye yobātentekele ku Mukanda-wabijila, Bafadiseo bājimije shintulwilo yabine ya Mukanda-wabijila. Kekyakutulumukwapo shi Yesu wādi ujondwa mutyima “mwanda wa kūmwa mityima yabo!” (Mako 3:1-5) Pakwabo kadi, wādyumwine bandi bana-babwanga’mba: “Mudyumukei ne kudyumuka kiyūjo kya mikate kya baFadiseo ne baSadusea.” (Mateo 16:6) Bilongwa ne ngikadila yabo bilombwelwe patōka mu Bible mwanda wa kamweno ketu.

13. I bufundiji’ka botupebwa mu kimfwa kya Bafadiseo?

¹³ Kimfwa kya Bafadiseo kitufundija amba tusakilwa kwikala na milangwe milumbuluke pamwanda utala bilongwa. Kyabine, bilongwa bileta būmi, mwanda “kwitabija nako kwampikwa mīngilo i kufwe.” (Yakoba 2:26) Inoko, bantu bakubulwa kubwaninina basakanga kwikala ba nzuji ba myanda ilonga bakwabo kupitako kumona mwikadila wabo. Kitatyi kimo-kimo, padi tukokeja ne kwikinena muswelo umo pa batwe bene. Tukokeja kusaka nakampata kulombola bilongwa, na kulanga’mba kyo kitako kya kayukeno ka ngikadila yetu ya kumushipiditu. Tukokeja kwilwako mvubu ya kubandaula masakila etutonona. (Enzakanya na 2 Kodinda 5:12.) Padi tukokeja kwikala bantu bakasuminiji ‘basasa kamwe mu bitomwa, ino ke ngamedia mutuntulu bamina kubyu,’ na kulemeka Mukanda-wabijila aku tufutulula mpangiko idimo.​​—Mateo 23:​24, MB.

14. Bafadiseo bādi pamo bwa kitomeno nansha lūvu lwabusala muswelo’ka?

¹⁴ Kintu kekyāyukile Bafadiseo i kya’mba shi binebine muntu usenswe Yehova, bilongwa bya kwipāna kwa bwineleza bikalondapo abyo bine. Ngikadila ya kumushipiditu idi munda ilupukilanga panja. Yesu wātopekele Bafadiseo na bukomo bonso pamwanda wa mulangilo wabo wakubulwa kwendelamo pa uno mwanda na kunena’mba: “Yō! yō! bānwe basonekeji ne baFadiseo; malwa enu! bānwe banzazangi! Mwanda bānwe mukendanga panyuma pa kitomeno, ne pa lūvu, mundako muyūle makomwameso a kudimbañana ne byabupanuke byamalwa. Yō! abe muFadiseo mpofu! Kabadikile bidi ukende munda mwa kitomeno, ne mwa lūvu, nabya ne panyuma pene napo pakatōka tō!”​​—Mateo 23:25, 26.

15. Tela bimfwa bilombola’mba Yesu kādipo utala enka mumwekelo wa panja.

¹⁵ Mumwekelo wa panja pa kitomeno, pa lūvu nansha pa njibo keulombolangapo kintu. Bana-babwanga ba Yesu bātulumukile bininge na buya bwa dyangi bwa tempelo wa Yelusalema, wātelele Yesu bu “muta wa bakabwalāla” pamwanda wa byadi bilongwamo. (Mako 11:17; 13:1) Uno mwanda wājingulwilwe na tempelo ujingululwa ne ku ma miliyo a bantu betela bu Bakristu, pamo na mwikilombwela nsekununi ya Bipwilo bya Ki-kristu. Yesu wānene’mba ukatentululanga bamo-bamo mu boba bādi “balonga byonka bikata” mu dijina dyandi amba i “bakufutulula bijila.” (Mateo 7:22, 23) Mu kwishīla kukatampe, wānene pamwanda wa mukaja-mufu wālambwile tulupeto tutyetye twakubulwa mvubu ku tempelo amba: “Uno mukaja-mufu mulanda waelamo aye wakile bonso bakwela mu kilambwilo ... Aye wampikwa’byo watūdidilamo tonso twādi nato, ne kakupandila kakola.” (Mako 12:41-44) Lelo i butyibi bwakubulwa kwendelamo? Ke amopo. Mu ngikadilo yonso ibidi, Yesu wāyukije mumweno wa myanda wa Yehova. (Yoano 8:16) Wāmwene masakila ādi atonwena ku mingilo ne wāletele butyibi bufwaninwe.

‘Monka Mwikadile Manwa a Muntu ne Muntu’

16. Mwanda waka ketufwaninwepo nyeke kwenzakanya mwingilo wetu na wa mukristu mukwabo?

¹⁶ Shi masakila etu endelemo, kekudipo buluji bwa kwenzakenya myanda kitatyi kyonso. Kimfwa, mingilo miyampe ilongibwa mu kwitaka na kulonga bukomo mwanda wa kufikila pa kibalwa kya nsaa kya muswelo umo na mwikilongela mukristu mukwabo mu busapudi nansha kadi kupita mwingidilanga mwine mukristu’wa mu busapudi. Yesu wānene’mba sanswa Yehova na mutyima obe onso, ñeni, muya, ne bukomo bobe​—ino kemuntu mukwabopo. Manwa a muntu ne muntu, bukankamane, ne ngikadilo yotudimo i bishīle. Shi ngikadilo yobe ikupele muswelo, buswe bukakutonona upityije nsaa mivule mu busapudi​—pakwabo kadi nansha pamo bwa pania wa kitatyi-kyonso. Inoko, Shi ukambakanibwa na misongo kampanda, kitatyi kyopityija mu busapudi kikokeja kwikala kityetye kukwatañana na mowadi wikisakila. Kokizonzeja mutyima. Kikokeji kudi Leza kekibalwangapo na buvule bwa ma nsaa. Kwikala na masakila malumbuluke, kukakuletela buluji bwa kusangela. Polo wāsonekele’mba: “Ino bantu bonso, ku muntu, ku muntu, batompe wa mīngilo yandi, wa mīngilo yandi, nankyo bakamona mwakwitendelela shabo, wa kwandi, wa kwandi aye mwine, ke [kwienzakanyapo na, NW] mukwabo, mhm.”​​—Galatea 6:4.

17. Shintulula mu kīpi ne mu bishima byobe abe mwine lukindi lwa talenta.

¹⁷ Tubandaulei lukindi lwa Yesu lwa talenta lusekunwinwe mu Mateo 25:14-30. Muntu umo wādi kubwipi na kwenda kulampe wāityile bapika bandi ne wēbashidile bupeta bwandi abo bonso. “Au talenta itano; mukwabo ibidi; ungi nandi īmo​—wa byandi, wa byandi, monka mwikadile [manwa a muntu ne muntu, NW].” Pājokele mfumwabo mwanda wa kubala lupeto na bapika bandi, i kika kyātene? Umpika wāpelwe talenta itano wāsungulwilemo itano mikwabo. Muswelo umo onka, umpika wāpelwe talenta ibidi wāsungulwilemo talenta ikwabo ibidi. Umpika wāpelwe talenta imo wākeijikile panshi pa biloba, ne kalongelepo kintu mwanda wa kusungulula lupeto lwa mfumwandi. Lelo mfumwabo wānene kika pamwanda utala ngikadilo yabo?

18, 19. (a) Mwanda’ka mfumwabo kāenzakenyepo umpika wāpelwe talenta ibidi na yewa wāpelwe talenta itano? (b) I kika kitufundija lukindi lwa talenta pamwanda utala kutendela ne kwienzakanya na bakwetu? (c) Mwanda waka umpika wabusatu wātopekelwe bininge?

¹⁸ Dibajinji, tubandaulei byāsapwidile bapika bāpele talenta au itano mukwabo nandi ibidi. Ku umpika ne umpika, mfumwabo wānene’mba: “Ubanengeja shobe, nanshi wi umpika mulumbuluke wa binebine mutūkanye.” Lelo wāsakile kusapwila umpika wāpelwe talenta itano uno muswelo shi wāsungulwile enka talenta ibidi kete? Ke amopo! Ku mutamba mukwabo, kāsapwidilepo umpika wāsungulwile talenta ibidi amba: ‘Mwanda waka kusungulwilepo itano? Tala bidi mwaingidila mulunda nobe umpika ne buvule bwa lupeto lwasungulula!’ Mhm, mfumwabo walusa-lusa, wādi ufunkila padi Yesu, kebēzakenyepo. Webāshidile talenta ‘mungya manwa a muntu ne muntu,’ ne kādipo utenga kupebwa kintu kikwabo kupita kyādi kikokeja kumupa muntu ne muntu. Bapika bonso babidi bātendelwe muswelo umo, mwanda abo bonso babidi bāingidile mfumwabo bininge. Batwe bonso tufwaninwe kuboilamo bufundiji.

¹⁹ Bine, umpika wabusatu kādipo ufwaninwe kutendelwa. Nabubine, wāelelwe panja pādi fukutu. Byāpelwe talenta imo, kādipo usakilwa kwiisungulula ifikile pa kibalwa kimo pamo na kya umpika wāshidilwe talenta itano. Aye, kātompelepo nansha kwiisungulula kwine! Butyibi bwandi bwishīle na bwa bakwabo bwādi bwendelemo pamwanda wa ngikadila ya mu mutyima wandi ‘imbi ne mulele’ byalombwele kubulwa kwandi kwa buswe kudi mfumwandi.

20. Yehova umonanga mikalo yetu muswelo’ka?

²⁰ Yehova usakanga muntu ne muntu umbukata mwetu amusanswe na bukomo bwandi bonso, ino i mwanda uteneka mutyima bininge na kuyuka’mba: “Uyūkile ngitu yetu; witunena’mba [twi] luvumbi.” (Mitoto 103:14) Nkindi 21:2 unena’mba: “Yehova utompekeja mutyima”​​—ino ke kibalwapo, mhm. Uyukile mikalo yonso yoketukokeja kukomena, ikale itala pa lupeto, shi ya kungitu, shi ya mu mwiivwanino, nansha ya muswelo mukwabo. (Isaya 63:9) Mu kitatyi kimo kyonka, witusakila twingidije bupeta bwetu, kimfwa, kitatyi, lupusa, ne lupeto, na manwa etu malumbuluke. Yehova i mubwaninine, ino mu kipwano kyandi na batōtyi bandi bakubulwa kubwaninina, kasakangapo balonge enka myanda mibwaninine. Kabudilwepo milangwe milumbuluke mu kipwano kyandi na bantu nansha kadi kasakengapo bintu byakubulwa kwendelamo.

21. Shi mwingilo otwingidila Leza utononwa na buswe, i bipa’ka biyampe bikalondapo?

²¹ Kusanswa Yehova na mutyima wetu onso, muya, ñeni, ne bukomo i kutabuke “byonso bisokwa bya kwela Leza ne bitapwa.” (Mako 12:33) Shi tutononwa na buswe, penepo tukokeja kulonga byonso byotukokeja kubwanya mu mwingilo wa Leza. Petelo wāsonekele’mba shi ngikadila milumbuluke ya bwineleza, buswe, ‘mudi nayo, ivule ne kuvula, nankyo ikemukinga, muleke kulala, nansha kwikala bakubulwa bipa bya ku ñeni ya Mfumwetu Yesu Kristu.’​—2 Petelo 1:8.

Manwa, bukomo, ne ngikadilo yotudimo bikalanga bishīle ku muntu ku muntu

Kujokelamo

◻ I bukomo’ka bufwaninwe kwitutonwena ku mwingilo wetu otwingidila Leza?

◻ Buswe bwa Kristu bwituningila muswelo’ka mwanda twingidile Yehova?

◻ I myanda ya muswelo’ka yādi iningilapo Bafadiseo yotufwaninwe kwepuka?

◻ Mwanda waka kekilombolapo tunangu kwenzakanya mwingilo wetu na wa mukristu mukwabo?