‘Ūmininai mu Mwanda Wami’

“Wivwane mūminine mu mwanda wami, nankyo binebine mwi bāna-bami-babwanga.”​—YOANO 8:31.

 1. (a) Yesu paājokele mūlu, i bika byaāshile pano panshi? (b) I bipangujo’ka byotukabandaula?

YESU KIDISHITU, mushimiki wa bwine Kidishitu, paājokele mūlu, kāshilepo pano panshi mabuku aālembele aye, milawalawa yaāshimikile, nansha bupeta bwaāungwije. Wāshile’nka bandi bana ba bwanga ne bisakibwa bipotoloke bya bu mwanā bwanga. I amo, mu Evanjile ya Yoano, Yesu utelele’mo bisakibwa bisatu bya mvubu bifwaninwe kufikila’po muntu yense ukimba kwikala mulondi wandi. Le abyo bine i bisakibwa’ka? I bika byotukalonga pa kusaka kufikila’po? Ne tukayuka namani amba binebine tubwenye umo ne umo bisakibwa bya bu bana ba bwanga ba Kidishitu dyalelo?a

 2. I kisakibwa’ka kikatampe kya bu mwanā bwanga, na mokisonekelwe mu Evanjile ya Yoano?

² Yesu wākandile ku Yelusalema, wāsapwila bibumbo byādi byungwidile ku Masobo a Bitanda a yenga mutuntulu, papo kwādi ke kumushadile myeji isamba afwe. Masobo keafudile ne kufula kwine, bipa byāshilula kumweka, “bavule bene badi pa bibumbo bya bantu ke bamwitabija.” Yesu wāendelela na kusapula, kufika mu difuku dya mfulo dya masobo, “bavule bene bamwitabije” kadi monka. (Yoano 7:10, 14, 31, 37; 8:30) Pano po apo pātele Yesu mutyima ku bano bapya bāmwitabije, wāshilula kwibalombola kisakibwa kikatampe kya bu mwanā bwanga, monka mwāsonekele’kyo mutumibwa Yoano amba: “Wivwane mūminine mu mwanda wami, nankyo binebine mwi bāna-bami-babwanga.”​—Yoano 8:31.

 3. I ngikadilo’ka isakibwa pa kusaka muntu ‘ōminine mu mwanda’ wa Yesu?

³ Yesu pa kunena bino binenwa kādipo ukimba kunena amba bapya bāmwitabije’ba kebādipo na lwitabijo. Ino wādi ulombola patōka amba pano kebadi na mukenga wa kwikala bandi bana ba bwanga babinebine​—shi bekale nyeke mu mwanda wandi, ne kūminina. Bāitabije mwanda wandi, ino pano bādi bafwaninwe kwikala monka nyeke. (Yoano 4:34; Bahebelu 3:14) Bine, Yesu wāmwene kūminina bu ngikadilo ya mvubu ku balondi bandi, o mwanda mu mīsambo yandi ya mfulo mfulō na batumibwa bandi, idi mu Evanjile ya Yoano, Yesu wāsoñenye’mo misunsa ibidi mituntulu amba: “Nonde.” (Yoano 21:19, 22, MB) I bine, bene Kidishitu babajinji bavule bāmulondele. (2 Yoano 4) Ino i bika byēbakweshe bōminine?

 4. I bika byākweshe bene Kidishitu babajinji bōminine?

⁴ Mutumibwa Yoano, mwanā bwanga wa kikōkeji wa Kidishitu mu bula bwa kintu kya myaka 70, wātelele mwanda wa mvubu mpata. Wāsoñenye bene Kidishitu bakikōkeji amba: “Bānwe mwi bakomo, ne mwanda wa Leza wikele mudi bānwe, kadi umbanekenya yewa umbi.” Bano bana ba bwanga ba Kidishitu bāuminine ne kwikala nyeke mu mwanda wa Leza, ke-pantu mwanda wa Leza wādi mobadi. Bādi beukwata na mutyika. (1 Yoano 2:14, 24) Ne dyalelo nadyo mo monka, shi tusaka ‘kūminina ne ku mfulo,’ tufwaninwe kutadija shi binebine mwanda wa Leza wikele nyeke motudi. (Mateo 24:13) Le tukatadija namani? Kyelekejo kyāletele Yesu kitupa’po malondololo.

“Wakwivwana Mwanda”

 5. (a) I miswelo’ka pala pala ya nshi itelelwe na Yesu mu kyelekejo kyandi kimo? (b) Le nkunwa ne nshi ya mu kyelekejo kya Yesu byelekeja bika?

⁵ Yesu wāletele kyelekejo kya mukushi wākushile nkunwa, kilembelwe mu Evanjile ya Mateo, ya Mako, ne ya Luka. (Mateo 13:1-9, 18-23; Mako 4:1-9, 14-20; Luka 8:4-8, 11-15) Potanga ino nsekununi, ukamona amba mwanda mwine udi mu kyelekejo i nkunwa ya muswelo umo iponena pa nshi ya miswelo pala pala, ne bipa byoilupula nabyo bishileshile. Nshi imbajinji i nshi myumu, ya bubidi i nshi yampikwa biloba bingi, ne ya busatu i nshi ya miba. Ino ya buná i mishile na mikwabo isatu’ya, ayo i nshi “milumbuluke” ne ‘minengele.’ Mungya bushintuludi bwa Yesu mwine, nkunwa i musapu wa Bulopwe utanwa mu Kinenwa kya Leza, ne nshi nayo yelekeja bantu badi na ngikadilo ya mutyima mishileshile. Nansha bantu badingakanibwe na nshi ya miswelo pala pala byobadi na bintu biifwene, ino boba badingakanibwe na nshi milumbuluke badi na kintu kibashiyañanya na bakwabo bonso.

 6. (a) Lelo nshi ya buná ya mu kyelekejo kya Yesu i mishile namani na mikwabo isatu’ya, ne kino kishintulula namani? (b) I kintu’ka kya mvubu mikatampe pa kusaka kūminina bu bana ba bwanga ba Kidishitu?

⁶ Nsekununi idi mu Luka 8:12-15 ilombola amba mu byaba byonso biná, bantu ‘bāivwene mwanda.’ Inoko, boba bādi na ‘mutyima mulumbuluke kadi muyampe’ bālongele bivule, ke ‘kwivwanapo mwanda’ konkakonka. ‘Bēulamine ne kupa bipa na kūminina.’ Nshi milumbuluke, miyampe, ibondokela ne ya biloba bivule, yendejanga miji ya nkunwa palampe, ku mfulo nkunwa yavunguluka ne kupa yapa bipa. (Luka 8:8) Ne boba badi na mutyima mulumbuluke nabo monka na monka, bevwananga mwanda wa Leza, beuloelelwa ne kwiutweja munda mwabo. (Loma 10:10; 2 Temote 2:7) Mwanda wa Leza wikalanga nyeke mudi abo. O mwanda bapa bipa ne kūminina ponka. Nanshi kukwata mwanda wa Leza byabinebine na mutyika, kudi na mvubu mikatampe pa kusaka kūminina bu bana ba bwanga ba Kidishitu. (1 Temote 4:15) Penepo tukatamija namani uno mutyima wa kukwata Kinenwa kya Leza na mutyika mukatampe?

Ngikadilo ya Mutyima ne Kulanguluka’po Kusumininwe

 7. I mwingilo’ka ukwatañene pamo na mutyima mulumbuluke?

⁷ Tala i mwingilo’ka obakwatañanya pamo divule dine na mutyima mulumbuluke ne muyampe mu Bible. “Mutyima wa moloke ulanga pa kulondolola.” (Nkindi 15:28) “Myanda ya kyakanwa kyami, ne mifwatakanyo [“kulanguluka,” NW] ya mutyima wami, ītabijibwe kudi abe mu kifuko kyobe, abe Yehova.” (Mitōto 19:14) “Milangwe [“kulanguluka,” NW] ya mutyima wami īkēkalanga ya kuyūkidija.”​—Mitōto 49:3.

 8. (a) Potutanga Bible, i bika byotufwaninwe kwepuka ne i bika byotufwaninwe kulonga? (b) I byabuyabuya’ka byotumwenanga mu kulanguluka pa Kinenwa kya Leza mu milombelo? (Tweja’mo ne kapango ‘Bemanije Nshinkidingi mu Bubinebine.’)

⁸ Ne batwe netu mo monka, tusakilwa kulanguluka pa Kinenwa kya Leza ne pa mingilo yandi na mutyima wa kufwija’ko ne mu milombelo, pamo bwa bano balembi pa Bible. Shi tutanga Bible ne mabuku emanine pa Bible, ketufwaninwepo kwikala pamo bwa banangi bepangila, benda bapita bya lubilo, wadi pa kino kifuko, na pano kala kadi pa kikwabo, wenda ukwata mafoto a bintu bivule ino byabandila’ko bityetye. Ino, shi twifunda Bible, i biyampe, mu muneneno wa kyelekejo, kwimana ne kubandila biyampe kifuko ne kifuko kya mu Bisonekwa.b Ponso potulanguluka talala nyā pa byotutanga, mwanda wa Leza uteñanga mityima yetu. Uleulula malango etu ne kusendulula mulangilo wetu. Kadi witutonona tulombole Leza milangwe yetu ya mu mutyima mu milombelo. Mu uno muswelo, lulamato lotulamete kudi Yehova lukomejibwanga, ne buswe botuswele Leza nabo bwetukunka, ketwendelela na kulonda Yesu nansha ke mu ngikadilo mikomo mwine. (Mateo 10:22) I kimweke patōka amba kulanguluka pa binena Leza i kintu kya mvubu shi tusaka kwikala nyeke bakikōkeji kufika ne ku mfulo.​—Luka 21:19.

 9. I muswelo’ka otukakulupila amba mutyima wetu ukitabije mwanda wa Leza?

⁹ Kyelekejo kya Yesu kitulombola kadi amba kudi ne bijika bisupaijanga nkunwa ya mwanda wa Leza pa kutama. O mwanda, pa kwikala nyeke bana ba bwanga bakikōkeji, i biyampe (1) tujingulule bijika byelekejibwe mu kyelekejo na ngikadilo imbi ya nshi ne (2) twikale kutabula matabula a kwibilemununa nansha kwibyepuka. Nankyo ko kukulupila tukulupile amba mutyima wetu ukitabije ne pano nkunwa ya Bulopwe ne kwendelela kupa bipa.

Nkunwa ya “Kufula kwa Dishinda” I Boba Bapuakanibwa

10. Lombola mwikadile nshi imbajinji ya mu kyelekejo kya Yesu, leta ne buluji bwayo.

¹⁰ Nshi imbajinji yaponene’po nkunwa i yoya ya “kufula kwa dishinda,” kupita bantu “beinyanta.” (Luka 8:5, MB) Nshi ya kufula kwa dishinda dityibulula mu budimi ikalanga ikomenwa na binyantyilo bya bapityeshinda bapitakana’mo kyaba ne kyaba. (Mako 2:23) Ne boba baleka bintu bya ino ntanda bīya kadi byapita bibadila kitatyi ne bukomo nabo mo monka, bekalanga batyintyidilwe mpata na bya kulonga, babulwa’nka ne mwa kutamijija mutyima wa kukwata mwanda wa Leza na mutyika. Kwivwana’ko bewivwananga, ino batunya kulanguluka’po. Penepa mutyima wabo washala kwitabija mpika. Kumeso kwa kutamija buswe bwa kuswa’o mpata, “dyabola [waiya] kafundula owa mwanda ku mityima yabo pa kunena’mba: Bakētabija’o bapande.” (Luka 8:12) Le kudi muswelo wa kukankaja kino kintu?

11. I muswelo’ka otukokeja kukankaja ngikadilo ya mutyima wetu kwikala’yo pamo bwa nshi myumu?

¹¹ Kudi bivule bya kulonga bya kukankaja mutyima uleke kwikala pamo bwa nshi ya kufula kwa dishinda yampikwa bumeni. Nshi inyantwanyantwa, myumu, ibwanya kunekena nayo yaikala na bumeni shi ikale kutyimpulwa ne kukupwila dishinda pantu pakwabo. Ne kwitūdila’ko kitatyi kya kwifunda ne kulanguluka pa Kinenwa kya Leza nako mo monka, kukokeja kwalamuna mutyima wāikala pamo bwa nshi milumbuluke, ya bumeni. Kidi’po pano i kuleka kupuakanibwa na bintu bya bukile bukya bya umbūmi. (Luka 12:13-15) Ino i biyampe kuleya’ko kitatyi kya kulanguluka pa ‘bintu bya mvubu kutabuka’ mu būmi.​—Fidipai 1:9-11.

Nkunwa ya “pa Kidibwe” I Boba Badi na Moyo

12. I kika kine kifumbija tumitombo mu nshi ya bubidi itelelwe mu kyelekejo kya Yesu?

¹² Nkunwa iponena pa nshi ya bubidi, keishelepo itantamene pa ntanda, pamo bwa yoya imbajinji, mhm. Ayo yalanga miji, yashipuka ne kushipuka. Ino dyuba pa kukamba, tumitombo twasokwa na kyanga kya dyuba, ne kufumba twafumba. Inoko ivwana mwanda udi pano. Kine kifumbija tumitombo ke kyangapo, ehe. Mwanda nansha ke nkunwa iponena mu nshi miyampe nayo itemenwanga dyuba, ino kufumba’yo mpika​—ayo po pene keidimbila. Le kwishila papo kudi pepi? Yesu ushintulula amba tuno tumitombo tubafumba “mwanda wakubulwapo biloba bingi” ne “kinyanjinyanji.” (Mateo 13:5, 6; Luka 8:6) “Kidibwe,” nansha mwala wa dibwe wiadile munshi mwa nshi’ya o ukankaja nkunwa kutweja miji yayo palampe padi kinyanjinyanji, poikwatyija senene. Tumitombo tubafumba mwanda nshi keidipo na biloba bingi.

13. I bantu ba muswelo’ka badi pamo bwa nshi yampikwa biloba bingi, ne kikatampe kine kibakwatyija moyo i kika?

¹³ Kino kipindi kya kyelekejo kifunkila pa bantu “bemvwana mwanda beutambula ne nsangaji” kebalonda Yesu na bupyasakane mu “kakyaba tu” kampanda. (Luka 8:13, MB) Ino pa kutemenwa’bo na dyuba disansa dya ‘byamalwa ne kupangwapangwa,’ bakwatwa moyo ne kujimija nsangaji ne kininga kyabo, balekelela’byo ne kulonda Kidishitu kwine. (Mateo 13:21) Kikatampe kine kibakwatyija moyo ke kulondwalondwapo, mhm. Ke-pantu bana ba bwanga ba Kidishitu midiyo ne midiyo bōmininanga byamalwa bishileshile, ino abo kasha bashala bakikōkeji. (2 Kodinda 2:4; 7:5) Buluji bwine bukwatyilwanga bamobamo moyo bafula ku kupona i ngikadilo ya mutyima wabo idi pamo bwa kidibwe kibakankaja kulanguluka na mushike pa bintu biyampe bya ku mushipiditu. O mwanda mutyima wa kufwija’ko obadi nao pangala pa Yehova ne mwanda wandi wikalanga wa kūlukūlu, muzoze, utunya kwibemanija nshinkidingi mu kulondwalondwa. Lelo i bika bya kulonga pa kwepuka kino kintu?

14. I matabula’ka afwaninwe kutabula muntu kutyina amba mutyima wandi wakekala pamo bwa nshi yampikwa biloba bingi?

¹⁴ Muntu ufwaninwe kujingulula shi kekudipo kijika nansha kimo kidi pamo bwa kidibwe kishikete kijabanda mu mutyima wandi, kifwa bululu bwale miji, kwilangila kwa munshimunshi, nansha milangwe yo-yonso imbi ayo’ko mifyame. Ekale kudi kala kijika kya uno muswelo mu mutyima, bukomo bwa mwanda wa Leza bubwanya kupengulula’kyo. (Yelemia 23:29; Efisesa 4:22; Bahebelu 4:12) Ebiya kulanguluka mu milombelo kukapēleja “kushimikwa kwa kinenwa” mu nkulwe ya mutyima wa muntu. (Yakoba 1:21) Kino kiketuletela bukomo bwa kukomena bitatyi bya mpungiji ne bukankamane bwa kwikala nyeke bakikōkeji nansha ke mu matompo.

Nkunwa ya “mu Mība” I Boba ba Mityima Ibidi

15. (a) Mwanda waka tufwaninwe kuta mutyima bininge ku nshi ya busatu yātelelwe na Yesu? (b) I bika bilupuka pa nshi ya busatu mwenda mafuku, ne mwanda waka?

¹⁵ Nshi ya busatu, i nshi ya miba, yo mine yotufwaninwe kuta’ko mutyima bininge mwanda iifwene na nshi milumbuluke mu bintu kampanda. Nshi ya miba ilekanga nkunwa yatweja miji ne kushipuka, pamo’nka bwa nshi milumbuluke. Dibajinji, kepadipo kwishila mu mutamino wa bikunanwa mu ino nshi yonso ibidi. Inoko mwenda mafuku, kudi ngikadilo kampanda ilupuka, yatuntumika bikunanwa. Ino nshi i mishile na yoya milumbuluke mwanda ibadimbila’mo bimuna bivule bya miba. Bikunanwa bikidi byana pa kutamba mu ino nshi, byashilula kala kulwa na ‘miba yamenene pamo’ nabyo. Mu kitatyi kityetye abyo byonso byashilula kufwila mboleo, mikejima ya dyuba, ne kyaba, miba kala yabadikila yapūta bikunanwa ne “kudya yadya’[b]yo.”​—Luka 8:7.

16. (a) I bantu’ka beifwene na nshi ya miba? (b) Mungya nsekununi ya Maevanjile asatu, i bika byelekejibwe na miba?​—Tala kunshi kwa dyani.

¹⁶ Le i bantu ba muswelo’ka beifwene na nshi ya miba? Yesu ushintulula’mba: “Bo boba bakwivwana ebiya pa kutamba badibwa, mwanda wa byakwibōminina, ne wa byabumpeta, ne wa byakutōkeja mutyima bya buno būmi, ino babudilwe kupa bilumbuluke.” (Luka 8:14) Monka mutamina nkunwa ya mukushi pamo na miba, ne bantu bamo nabo mo monka, basakanga kutamija mwanda wa Leza pamo na “byakutōkeja mutyima bya buno būmi.” Bubinebine bwa mwanda wa Leza bukunwanga mu mityima yabo, ino bwashilula kwitāka na bya kulondalonda bifwila kubikala mu ñeni yabo. Penepa baikala na mityima ibidi ya kyelekejo. (Luka 9:57-62) Kino kibabudijanga kitatyi kya kulanguluka pa mwanda wa Leza na kusumininwa ne mu milombelo. Ku mfulo batunya kwivwanija mwanda wa Leza ne pa mfulo, babulwa ne kwiukwata na mutyika mukatampe wa kwibapa kūminina. Bityebitye, tumweno twabo twa ku mushipiditu twenda tupūtwa na bya kulondalonda bya ku ngitu ne kudibwa “badibwa” abo bonso fututu.c Bine boba bakubulwa kuswa Yehova na mutyima wabo onso bafulanga kubi mpata!​—Mateo 6:24; 22:37.

17. I bika byotufwaninwe kulonga umbūmi bwetu kutyina amba twakadibwa na miba ya kyelekejo itelelwe mu lukindi lwa Yesu?

¹⁷ Wivwane tubadikije bintu bya ku mushipiditu kumeso kwa bya ku ngitu, nabya tukepuka kudibwa na masusu ne na nsangaji ya ino ntanda. (Mateo 6:31-33; Luka 21:34-36) Butangi bwa Bible ne kulanguluka pa byotutanga’bya i bintu byoketufwaninwepo kupēlula. Kadi tukamona kitatyi kya kwipāna ne kulanguluka mu milombelo shi tupēleje būmi bwetu byabinebine. (1 Temote 6:6-8) Bengidi ba Leza bapēleje būmi bwabo namino​—batukwine miba mu nshi mwa kumwena’yo mboleo, mikejima ya dyuba ne kyaba​—beselwanga madyese na Yehova. Sandra wa myaka 26 unena’mba: “Ponangulukanga pa madyese ongeselwe mu bubinebine, monanga amba ntanda keibwanyapo kumpa kintu kidingankene nao!”​—Mitōto 84:11.

18. I muswelo’ka otukokeja kwikala nyeke mu mwanda wa Leza ne kūminina bu bene Kidishitu?

¹⁸ I kimweke patōka amba batwe bonso, banuke ne batame, tukekala nyeke mu mwanda wa Leza ne kūminina bu bana ba bwanga ba Kidishitu enka shi mwanda wa Leza wikele nyeke motudi. Shi ke pano, tutadijei biyampe kutyina amba nshi ya mutyima wetu wa kyelekejo yakekala myumu, yampikwa biloba bingi, nansha midimbile bikunanwa bingi, ino i biyampe ikale ibondokela, ya biloba bingi. Mu uno muswelo, tukevwanija senene shē mwanda wa Leza ne ‘kupa bipa ne kūminina ponka.’​—Luka 8:15.

[Kunshi kwa dyani]

Ukalondolola Bika?

• Mwanda waka tufwaninwe ‘kūminina mu mwanda wa Yesu’?

• Tukalonga namani pa kusaka amba mwanda wa Leza wikale nyeke mu mutyima wetu?

• I bantu ba muswelo’ka belekejibwe na nshi ya miswelo iná itelelwe na Yesu?

• I muswelo’ka okokeja kumona kitatyi kya kulanguluka pa mwanda wa Leza?

[Kapango\Kifwatulo pa paje 19]

‘BEMANIJE NSHINKIDINGI MU BUBINEBINE’

BANA ba bwanga bavule ba Kidishitu ke beje mu lwitabijo balombolanga mwaka ne mwaka amba i ‘bemanije nshinkidingi mu bubinebine.’ (2 Petelo 1:12) Le i bika bibakwashanga bōminine? Ivwana milangwe imoimo yobaleta.

“Difuku ne difuku pa kupwa’dyo ntañanga mu Bible ne kulombela. Kupwa nalanguluka pa byobya byonatanga.”​—Jean, wābatyijibwe mu 1939.

“Kulanguluka pa muswelo wituswele mpata Yehova, aye muntu wa peulu pa peulu, kumpanga mutyima-ntenke ne bukomo bwa kwikala nyeke na kikōkeji kwadi.”​—Patricia, wābatyijibwe mu 1946.

“Kulama bibidiji biyampe bya kwifunda Bible ne kwielelela mu ‘bintu bya mushike bya Leza,’ ko kunkwasha ñendelele kumeso.”​—1 Kodinda 2:10; Anna, wābatyijibwe mu 1939.

“Ntañanga Bible ne mabuku etu esambila pa Bible na kitungo kya kubandaula mutyima wami ne kukanina kwami kwa mutyima.”​—Zelda, wābatyijibwe mu 1943.

“Kitatyi kyonswele mpata i kyoñendanga nenangija koku nombela kudi Yehova, muyukija moneivwanina.”​—Ralph, wābatyijibwe mu 1947.

“Nshilulanga difuku na kubandaula kisonekwa kya difuku ne kutanga kipindi kampanda kya mu Bible. Kino kimpanga mulangwe mupya wa kulangulukila’po mu bula bwa difuku dyonso dituntulu.”​—Marie, wābatyijibwe mu 1935.

“Kondi, bubandaudi bwa vese ne vese bwa mukanda wa mu Bible bunteñanga ku mutyima mpata.”​—Daniel, wābatyijibwe mu 1946.

Lelo nobe i kitatyi’ka kyolangulukanga pa mwanda wa Leza mu milombelo?​—Danyele 6:10b; Mako 1:35; Bilongwa 10:9.

[Kifwatulo pa paje 22]

‘Tukapa bipa ne kūminina ponka’ shi tubadikija myanda ya ku mushipiditu kumeso