“Bakoloka Nabo Bakatēma, Tē, Enka Bwa Dyuba”

“Ino bakoloka nabo bakatēma, tē, enka bwa dyuba monka umbulopwe bwa Shabo.”—MAT. 13:43.

 1. Le Yesu wāingidije nkindi pa kushintulula miswelo’ka palapala ya mwikadile Bulopwe?

YESU KIDISHITU wāingidije byelekejo nansha nkindi mivule pa kushintulula miswelo palapala ya mwikadile Bulopwe. “Wadi wibinena ku bibumbo bya bantu monka mu nkindi.” (Mat. 13:34) Mu nkindi itala kukusa nkunwa ya bubinebine bwa Bulopwe, Yesu wākomeneje mwingilo wa ngikadila ya mutyima wa muntu pa kwitabija musapu, ne mwingilo wa Yehova pa kutama ku mushipiditu. (Mako 4:3-9, 26-29) Kadi Yesu wāelele lukindi lutala kutama kutulumukwa kwa tumweno twa Bulopwe pano panshi nansha byo kekumwekangapo ponka na ponka. (Mat. 13:31-33) Monka, wāshintulula amba kebonsopo betaba ku musapu wa Bulopwe bekala bafwaninwe bu babikalwa ba buno Bulopwe.—Mat. 13:47-50.a

 2. Lelo mu lukindi lwa Yesu lwa ñano ne bityani, nkunwa milumbuluke ifunkila pa bika?

² Inoko, lukindi lumo lwa Yesu lufunkila pa kukongakanya ba kukabikala nandi mu Bulopwe bwandi. Lwitwanga divule bu lukindi lwa ñano ne bityani lusonekelwe mu Mateo shapita 13. WNansha mu nkindi mikwabo Yesu byaetulombola’mba nkunwa yakushilwe i “mwanda wa bulopwe,” ino mu luno lukindi, witulombola’mba nkunwa miyampe ifunkila pa kintu kikwabo—“bāna ba bulopwe.” (Mat. 13:19, 38) Bano ke babikalwapo ba Bulopwe ino i “bāna,” bampyana ba Bulopwe.—Loma 8:14-17; tanga Ngalatea 4:6, 7.

Lukindi lwa Ñano ne Bityani

 3. Shintulula mwanda ulwa na muntu wa mu lukindi lwa Yesu ne muswelo waapwija’o.

³ Lukindi lwine lunena’mba: “Bulopwe bwa mūlu budingakene pamo na muntu ukusa nkunwa miyampe mu budimi bwandi. Nanshi bantu pa kulāla, wakumushikwa waiya kakusululamo bityani monka mu ñano, ebiya wafundukapo. Ino misele kumena yamena ne pa kusopola byobya bityani nabyo byēsokolamo. Ke po pa kukafika bapika kudi mwine njibo, ke bamunena’mba: Abe Mfumwami lelo kwakushilemopo nkunwa miyampe mu budimi bobe’ni? Le ino ko buleta byobya bityani i kwepi? Nandi kwādi amba: I muntu unshikilwe walonga nankyo. Ebiya kwivwana kudi bapika’mba: Ino byubwe namani? Twende tukebisekwilemo’ni? Ino aye’mba: Ehe, ntyinijanga pa kusekwilamo bityani mwakasekwila ne ñano mīne kumo. Mwibilekei nanshi byobya byonso bitamine pamo, poso ke enka pa kunoa’pa nkanena banoi amba: Badikilai bidi kukongamo bityani bidimo’byo, mwibikute miseke miseke, ebiya mwibisoke, ino ñano mukañomekele mu kitala kyami.”—Mat. 13:24--30.

 4. (a) Lelo muntu wa mu lukindi i ani? (b) Lelo Yesu wāshilwile mwingilo wa kukusa ino nkunwa kitatyi’ka ne muswelo’ka?

⁴ Lelo muntu mwine wakushile nkunwa miyampe mu budimi bwandi i ani? Yesu ulondolola paashintulwila batumibwa bandi amba: “Yewa ukusa yoya nkunwa miyampe i Mwanā muntu.” (Mat. 13:37) Yesu “Mwanā muntu,” wāteakenye budimi bwa kukunwa’mo mu myaka isatu ne kipindi ya mwingilo wandi pano panshi. (Mat. 8:20; 25:31; 26:64) Penepa tamba mu Pentekosa 33 K.K. ne kwendelela, wāshilwile kukusa nkunwa miyampe—“bāna ba bulopwe.” I bimweke’mba uno mwingilo wa kukusa nkunwa wāshilwile paānjile Yesu, ntunguluji wa Yehova, kupungulwila bana ba bwanga mushipiditu sandu, na kwibashinga māni bu bana ba Leza.b (Bil. 2:33) Nkunwa miyampe yatamine ke ñano myele. Nanshi kitungo kya kukusa nkunwa miyampe i kukongakanya ne kubwanya bityebitye kibalwa kya boba ba kukapyana ne kukabikala pamo na Yesu mu Bulopwe bwandi.

 5. Lelo wa kumushikwa utelwe mu lukindi i ani, ne bityani byelekeja ba ani?

⁵ Lelo uno wa kumushikwa i ani, ne bityani nabyo i bāni? Yesu witulombola amba uno wa kumushikwa “i dyabola.” Bityani i bitelwe bu “bāna ba yewa mubi.” (Mat. 13:25, 38, 39) Pa bute pa bute, biyombo bityani byānenene’po Yesu padi i mpopwe. Kino kiyombo kibi kikalanga kiifwane potō na ñano shi kikidi kyana. Kino i kimfwa kifwaninwe boba betela bu Bene Kidishitu, besāsula bu bana ba Bulopwe ino kupa bipa biyampe mpika! Bano Bene Kidishitu banzazangi betela bu balondi ba Kidishitu bine babadilwa mu ‘lukunwa’ lwa Satana Dyabola.—Ngal. 3:15.

 6. Lelo bityani byāshilwile kitatyi’ka, ne le bantu bādi ‘balēle’ mu buluji’ka?

⁶ Lelo bano Bene Kidishitu befwene bityani bāikele’ko kitatyi’ka? Yesu amba: “Bantu pa kulāla.” (Mat. 13:25) Le bādi balēle kyaba’ka? Tutana malondololo mu binenwa bya mutumibwa Polo ku bakulumpe ba mu Efisesa bya’mba: “Ami nayūka kuno kunyuma kwami kuno bampumpi bamalwa bakemutwelelanga bakubulwa kukaleka luombe. Kadi ne ku bānwe bene nako kukemutalukilanga bantu bakwisamba byalupatalupata, mwanda wa kukokela bāna-babwanga ko badi’mba, betulonde.” (Bil. 20:29, 30) Wāendelele na kudyumuna bano bakulumpe bekale balanguke ku mushipiditu. Batumibwa bādi bengila bu ‘kya kukankaja’ bupondo pa kupwa kulāla mu tulo twa lufu, Bene Kidishitu bavule bāponene mu tulo twa ku mushipiditu. (Tanga 2 Tesalonika 2:3, 6-8.) E kyo kitatyi kyāshilwile bupondo bukatampe.

 7. Lelo ñano imo yaālamukile ke bityani? Shintulula.

⁷ Yesu kānenenepo amba ñano yadi ya kwalamuka ke bityani, ino amba bityani byākushilwe mu ñano. Nanshi luno lukindi kelwelekejapo Bene Kidishitu ba bine bapalukile ku bubinebine. Ino, lufunkila pa bukomo bulonga Satana bwa kona kipwilo kya Bwine Kidishitu na kutweja’mo bantu babi. Pādi mutumibwa wa mfulo, Yoano, ke mununu, buno bupondo bwāmwekele padi tō.—2 Pet. 2:1-3; 1 Yoa. 2:18.

‘Mwibilekei Byonso Bitamine Pamo, Poso Enka ne pa Kunoa’

8, 9. (a) Mwanda waka musoñanya wāpelwe bapika na Mfumwabo wādi na buluji ku bemvwaniki ba Yesu? (b) Le mu kufikidila kwa luno lukindi, ñano ne bityani byātamine byonso pamo namani?

⁸ Bapika abalombola Mfumwabo uno mwanda kebamwipangula’mba: “Twende tukebisekwilemo’ni?” (Mat. 13:27, 28) Kilondololwa kyandi kimweka bu kitulumuja. Webasapwila kuleka ñano ne bityani bitamine pamo kufika ne kitatyi kya kunoa. Uno musoñanya wādi na buluji ku bana ba bwanga ba Yesu. Byādi bya kwibakomena kushiañanya ñano na biyombo bityani. Boba bapotolwele myanda ya madimi badi kadi ba kuyuka’mba miji ya mpopwe ivudile kwipindakanya na miji ya ñano.c Ke kya kutulumukapo shi Mfumwabo webalombola belaije!

⁹ Mu muswelo umo onka, mu myaka tutwa na tutwa, tutangotango twa bipwilo bya Kine Kidishitu i tukuse nkunwa mivule ya bityani—dibajinji mu bipwilo bya Katolika Loma ne bya Orthodoxe kupwa ne mu bitango bya Bene Mishoni byatamba. Mu kitatyi kimo kyonka, kwakushilwe nkunwa ya ñano ya bine mu budimi bwa ntanda yonso. Mwinē njibo wa mu lukindi wāilaije ne mutyima mutūke mu kitatyi kilampe kya kutama enka ne bifika kitatyi kīpi kya kunoa.

Kitatyi kya Kunoa Kyadi Kitengelwe Tamba Kala

10, 11. (a) Lelo kitatyi kya kunoa i kitatyi’ka? (b) Lelo ñano ya kyelekejo ikongakanibwanga mu kitala kya Yehova namani?

¹⁰ Yesu witulombola’mba: “Pa kunoa kwa ñano napo po pamfulo pene pa panopantanda, ino banoi nabo i bamwikeulu.” (Mat. 13:39) Mu mafuku a mfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu, kudi kusansanya—kukongakanya bana ba Bulopwe ne kwibasansanya na bantu badi pamo bwa bityani. Pa kino, mutumibwa Petelo witusapwila’mba: “Mwaka ubafika wa kutyiba mambo amba, kushilwila pa njibo ya Leza, kadi shi kushilwila padi bātwe, lelo pamfulo pa boba bampikwa kukōkela myanda-miyampe ya Leza i byepi?”—1 Pet. 4:17.

¹¹ Kepaijejepo pa kushilula kwa mafuku a mfulo, etwa ne bu “pamfulo pene pa panopantanda,” butyibi bwashilwile mu boba badi betela bu Bene Kidishitu ba bine—bekale “bāna ba bulopwe” nansha ke “bāna ba yewa mubi” bene. Babiloni Mukatakata ‘wabadikile bidi’ kupona, “ebiya” bana ba Bulopwe bakongakanibwa pamo ku ngalwilo ya mwangulo. (Mat. 13:30) Ino le ñano ya kyelekejo ikongakanibwanga namani mu kitala kya Yehova? Bano bantu banoibwe batwejibwe mu kipwilo kilongololwe kya Bwine Kidishitu, mobetabijibwa ne kukingwa na Leza, nansha kupalwa mpalo yabo ya momwa mūlu.

12. Lelo kunoa kwendelelanga kufika ne kitatyi’ka?

¹² Lelo butyibi bukejanga kitatyi’ka? Yesu wātelele “kitatyi” kya kunoa, nanshi kyadi kya kwendelela mu kyaba kampanda. (Kus. 14:15, 16) Butyibi bwa mushingwe māni umo ne umo bwendelelanga mu kitatyi kya ku mfulo. Bukafula enka ne byatūlwa kiyukeno.—Kus. 7:1-4.

13. Lelo i muswelo’ka ukolejanga bityani, ne bajilulanga bijila namani?

¹³ I bāni badi ba kukongakanibwa mwanda wa Bulopwe, ne le badi bakoleja ne kujilula bijila namani? (Mat. 13:41) Bendeji ba bipwilo bya Kine Kidishitu badi bwa bityani i bongole midiyo ya bantu mu bula bwa myaka tutwa na tutwa. Bongolanga bantu na kufundija bintu bifutulwija Leza, “byakukoleja,” kimfwa lufundijo lwa mfuto ya nyeke ya mu kalunga-nyembo ka mudilo ne Busatu Busantu buvutakanya ñeni kadi kebwivwanikwapo. Bendeji ba bipwilo bavule i balete kimfwa kibi ku luombe lwabo na kulonga mapongoloki na ino ntanda kadi kyaba kimo balonga busekese bwa patōkelela. (Yak. 4:4) Kadi, kipwilo kya Kine Kidishitu kitalanga kilomo-nyeka busekese bulongwa na ba mu byabo bipwilo. (Tanga Yude 4.) Nansha byo bidi namino, bakyendelela kumwekeja boloke ne bwine Leza bwa ku meso bitupu. Buya’byo’po kumona bana ba Bulopwe basansane na luno lupusa ludi pamo bwa biyombo bityani ne mfundijo myoneke ikoleja!

14. Lelo bantu badi pamo bwa bityani badilanga ne kwishenkanya meno namani?

¹⁴ Lelo bantu badi bwa bityani badilanga ne kwishenkanyanga meno namani? (Mat. 13:42) “Bāna ba yewa mubi” bibasansanga pa kumona “bāna ba bulopwe” basokwela patōka ngikadila mibi ya boba badi pamo bwa bityani. Kadi badilanga kutyepa kwatyepa bantu ba mu bipwilo byabo bebakwatakanya, ne pa kukomenwa kwibendeja senene.—Tanga Isaya 65:13, 14.

15. Lelo bantu badi bwa bityani basokwanga mu mudilo mu buluji’ka?

¹⁵ Lelo bityani bikongakanibwanga ne kusokwa mu mudilo mu buluji’ka? (Mat. 13:40) Kino kifunkila pa mfulo ya bityani. Kwelwa kobyelwa mu nkelwa ya mudilo ya kyelekejo kulombola amba bitengele konakanibwa lonso. (Kus. 20:14; 21:8) Bene Kidishitu ba bubela badi bwa bityani, bandimbañani bakonakanibwa pa “kyamalwa kibūke.”—Mat. 24:21.

“Bakatēma, tē, Enka bwa Dyuba”

16, 17. Lelo Malaki wānene bupolofeto’ka butala tempelo ya Leza, ne le bwashilwile kufikila namani?

¹⁶ Lelo bantu badi bwa ñano ‘batēmanga tē, enka bwa dyuba’ mu kitatyi’ka? (Mat. 13:43) Mupolofeto Malaki wānene pangala pa kutōkejibwa kwa tempelo ya Leza amba: “Mfumwetu o mukimbanga ukāya kipasamukila bukidibukidi ku njibo yandi ikola; ke mukendi wa kipwano mo musangalamo; talangapo bidi, au wiya; i Yehova wa bibumbo unena. Penepa kadi lelo i ani ukemanija pa difuku dya kwiya kwandi, a? Kabidi lelo ukemana pākamweka i ani? Mwanda udi’nka bwa mudilo wa sendwe utōkeja bilonda, ne pamo’nka bwa bifulu bya ukenda bisandi. Ebiyampe ukashikata’nka na musunguludi ne mutōkeji wa ndalama, kadi ukatokeja bāna ba Levi ne kwibakendeja pamo’nka na nsahabu ne ndalama; penepo bakela byakwela kudi Yehova mu boloke.”—Mal. 3:1-3.

¹⁷ Mu ino myaka, buno bupolofeto bwashilwile kufikidila mu 1918 paikele Yehova, ne “mukendi wa kipwano,” Yesu Kidishitu, kupempula tempelo ya ku mushipiditu. Malaki witulombola byalongeka pa kupwa kwa kuno kutōkejibwa: “Kadi muketola ne kusansanya mubukata mwa boloke ne bapupakane, mubukata mwa yewa wingidila Leza ne yewa wampikwa kumwingidila.” (Mal. 3:18) Kunana kwa mwingilo wa Bene Kidishitu ba bine bapebwa monka bukomo kulombola amba pano po pashilula kitatyi kya mwangulo.

18. Lelo Danyele wānene bupolofeto’ka bwadi bwa kufikidila mu ano etu mafuku?

¹⁸ Mupolofeto Danyele wēsambile pa ano etu mafuku amba: “Boba badi ne ñeni bakalelemanga’nka bwa kitōkeji kya diulu; kabidi boba baalamwina bangibangi ku boloke pamo’nka bwa ñenyenye, kwa nyeke ne nyeke-ke.” (Dan. 12:3) Lelo bano balelema na kitōkeji namino i bāni? Ke bakwabopo, i enka Bene Kidishitu bashingwe māni, ñano ya bine yātelele Yesu mu lukindi lwandi lwa ñano ne bityani! Mwingilo wa ‘kusekwila’mo’ Bene Kidishitu ba bubela badi bwa bityani i mumwekele patōka na kubaya kwa kashā kwa kibumbo kikatampe kya bantu badi bwa mikōko. Byobalamete na bashele’ko ba Isalela wa ku mushipiditu, bano bantu bakabikalwa na Bulopwe nabo batēmanga bu mwinya bwabo mu ino ntanda ya mfindi.—Zek. 8:23; Mat. 5:14-16; Fid. 2:15.

19, 20. Lelo i bika bitengele “bāna ba bulopwe” na kipyupyu, ne i bika byotukesambila’mo mu kishinte kilonda’ko?

¹⁹ Dyalelo, “bāna ba bulopwe” batengele na kipyupyu mpalo ya ntumbo ya mūlu. (Loma 8:18, 19; 1 Kod. 15:53; Fid. 1:21-24) Enka ne bikafika kitatyi’kya, bafwaninwe kwikala nyeke na kikōkeji, bendelela kulelema mwinya, bekele nyeke beshile na “bāna ba yewa mubi.” (Mat. 13:38; Kus. 2:10) Bine, tukokeja kusangala pa kwikala na dyese dya kumona byalupuka ku ‘kusekwila’mo’ kwa kyelekejo kwa bino bityani mu ano etu mafuku!

²⁰ Ino i kipwano’ka kidi pa bukata bwa bano bana ba Bulopwe ne kibumbo kikatakata kya boba bakulupile kukekala na būmi bwa nyeke pano pa ntanda bu babikalwa ba Bulopwe? Kishinte kilonda’ko kikalondolola kino kipangujo.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ubavuluka?

Mu lukindi lwa Yesu lwa ñano ne bityani, lelo i bika bishintulula bino bintu bya mu lukindi?

• Nkunwa miyampe

• Muntu wakushile nkunwa

• Kukusa nkunwa

• Wa ku mushikwa

• Bityani

• Kitatyi kya kunoa

• Kitala

• Madilo ne kwishenkanya meno

• Mudilo

[Bifwatulo pa paje 25]

Pentekosa 33 K.K. yo ñanjilo ya kukuswa kwa nkunwa miyampe

[Kifwatulo pa paje 28]

Ñano ya kyelekejo ikongakanibwanga pano mu kitala kya Yehova

[Kutambile Kifwatulo]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.