Kitatyi kya kutengela

“Myanda-miyampe īsaka kubadikila kusapwilwa ku mizo yonso ya bantu. . . . Yewa wakūminina monka ne kumfulo kwine ye ukapandanga.”​—MAKO 13:​10, 13.

TUFWANINWE kūminina​—umbukata mwa lukongo lwa lupata kadi lwakubulwa kwitabija! Tamba mu mwaka wa 1914 ludingo lwa lukongo lwa bantu lwāonekele, pamo’nka na mokyādi kikadile mu kitatyi kya Yesu. Dyalelo kuno koneka kubasambakana ntanda yonso. Mu ano ‘mafuku amfulo,’ muzo wa muntu ufikilwa na “myaka ya malwa” yālombwele mutumibwa Polo. Bantu ‘babi ne badimbañani bendelela kulonga bubi bupitepite.’ I kimweke patōka’mba “pano pantanda ponsololo pēne palēle mudi yewa umbi,” Satana Dyabola, utompa kulonga bukomo bwandi bwamfulo mwanda wa konakanya ntanda. Ino, kemukizozejai mityima! “Kyamalwa kibūke” kikāya kumeso kikatūkija mityima ya boba bonso basenswe boloke.​—2 Temote 3:​1-5, 13; 1 Yoano 5:19; Kusokwelwa 7:14.

² Katōkwe ketu, Mfumwetu Yesu Kristu, mubikikwe na Yehova momwa mūlu, witeakanya mwanda wa kufundula balwana basusula muzo wa muntu. (Kusokwelwa 11:15) Pamo’nka na mwāfikidile bupolofeto bwa Danyele musunsa umbajinji wāile Meshiasa, mo monka mwafikidila mu kino kyetu kitatyi bupolofeto butulumukwa bwāsonekele Danyele. Danyele 4:​16, 17, 32, wituyukija kushimikwa kwa bulopwe boloke pano pantanda umbula bwa “bitatyi bisamba-bibidi.” Mu kufikidila kwabyo kukatampe, kukwatañana na umbadilo wa myaka wa mu Bible, bino bitatyi bisamba-bibidi byenzankene na myaka isamba-ibidi ya ‘mafuku’ 360 ku mwaka ne mwaka, nansha myaka 2 520.a Āshilwile mu mwaka wa 607 K.K.K. pāshilwile Babiloni kutyumuna bulopwe bwa Isalela, kufika mu mwaka wa 1914 K.K., mwaka wābikikilwe Yesu momwa mūlu bu Mulopwe moloke wa muzo wa muntu. Ebiya, “myaka ya baJentaila” yafula. (Luka 21:24) Ino mizo yāpelele kwitabija Bulopwe bwa Meshiasa bukaya kumeso.​—Mitōto 2:​1-6, 10-12; 110:​1, 2.

[Kunshi kwa dyani]

³ Byādi byenda bifwena yenga wa 70 wa myaka ya (29-36 K.K.), ne kadi byādi byenda bifwena mwaka wa 1914, bantu bādi bakaminwe Leza bādi batengele kufika kwa Meshiasa. Ne wāfikile binebine! Inoko mufikilo wandi wādi mwishile na muswelo obādi bamulangila. Kadi mu myanda yonso, kupwa kwa kitatyi kīpi kya kwenzankanya myanda, “lukongo” lubi lwādi lufula na kususuka pamwanda wa butyibi bwa Leza.​—Mateo 24:34.

⁴ Mu kishinte kyetu kyabadikile, twajingulwile muswelo wāfudile lukongo lubi lwa Bayuda bādi basaka’mba Yesu epaibwe. Ino lelo kikekala namani ku lukongo loneke lwa bantu bapela kumwitabija ne balwa nandi ne pano? I kitatyi’ka kikatyibwa mambo a luno lukongo lwakubulwa kwitabija?

‘Endelelai na Kutengela’!

⁵ Kupwa kwa kulombola butobo bwa bizumba bikatumuna “kyamalwa kibūke,” Yesu wābwejejeko’mba: “Dyodya difuku nansha nsa mine, kekudipo uyukile. Ne bamwikeulu badi umadiulu bene, nansha Mwana mwine, kebayukile’dyopo, poso’nka Tata kete ye uyukile’dyo.” (Mateo 24:​3-36, MB; Mako 13:​3-32) Ketusakilwapo kuyuka kitatyi kine kikalongeka bizumba, mhm. Ino, tufwaninwe kuningila pa mvubu ya kutengela, kutamija lwitabijo lukomo, ne kwendelela na kwikala na bintu bivule bya kulonga mu mwingilo wa Yehova​—ino ketufwaninwepo kubala bitatyi, mhm. Yesu wāfudije bupolofeto bwandi bukatampe na kunena’mba: “Dyumukaipo mwikale kutengela . . . mwanda bānwe kemuyūkilepo ne kitatyi ko kidi. . . . Tengelai . . . Kyokya kyo nena nenu, nekinena ne ku bonso’mba: Tengelai bidi.” (Mako 13:​33-37) Dyalelo, kyaka kitutenga mu fukutu wa ino ntanda. Tufwaninwe kutengela!​—Loma 13:​11-13.

⁶ Ketufwaninwepo enka kuta mutyima ku bupolofeto bwa ku bukomo bwa mushipiditu butala pa ano mafuku amfulo ya ino ngikadilo imbi, ino tufwaninwe kushimatyija lwitabijo lwetu pa kitapwa kileme kya Yesu Kristu ne pa milao milumbuluke ya Leza imanine pa kino kitapwa. (Bahebelu 6:​17-19; 9:14; 1 Petelo 1:​18, 19; 2 Petelo 1:​16-19) Kitatyi kimo, pamwanda wa kusaka kumona mukafudila ino ngikadilo imbi, bantu ba Yehova bākimbile kuyuka kitatyi kikashilula “kyamalwa kibūke,” bātompele ne kwikyenzankanya na mafuku a būmi a lukongo lwa tamba mu mwaka wa 1914. Inoko, ‘twaivwene mutyima wa ñeni,’ ketufwaninwepo kusaka kuyuka buvule bwa myaka nansha mafuku a būmi bwa lukongo lumo, mhm, ino tufwaninwe kulanguluka pa muswelo wa “kubala mafuku etu.” mwanda wa kutendela Yehova na nsangaji. (Mitōto 90:12) Kupitako kwitudila mbila ya kubala mafuku, kishima “lukongo” mo kyāingidijibwe na Yesu, kifunkila nakampata pa bantu bādiko mu mānga ya kitatyi kampanda, ne ngikadila yabo ya kwibayukilapo.b

[Kunshi kwa dyani]

⁷ Kukwatañana na myanda yotwadi tubanena kungala, Robert Wohl, mufundiji wa mānga wāsonekele mu dibuku dyandi Lukongo lwa ­tamba mu 1914 (Angele) amba: “Kukwatañana na mānga, lukongo kelujingululwangapo na kubala mafuku, mhm. . . . Kelujingululwangapo na kubala bitatyi.” Ino wālombwele’mba Divita I dya Ntanda Yonso dyāletele “kukalañana kukatampe na myaka yakala,” kadi wābwejejeko amba: “Boba bāpandile ku divita kebakokejapo kwilwako amba ntanda imo yāfudile ne mikwabo yāshilula mu kweji 8, 1914.” Bino binenwa i byabine kashāa! Uno mulangwe uningila pa mwanda wamvubu. “Luno lukongo” lwa bantu bādiko tamba mu mwaka wa 1914 lwēmwenine kwalamuka kulenga moyo. Lwāmwene muswelo wālobele ntanda mu mashi a midiyo ya bantu. Bulwi, kukubija mizo ya bantu, ñuma, buñonaona, ne kujilula-bijila byāsambakene kujokoloka ntanda yonso. Bipupo bya nzala, misongo, ne busekese biyudile mu umbuo wetu wa ntanda. Yesu wātobele’mba: “Bānwe [bandi bana-babwanga] pa kumona byobya bifike, mukayūka’mba, bulopwe bwa Leza [kebudi pabwipi, NW]. I bine byo nemunena’mba: Lukongo luno kelukapupo, poso byonso bikafike.”​—Luka 21:​31, 32.

⁸ Bine, bushindañani bwamfulo bwa Bulopwe bwa Meshiasa kebudi pabwipi! Lelo tukamwena kamweno mu kukimba kuyuka bitatyi nansha kusaka kuyuka bungi bwa mafuku a būmi bwa “lukongo” lumo? Ke amopo! Habakuka 2:3 ulombola patōka’mba: “Kimonwa kikidi kya kitatyi kitūngwe, kadi kipelakana ne kumfulo ne kukabepapo mpika; nansha kīja, kunga’kyo; ke-kintu kikāya binebine, kekikejepo, mhm.” Difuku dya kwishintulwila kumeso a Yehova kedidi pabwipi.​—Yelemia 25:​31-33; Malaki 4:1.

⁹ Pāshilwile kubikala Bulopwe bwa Kristu mu mwaka wa 1914, Satana wāelelwe panshi. Kino kyāletele ‘malwa pano panshi . . . mwanda Dyabola wātukila panshi ne bukalabale bukatampe bwine, pa kuyūka’mba: Udi ne kakitatyi katyutyu.’ (Kusokwelwa 12:12) Bine, kino kitatyi i kīpi, kwenzankanya na binunu bya myaka ya buludiki bwa Satana. Bulopwe kebudi pabwipi, kadi difuku ne nsaa itungile Yehova kufikidija butyibi bwandi pa luno lukongo lubi kebidi pabwipi!​—Nkindi 3:25; 10:​24, 25.

“Lukongo” Lukapityidila

¹⁰ Shi kepano, tubandaulei senene binenwa bya Yesu bidi mu Mateo 24:​34, 35, binena’mba: “I binebine byo nemunena’mba: Ludingo lwa luno lukongo lwa bantu kelukapitepo, poso byonso bino’bi bikafike. Nanshi diulu ne ntanda mīne bikapityidila, ino myanda yami keīkapit[yi]dilapo, mhm.” Binenwa bya Yesu bilondako bilombola’mba ‘kekudipo muntu uyukile difuku ne nsaa mine.’ Nakampata, ulombola’mba tufwaninwe kupengakana makinga etujokolokele mu luno lukongo. Yesu wābwejejeko amba: “Monka mwadi mwikadile myaka ya Noa, ne [kwiya] kwa Mwanā muntu nako kukēkalanga’nka nabya. Ke-bantu monka mo badi bēkadile mu oa mafuku abadikile ku meso a dilobe dya mema, badi badya bēdīila; batoma bētomena; basonga bēsongela, basongwa nabo bēsongelwa; kutūla ne ku dyodya difuku dyātwelele Noa mu safini, ne kuyūkapo mpika, ino pa kufika dilobe dyatukija bonso kadi, ne pa kwiya kwa Mwanā muntu napo pakēkalanga’nka nabya.” (Mateo 24:​36-39) Mu ano mavese, Yesu wāenzankenye lukongo lwādiko mu kyandi kitatyi na lolwa lwādiko mu mafuku a Noa.​—Ngalwilo 6:​5, 9; tala kunshi kwa dyani.

¹¹ Kewādipo musunsa umbajinji ku batumibwa kumvwana Yesu wenzankanya ‘nkongo,’ mwanda mu mafuku ābadikile wānene pamwanda umutala aye mwine amba: “Mwana muntu . . . [ukamweshibwa] malwa mu bintu bingi, ne kupedibwa na lukongo luno. Kadi monka mo kyādi kīkadile mu myaka ya Noa, ino ne mu myaka ya Mwana muntu kikēkalanga’nka nabya.” (Luka 17:​24-26) Omwanda Mateo shapita 24 ne Luka shapita 17 benzankenye myanda muswelo umo. Mu mafuku a Noa, “bantu bonso [bāboleje] mwikadilo wabo panopantanda” ne boba bāipailwe na Dilobe bo bādi batelwa bu “luno lukongo.” Mu mafuku a Yesu Bayuda bapondoke bāelele Yesu bo bādi batelwa bu “luno lukongo.”​—Ngalwilo 6:​11, 12; 7:1.

¹² Nanshi dyalelo, mu kufikidila kwamfulo kwa bupolofeto bwa Yesu, kishima “luno lukongo” kimweka bu kifunkila pa bantu ba pano pantanda bāmwene kiyūkeno kya kwikala’po kwa Kristu, ino bāpelele kolola mashinda abo. Ino bātwe, byotudi bana-babwanga ba Yesu, tupelele kulonda mwiendelejo wa “luno lukongo.” Nansha byotushikete mu ino ntanda, ketufwaninwepo kwikuja mu myanda yayo, mwanda ‘kitatyi kitungilwe kekidi pabwipi.’ (Kusokwelwa 1:3; ­Yoano 17:16) Mutumibwa Polo witudyumuna’mba: “Longai bintu byonso kwa kubulwa kwiuninga ne lupata; amba mwikale bakubulwa kutopekwa ne babinebine, ke bāna ba Leza bakubulwa bulema muno mubukata mwa lukongo luno lukondame, ne lwa kuvutakanya, mo mudi banwe mu mweke tō bwa ­bimuni panopantanda.”​—Fidipai 2:​14, 15; Kolose 3:​5-10; 1 Yoano 2:​15-17.

¹³ Pa kusaka’mba ‘tumweke tō pamo bwa bimuni’ ketusakilwapo enka kwikala na bu-muntu bwa bwine-kristu bwakubulwa dikeme, mhm, ino nakampata tufwaninwe kufikidija bupolofeto bwa mwingilo wāletele Yesu amba: “Ino myanda-miyampe ya buno bulopwe īkasap[ulwa] panopantanda ponso, ke kiyūkeno kya kuyūkila pa kusapwila’yo ku mizo yonso. Penepo nankyo po pakafikidila ne pamfulo pene.” (Mateo 24:14) Kekudipo muntu ukokeja kuyuka kitatyi kikafikidila ino mfulo, ino tuyukile’mba mfulo ya “luno lukongo” lwa bantu babi ikafikidila kupwa kwa kufikija bukamoni monka muswidile Leza “ne kulampe kwine kumfulo kwa ntanda.”​—Bilongwa 1:8.

“Dyodya Difuku Nansha Nsāa Mine”

¹⁴ Kupwa kwa kupāna bukamoni ku mitamba yonso kukwatañana na bitungo bitūngile Yehova, dyo dikekalanga ‘difuku ne nsaa’ yandi yētungile mwanda wa kufudija ngikadilo ya ino ntanda. Ketusakilwapo kubadikila kuyuka difuku dine, mhm. Omwanda mutumibwa Polo, wālondele kimfwa kya Yesu, wāletele kino kidyumu amba: “Monka mwendele myaka ne bitatyi byayo, bānwe bāna betu, kemusakilwapo kusonekelwamo, nansha kamo. Mwanda bānwe bene muyūkile kala biyampe byonka’mba, difuku dya Mfumwetu dīyanga pamo bwa ngivi wa bufuku. Ino po banena’mba: Ke talala, nyāa, yonka ndoe; po ponka pa kupapamukilwa ko badi, ne konakanibwa, pamo’nka bwa misongo ya mwana-mukaji pa kubutula mwana, ino ne mwakupandila mwine mpika.” Tujingululei’mba Polo uningila pa mulangwe wa’mba: ‘Pobakanena’mba.’ Bine, pobakesambila pa ‘ndoe ne mutyima ntenke,’ kitatyi kyobakabulwa kutako mutyima, ponka’po butyibi bwa Leza bukafikidila. Polo uleta madingi endelemo’mba: “Nanshi nankyo ketukilalai pamo bwa muladila, bantu bakwabo, enhe, tutalei nka kutala kadi twikale senene umbyonso”!​—1 Tesalonika 5:​1-3, 6, MB; tala monka vese 7-11; Bilongwa 1:7.

¹⁵ Lelo ko kunena’mba mumweno wetu wa myanda utala pa “luno lukongo” ushintulwilwe senene ulombola’mba Amakedona ukidi kulampe bininge kupita motwadi twikilangila? Ke amopo! Nansha byoketukokejapo kuyuka “difuku nansha nsaa mine,” Yehova Leza widiyukile, ne kalamukangapo. (Malaki 3:6) I kimweke patōka’mba, ntanda yendelela na kwilobeja kufika ne ku konakanibwa kwayo kwamfulo. Tusakilwa kutengela nakampata kupita motwādi twikilongela pakala. Yehova wetuyukija ‘bintu bisa kufikidila panopano ponka,’ ne tufwaninwe kulombola’mba tuyukile mvubu ya kwikala na kampeja-bukidi.​—Kusokwelwa 1:1; 11:18; 16:​14, 16.

¹⁶ Kitatyi byokyenda kifwena, tutengelei, mwanda Yehova kadi kubwipi na kuleta kyamalwa pa ngikadilo yonso ya Satana! (Yelemia 25:​29-31) Yehova unena’mba: “Nketumbija ami mwine ne kwipandula ami mwine; ne kwiyukanya ami mwine mu meso a mizo mingimingi; e po bakayukila’mba ami ne Yehova.” (Ezekyele 38:23) Dino “difuku dya Yehova” dya kusumininwa, kedidi pabwipi!​—Yoela 1:15; 2:​1, 2; Amose 5:​18-20; Zefenia 2:​2, 3.

‘Madiulu Mapya ne Ntanda Impya’ Mukekalanga Boloke

¹⁷ Pamwanda wa ‘bintu byonso bifwaninwe kufikidila,’ Yesu wānene’mba: “Diulu ne ntanda mīne bikapityidila, ino myanda yami keikapit[yi]dilapo, mhm.” (Mateo 24:​34, 35) Kimweka bu Yesu wādi wisambila pa “diulu ne ntanda”​—baludiki ne baludikwa​—ba mu “luno lukongo.” Mutumibwa Petelo wāingidije binenwa bya muswelo umo, pānene’mba: “Madiulu akidipo ne pano, ne ntanda mīne” “i bibīkilwe mudilo, bilaminwe ku difuku dya kidye kya konakanya bantu bakubulwa bwine-Leza.” Kupwa ushintulula amba: “Difuku dya Yehova dikāyanga bwa ngivi; [mo monka] mukapityila madiulu [imbikalo]” pamo ne kisaka kya bantu babi, kokunena’mba “ntanda,” ne mingilo yayo ya disubi. Penepo mutumibwa witusoñanya’mba twikale “bu-bakola ba bwine-Leza [monka motwikadile kala]. Bakutengela ne kusakidila byamalwa kwiya kwa difuku dya Leza, i monka mukasungulukila madiulu pa kutema’o mudilo, ne byamūlu bīne bikasunguluka ku kyanga kikatampe.” I kika kikalonda’po? Petelo ukokela milangwe yetu pa “madiulu mapya ne ntanda īngi mipya mo m[uke]kalanga boloke.”​—2 Petelo 3:​7, 10-13.c

[Kunshi kwa dyani]

¹⁸ Mene ‘madiulu mapya’a,’ Bulopwe bukabīkalwa na Kristu Yesu ne balopwe bakengila pamo nandi, bukasukumwina madyese pa “ntanda impya,” kisaka kya bantu boloke. Lelo nobe ukekalanga umbukata mwa bano bantu? Shi kidi namino, udi na buluji bwa kusangela mafuku malumbuluke akāya kumeso!​—Isaya 65:​17-19; Kusokwelwa 21:​1-5.

¹⁹ Kyabine, “lukongo” lwa bantu boloke lwenda lubungakanibwa pamo. Dyalelo, “umpika wabinebine ne wamanwa” mushingwe-māni, upāna bufundiji butamba kudi Leza kukwatañana na binenwa bidi mu Mitōto 78:​1, 4 binena’mba: “Tejai, bānwe bantu bami, ku mukanda-wami-wabijila; elai matwi enu ku binenwa bya kyakanwa kyami. . . . [Mukasapwila] lukongo lukāya, mitendelo ya Yehova, ne bukomo bwandi, ne mingilo yandi yakutendelwa yāingila.” (Mateo 24:​45-47) Mu 14 kweji 4, mu uno mwaka, kubwipi kwa matanda 230, bipwilo 75 500 ne kupita, kubwipi kwa bantu 12 000 000 kujokoloka ntanda yonso, batenwe ku Kivulukilo kya lufu lwa Yesu. Lelo wādi umbukata mwabo? Tula kikulupiji kyobe mudi Kristu Yesu, kadi ‘ita pa dijina dya Yehova mwanda wa kumona lupandilo.’​—Loma 10:​10-13.

²⁰ Mutumibwa Polo wānene’mba: “Pano kubashala kitatyi kityetye tu.” Nanshi i kitatyi kya kutengela nakampata ne kwikala na bintu bivule bya kulonga mu mwingilo wa Yehova, na kūminina matompo ne mushikwa bituletela lukongo lwa bantu babi. (1 Kodinda 7:​29, MB; Mateo 10:22; 24:​13, 14) Twendelelei na kutengela, ne kujingulula bintu byonso byātobele Bible amba byobikafikila “luno lukongo.” (Luka 21:​31-33) Shi tupenguluka ku bino bintu, ne kwitabijibwa na Leza mwanda wa kwimana kumeso a Mwanā muntu, tukafikila pa kitungo kya kukekala na būmi bwanyeke.

[Bipangujo]

1. Mwanda waka tufwaninwe kūminina ne kwikala na bukankamane?

2. Bupolofeto bwāfikidile muswelo’ka mu mwaka wa 1914?

3, 4. (a) I muswelo’ka otukokeja kwenzankanya myanda yālongekele mu myaka katwa imbajinji na ya mu kino kyetu kitatyi? (b) I bipangujo’ka byamvubu bikokeja kwipangulwa?

5. (a) I buluji’ka bwendelemo botudi nabo bulombola’mba ketusakilwapo kuyuka kitatyi kikafikidila “difuku nansha nsaa” itūngile Yehova? (b) Kukwatañana na Mako, Yesu wāfudije bupolofeto bwandi na madingi’ka malumbuluke?

6. (a) Lwitabijo lwetu lufwaninwe kushimikwa pa kika? (b) I muswelo’ka otufwaninwe ‘kubala mafuku etu’? (c) I kika kyādi kisaka kunena Yesu pa kwingidija kishima “lukongo”?

7. Mufundiji umo wa mānga wāsonekele kika pamwanda utala “lukongo lwa mu 1914,” ne kino kikwatañene muswelo’ka na bupolofeto bwa Yesu?

8. Bapolofeto ba Yehova bālombwele mvubu ya kutengela muswelo’ka?

9. Tamba mwaka wa 1914, i myanda’ka ilombola’mba kitatyi kisheleko i kīpi?

10. “Luno lukongo” lwiifwene na lwādiko mu mafuku a Noa muswelo’ka?

11. I muswelo’ka wāenzankanibwe ‘nkongo’ na Yesu, pamo na mokilombwedilwe na Mateo ne Luka?

12, 13. (a) Dyalelo, “luno lukongo” lukapityidila i lukongo’ka? (b) Bantu ba Yehova balwanga muswelo’ka na luno “lukongo lukondame, ne lwa kuvutakanya”?

14. I kidyumu’ka kyāletele Yesu ne Polo pamwanda utala “bitatyi ne myaka,” ne tufwaninwe kulonga’po namani?

15, 16. (a) Mwanda waka ketufwaninwepo kulanga’mba Amakedona ukidi kulampe kwine kupita motwādi twikimwena? (b) Bubikadi bwa Yehova bukatumbijibwa muswelo’ka mu mafuku akāya kumeso?

17, 18. (a) Kukwatañana na Yesu ne Petelo, “luno lukongo” lukapityidila muswelo’ka? (b) Mwanda waka tufwaninwe kwendelela na kutengela pamwanda utala mwiendelejo ne bilongwa bya kwipāna kwa bwine-kristu?

19. I madyese’ka makatampe otukokeja kusangela tamba’nka pano?

20. Mwanda “kitatyi kisheleko i kityetye tu,” i muswelo’ka otufwaninwe kutengela, ne na kikulupiji’ka?

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

Muzo wa muntu wikonda na masusu ukatūkijibwa mutyima kitatyi kikapityidila luno lukongo lubi, lwabukalabale

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

“Madiulu mapya ne ntanda mipya” mudi ntumbo bitengele misaka yonso ya muzo wa muntu

Bipangujo bya Kujokela’mo:

◻ Byotubajingulula kufikidila kwa Danyele 4:​32, pano i muswelo’ka otufwaninwe ‘kwendelela na kutengela’?

◻ Evanjile ya Mateo ne ya Luka ijingulula “luno lukongo” amba i bāni?

◻ Byotutengele dine ‘difuku ne nsa’ya,’ i kika kyotujingulula, ne tufwaninwe kulonga’po namani?

◻ Kuyuka’mba kukekala “madiulu mapya ne ntanda mipya” mukekala boloke, kitukankamika mwanda wa kulonga kika?