Lelo ukemananga muswelo’ka kumeso kwa lupona lwa butyibi?
“Ebiya pākāya Mwanā muntu mu ntumbo yandi, ne bamwikeulu bandi bonso bakukola pamo, ukashikata pa kipona kya ntumbo yandi.”—MATEO 25:31.
PEVWANANGA bantu lusango lwa muswelo utyibilwe mambo mu kidye, bavule bepangulanga’mba: ‘LELO WAPONE’NI NANSHA WABINGA?’ Bazūji ne bengidi bonso ba mu kidye padi batompanga kutyiba mambo pakubulwa mankufi, ino lelo buno boloke bwendelelanga nyeke? Le kashā kwaivwenepo bantu batompola pamwanda wa mankufi nansha pangala pa mbōloji mu butyibi bwa mambo? Kuno kubulwa boloke ke mwandapo umpya mhm, pamo’nka na motwikimwena mu kyelekejo kyāletele Yesu kidi mu Luka 18:1-8.
2 Shi kodi kala mutyibilwe mambo na bantu, wapona, nansha wabinga, ino jingulula binenwa bya Yesu byāfudije nabyo misambo yandi, wānene’mba: “Ino Leza aye i namani, abulwe kukaketela nsambu ya bandi batonge, boba bamwitaita nyeke, dyuba ne bufuku . . . ? Nemunena’mba: Ukebaketelanga nsambu bukidi bukidi bonka, ino Mwanā muntu pa kwiya lelo ukatāna lwitabijo panopantanda’ni?”
3 I amo, Yehova ukata mutyima ku bengidi bandi mwanda wa bakatyibilwe mambo umboloke. Ne Yesu nandi utanwa mu mwingilo wa butyibi, nakampata mu kino kyetu kitatyi, mwanda tudi mu “mafuku a kumfulo” kwa ino ngikadilo imbi ya bintu. Panopano ponka, Yehova ukengidija wandi Mwana mwinebukomo mwanda wa kukombeleja bubi bonso pano pantanda. (2 Temote 3:1; 2 Tesalonika 1:7, 8; Kusokwelwa 19:11-16) Tukokeja kujingulula kipindi kya mwingilo wa Yesu kupityila ku kimo kya mu byelekejo byamfulo byāletele, kitelwanga pavule bu lukindi lwa mikōko ne bambuji.
4 Tamba pakala, twādi tulanga’mba luno lukindi lwādi lufunkila padi Yesu wāshikete pa lupona bu Mulopwe mu mwaka wa 1914, ne amba tamba penepa wāshilwile kufikidija butyibi—būmi bwanyeke ku bantu badingakene na mikōko ne kufwididila kwa lonso ku bantu badingakene na bambuji. Ino bubandaudi bupya bwa luno lukindi bwitulombola kwivwanija kwendelemo kutala pa kitatyi kyolufwaninwe kufikidila pamo ne bushintuludi bwalo. Buno bushintuludi buningila nakampata pa mvubu ya mwingilo wetu wa busapudi ne pa mvubu ya muswelo ulondolola bantu ku uno musapu. Pakusaka’mba tujingulule kitako kya kuno kwivwanija kwa mushike kwa luno lukindi, tubandaulei bidi myanda ilombola Bible pamwanda utala Yehova ne Yesu, bu Balopwe kadi Batyibi.
Yehova Mutyibi udi Peulu pa Bonso
5 Yehova ubikele na bukomo pa bipangwa byonso, bya mūlu ne bya pano panshi. Kadipo na ngalwilo kadi kadipo na mfulo, i “Mulopwe wa nyeke.” (1 Temote 1:17; Mitōto 90:2, 4; Kusokwelwa 15:3) Udi na lupusa lwa kukala nsambu nansha bijila, ne lwa kwibijidika. Ino kadi udi na lupusa lwa bu Mutyibi. Isaya 33:22 unena’mba: “Yehova i mutyibi wetu, Yehova i mujidi[ki] wa bijila wetu, Yehova i mulopwe wetu; aye uketupandijanga.”
6 Bengidi ba Leza bājingulwile tamba kala’mba Yehova ye Mutyibi wa mambo ne wa myanda yonso ileta lupata. Kimfwa, pāpwile “mutyibi mwine wa panopantanda” kubandaula bukamoni bwa bubi bwādi bulongwa mu Sodoma ne Ngomola, wātyibile nsambu amba bano bekadi bādi bafwaninwe konakanibwa, ebiya wāfikidija buno butyibi boloke. (Ngalwilo 18:20-33; Yoba 34:10-12) Bine, kuyuka’mba Yehova i Mutyibi moloke ufikidijanga nyeke butyibi bwandi i mwanda witupa kikulupiji kashāa!
7 Mu Isalela wakala, kitatyi kimokimo Yehova wādi utyiba mambo ponka na ponka. Shi wādiko mu kine kitatyi’kya lelo longa nobe kwātukijibwepo mutyima pa kuyuka’mba Mutyibi mubwaninine ye wādi utyibila bantu mambo? (Levi 24:10-16; Umbadilo 15:32-36; 27:1-11) Kadi Leza wāletele ‘misoñanya ya butyibi’ yonso yādi miyampe, yobādi balonda pa kutyiba mambo. (Levi 25:18, 19; Nehemia 9:13; Mitōto 19:9, 10; 119:7, 75, 164; 147:19, 20) Aye i “Mutyibi wa bonso,” ne batwe bene kumo.—Bahebelu 12:23.
8 “Twimwenanga” bukamoni bukwatañene na uno mwanda. Mupolofeto Danyele wāmwene kimonwa kya banyema babudyanyi, byelekejo bya mabikavu nansha imbikalo. (Danyele 7:1-8, 17) Wābweja’ko amba: “Byatūdilwe bipona, ne umo mwine Kafulamoba washikata; bivwalwa byandi byādi bitōka to-o bwa mpemba.” (Danyele 7:9) Tuyukei’mba Danyele wāmwene bipona “ne Kafulamoba [Yehova] washikata.” Wiipangulepo bidi abe mwine amba: ‘Lelo mu uno vese, Danyele wāmwene Leza ubikala Bulopwe’ni?’
9 Eyo, potutañanga amba muntu kampanda “washikata” pa lupona, pakwabo tulañanga’mba wabikala ke mulopwe, omwanda Bible wingidijanga pamopamo uno muneneno. Kimfwa, unena’mba: “Aye [Zimidi] pa kwalula kubikala, ponka pa kushikata pa lupona lwandi, . . .” (1 Balopwe 16:11; 2 Balopwe 10:30; 15:12; Yelemia 33:17) Bupolofeto bumo bwādi bufunkila padi Meshiasa bwānene’mba: “Ukashikata ne kubikala pa kipona kyandi.” Omwanda nanshi ‘kushikata pa kipona’ kukokeja kushintulula kwikala mulopwe. (Zekadia 6:12, 13) Yehova utelwa bu Mulopwe ushikete pa lupona. (1 Balopwe 22:19; Isaya 6:1; Kusokwelwa 4:1-3) I “Mulopwe wa nyeke.” Ino, byākwatakanya bubikadi bwandi na buluji bungi, tukokeja kunena’mba wabikala ke Mulopwe, pamo bwa aye washikata dipya pa lupona lwandi lwa bulopwe.—1 Bilongwa 16:1, 31; Isaya 52:7; Kusokwelwa 11:15-17; 15:3; 19:1, 2, 6.
10 Ino mwanda wa mvubu mikatampe i uno: Mwingilo mukatampe wādi wingila balopwe bakala wādi wa kwivwana myanda ne kutyiba mambo. (Nkindi 20:8; 29:14) Vuluka butyibi bwatunangu bwātyibile Solomoni pādi palwila bana-bakaji babidi mwana umo. (1 Balopwe 3:16-28; 2 Bilongwa 9:8) Ku mobo andi a kibikelo kwādi njibo imo yādi itelwa bu “kidyangwa kya lupona pa [kutyibila, NW] myanda” nansha bu “kidyangwa kya [butyibi, NW].” (1 Balopwe 7:7) Yelusalema wādi utelwa bu kifuko “pabīkilwe bipona bya kutyiba-mambo.” (Mitōto 122:5) I kimweke patōka’mba ‘kushikata pa lupona’ kukokeja kushintulula monka kwikala na lupusa lwa kutyiba mambo.—Divilu 18:13; Nkindi 20:8.
11 Pano tujokelei bidi ku kimonwa kyāmwene Danyele, wāmwene ‘Kafulamoba ushikete.’ Danyele 7:10 ubweja’ko amba: “Kidye kyabungwa ne mikanda yapūtulwamo.” Bine, Kafulamoba wādi ushikete mwanda wa kutyiba mambo atala pa bubikadi bwa pano pantanda ne kutyiba nsambu amba Mwanā muntu ufwaninwe kubikala. (Danyele 7:13, 14) Tutanga kadi amba “Kafulamoba ne byāile, ne bapandulwemo ba Mwine Mukatakata Mwine; bapebwa [butyibi, “NW”],” bano bantu bātyibilwe nsambu amba bafwaninwe kubikala na Mwanā muntu. (Danyele 7:22) Kumfulo ‘kidye kyēbungile’ mwanda wa kutyiba mambo a kuponeja bulopwe bukomene malopwe onso a pano pantanda.—Danyele 7:26.a
[Kunshi kwa dyani]
a Kishima kyalamwinwe bu “Kidye” mu Danyele 7:10, 26 kitanwa kadi ne mu Ezela 7:26, ne mu Danyele 4:37; 7:22.
12 Nanshi, Danyele pāmwene Leza ‘ushikete pa lupona,’ kishintulula kwiya Kwandi mwanda wa kutyiba mambo. Mafuku kunyuma Davida wāimbile’mba: “Abe [Yehova] ubamingija, ubampe ne mwanda; washikete pa kipona [utyiba mambo na boloke], swā.” (Mitōto 9:4, 7) Yoela nandi wāsonekele’mba: “Mizo īlangula ayo mine, ne kukanda ku musanza wa Yehoshafata; mwanda e konka ko nkashikata [ami Yehova] kutyibila mizo yonso ijokolokele.” (Yoela 3:12; Enzankanya na Isaya 16:5.) Ba Yesu ne Polo bātyibilwe mambo na muntu, ushikete uteleka kadi utyiba mambo.b—Yoano 19:12-16; Bilongwa 23:3; 25:6.
[Kunshi kwa dyani]
b Pamwanda utala bakristu bādi besambila abo bene na bene ku kidye, Polo wāipangwile’mba: “Ke mwenda tu [kukatula mambo] ku bantu kebayukenepo mu Kipwilo amba bemutyibile’[o]?”—1 Kodinda 6:4, MB.
Mwingilo wa Yesu
13 Yehova i Mulopwe kadi i Mutyibi. Lelo Yesu nandi? Pādi pasapula mwikeulu kubutulwa kwandi, wānene’mba: “Yehova Leza ukamupako kipona kya shandi Davida . . . kadi bwandi bulopwe bukabulwa mfulo.” (Luka 1:32, 33) Yesu wādi wa kukekala mpyana walonso wa bulopwe bwa Davida. (2 Samwele 7:12-16) Wādi wa kukabikela momwa mūlu, mwanda Davida wānene’mba: “Yehova unena Mfumwami, amba shikata kuno ku kuboko kwami kwa lundyo, poso bidi ngalamune bakushikilwe ke kitūlo-kya-maulu obe. Yehova ukatumanga mukombo wa bukomo bobe mu Ziona; [amba] bikala bulopwe umbukata mwa boba bakushikilwe.”—Mitōto 110:1-4.
14 Lelo uno mwanda wādi wakufikidila kitatyi’ka? Yesu kābikelepo bu Mulopwe pākidi muntu pano pantanda mhm. (Yoano 18:33-37) Wāfwile mu mwaka wa 33 K.K., wāsangulwa, ebiya wākanda mūlu. Bahebelu 10:12 unena’mba: “Aye uno, byāelele kitapwa kimo kyonka kya nyeke kya pa mambo, washikete ku lundyo lwa Leza.” Yesu wādi na lupusa’ka? “[Leza] wamushikatyij[e] ku lundyo lwandi momwa mūlu, kulampe’tu kwine peulu pa bu-bikavu bonso, ne lupusa, ne bulobo, ne bulopwe . . . kadi wamukōkejeja bintu byonso panshi pa maulu andi, wamup[a] kādi mutwe wa bintu byonso ku kipwilo nakyo.” (Efisesa 1:20-22) Mwanda Yesu wādi wingidija lupusa lwa bulopwe pa bakristu, omwanda Polo wāsonekele’mba Yehova “wetunyongolwele mu lupusa lwa fukutu, wetutundulwila umbulopwe bwa Mwana wa lusa [buswe bwandi, NW].”—Kolose 1:13; 3:1.
15 Inoko mu kine kitatyi’kya Yesu wādi kabikele pa mizo bu Mulopwe ne bu Mutyibi. Wādi ushikete kubwipi na Leza, ukunga kitatyi kitungwe kya kwingila bu Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza. Polo wāsonekele pamwanda wandi amba: “Lelo nanshi ku mwikeulu ka kwānene, nansha dimo, amba: Shikata ku lundyo lwami poso ngalamune bidi boba bakushikilwe ke kitulo-kya-maulu obe, a?”—Bahebelu 1:13.
16 Ba Tumoni twa Yehova balombolanga bukamoni buvule amba kitatyi kyādi kifwaninwe kwelaija Yesu kyāfudile mu mwaka wa 1914, pāikele ke muludiki wa Bulopwe bwa Leza momwa mūlu kemumonwe na muntu. Kusokwelwa 11:15, 18 unena’mba: “Bulopwe bwa panopantanda pano ke bwa Mfumwetu, ne bwa Kidishitu wandi; ukabikalanga nyeke na nyeke.” “Kadi mizo yakalabele, ino bukalabale bobe nabo bubafika.” Bine, mizo yēkalabedile ayo mine mu kitatyi kya Divita I dya Ntanda yonso. (Luka 21:24) Mavita, bintenshi, bipupo bya mba, bipupo bya nzala, ne bintu bikwabo bidingakene nabyo byotwamona tamba mwaka wa 1914 bilombola’mba, pano Yesu ubikele Bulopwe bwa Leza, kadi mfulo ya ino ntanda ibafwena.—Mateo 24:3-14.
17 Myanda ilonda’ko ipituluka’mo mu kīpi amba: Tukokeja kunena’mba Leza ushikete pa lupona bu Mulopwe, ino tukokeja kunena mu muswelo mukwabo amba ushikete pa lupona lwandi mwanda wa kutyiba mambo. Yesu wāshikete ku lundyo lwa Leza mu mwaka wa 33 K.K., pano i Mulopwe wa Bulopwe. Ino lelo, pano Yesu wabikala kala bu Mulopwe, ne kadi wingila kala bu Mutyibi? Ne i mwanda waka uno mwanda witutala, nakampata mu ano etu mafuku?
18 Yehova, mwine lupusa lwa kutonga batyibi, utongele Yesu bu Mutyibi ubwenye bisakibwa kukwatañana na misoñanya Yandi. Yesu wēkilombwele pādi wisambila pa bantu bakokeja kwikala bōmi kumushipiditu, amba: “Shandi katyibilapo muntu mambo nansha umo, ino wape Mwana lupusa lonso lwa kutyi[ba] mambo.” (Yoano 5:22, MB) Ino, mwingilo wa Yesu wa butyibi i mutabukemo butyibi bwa uno muswelo, mwanda aye i mutyibi wa mambo a bomi ne a bafu. (Bilongwa 10:42; 2 Temote 4:1) Omwanda Polo wānene’mba: “Aye [Leza] utungile ne mu difuku dyākatyibilamo mambo a bapanopantanda umboloke monka mudi yewa muntu [Yesu] wātongele. Namo kadi i mu kiyūkeno kya bantu bonso pa kumusangula mu lufu.”—Bilongwa 17:31; Mitōto 72:2-7.
19 Lelo kino kitupa buluji bwa kunena’mba Yesu ushikete pa lupona lwa ntumbo bu Mutyibi mwanda wa kwingila mwingilo wa pabula? I amo. Yesu wāsapwidile batumibwa’mba: “Pa kupangulula pākatentama Mwanā muntu pa kipona kya ntumbo yandi, nankyo nenu mukatentama pa bipona dikumi ne bibidi, kuketa mambo a bisaka dikumi ne bibidi bya bene Isalela.” (Mateo 19:28) Nansha Yesu byadi kala Mulopwe wa Bulopwe, mwingilo wandi ulombwelwe mu Mateo 19:28 ufunkila monka pa kushikata pa lupona mwanda wa kutyibila ba mambo umbula bwa Myaka Kanunu. Mu kine kitatyi’kya ukatyiba mambo a bantu bonso, boloke ne bapupakane. (Bilongwa 24:15) I kiyampe kulama uno mwanda mu ñeni mu kino kitatyi kyotubandaula lukindi lumo lwa mu nkindi ya Yesu lukwatañene na kino kyetu kitatyi ne na bwetu būmi.
Lelo Luno Lukindi Lunena Namani?
20 Kitatyi kityetye kumeso kwa kufwa kwa Yesu, batumibwa bandi bāmwipangwile’mba: “Lelo bino bintu bikafika kitatyi’ka, ne i kika kikekala bu kiyukeno kya kwikalapo kobe ne kya mfulo ya ngikadilo ya bintu?” (Mateo 24:3, NW) Yesu wātobele butobo bwa myanda mikatampe ikalongeka pano pantanda ‘kumeso kwa mfulo kufika.’ Kitatyi kityetye kumeso kwa kufika ino mfulo, bantu ba mizo “bakamumona Mwanā muntu wiya pa makumbi a mūlu ne bulobo, ne ntumbo mikatampe mīne.”—Mateo 24:14, 29, 30.
21 Lelo bantu ba ino mizo bakeivwana namani kitatyi kikāya Mwanā muntu mu ntumbo yandi? Twikijingululei mu lukindi lwa mikōko ne bambuji, lushilula na bino binenwa’mba: “Pākāya Mwanā muntu mu ntumbo yandi, ne bamwikeulu bandi bonso bakukola pamo, ukashikata pa kipona kya ntumbo yandi. Ebiya mizo yonso īkabungakanibwa [kumeso andi].”—Mateo 25:31, 32.
22 Lelo luno lukindi lufunkila pa kitatyi kyāshikete Yesu pa lupona lwa Bulopwe mu mwaka wa 1914, pamo na motwādi twikilangila tamba kala? Eyo, Mateo 25:34 umutela bu Mulopwe, nanshi mungya buluji, luno lukindi lwāfikidile tamba kitatyi kyābikele Yesu bu Mulopwe mu 1914. Ino le i butyibi’ka bwālongele kitatyi kityetye pakupitapo? Kebwādipo butyibi bwa “mizo yonso,” mhm. Ino, wātele mutyima ku boba bonso bādi bafwatakanya’mba babundile “njibo ya Leza.” (1 Petelo 4:17) Kukwatañana na Malaki 3:1-3, Yesu, mukendi wa Yehova, wāpempwile bakristu bashingwe-māni bāsheleko pano pantanda bu mutyibi. Kadi kyo kitatyi kyātyibilwe mambo a Bipwilo bya Ki-kristu byādi bītela byabubela bu “njibo ya Leza.”c (Kusokwelwa 17:1, 2; 18:4-8) Inoko kekudipo kintu kilombola’mba mu kine kitatyi’kya nansha tamba mu mwaka wa 1914, Yesu wāshikete pa lupona mwanda wa kutyiba mambo a mizo yonso, kwiikalañanya lonso mikōko payo, bambuji nabo pabo.
[Kunshi kwa dyani]
c Tala mu dibuku Ufunuo—Upeo Wao Mtukufu U Karibu!, pa paje 56, 73, 235-245, 260, dilupwilwe na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
23 Shi tubandaule mwingilo wa Yesu mu luno lukindi, tujingulula’mba utyibila mizo yonso mambo dyamfulo. Luno lukindi kelulombolapo’mba buno butyibi bukendelela umbula bwa kitatyi kya myaka mivule, ne amba bantu bonso bāfwile mu makumi a myaka ya kunyuma i bātyibilwe kala mambo a kufwididila lonso, nansha ya kupebwa būmi bwanyeke, mhm. Kimweka bu bantu bavule bāfwile mu makumi a myaka ya kunyuma’i bajikilwe mu kibundu mwendanga bantu bonso. (Kusokwelwa 6:8; 20:13) Luno lukindi lufunkila pa kitatyi kityiba Yesu mambo a bantu ba “mizo yonso,” boba bakidi bomi bakatyibilwa mambo.
24 Mu muneneno mukwabo, luno lukindi lufunkila pa kitatyi kikāya kumeso, pakāya Mwanā muntu mu ntumbo yandi. Ukashikata pa lupona mwanda wa kutyiba mambo a bantu bakekala bōmi mu kine kitatyi’kya. Butyibi bwandi bukemanina pa mwikadilo obakalombola. Mu kine kitatyi’kya, “kusansanya mubukata mwa boloke ne bapupakane” kukamweka patōka. (Malaki 3:18) Kuno kutyiba nsambu ne kufikidija butyibi kukavuijibwa mu kitatyi kitungwe. Yesu ukatyiba mambo umboloke kukwatañana na myanda yālongele bantu.—Tala ne 2 Kodinda 5:10.
25 Shi kepano, kino kishintulula’mba ‘kushikata pa lupona lwa ntumbo’ kwa Yesu mwanda wa kufikidija butyibi butelelwe mu Mateo 25:31, bufunkila pa kitatyi kikāya kumeso, pakashikata uno Mulopwe mwinebukomo pa lupona mwanda wa kutyiba nsambu ne kufikidija butyibi pa mizo. Eyo, myanda ya butyibi isambila padi Yesu idi mu Mateo 25:31-33, 46 idingakene na myanda idi mu Danyele shapita wa 7, mobalombola Mulopwe ubikele, Kafulamoba, ushikete mwanda wa kuvuija mwingilo wandi wa bu Mutyibi.
26 Uno muswelo wakwivwanija lukindi lwa mikōko ne bambuji ulombola’mba kufikidila kwa butyibi pa mikōko ne bambuji kukalongeka mu mafuku akāya kumeso. Kukalongeka kupwa kwa kushilula “kyamalwa kibūke” kitelelwe mu Mateo 24:29, 30, ne kupwa kwa kwiya kwa Mwanā muntu ‘mu ntumbo yandi.’ (Enzankanya na Mako 13:24-26.) Penepo, ino ngikadilo imbi ya bintu poikafika kumfulo yayo, Yesu ukakunga kidye ne kufikidija butyibi.—Yoano 5:30; 2 Tesalonika 1:7-10.
27 Kino kipēleja kwivwanija kwetu kutala pa kitatyi kikafikidila lukindi lwa Yesu, lulombola kitatyi kikatyibwa mambo a mikōko ne bambuji. Ino lelo kino kitutenga muswelo’ka, batwe basapula myanda miyampe na bupyasakane? (Mateo 24:14) Lelo kikalādika mingilo yetu’ni nansha kitutwika kiselwa kilema? Tutalei muswelo otutengelwe na uno mwanda mu kishinte kilonda’po.
[Bipangujo]
1-3. I buluji’ka botudi nabo bwa kumwena myanda mu buyampe pamwanda utala boloke?
4. Tamba pakala twaivwanije amba lukindi lwa mikōko ne bambuji lukafikidila kitatyi’ka, ino mwanda waka dyalelo tufwaninwe kuta mutyima ku luno lukindi? (Nkindi 4:18)
5, 6. Mwanda waka i kyendelemo kumona Yehova bu Mulopwe kadi Mutyibi?
7. Yehova wāingile muswelo’ka bu Mutyibi mu kitatyi kyādi upwene na Isalela?
8. I kimonwa’ka kikatampe kyāmwene Danyele?
9. ‘Kushikata’ pa lupona kudi na buluji’ka? Leta bimfwa.
10. Mwingilo mukatampe kutabuka wādi wingila balopwe ba Isalela wādi mwingilo’ka? Shintulula.
11, 12. (a) Kushikata pa lupona kwa Yehova kulombwelwe mu Danyele shapita wa 7 kyādi kishintulula kika? (b) Bisonekwa bikwabo bilombola namani amba Yehova ushikete pa lupona mwanda wa kutyiba mambo?
13, 14. (a) I bukamoni’ka bwādi na bantu ba Leza bulombola’mba Yesu ukekala Mulopwe? (b) Yesu wāshikete pa lupona lwandi lwa bulopwe kitatyi’ka, ne i umbuluji’ka motunenena’mba wāludikile tamba mu mwaka wa 33 K.K.?
15, 16. (a) Mwanda waka tunena’mba Yesu kāikelepo Mulopwe wa Bulopwe bwa Leza mu mwaka wa 33 K.K.? (b) Yesu wāshilwile kuludika mu Bulopwe bwa Leza kitatyi’ka?
17. I myanda’ka mikatampe yotubajingulula?
18. I bukamoni’ka bulombola’mba Yesu ukekala kadi Mutyibi?
19. Mwanda waka i kyendelemo kunena’mba Yesu ushikete pa lupona bu Mutyibi?
20, 21. I myanda’ka yāipangwile bana-babwanga ba Yesu ikwatañene na kino kyetu kitatyi, ne ilupwile kipangujo’ka?
22, 23. I myanda’ka ilombola’mba lukindi lwa mikōko ne bambuji kelwāshilwilepo kufikidila mu mwaka wa 1914?
24. Lukindi lwa mikōko ne bambuji lukafikidila mu kitatyi’ka?
25. Kushikata pa lupona lwa ntumbo kwa Mwanā muntu kwisambilwe’po mu Mateo 25:31, kufunkila pa kika?
26. I bushintuludi’ka bupya bwa luno lukindi botujingulwile senene?
27. I ku mwanda’ka kotufwaninwe kuta mutyima na kulama luno lukindi lwamfulo lwa Yesu mu ñeni?
Lelo Ukivulukile’byo?
◻ Yehova wingilanga bu Mulopwe kadi ne bu Mutyibi muswelo’ka?
◻ I miswelo’ka ibidi ya mwa kushintulwila kishima ‘Kushikata pa lupona lwa bulopwe’?
◻ Pakala twādi tunena’mba myanda idi mu Mateo 25:31 ikafikidila kitatyi’ka, ino pano i buluji’ka botudi nabo bulomba kulemununa mumweno wa myanda?
◻ Mwanā muntu ukashikata pa lupona lwandi kitatyi’ka, pamo na mokilombwedilwe mu Mateo 25:31?