“Webakwatyilwa Lusa”

1-3. (a) Le i bika byalonga Yesu kitatyi kyamuzenza bampofu babidi ba lulombo ebakwashe? (b) Lelo kunena’mba “kwibakwatyilwa lusa” kushintulula bika? (Tala kunshi kwa dyani.)

BAMPOFU babidi bashikete kufula kwa dishinda, panja pa Yediko. Ye pobayanga difuku ne difuku, kujikila bibumbo bya bantu bipita mwanda wa kwibalomba bukwashi. Inoko dyalelo basa kwimwena kintu kimo kikatampe kisa kushinta būmi bwabo.

² Na pano kala, ba lulombo abaivwana byungwe. Pa kukomenwa kumona bipita, umo waipangula kyaleta lungwe, ne abamulondolola’mba: “I Yesu mwine Nazala upita!” Uno i musunsa wa mfulo wa Yesu kwenda ku Yelusalema. Ino kadipo kasuku; bibumbo bya bantu bimulondanga. Ba lulombo pa kuyuka mwine upita, ke bela mabila’mba: “A Mfumwetu, witufwile’ko lusa, Mwanā Davida.” Bibumbo pa kukambakanibwa, ke banena ba lulombo amba talalai, ino abo kutalala mpika. Na bubine, i bikomo kwibobija.

³ Yesu waivwana kwabija kwabo mu lunwa lwa kibumbo. Le walonga’po bika? Udi na bivule bimulēmenene mu ñeni ne mu mutyima wandi. Uno ye yenga wandi wa mfulo pano pa ntanda. Uyukile amba masusu ne lufu lusansa bimutengele ku Yelusalema. Nansha nabya, kapumpwinyepo lubila lwabo lwa kuzenza. Waimana ne kulomba bamuletele bantu bela mabila’ba. Kebamulōmbe amba: “Mfumwetu, meso etu apūtuke.” “Pa kwibakwatyilwa lusa,” Yesu webatenga mu meso, na pano kala abamone.a Ne kwija mpika, kebalonda Yesu.—Luka 18:35-43; Mateo 20:29-34.

 4. Lelo Yesu wāfikidije namani bupolofeto bunena’mba “Ukevwaninanga lusa mupēlulwe ne mulanda”?

⁴ Ino ke enkapo pano. Yesu wālombwele lusa mu miswelo mivule ne mu ngikadilo mishileshile. Bupolofeto bwa Bible bwālaile amba; “Ukevwaninanga lusa mupēlulwe ne mulanda.” (Ñimbo ya Mitōto 72:13) Ne kino i kya bine, Yesu wādi utenekwa pa kumona mwiivwanina bakwabo. Wādi ukwata’po mulangwe wa kukwasha bantu. Lusa lo lwādi lumutonona asapule. Nanshi tumonei binena’po Maevanjile pa lusa lumweka mu binenwa ne bilongwa bya Yesu, kupwa tutale muswelo otukokeja netu kwikala na lusa.

5, 6. Le i bimfwa’ka bilombola’mba Yesu wādi muntu witūla pa kyaba kya bakwabo?

⁵ Yesu wādi muntu witūla pa kyaba kya bakwabo. Wādi umona masusu a bantu ne kwiivwana mobeivwanina. Shako, kādipo ubwanya kwitūla mu ngikadilo yo-yonso, ino na bubine wātenekelwe ku mutyima na misanshi yabo. (Bahebelu 4:15) Kitatyi kyaābelwile mwana-mukaji wādi ususuka na muyeye wa mashi umbula mwa myaka 12, wātelele misongo yandi bu “luba lusansa,” mu uno muswelo wālombwele malwa ne masusu makatampe a uno lolo. (Mako 5:25-34) Kitatyi kyaāmwene Madia ne bantu bakwabo badila lufu lwa Lazalasa, wātengelwe bininge na bushiyena bwabo enka ne kinku kyāmukwata, kakimbe kudila. Nansha byaādi uyukile amba usa kusangula Lazalasa, Yesu wāivwene bulanda enka ne impolo yāmusuma.—Yoano 11:33, 35.

⁶ Kyaba kikwabo, wa makopo wāfwenene Yesu ne kumuzenza’mba: “Shi usakile, nankyo ntōkeje.” Lelo Yesu muntu mubwaninine, wādi kabelele kashā, wālongele’po namani? Wētūdile pa kyaba kya wa makopo; “Wamukwatyilwa lusa.” (Mako 1:40-42) Ebiya wālonga’po kintu kya nkuo. Wādi uyukile biyampe amba ba makopo i ba disubi mungya Mukanda wa Bijila, ne kebādipo banenwe kwityanga mu bantu. (Bene Levi 13:45, 46) Bine Yesu wādi na bukomo bwa kubelula uno muntu pakubulwa kumutenga. (Mateo 8:5-13) Ino, wāolwele kuboko ne kutenga wa makopo, kanena’mba: “Nsakile! Tōka tō.” Enka penepa makopo ne koaya jimejime. Bine, Yesu wādi na lusa lukatampe!

 7. Le i bika biketukwasha tutamije mutyima wa kwitūla pa kyaba kya bakwetu, ne i muswelo’ka umwekanga uno mwikadilo?

⁷ Batwe bene Kidishitu tunenwe kwiula Yesu na kwitūla pa kyaba kya bakwetu. Bible witusoñanya tulonde madingi a amba, ikalai na “mutyima wa kulangila bakwenu.”b (1 Petelo 3:8) Kebikalangapo bipēla kwiivwana mwiivwanina boba basusuka na misongo ya zenzeka nansha boba bapepwa mityima—nakampata shi ketwaponenwe na ino misongo. Nanshi vuluka’mba kwitūla pa kyaba kya bakwenu kekulombangapo kwikala mu ngikadilo yobadi’mo. Yesu wētūdile pa kyaba kya babela nansha aye mwine byaādi kakokejapo kubela. Penepa i muswelo’ka otukokeja kutamija mutyima wa kwitūla pa kyaba kya bakwetu? I na kuteja na katentekeji boba babela pobetusapwila myanda idi mu mityima yabo ne kwiivwana mobeivwanina. Twiipangulei amba, ‘Shi i batwe badi babela, le twadi bakwiimvwana namani?’ (1 Bene Kodinda 12:26) Wivwane tutamije ntenekeji ya mwiivwanina bakwetu, nabya tukabwanya kwisamba “mu muswelo usenga boba banyoñame pa mityima.” (1 Bene Tesalonika 5:14) Kyaba kimo, kwitūla pa kyaba kya bakwetu kekumwekelangapo enka mu binenwa, ino i ne mu impolo. Bene Loma 12:15 unena amba: “Dilai ne boba badila.”

8, 9. Lelo Yesu wādi ulangila mwiivwanino wa bakwabo namani?

⁸ Yesu wādi ulangila bakwabo, ne kulonga bintu mu muswelo wa kubanga ku mwiivwanino wabo. Vuluka kitatyi kyobāmuletele muntu mujike matwi kadi ukukumina. Mobimwekela, Yesu pa kumona kukolelwa kwa uno muntu, wālongele kintu kyākadipo ulonga pa kubelula bakwabo. “Wamukokela kufula.” Penepa wāundapila muntu’wa kufula, kwampikwa kumonwa na kibumbo.—Mako 7:31-35.

⁹ Yesu wālongele muswelo umo onka ne mpofu obāmuletele amba amubelule. “[Yesu] wakwata mpofu’wa ku kuboko, wamukokela panja pa kibundi.” Penepa wāmubelula bityebitye. Padi wālongele namino mwanda wa kukwasha meso ne bongolo bibidile bityebitye kumona misombelo ne mikejima ya bimweka pano pa ntanda. (Mako 8:22-26) Bine, Yesu wāmulangile’po kashā!

10. Lelo i muswelo’ka otukeivwana mwiivwanina bakwetu?

¹⁰ Batwe balondi ba Yesu tunenwe netu kwiivwana na mwiivwanina bakwetu. Tufwaninwe kuta mutyima ku byotunena, mwanda shi tulengwe’ko twingidije bibi ludimi lwetu, tukasanshija bakwetu. (Nkindi 12:18; 18:21) Binenwa bitapa, kutopekatopeka, ne mizaulo mibi kebifwaninwepo kutanwa mu bene Kidishitu, basoñanibwe kwiivwana mwiivwanina bakwabo ne kwitūla pa kyabo kyaba. (Bene Efisesa 4:31) Abakulumpe, le mukokeja kwitūla namani pa kyaba kya bakwabo? Pomuleta madingi, mwisambei na kanye, ne kulengeja yewa wimwivwana emone amba udi na mvubu. (Bene Ngalatea 6:1) A bambutwile, le i muswelo’ka omukalangila benu bana? Pomwibapa madingi, longai bukomo bwa kwibapa’o biyampe kutyina bakemona bu ba kubulwa mvubu.—Bene Kolose 3:21.

11, 12. Le i nsekununi’ka ya mu Bible ilombola’mba Yesu kādipo ukunga nyeke bantu bamulombe bidi, ebiya kaebakwatyilwa lusa?

¹¹ Yesu kādipo ukunga nyeke bantu bamulombe bidi, ebiya kaebakwatyilwa lusa. Mwanda lusa i ngikadila isukumanga muntu alonge kintu. O mwanda ke kya kutulumukapo shi lusa lwātonwene Yesu akwate’po mulangwe wa kukwasha bakwabo. Kimfwa, pālele kibumbo kikatampe mafuku asatu kubwipi nandi, pa mpikwa kudya, i kutupu muntu wānenene Yesu amba bantu abaivwana nzala nansha’mba longa’po kintu kampanda. Nsekununi inena’mba: “Yesu waita bandi bana ba bwanga kaebanena’mba: “Nakwatyilwa kibumbo lusa mwanda abashikata nami ke mafuku asatu ino kebadipo na kintu kya kudya. Nkisakilepo kwibanena bende na nzala, mwanda bakokeja kupona mpanga mwishinda.” Ebiya na kusaka kwandi, wādisha kibumbo’kya mu kingelengele.—Mateo 15:32-38.

¹² Tala mwanda mukwabo. Mu 31 Y.M, Yesu wādi kakatwela mu kibundi kya Neni, penepa wātana mwanda wa bulanda. Bantu batamba mu kibundi benda ku malalo (ku bibundu) adi dya ku mukuna, bakajīka “mwana umo kete munda mwa . . . mukaji wa kishala.” Le ubwanya kulanga misanshi yādi ku mutyima wa uno lolo? Wādi wenda kukajika wandi mwana wa bunka, papo mulume wa kwisenga nandi ke mufwe. Mu kino kibumbo kya bantu benda na lufu ku malalo, Yesu ‘waela meso padi’ mukaji wa kishala ufwidilwe. Paāmumwene byāmusansa—eyo, “wamukwatyilwa lusa.” I kutupu wāmulombele’lo. Lusa lwaādi nalo ku mutyima lo lwāmutonwene alonge’po kintu. Penepo, “watenga ku butanda bwa lufu,” ne kumusangula. Penepa byāikala namani? Yesu kānenenepo uno nsongwalume etyange mu kibumbo kyadi kimulonda. Ino Yesu “wapa’ye inandi,” amba uno wa kishala ekale dikwabo na muntu wa kumulela.—Luka 7:11-15.

13. Lelo tukeula Yesu namani na kukwata mulangwe muyampe wa kukwasha boba basakilwa bukwashi?

¹³ Lelo i muswelo’ka otukokeja kulonda kimfwa kya Yesu? Shako, ketubwanyapo kupa bantu bidibwa mu kingelengele nansha kusangula muntu ufwile. Inoko, tubwanya kwiula Yesu na kukwata mulangwe wa kukwasha boba basakilwa bukwashi. Mwanetu mu lwitabijo ukokeja kubulwa kamuswelo, nansha kujimija kaji. (1 Yoano 3:17) Mukaji wa kishala ukokeja kwikala na njibo ilomba kulongololwa. (Yakoba 1:27) Pakwabo kudi badi mu madilo bakimba kusengwa nansha kukwashibwa ku ngitu. (1 Bene Tesalonika 5:11) Mu ino myanda yonso ilomba bukwashi, ketufwaninwepo kukungila betulombe kumeso kwa kwibakwasha. (Nkindi 3:27) Lusa luketutonona tukwate’po mulangwe muyampe wa kwibakwasha, ponso potubwanya. Ketwakilwai amba kilongwa kityetye kya kanye ne binenwa bya kusenga bitamba ku mutyima i kilomboji kikatampe kya lusa.—Bene Kolose 3:12.

14. Mwanda waka Yesu wātūdile mwingilo wa kusapula myanda miyampe pa kifuko kibajinji?

¹⁴ Enka motwekimwenine mu Kipindi 2 kya dino dibuku, Yesu wāshile kimfwa kya kutendelwa mu mwingilo wa kusapula myanda miyampe. Wānenene amba: “Mfwaninwe kusapula myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza ne mu bibundi bikwabo namo, mwanda kino’ki e kyonatumīnwe.” (Luka 4:43) Mwanda waka wādi utūla uno mwingilo pa kifuko kibajinji? Dibajinji wādi uswele Leza. Ino Yesu wādi na kintu kikwabo kimukunka: Mutyima wa lusa wāmutonwene avuije bisakibwa bya ku mushipiditu bya bakwabo. Mu miswelo yonso yaālombwele lusa, i kutupu owa upityile mvubu na kupwija nzala ya ku mushipiditu ya bakwabo. Tubandaulei myanda ibidi’tu ilombola muswelo wādi umona Yesu bantu baādi usapwila. Kino kisa kukwasha umo ne umo ebate mu mutyima wandi, ayuke kine kimutononanga asapwile bantu bonso.

15, 16. Tela myanda ibidi ilombola muswelo wādi umona Yesu bantu baādi usapwila.

¹⁵ Mu 31 Y.M, pa kupwa kwa myaka ibidi ya mwingilo munane wa Yesu, Yesu wālongele bukomo bwa kwenda upita “mu bibundi byonso bikatampe ne bityetye” bya mu Ngadilea. Byaāmwene’mo byāmutengele ku mutyima. Mutumibwa Mateo unena’mba: “Aye pa kumona bibumbo bya bantu, webakwatyilwa lusa mwanda badi basusulwa kadi basūlwe pamo bwa mikōko yampikwa mukumbi.” (Mateo 9:35, 36) Yesu wētūdile pa kyaba kya bantu ba munshi. Wājingulwile ngikadilo ya malwa ya ku mushipiditu yobadi’mo. Wādi uyukile amba boba bebasusula ne kwibasūla, bo bantu bafwaninwe kwibakumba—ke bendeji ba bipwilo kadi. Yesu pa kutononwa na lusa lukatampe, wēpēne bininge pa kutana bantu na musapu wa lukulupilo. Kekwadipo kintu kikwabo kibasakilwa kutabuka myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza.

¹⁶ Mwanda mukwabo wiifwene na uno wālongekele myeji mivule pa kupita’po, kubwipi na Pashika wa mu 32 Y.M. Pano Yesu ne batumibwa bandi bāikile mu bwato ne kwabukila bukila bwa Dijiba dya Ngadilea kukakimba pa kutūja. Ino kibumbo kya bantu bāenda lwa panshi ku lubungo ne kufika bobwa bukila kumeso kwa bwato kufika. Penepa Yesu wālongele’po namani? “Wamona kibumbo kikatampe, webakwatyilwa lusa mwanda badi pamo bwa mikōko yampikwa mukumbi. Ebiya washilula kwibafundija bintu bivule.” (Mako 6:31-34) Pano napo, Yesu “webakwatyilwa lusa” mwanda wa ngikadilo ya bulanda ya ku mushipiditu yobādi’mo. Pamo bwa “mikōko yampikwa mukumbi,” bādi na nzala ya ku mushipiditu ne wa kwibalama kutupu. Lusa lo lwātonwene Yesu ebasapwile, ke mwandapo’tu wādi na kiselwa kya kusapula.

17, 18. (a) Le i kika kitutonona tukasapule? (b) Le bika byotubwanya kulonga pa kwikala bantu bevwanina bakwetu lusa?

¹⁷ Lelo i bika biketutonona batwe balondi ba Yesu tusapule? Monka motwekimwenine mu Shapita 9 wa dino dibuku, tudi na mwingilo, otupelwe wa kusapula ne kulonga bana ba bwanga. (Mateo 28:19, 20; 1 Bene Kodinda 9:16) Ino kintu kitutonona twingile uno mwingilo ke enkapo mwanda’tu i mwingilo otupelwe nansha otunenwe kuvuija. Kutabukidila, kuswa Yehova kwitutononanga tusapule myanda miyampe ya Bulopwe bwandi. Kadi busapudi bwetu bwimanine pa lusa lotukwatyilwa boba kebadipo mu lwitabijo lwetu. (Mako 12:28-31) Penepa i le bika byotubwanya kulonga pa kwikala bantu bevwanina bakwetu lusa?

¹⁸ Tusakilwa kumona bantu na mwādi mwibamwena Yesu—“basusulwa kadi basūlwe pamo bwa mikōko yampikwa mukumbi.” Langa shi mukōko ubajimina. Pakubulwa mukumbi wa kwiutwala ku madyo ne ku mema, usa kufwa nzala ne kyumwa. Mwene ubwanya kwivwanina uno mukōko lusa? Le ubulwe’po kulonga bukomo bwa kwiupa bidibwa ne mema a kutoma? Bantu bavule bampikwa kuyuka myanda miyampe badi pamo bwa uno mukōko. I basūlwe na bakumbi ba bipwilo bya bubela, badi na nzala ne kyumwa kya ku mushipiditu ne i babulwe lukulupilo lwa bine lwa būmi bwa kumeso. Ino batwe tudi na byonso byobasakilwa: bidibwa bya ku mushipiditu bīta ngitu ne mema a bubine atalala nyā atanwa mu Kinenwa kya Leza. (Isaya 55:1, 2) Shi tulangulukile pa bisakibwa bya ku mushipiditu bya bantu betujokolokele, bine, ketukabulwe’po kwitūla pa kyaba kyabo. Shi twivwanine bantu lusa pamo bwa Yesu, nabya tukalonga byonso byotubwanya mwanda wa kwibasapwila lukulupilo lwa Bulopwe.

19. Le i kika kyotukalonga pa kukankamika mwifundi wa Bible abwanye bisakibwa bya kutambila mu busapudi?

¹⁹ Le i muswelo’ka otukakwasha bakwabo balonde kimfwa kya Yesu? Langa shi tusaka kukankamika mwifundi wa Bible abwanye bisakibwa bya kutambila mu mwingilo wa busapudi. Nansha padi tukimba kukwasha musapudi kakingilangapo ashilule kusapula. Le tukebakwasha namani? Tufwaninwe kutenga mityima yabo. Vuluka’mba Yesu “webakwatyilwa lusa,” ebiya kāebafundija. (Mako 6:34) Shi tukwashe otwifundanga nandi Bible nansha mwanetu kakingilangapo ekale muntu wa lusa, nankyo pamo bwa Yesu, mityima yabo ikebakunka basapwile bakwabo myanda miyampe. Twibepangulei amba: “Kwitabija kowaitabije musapu wa Bulopwe, i kulumbulule namani būmi bobe? Lelo bantu kebaivwene uno musapu nabo—mwene basakilwa myanda miyampe? Le ukalonga namani pa kwibakwasha?” Kunena na bubine, buswe bwa kuswa Leza ne bwa kusaka kumwingidila kyo kintu kitukunka tutambile mu mwingilo wa busapudi.

20. (a) Le i bika bilomba pa kwikala mulondi wa Yesu? (b) Lelo i bika byotusa kubandaula mu shapita ulonda’ko?

²⁰ Kwikala mulondi wa Yesu kulomba bivule kutabuka kupituluka mu binenwa byandi ne kwengelekeja bilongwa byandi. Tufwaninwe kutamija “uno mulangilo” umo onka waādi nao. (Bene Fidipai 2:5) Bine, nanshi tusangelei Bible pa kwitusokwela milangwe ne mwiivwanino wādi utonona binenwa ne bilognwa bya Yesu! Ekale tujingulule “ñeni ya Kidishitu,” nabya tukabwanya kwitūla pa kyaba kya bakwetu na mutyima wa lusa kadi tukamona bakwetu na mwādi mumwena Yesu bantu bonso. (1 Bene Kodinda 2:16) Mu shapita ulonda’ko, tusa kubandaula miswelo palapala yālombwele’mo Yesu buswe ku balondi bandi.