Mu Lupungu

9, 10. Mu myaka ya kala, lupungu lwādi lwelekeja bika, ne mwanda waka Yesu wāityile bantu batwele mu lupungu lwandi?

⁹ Wadi kala ubamone amba mu Mateo 11:28, 29 Yesu i munene’mo amba: “Twela mu lupungu lwami lwa bu-umpika, muboīle manwa kudi ami.” Mu myaka’ya kekyādipo kyeni ku muntu kwimona amba wingilanga mu lupungu. Pa kala, lupungu lwādi lwelekeja bupika nansha kumunwa. (Ngalwilo 27:40; Levi 26:13; Kupituluka 28:48) Bengidi bavule bengila ku difuku bādi betana na Yesu, bādi bengila kaji ka kutembeka pa mapuji biselwa bilēma ku lupungu lwa mitembo. Lupungu lwādi lukokeja, mungya bupunga bwalo, kwikala lunekena mu nshingo ne pa mapuji, ino pakwabo lwādi lupelula ngitu. Yesu wādi sendwe wa mbao, padi wādi upunga ne mpungu, ino wādi mupotolole mwa kusenejeja’yo ikale “biyampe.” Kekubulwe padi wādi upomba kiseba kya moya nansha mbwija pene paselelwa’pa, mwanda wa lupungu lwikale lunekena biyampe shē.

¹⁰ Pādi panena Yesu amba, “Twela mu lupungu lwami,” wādi widingakanya aye mwine bu mpunga wa mpungu ‘miyampe,’ keitapepo basedi mu nshingo nansha pa mapuji. O mwanda wābwejeje’ko amba: “Ne kiselwa kyami nakyo kyonka kipela.” Ko kunena amba mutembo wa lupungu lwandi kewādipo usansa pa kusela, kadi mingilo yandi nayo keyādipo ya bupika. Eyo, kwita kwāityile Yesu bemvwaniki bandi batwele mu lwandi lupungu, kekunenapo amba wādi wa kwibanyongolola ponka na ponka ku masusu onsololo obādi bakamba nao. Inoko kushinta mumweno wa bintu kwāebalombwele kwādi kutūkija bantu mityima byabinebine. Kusendulula mwikadilo wabo wa umbūmi ne mulongelo wa bintu nako kwādi kwa kwibatūkija mityima. Kutabukidila, kikulupiji kyumi, kikomo, kyo kine kyādi kya kwibakwasha kebakityibidilwapo na njia mu būmi.

Nobe Ubwanya Kutūkija Mutyima

11. Mwanda waka Yesu kādipo unena bantu kushinta mpungu yabo kete?

¹¹ Tadija biyampe, Yesu kānenepo amba bantu bashinte lupungu lobadi’mo batwele mu lukwabo, ehe. Loma wādi wa kwendelela na kuludika ntanda’ya monka muludikila imbikalo ya dyalelo konso kushikete bene Kidishitu. Musonko wādi ulomba Loma mu myaka katwa imbajinji wādi wa kwendelela. Makambakano a misongo ne a lupeto ādi a kwikala’ko nyeke. Koku kubulwa kubwaninina ne bubi nabyo byendelela na kubikala bantu. Inoko bādi ba kutūkija mityima pa kwitabija bufundiji bwa Yesu, monka motukokeja kutūkijija’yo ne dyalelo.

12, 13. I mwanda’ka wāimanine’po Yesu wādi ukokeja kutūkija bantu mityima, ne i muswelo’ka wāitabile bamo ku lwito lwandi?

¹² Muswelo mukatampe wa kwingidija kyelekejo kya Yesu kya lupungu i mumweke patōkelela mu mwingilo wa kulonga bana-babwanga. Kunena na bubine, mwingilo mukatampe wādi wingila Yesu i kufundija bakwabo, nakampata kwibafundija Bulopwe bwa Leza. (Mateo 4:23) O mwanda paānene amba, “Twela[i] mu lupungu lwami,” wādi na bubine usaka bantu bengile mwingilo waādi wingila. Nsekununi ya Evanjile ilombola amba Yesu wāfikije bantu bampikwa budimbidimbi ku kushinta mingilo yabo, ayo mingilo nayo yoikimbanga bantu bavule mu būmi bwabo. Vuluka kwita kwaāityile ba Petelo, Andele, Yakoba, ne Yoano, amba: “Nondeipo, ebiya nami nkemwalamuna bu-biluwe bya bantu.” (Mako 1:16-20) Wālombwele bano babiluwe ba mwita wa lui kuloelelwa kobādi ba kwikala nako pa kwingila mwingilo waādi utangidije kumeso mu būmi bwandi, kwiwingila mungya buludiki bwandi ne na bukwashi bwandi.

¹³ Bayuda bamo bādi bamuteja bāivwanije buno bufundiji ne kwibulonda bēbulonda. Langa’po mwāpityile myanda ku mbadi ya dijiba, yotutanga mu Luka 5:1-11. Babiluwe baná bākambile bufuku bonso ne bukata, ino kutupu kobakwete. Ino na mu kukopa kwa diso, makonde āpya mwita muvule mpata! Dino kedyādipo dyese bitupu; i Yesu wātengele’po kuboko. Abo pa kwela meso mu nkula, bāmona kibumbo kya bantu, kasha kiteja bufundiji bwa Yesu na katentekeji. Kino kyākweshe bano bana-balume baná bayuke kyādi kisaka kwibalombola Yesu, amba: “Kushilwila pano [m]ukēkalanga kuloba bantu.” Nabo bālonga’po namani? “Pa kushika māto kuntanda kadi, balekele tonso ke bamulonda.”

14. (a) I muswelo’ka otukokeja kutūkija mityima dyalelo? (b) I myanda miyampe’ka itūkija mityima yāsapwile Yesu?

¹⁴ Kunena na bubine nobe ukokeja kwitaba uno muswelo. Mwingilo wa kufundija bantu bubinebine bwa mu Bible ukyendelela. Batumoni ba Yehova midiyo isamba ne bya pangala kujokoloka ntanda yonso ke betabe kala ku lwito lwa Yesu lwa ‘kutwela mu lupungu lwandi’ ne lwa kwikala “biluwe bya bantu.” (Mateo 4:19) Bamo i balonge uno mwingilo ke wabo wa kitatyi kyonso; bakwabo nabo bewingila kitatyi kampanda mungya bukomo bwabo. Abo bonso batūkijibwanga mityima, ne būmi bwabo kebukidipo na njia mivule. Uno mwingilo i ne kulonga kyokya kyobasangela kulonga, kusapwila bakwabo myanda miyampe—ke ‘myanda miyampe ya bulopwe’ kadi. (Mateo 4:23) Bine, kwisambila pa myanda miyampe, nakampata ino yotwisambila’po, i kintu kileta’po nsangaji kashā. Mu Bible mudi myanda ya kyalwilo yotukokeja kunekenya nayo bakwetu bavule amba nabo batyepeje’ko njia mu būmi bwabo.—2 Temote 3:16, 17.

15. I muswelo’ka obwanya kumwena mu bufundiji bwa Yesu butala pa būmi?

¹⁵ Nansha ke bantu bakishilulashilula kwifunda myanda itala Bulopwe bwa Leza nabo bamwenanga mu ludingo kampanda mu bufundiji bwa Yesu bulombola mwa kwikadila. Bavule babwanya kunena pakubulwa kafinda amba bufundiji bwa Yesu i bwibatūkije mityima ne kushinta būmi bwabo byabinebine. Ukokeja kwimwena kino na kubandaula misoñanya imoimo ya mwa kwikadila itanwa mu nsekununi ya būmi ne mwingilo wa Yesu, nakampata mu Maevanjile asonekelwe na ba Mateo, Mako ne Luka.

Mwa Kutūkijija Mutyima

16, 17. (a) I kwepi kobwanya kutana bufundiji bukatampe bumobumo bwa Yesu? (b) I bika bifwaninwe kulonga mwa kutanina kutūkija mutyima kupityila ku kulonda bufundiji bwa Yesu?

¹⁶ Ku muketeko wa 31 K.K., Yesu wānene mwisambo ukishele usekununwa ntanda yonso ne dyalelo dino. Divule dine utelwanga bu Busapudi bwa pa Lūlu. I busonekwe mu Mateo shapita 5 kutūla ku 7 ne mu Luka shapita 6, kadi bo bulombola mu kīpi bufundiji buvule bwaāfundije. Inoko ubwanya kutana bufundiji bukwabo bwa Yesu pa byaba bikwabo mu Maevanjile. Myanda mivule yaānene i mishintuluke kala, ino kwiilonda ko kukomo. Mwene i biyampe witangile abe mwine ano mashapita na katentekeji ne kulanguluka’po? Leka lupusa lwa ino milangwe lutādile mulangilo ne ngikadilo yobe.

¹⁷ Kunena na bubine, bufundiji bwa Yesu bukokeja kukongelwa pamo mu miswelo pala pala. Tutūlei bidi bufundiji bukatampe bonso pamo, difuku ne difuku dya kweji na bufundiji bumo, koku twitungile kitungo kya kwibwingidija mu būmi bwetu. Namani? Eyo, kokela’po’tu diso ne kupita’po bukidi. Vuluka yewa muludiki mpeta wāipangwile Yesu Kidishitu amba: “Abe Mufundiji muyampe, le ngube namani mpyanepo būmi bwa nyeke?” Yesu wāpitulukile mu bisakibwa bya kamweno bilombelwe mu Bijila bya Leza, ino uno mukelenge kishima tentu amba byabyo mbwenye’byo kala. Inoko Yesu wādi uyukile amba kukidi bimusakila’ko. Wāmuvuluja amba ufwaninwe kulonga buninge bwa kulonda misoñanya ya Leza mu muswelo mumweke, kwikala mwanā-bwanga mukankamane. Mobimwekela, mwana-mulume’wa kādipo witeakenye kulongela’ko bipite pano. (Luka 18:18-23) Ne yewa yense usakile kufunda bufundiji bwa Yesu dyalelo nandi mo monka, ufwaninwe kuvuluka amba kwitabija’bo i kwishile na kwibulonda mu mingilo, kwine kufikija ku kutyepeja njia.

18. Lombola muswelo okokeja kwingidija myanda idi mu kapango ne kumwena’mo kamweno.

¹⁸ Pa kushilula kubandaula ne kulonda bufundiji bwa Yesu, tala pa mwanda 1 mu kapango. Wisambila pa Mateo 5:3-9. Na bubine, umo ne umo wa motudi ufwaninwe kukunkamana bidi kalanguluka pa madingi a kutendelwa aletelwe mu ano mavese. Tala onso kya pamo, ubamone ngikadilo yobe namani? Shi bine usaka kutyepeja myanda ya njia mu būmi bobe, i bika bibwanya kukukwasha? I muswelo’ka obwanya kulumbulula būmi bobe shi ute mutyima nakampata ku bintu bya ku mushipiditu, ne kulanguluka’po kitatyi kyonso? Lelo kudi myanda imo ya umbūmi yobwanya kumona na mvubu mityetye mwa kutela mutyima mpata ku myanda ya ku mushipiditu? Shi ulonge namino, kukabulwepo kutuntwila nsangaji ku yodi kala nayo.

19. I bika byokokeja kulonga mwa kulundila’ko bujinguludi ne kwivwanija?

¹⁹ Pano tabwila’ko ditabula dikwabo. Ubulwe’po kwisambila pa ano mavese na mwingidi mukwabo wa Leza, padi na mwine pobe, mulongo nansha mulunda nobe? (Nkindi 18:24; 20:5) Vuluka amba muludiki mpeta wāipangwile muntu mukwabo—Yesu—mwanda kampanda. Kilondololwa kyaāmulondolwele kyādi kya kumupela’ko mukenga wa kumona nsangaji ne būmi bwa nyeke. Eyo, mutōtyi nobe okesamba nandi ano mavese kakekala’po mu ludingo lumo na Yesu; inoko mīsambo yenu itala pa bufundiji bwa Yesu ikemukwasha banwe bonso. Tompa kulonga namino pambulwa kwija.

20, 21. I mpangiko’ka yobwanya kulonda pa kwifunda bufundiji bwa Yesu, ne i muswelo’ka okokeja kwitompa kwendelela kobe?

²⁰ Tala monka mu kapango “Bufundiji bwa Kukukwasha.” Buno bufundiji i butūlwe pamo mwanda wa umone muswelo wa kubandaula kubwipi kwa bufundiji bumo ku difuku. Dibajinji tanga byānene Yesu mungya mavese aletelwe. Kupwa languluka’po. Langa muswelo okokeja kwingidija’byo umbūmi. Shi ubamone amba uloñanga’byo kala, nabya tala muswelo obwanya kulonga bipite ne papo pene mwa kulondela bufundiji bwa Leza. Ingidijija’bo mu dine difuku’dya. Shi ubakomenwa kwivwana nansha kuyuka mwa kwingidijija’bo, nabya wikwate’ko monka difuku dilonda’po. Ino yuka amba kekilombepo enka unekenye’bo ebiya kotundulukila ku bukwabo, mhm. Ubwanya kubandaula bufundiji bukwabo mu difuku dilonda’po. Ku mfulo kwa yenga, ukokeja kutala muswelo owabwenye kulonda bufundiji buná nansha butano bwa Yesu. Yenga wa bubidi bweja’ko bufundiji bukwabo, ku difuku bufundiji bumo. Shi ubamone amba kudi bufundiji bowailwa kulonda, kokazoza. I kutupu mwine Kidishitu kelwangapo. (2 Bilongwa 6:36; Mitōto 130:3; Musapudi 7:20; Yakoba 3:8) Ino abe endelela’nka nabya mu yenga wa busatu ne wa buná mwine.

²¹ Kupwa kubwipi kwa kweji umo, ukokeja kupwa kubandaula myanda yonso 31. Ino nansha upwe, nansha kupwile, le ku mfulo ukeivwana namani? Ubulwe kukevwana nsangaji ku mutyima, pakwabo ne kupitwa luvula senene? Wivwane wilemunune’tu nansha mu tubintu tutyetye, njia ikatyepa’ko, pakwabo ubwanya kutalaja’yo, kadi ukekala na bwino bwa kwendelela nyeke kumeso. Ino kokelwa amba kudi myanda mikwabo mivule mu bufundiji bwa Yesu keidipo mu uno mulongo wa myanda. Ubulwe’po kukimba’ko imoimo ne kutompa kwiingidija?—Fidipai 3:16, NW.

22. Kulonda bufundiji bwa Yesu kulupulanga bipa’ka, ino i mwanda’ka mukwabo otufwaninwe kwifunda?

²² Bine, ubemwena amba lupungu lwa Yesu i luyampe nansha byokelubudilwepo kabulēmi nansha kamo. Kiselwa kya kufunda bufundiji bwandi ne kwikala bu mwanā-bwanga i kipēla. Mutumibwa Yoano, mulunda muswedibwe wa Yesu, wēmwenine myanda mu myaka 60 ne kupita, ku mfulo wāitabija’mba: “Buno namino bo buswe bwa Leza, amba tulame mbila yandi; kadi mbila yandi ke ilēmapo.” (1 Yoano 5:3, NW) Nobe ubwanya kwikala na kino kikulupiji. Poendelela na kulonda bufundiji bwa Yesu, ukemwena amba byobya biletela bantu bavule njia umbūmi dyalelo ke bintupo bibwanya kukuletela bulanda ku mutyima. Bine, ukanyongololwa byabinebine. (Mitōto 34:8) Ino kudi mwanda mukwabo utala pa buyampe bwa lupungu lwa Yesu ofwaninwe kubandaula. Yesu wētelele bu muntu ‘wakukōkela, wa bumvu pa mutyima.’ Lelo kino i kikwatañane namani na kuboila ñeni kudi aye ne kumwiula?Tukabandaula uno mwanda mu kishinte kilonda’ko.—Mateo 11:29.

“Muboīle Manwa Kudi Ami”

“Twela[i] mu lupungu lwami . . . , muboīle manwa kudi ami, ke-ne-muntu amiwa ne wakukōkela, kadi ngidi ne bumvu pa mutyima, ebiya nabya mukamonanga mityima mitūke biyampe.”—MATEO 11:29.

 1. Mwanda waka kuboila ñeni kudi Yesu kusangajanga ne kulumbulula būmi?

YESU KIDISHITU wādi nyeke ulanga, ufundija ne kulonga bintu mobyendele. Wālēle mafuku matyetye pano panshi, ino wādi wingila mwingilo umuletela mpalo ne kuloelelwa, kadi wādi nyeke na nsangaji. Wākongakenye bana-babwanga ne kwibafundija mwa kutōtela Leza, mwa kuswela bantu, ne mwa kunekenenya ntanda. (Yoano 16:33) Wēbapele lukulupilo mu mityima yabo kadi “wasokwela būmi patōka, ne kubulwa kubola nako monka, ponka pa myanda-miyampe.” (2 Temote 1:10) Ekale nobe ubadilwa mu bandi bana-babwanga, ulanga kwikala mwanā-bwanga kishintulula namani? Tubwanya kuyuka mwa kulumbulwila būmi bwetu shi tubandaule byānene Yesu pangala pa bana-babwanga. Kino kilomba ne kwitabija mumweno wandi ne kulonda misoñanya imoimo ya kyalwilo.—Mateo 10:24, 25; Luka 14:26, 27; Yoano 8:31, 32; 13:35; 15:8.

2, 3. (a) Mwanā-bwanga wa Yesu i ani? (b) Mwanda waka i kya mvubu twiipangule amba, ‘Le ndi mwanā-bwanga wa ani?’

² Mu Bisonekwa bya Kingidiki, kishima kyalamwinwe bu “mwanā-bwanga” kishintulula nakampata muntu uta ñeni yandi ku kintu kampanda, nansha yewa ufunda. Kishima kiifwene nakyo kidi mu kisonekwa kiselele mutwe wetu wa mwanda, mu Mateo 11:29, patangwa’mba: “Twela[i] mu lupungu lwami lwa bu-umpika, muboīle manwa kudi ami, ke-ne-muntu amiwa ne wakukōkela, kadi ngidi ne bumvu pa mutyima, ebiya nabya mukamonanga mityima mitūke biyampe.” Eyo, mwanā-bwanga i mufundi. Maevanjile engidije divule kishima “mwanā-bwanga” ku balondi ba Yesu ba pa mutyima, bādi benda nandi mu busapudi, ne baādi ufundija. Bantu bamo bādi betabija bitupu bufundiji bwa Yesu, pakwabo mu bufyafya. (Luka 6:17; Yoano 19:38) Balembi ba Maevanjile bēsambile ne pa “bāna-babwanga ba Yoano [Mubatyiji] ne ba baFadiseo.” (Mako 2:18) Ino Yesu wādyumwine balondi bandi amba “dyumukai . . . lufundijo lwa baFadiseo,” o mwanda tufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Le ndi mwanā-bwanga wa ani?’—Mateo 16:12.

³ Shi twi bana-babwanga ba Yesu, baboila ñeni kwadi, nabya bantu bafwaninwe kwiivwana amba batūkijibwanga mityima ku mushipiditu ponso potudi nabo. Bafwaninwe kujingulula amba twi bantu ba kukōkela ne ba bumvubumvu pa mutyima. Wivwane tupelwe biselwa ku kaji, shi twi bambutwile, nansha tuselele biselwa bya bukumbi mu kipwilo kya bwine Kidishitu, lelo boba botwendeja bemonanga amba twibalongelanga bintu na mwādi mulongela’byo Yesu ku baādi wendeja?

Mwādi Mwikadile Yesu na Bantu

4, 5. (a) Mwanda waka kekikomenepo kuyuka mwādi mwikadile Yesu na bantu bādi na makambakano? (b) I mwanda’ka wālongekele pādi padya Yesu ku njibo ya Mufadiseo?

⁴ Tufwaninwe kuyuka mwādi mwikadile Yesu na bantu, nakampata boba bādi na makambakano makatampe. Kino ke kikomopo kuyuka mwanda mu Bible mudi myanda mivule ilombola kwitana kwādi kwitana Yesu na bantu, bamobamo bakolelwe. Kupwa tutale ne muswelo wādi wikele bendeji ba mitōtelo, nakampata Bafadiseo, na bantu bādi na makambakano a muswelo umo onka. Nabya tukamona patōkelela kwishila kudi’po.

⁵ Mu mwaka wa 31 K.K., Yesu wādi wenda usapula mu Ngadilea, penepo “umo wa baFadiseo wadi umusaka adyepo nandi.” Yesu nandi wāitabija ponka na ponka. “Pa kutwela mu njibo ya yewa muFadiseo washikata ku byakudya. Kadi talaipo mwana-mukaji wa mu kibundi wadi kipya-mambo byāyūkile’mba ushikete ku byakudya mu njibo ya muFadiseo, e pa kuleta kibīko kya mani. Ebiya kubandamina kunyuma pa maulu andi kudila wālula kubombeja maulu andi ne impolo, ebiya weapampula ne nywene ya mutwe wandi, ne kumwimuna ku maulu lwimu lwa ku kanwa, kadi kushinga’o ne mani’a.”—Luka 7:36-38.

 6. Mwanda waka mwana-mukaji “kipya-mambo” wāile ku njibo ya Mufadiseo?

⁶ Lelo ubwanya kulangidija mobyāpityile? Dibuku dimo dinena’mba: “Mwana-mukaji (v.37) wāmwene uno mukenga mwanda bibidiji byabo bya mu mushikatyilo byādi bipe bafudilwe bwanapabo bwa kutwela mu masobo a uno muswelo mwa kuselela bidibwa bimobimo mu byobya bishala.” O mwanda muntu wādi ubwanya kutwela aye wambulwa kwitwa ku masobo. Padi kwādi ne bakwabo bādi batengela kukokolola tushele shi bonso abapu kudya. Ino uno mwana-mukaji wālongele kyeni. Kāimenepo kufula wilaija amba boba badya bapwe bidi, mhm. Mwikadilo wandi wādi mubi byamwiko, wādi “kipya-mambo” kiyukilwe na bonso, o mwanda Yesu wānene amba uyukile “bubi bwandi buvule.”—Luka 7:47, MB.

7, 8. (a) Twādi ba kulonga namani mu myanda idi na yoya isonekelwe mu Luka 7:36-38? (b) Le Shimona wālongele’po namani?

⁷ Langa’po bidi shi wādi’ko mu yoya myaka, ne shi abe ye wādi Yesu. Le wādi wa kulonga’po namani? Lelo wādi wa kwiivwana bibi pa kumona uno mwana-mukaji ukufwena? Uno mwanda wādi wa kukupityila namani? (Luka 7:45) Le wādi wa kwivwana nkenye nansha kumwela mwenji?

⁸ Shi wādi amba nobe wityilwe’ko, lelo wādi padi wa kulanga pamo na mwālangile Shimona Mufadiseo? “MuFadiseo, yewa wamwityile [Yesu], byāmwene kēnena munda’mba: Uno shi wadi mupolofeto, longa nankyo wayūka uno mwana-mukaji bidi muswelo wandi, byāmutenga, ke-muntu i kipya-mambo.” (Luka 7:39) Ino Yesu aye wādi muntu wa lusa lukatampe. Wāyukile ngikadilo yādi’mo uno mwana-mukaji ne kujingulula kujondwa mutyima kwandi. Ketuyukilepo kyāfikije uno lolo ku kuponena mu mwikadilo wa bubi. Shi bine wādi wabwitwa, nankyo bana-balume ba mwabo, Bayuda bepāne, kebādipo padi bamukwasha.

 9. Lelo Yesu wānene bika, ne mobimwekela myanda yāfudile namani?

⁹ Ino Yesu aye wāsakile kumukwasha. Wāmunena’mba: “Bubi bobe bubakulekelwa.” Kupwa wābweja’ko amba: “Lwitabijo lobe lubakupandija. Enda biyampe!” (Luka 7:48-50, MB) Ne lusango nalo lufudidila. Padi muntu kampanda ukanena amba Yesu kādipo ne kyaāmulongēle kine. Ino kunena na bubine, wāmutalwile ne kumwesela wāmwesela madyese. Le ulanga wājokēle monka mu būmi bwandi boneke’bwa? Eyo, ketuyukilepo shetu mobyāikadile, ino tala binenwa bibwejeje’ko Luka. Usekununa amba Yesu wādi “wenda upitapita monso mu bibundi bikata ne bityetye, kufundija ne kulombola myanda-miyampe ya bulopwe bwa Leza.” Kadi unena’mba “bāna-bakaji bamo” bādi na Yesu ne bandi bana-babwanga, “badi bamupa byakumupa ku bya bupeta bwabo.” Kekubulwe padi yewa mwana-mukaji wēsashile, wa mutyima wa kufwija’ko, wādi pa bano bana-bakaji papo kemushilule kwikala na būmi bwa bwine Leza, na mutyima wa mundamunda utōka, na kitungo kipya umbūmi, ne na buswe bukatampe bwa kuswa Leza.—Luka 8:1-3.

Kwishila kwa Yesu na Bafadiseo

10. Mwanda waka i kya kamweno kubandaula nsekununi ya Yesu ne mwana-mukaji mu njibo ya Shimona?

¹⁰ Lelo i ñeni’ka yotukokeja kuboila ku ino nsekununi isangaja? Mwene ibetutenga ku mityima mpata? Langa’po bidi shi wādi mu njibo ya Shimona. Le wādi wa kwiivwana namani? Lelo wādi wa kulonga mwālongele Yesu’ni, wādi wa kwiivwana mwēivwanine mufikilwa Mufadiseo? Shako ketwādipo ba kwiivwana ne kulonga bintu potō pamo bwa Yesu, mwanda i Mwanā Leza. Ku mutamba mukwabo, i bikomo kwimona bukidibukidi bu Shimona Mufadiseo. Kadi kunena na bubine, bantu bakokeja kwitemba Bufadiseo i batyetye.

11. Mwanda waka ketusakangapo kutelwa bu Bafadiseo?

¹¹ Mungya bukamoni bwa bwifundi bwa Bible ne bwa myanda ya ntanda, tumona amba Bafadiseo bādi belangila bipitepite amba abo bo balami bādi bakwete tumweno twa bantu ne ndoe ya muzo mu makasa. Kebādipo balanga amba Bijila bya Leza i binene kala myanda patōkelela, bipēla kwivwana. Ponso pobādi bamona amba Bijila kebishilakenepo, bādi batentekela’po mbila ya bujidikejidike ilombola mwa kulondela’byo, pampikwa kushila bantu mukenga wa kulonda bibalombola mutyima wa mundamunda. Bano bendeji ba mutōtelo bādi babunda misoñanya ya kuludika mwiendelejo wa bantu mu myanda yonso, nansha ke mu yoya ya bituputupu mine.a

12. Lelo Bafadiseo bādi bemona namani?

¹² Jozefu, Muyuda mulembi wa mānga wa mu myaka katwa imbajinji ulombola patōka amba Bafadiseo bādi bemona bu bantu ba kanye, bayampe, boloke, bene bafwaninwe kwingila mwingilo wabo. Eyo, bamobamo ye byobādi, mu ludingo kampanda. Padi ubavuluka kala Nikodema. (Yoano 3:1, 2; 7:50, 51) Mwenda myaka, bakwabo bālondele dishinda dya bwine Kidishitu. (Bilongwa 15:5) Polo mutumibwa mwine Kidishitu wāsonekele pa mwanda utala Bayuda bamo, kifwa Bafadiseo amba: “Bakankamene mpata kusaka Leza ino bukankamane bwabo kebwendelepo mu kuyukidija [kwa]binebine.” (Loma 10:2, MB) Inoko Maevanjile ebalombola enka mwādi mwibamwena bantu bitupu—amba i bamitatulo, beanya, bemwene abo bene bu boloke, baboyaboya ba bilubo, ba kutopeka konkakonka, ne bakafutululo.

Mumweno wa Yesu

13. Le bika byānene Yesu pa mwanda utala Bafadiseo?

¹³ Yesu wātopekele basonekeji ne Bafadiseo amba i banzazangi. “Abo bakutanga biselwa byamalwa kulema, bikola ne pa kusela, ke bebitwika pa bipuji bya bantu. Ino abo beneko ne kwibēlako, nansha munwe umo mpika.” I bine, biselwa byādi bilēma mpata, lupungu lobādi bakutyile’mo bantu nalo lusansa. O mwanda Yesu wāfudile’nka ne pa kutela basonekeji ne Bafadiseo bu “balembakane.” Muntu mulembakane uletanga kyaka mu bantu. Kadi Yesu wātelele basonekeji ne Bafadiseo bu “bakalombwe bampofu,” wēbatopeka amba bavulaminwe ‘byobya byakukila’ko bulēme bya mu mukanda wa bijila, bya koloka mu kidye, ne bya kufwila’ko bantu lusa, ne bya lwitabijo.’ Lelo i ani ukokeja kusaka kumonwa na Yesu bu Mufadiseo?—Mateo 23:1-4, 16, 17, 23.

14, 15. (a) Bilongwa byālongele Yesu kudi Mateo Levi bisokola bika pa mwanda utala mashinda a Bafadiseo? (b) I ñeni’ka mikatampe yotukokeja kuboila ku ino nsekununi?

¹⁴ Kisengele batangi bonso ba nsekununi ya Maevanjile kebabulwangapo kumona kalondalonda kādi na Bafadiseo. Mateo Levi, musonkeji wa musonko, pa kupwa kwitwa na Yesu ekale mwana wandi wa bwanga, wāmutekele masobo makatampe. Nsekununi itulombola’mba: “Basonekeji ne baFadiseo nabo badi bēuningila bāna-bandi-babwanga’mba: Lelo bika kadi byo mudila ne kutomena pamo na basonkeja-musonko ne babipya-mambo? Ebiya Yesu kwibalondolola kēbanena’mba: . . . Ami nkyaīle’mba: Ngite boloke, poso babipya-mambo bālamuke pa mutyima.”—Luka 5:27-32.

¹⁵ Ino Levi mwine wāivwanije kintu kikwabo kyānene Yesu pa kine kitatyi’kya, amba: “Endai bidi mukafundijibwe ñeni mwendele kinenwa kino’mba: Nsaka walusa, ke wakuleta kyonka kitapwa, mhm.” (Mateo 9:13) Bafadiseo bādi betela amba bakulupile bilembwa bya bapolofeto Bahebelu, ino kebādipo balonda binenwe mu Hosea 6:6. Kilubo kyabo i kulēmenena kobādi balēmenene mpata ku kulonda bisela. Pa kino, umo ne umo ufwaninwe nanshi kwiipangula’mba, ‘Lelo ndyukilwe bu muntu uswele kulonda mbila kampanda mu kamo ne kamo, kifwa yoya ikokeja muntu ne muntu kuleta’po mulangwe wandi nansha ilombola mumweno wa bantu bavule mu myanda kampanda’ni? Nansha bakwetu bamonanga bidi bu muntu udi na lusa, muyampe?’

16. I mwikadila’ka wādi na Bafadiseo, ne tukaleka kwibeula namani?

¹⁶ Walonga, wauba, wasanda. Uno o wādi mwikadila wa Bafadiseo. Bādi baboya bakwabo tuto—twabine ne twa kufwatakanya. Bādi batuyula bantu mityima ne kwibavuluja bilubo byabo. Bafadiseo bādi beanya pangala pa kutūla kobādi batūla bya kujikija dikumi bya tubiyombo ketudi ne ntyontyo twine, kifwa nana, bizadi ne kamuni. Bādi belombola patōka bu bene Leza na muvwadilo wabo, ne kukimba kuludika muzo. Bine, shi tusaka bilongwa byetu bikwatañane na kifwa kya Yesu, tufwaninwe kwepuka milangwe ya kusaka nyeke kuboya bakwetu tuto ne kusaka kwitutyityija.

Yesu Wādi Upwija Myanda Muswelo’ka?

17-19. (a) Shintulula muswelo wāpwijije Yesu mwanda wādi ubwanya kufula kubi. (b) I bika byābipije uno mwanda? (c) Shi byadi amba wādi pāfwenene mwana-mukaji kudi Yesu, longa wālongele’po namani?

¹⁷ Muswelo wādi upwija Yesu myanda wādi mwishile kulampe na wa Bafadiseo. Tala muswelo wāpwijije Yesu mwanda wādi ubwanya kubaya. I mwanda wa mwana-mukaji wādi na muyeye wa mashi myaka 12 mituntulu. Ukokeja kutanga ino mānga mu Luka 8:42-48.

¹⁸ Nsekununi ya Mako inena amba mwana-mukaji’wa “moyo wamukw[ete], katetema.” (Mako 5:33) Mwanda waka? Mwanda wāyukile amba wajilula Bijila bya Leza. Mungya Levi 15:25-28, mwana-mukaji wa muyeye wa mashi wādi wa disubi mafuku onso oamutamba, kwelela’po ne yenga umo. Kintu kyonso nansha muntu yense waādi witenga nandi wādi wikala wa disubi. Pa kufwena Yesu, uno mwana-mukaji wādi unenwe’nka kutyinda bantu mwa kupityila mu kibumbo. Shi tutale ino mānga na kujoka myaka 2 000 kunyuma, ketukabulwepo kumwivwanina bulanda shi twitūle pa kyandi kyaba.

¹⁹ Shi wadi amba wādi’po mu dine difuku’dya, le wādi wa kumona uno mwanda namani? Wādi wa kunena’po bika? Yuka amba Yesu wālombwele uno mwana-mukaji kanye ne buswe, wāmulangila ne kumulangila, pampikwa nansha kukumuna ku makambakano awāikele padi kuleta.—Mako 5:34.

20. Shi kwadi amba kijila kidi mu Levi 15:25-28 kyadi kikilondwa ne dyalelo, i myanda’ka yotwadi ba kwikonda nayo?

²⁰ Tubulwe’po kuboila ñeni pa uno mwanda? Langa’po shi wi mukulumpe mu kipwilo kya bwine Kidishitu dyalelo. Kupwa langa shi kijila kidi mu Levi 15:25-28 kyadi amba kikilondwa ne na bene Kidishitu dyalelo, ebiya mwana-mukaji mwine Kidishitu wajilula’kyo, wetyepelwa ne wa kumunenena’ko mwine ukola. Lelo wadi wa kulonga’po namani? Lelo wadi wa kumufwija bumvu pa kibumbo kya bantu na kumutopeka? Padi ye uno ubanena’mba: “Kutupu, nkyadipo wa kumufwija bumvu! Nadi wa kulonda kifwa kya Yesu, ne kulonga bukomo bwa kumulombola kanye, buswe, kumulangila ne kwitūla pa kyaba kyandi.” I biyampe mpata! Ino kikatampe kisakwa i kwiula kifwa kya Yesu.

21. Yesu wāfundije bantu bika pa mwanda utala Bijila?

²¹ Bine, Yesu wādi utūkija bantu mityima, ulumbulula būmi bwabo ne kwibakankamika. Ponso pādi panena Bijila bya Leza patōkelela, wādi wibaleka balonda mobinenena. Ino popa pakubulwa kupotoloka, wādi uleka balonde mityima yabo ya mundamunda amba butyibi bwabo bulombole buswe bobaswele Leza. Bijila byādi bishile’ko bantu mukenga wa kwesa ne kupitwa luvula. (Mako 2:27, 28) Kadi Leza wādi uswele bantu bandi, wibalongela nyeke biyampe, wibafwila lusa ponso pobatupatupa. Yesu nandi wādi muntu wa uno muswelo.—Yoano 14:9.