“Tai Mutyima Bininge Kudi uno Waūminine”

1-3. (a) I muswelo’ka wāimvwene Yesu njia mu budimi bwa Ngesemani, ne i bika bine byādi bimusansa? (b) Le tukokeja kunena namani pa kimfwa kya Yesu kya kūminina, ne i bipangujo’ka byotubwanya kwiipangula?

KUTYINIBWA kubananina’ko. Yesu wādi katenwe kashā na njia ya mu ñeni ne mu malango na ino. Kino kyo kitatyi kya mfulo kya būmi bwandi pano panshi. Waiya pamo ne bandi bana ba bwanga ku budimi bwa Ngesemani, kifuko kyobebidile kala. Bādi bavudile kwiya kunanga’ko. Inoko mu buno bufuku, usakilwa kwikala pa bunka. Washiye batumibwa bandi, wekokela dya pafula mu budimi, wafukata, kalombela. Walombela na kininga ne kwivwana bulanda bininge ku mutyima enka “ne byanga byandi byaikala bwa mano a mashi anokela pa nshi.”—Luka 22:39-44.

² Le i kika kyavutakanya mutyima wa Yesu namino? Bine uyukile amba panopano ponka usa kususulwa ku ngitu, ino kino ke akyopo kimusansa bininge. Kudi myanda mikatampe imulēmenene. Utele mpata mutyima pa dijina dya Shandi ne ujingulwile amba bantu bakekalanga na būmi enka shi aye akōkele. Yesu uyukile mvubu ya kūminina kwandi. Shi akomenwe, nabya usa kufutulwija dijina dya Yehova. Ino Yesu kasapo kukomenwa. Mu dine difuku’dya, kumeso kwa kutūla muya, uno mwana-mulume wāshile kimfwa kiyampe kya kūminina, wāela lwanji lwa bushindañani amba: “Kibafikidila!”—Yoano 19:30.

³ Bible witusoñanya’mba: “Tai mutyima bininge kudi uno [Yesu] waūminine.” (Bahebelu 12:3) Shi ke pano, bipangujo bya mvubu i bino: I matompo’ka amoamo āūminine Yesu? I bika byāmukweshe ōminine? I muswelo’ka otukokeja kulonda kimfwa kyandi? Ino kumeso kwa kulondolola bino bipangujo, tubandaule bidi kūminina kwine i bika.

4, 5. (a) Lelo “kūminina” kushintulula bika? (b) Leta kimfwa kilombola’mba kūminina ke kutanwapo na makambakano makomo kunyema.

⁴ Kyaba kimo, batwe bonso tutanwanga “na matompo palapala.” (1 Petelo 1:6) Lelo kutanwa na matompo ko kulombola’mba tūmininanga? Mhm. Kishima kya Kingidiki kyalamwinwe bu “kūminina” kishintulula “bukomo bwa kukankamana ne kutūkija mutyima mu bikoleja.” Mufundi umo pa kwisambila pa kūminina kutelelwe na balembi ba Bible, ushintulula amba: “I mutyima wa kuyuka kutyumwina bintu mu manwi, ke na kusula’byopo bitupu, mhm, ino i na kikulupiji kikabe . . . I ngikadilo imanijanga muntu nshinkidingi, utadidile mwiya luvula. I bulumbuluke bwalamunanga matompo makomokomo ke ntumbo, mwanda bumonanga kitungo kine kisusukilwa.”

⁵ Nanshi kūminina ke kutanwa na makambakano makomo kunyema. Mungya buluji bwa Bible, kūminina kulomba bukankamane, kulama ñeni miluji ne kukulupila bisa kulupuka ku matompo. Tubandaulei kimfwa kimo: Bantu babidi i bakutwe mu kifungo kimo, inoko pa bubinga bwishile. Umo i kipolapola wa mu meso fututu, ufuta amande mwanda wa bilongwa byandi na mitompwe. Mukwabo, i Mwine Kidishitu ukutyilwe pangala pa mwiendelejo wandi wa kikōkeji, ukankamene ne kulama ñeni miluji mwanda umwene ngikadilo yadi’mo bu mukenga wa kulombola’mo lwitabijo lwandi. Na bubine, uno kipolapola ke kimfwapo kya kūminina, ino uno Mwine Kidishitu wa kikōkeji aye i kimfwa kya kūminina kulumbuluke.—Yakoba 1:2-4.

 6. Lelo tukatamija kūminina namani?

⁶ Kūminina i kwa kamweno shi tusaka kupanda. (Mateo 24:13) Inoko ketubutulwangapo na ino ngikadila ya mvubu. Tufwaninwe kutamija kūminina. Namani? Bene Loma 5:3 unena’mba: “Kyamalwa kiletanga kūminina.” Eyo, shi tusaka bine kutamija bukankamane, ketukanyemapo na moyo matompo etutana pa mwanda wa lwitabijo lwetu. Ino tufwaninwe kutanwa nao. Kūminina kutambanga ku kulwa na matompo etutana bukile-bukya ne potunekenya’o, ekale makatampe nansha matyetye. Ditompo ne ditompo dyotutanwa nadyo ditupanga bukomo bwa kunekenya dilonda’ko. Na bubine, ketubwanyapo kutamija kūminina na bukomo bwetu. Ino i “mwendele bukomo bupāna Leza.” (1 Petelo 4:11) Pa kusaka twimanije, Yehova i mwitupe bukwashi botusakilwa—kimfwa kya wandi Mwana. Shi ke pano, tubandaulei na katentekeji mānga ya kūminina kwa Yesu.

7, 8. Lelo i bika byāūminine Yesu ku mfulo kwa būmi bwandi pano pa ntanda?

⁷ Būmi bwa Yesu pobwādi kebudi dya ku mfulo, wāūminine byamalwa bya miswelo ne miswelo. Kutentekela pa njia ya mu ñeni mu bufuku bwandi bwa mfulo, tala kadi ne kutyumukwa mutyima ne kufwijibwa bumvu byāmutene. Waābilwe na muntu wa pabwipi nandi kadi balunda nandi ba pa mutyima bāmunyemene, kadi bamutweja mu kidye kya bendeji ba bipwilo bya mu ntanda’ya pa myanda ya bubela, bāmupunika, bamupelela mata, ne kumukupila mapi. Bine wāūminine talala nyā bino byonso na bulēmantu ne bukomo.—Mateo 26:46-49, 56, 59-68.

⁸ Mu kitatyi kyandi kya mfulo, Yesu wāūminine masusu makatampe a ku ngitu. Wākupilwe nsonde, ne kukupilwa bya malwa, “bikupilwa pa kutonda, byādi bishamuna ngitu ne kwiisumija mashi mavule.” Wāyeyekelwe ku mutyi ne kwipaibwa lufu lwa “wādi wenda ufwa bityebitye ne misanshi mikatampe.” Langa’po bidi kyaso kyaāimvwene pādi pamutwela misumadi mikatampe mu makasa ne maulu andi, imulamakenya ku mutyi. (Yoano 19:1, 16-18) Fwatakanya mobyādi byenda bisanshila pa kwimika mutyi, bulēmi bwa umbidi wandi pa kuyela ku misumadi ne mutyi umuteneka mu bilonda bimutapilwe mu muongo. Kadi wāūminine ano masusu makatampe a ku ngitu, koku kadi ulēmenenwe na kiselwa kyotwatelanga ku ñanjilo kwa uno shapita.

 9. I bika bisakibwa pa kusela ‘mutyi wetu wa masusu’ ne kulonda Yesu?

⁹ Le i bika byotukokeja kūminina batwe balondi ba Kidishitu? Yesu wānene amba: “Shi muntu usaka kunonda, nankyo epele aye mwine, asele mutyi wandi wa masusu kadi anonde nyeke.” (Mateo 16:24) Bishima ‘mutyi wa masusu’ i bingidijibwe pano mwanda wa kulombola masusu, bumvu, ne lufu. Kulonda Kidishitu ke mwandapo upēla. Misoñanya yetu ya bwine Kidishitu itushiyañanyanga na bantu. Ino ntanda itushikilwe mwanda ketudipo ku mutamba wayo. (Yoano 15:18-20; 1 Petelo 4:4) Inoko, tusakanga kusela mutyi wetu wa masusu na mutyima tō—bine, twi belongolole kususuka, enka ne kufwa, pa kyaba kya kuleka kulonda Yesu kimfwa kyetu.—2 Temote 3:12.

10-12. (a) Le kubulwa kubwaninina kwa boba bādi bajokolokele Yesu kwātūdile namani kūminina kwandi pa ditompo? (b) Le Yesu wāuminine ngikadilo’ka imoimo ya matompo?

¹⁰ Yesu, mu bula bwa mwingilo wandi, wātenwe na matompo makwabo āmutompele bantu bakubulwa kubwaninina bādi bamujokolokele. Vuluka’mba wādi “mwingidi mukatampe” wāingidijibwe na Yehova pa kupanga ntanda ne byumi byonso bidi’po. (Nkindi 8:22-31) Yesu aye wādi uyukile mpango ya Yehova itala pa bantu; badi bafwaninwe kumwekeja ngikadilo ya Yehova ne kwikala na būmi bwampikwa misongo. (Ngalwilo 1:26-28) Yesu, paādi pano pa ntanda, wēmwenine myanda ya bulanda yālupukile ku bubi mu miswelo palapala—aye mwine wādi muntu, ubwanya kwikala na malango ne mīdimuko. Langa’po bidi mobyāmusanshile pa kwimwena mwapalukila bantu kulampe na būmi bubwaninine bwādi na ba Adama ne Eva! Kūminina kwa Yesu kwātūdilwe pa ditompo. Lelo byāmutyumwine mutyima ne kuzoza, na kulanga amba kubapu, kekukidipo muswelo ku bantu ba bubi? Tutalei.

¹¹ Bujundu bwa Bayuda bwāletēle Yesu njia wāfika’nka ne ku kudila patōkelela. Le wālekele buñumauma bwabo buzozeje bupyasakane bwandi ne kwimika mwingilo wandi wa busapudi? Mhm, ke amopo, aye’ko “wadi ufundija difuku ne difuku mu tempelo.” (Luka 19:41-44, 47) Kadi “wafītwa bininge” mwanda wa kūmwa mityima kwa Bafadiseo bādi bamutala sō, bamone amba shi usa kundapa mu Dya Sabato muntu ubela. Lelo wātyinine bano balwana bemona bu boloke? Mhm, ke nabyapo! Wāimanije ne kundapa muntu—enka mu bukata mwa shinankonka’ya!—Mako 3:1-5.

¹² Kudi kintu kikwabo kyātūdile Yesu pa ditompo—ke bukōkekōke bwa bana bandi ba bwanga kadi. Enka na motwefundile’kyo mu Shapita 3, byāmwekele amba badi na mutyima wa kufwila bukatampe. (Mateo 20:20-24; Luka 9:46) Yesu wēbadingile divule dine amba bafwaninwe kwityepeja. (Mateo 18:1-6; 20:25-28) Ino abo kwivwana mpika. Ke-pantu enka ne mu bufuku bwa mfulo bwaādi nabo, “kwalupukile lupata lukomo” lwa kuyuka mukatampe mu bukata mwabo i ani! (Luka 22:24) Lelo Yesu wēbalekele, ne kulanga amba kubapu, kekukidipo muswelo kobadi? Mhm. Wēbatūkijije mutyima, wāikala nabo biyampe, wākulupila, ne kumona biyampe mobadi. Wāyukile amba baswele Yehova mu mityima yabo, kadi bakimba binebine kulonga kiswa-mutyima kya Leza.—Luka 22:25-27.

13. Le tukokeja kutanwa namani na matompo na oa āūminine Yesu?

¹³ Netu tukokeja kutanwa na matompo na oa āūminine Yesu. Kimfwa tukokeja kutana bantu bapela musapu wa Bulopwe ne balwa nao. Lelo tukaleka kino kitutyumune mutyima’ni, nansha tukendelela kusapula na bupyasakane? (Tetusa 2:14) Tukokeja kutompwa pa mwanda wa kubulwa kubwaninina kwa banabetu Bene Kidishitu. Kinenwa kisansa ne kilongwa kibi kibwanya kwitutapa ku mutyima. (Nkindi 12:18) Lelo kutupatupa kwa banabetu betabije kukalengeja twi bepuke’ni, nansha tukendelela kulekela bilubo byabo ne kumona biyampe mobadi?—Bene Kolose 3:13.

14. Le i bintu’ka bibidi byākweshe Yesu emanije?

¹⁴ Lelo i bika byākweshe Yesu emanije ne kulama bululame bwandi nansha byobāmubengele, kumutyumuna mutyima, ne kumususula? Kudi bintu bibidi bikatampe byākweshe Yesu. Kibajinji, wādi utala mūlu, wabija “Leza mwine upānanga kūminina.” (Bene Loma 15:5) Kya bubidi, Yesu wādi utala kumeso, ubambile meso pa bipa bikalupuka ku kūminina kwandi. Tubandaulei pano bino bintu, kimo ne kimo.

15, 16. (a) Le i bika bilombola amba Yesu kekulupilepo pa kūminina? (b) I kikulupiji’ka kyādi na Yesu mudi Shandi, ne mwanda waka?

¹⁵ Nansha Yesu byaādi Mwana mubwaninine wa Leza, kēkulupilepo pa kūminina. Ino wātadile kudi Shandi wa mūlu ne kulomulomba bukwashi bwa mūlu. Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Kidishitu paadi ukidi pano panshi, wazenzele ne kulomba na diwi dikatampe ne impolo kudi Yewa mwine wadi ubwanya kumupandija ku lufu, kadi waivwanikilwe biyampe mwanda wadi wakaminwe Leza.” (Bahebelu 5:7) Vuluka amba Yesu “wazenzele” ke enkapo mu kulomba na diwi dikatampe, ino i ne impolo. Kishima “impolo” kufunkila pa kulomba na mutyima umo ne na kininga—eyo, kwabija bukwashi. Kutela kwatelwa “impolo” mivule kulombola amba Yesu wādi ulomba Yehova misunsa mivule. Na bubine, Yesu wālombele misunsa mivule ne na kininga mu budimi bwa Ngesemani.—Mateo 26:36-44.

¹⁶ Yesu wādi ukulupile bine amba Yehova ukamulondolola ku impolo yandi, mwanda wādi uyukile amba Shandi, “wivwananga milombelo.” (Ñimbo ya Mitōto 65:2) Kumeso kwa kwiya’ye bu muntu, uno Mwana umbedi wāmwene Shandi ulondolola milombelo ya batōtyi ba kikōkeji. Kimfwa, Mwana wēmwenine momwa mūlu Yehova utuma lubilo mwikeulu ende akalondolole milombelo ya na mutyima umo ya mupolofeto Danyele—papo Danyele kapwile ne kulombela. (Danyele 9:20, 21) Penepo, Tata ukokeja kukankalwa namani kulondolola milombelo ya wandi Mwana wa bunka yamulombela na mutyima umo, “na diwi dikatampe ne impolo”? Yehova wālondolwele milombelo ya wandi Mwana ne kutuma mwikeulu kumukankamika mwa kutyumwina bikoleja mu manwi.—Luka 22:43.

17. Pa kūminina, mwanda waka tusakilwa kutala mūlu, ne tukatala’mo namani?

¹⁷ Pa kūminina, netu tufwaninwe kutala mūlu—kudi Leza ‘wa kwitukomeja.’ (Bene Fidipai 4:13) Shi Mwana mubwaninine wa Leza wālombele Shandi amukwashe, le batwe papo ke pepi! Tusakilwa kulomba Yehova misunsa mivule mine, pamo bwa Yesu. (Mateo 7:7) Shako, ketutengelepo kumona mwikeulu wiya kwitupempula, ino tukulupile enka kino, amba: Leza wetu wa buswe ukalondolola kuzenza kumuzenza Bene Kidishitu ba kikōkeji bendelela “na kuzenza ne kulombela bufuku ne dyuba.” (1 Temote 5:5) Nansha tutanwe na matompo’ka—ikale misongo, lufu lwa muntu otusenswe, nansha kupangwapangwa na balwana—Yehova ukalondolola milombelo yotumulomba na mutyima umo etupe tunangu, kininga, ne bukomo bwa kūminina.—2 Bene Kodinda 4:7-11; Yakoba 1:5.

18. Lelo Yesu pa kyaba kya kwimanina enka pa masusu amutengele, wātadile kumeso namani?

¹⁸ Kintu kya bubidi kyākweshe Yesu ōminine i kutala kumeso, pa kyaba kya kwimanina enka pa masusu amutengele. Bible unena padi Yesu amba: “Pa mwanda wa nsangaji yādi imutūdilwe kumeso waūminine mutyi wa masusu.” (Bahebelu 12:2) Kimfwa kya Yesu kilombola muswelo wendelanga pamo lukulupilo, nsangaji, ne kūminina. Tukokeja kunena mu kīpi amba: Lukulupilo lutwalanga ku nsangaji, nsangaji nayo yatwala ku kūminina. (Bene Loma 15:13; Bene Kolose 1:11) Yesu wādi na kyepelo kya kutendelwa. Wāyukile amba kikōkeji kyandi kisa kukabingija bubikadi bwa Shandi, ne kumukwasha akūle kisaka kya bantu ku bubi ne ku lufu. Kadi Yesu wādi ukulupile kwikala Mulopwe ne Kitobo Mukatampe wa kuleta madyese makwabo ku bantu ba kikōkeji. (Mateo 20:28; Bahebelu 7:23-26) Pa kubambila meso pa bino byepelo ne lukulupilo lwādi lumutūdilwe kumeso, Yesu wāsangala pakatampe pene, nsangaji nayo yamukwasha ōminine.

19. Potutanwa na matompo a mu lwitabijo, le lukulupilo, nsangaji, ne kūminina, byendelanga pamo namani?

¹⁹ Netu, pamo bwa Yesu, tulekei lukulupilo lwetu, nsangaji yetu, ne kūminina kwetu byendele pamo. Mutumibwa Polo wānene amba: “Sangalai mu lukulupilo.” Kupwa wābweja’ko amba: “Ūmininai mu byamalwa.” (Bene Loma 12:12) Le pano ulwanga na matompo a lwitabijo lobe? Nankyo tala kumeso. Kokelwa kumona kūminina kobe mokukaletela dijina dya Yehova mitendelo. Lama mu ñeni lukulupilo lobe lulēme lwa Bulopwe. Wimone kala mu ntanda impya ya Leza iya’i, ne kufwatakanya mokatambwila madyese mu Paladisa. Mona kala kufikidila kwa bintu bya kutendelwa bilaile Yehova—kubadila’mo ne kubingijibwa kwa bubikadi bwandi, kutalulwa kwa babi pano pa ntanda, ne kufundulwa’ko kwa misongo ne lufu—mokusa kuyujija mutyima obe nsangaji, ne nsangaji’ya isa kukukwasha ūminine matompo o-onso akokeja kukutana. Shi tudingakanye masusu onso a mu ino ngikadilo ya bintu na kufikidila kwa Bulopwe, na bubine, i ‘a lupito kadi apēla.’—2 Bene Kodinda 4:17.

20, 21. Pa mwanda utala kūminina, i bika bitusakila Yehova, ne tufwaninwe kusumininwa kulonga bika?

²⁰ Yesu wādi uyukile amba kwikala mulondi wandi ke mwandapo munekene, mwanda bilomba kūminina. (Yoano 15:20) Wādi mwiteakanye kwitutangidila, na kuyuka’mba kimfwa kyandi kikakomeja bakwabo.(Yoano 16:33) Eyo, Yesu wāshile kimfwa kibwaninine kya kūminina, ino batwe ketubwanininepo. Penepo i bika bitusakila Yehova? Petelo ushintulula amba: “Kidishitu mwine wemususukīle, wemushila kimfwa mwanda wa mulonde senene mu mayo andi.” (1 Petelo 2:21) Yesu, pa kulwa na matompo, wētushidile “kimfwa” kya batwe kwiula.a Mānga ya kūminina kwandi idingakene pamo bwa “mayo” mefwatule panshi. Ketukokejapo kunyanta mu muswelo mubwaninine mu ano mayo, inoko tukokeja ‘kumulonda’mo.’

²¹ Shi ke pano, tusumininwei kulonda kimfwa kya Yesu kufika ne pafudile bukomo bwetu. Ketwakilwai amba ponso potwenda tulonda mu mayo a Yesu, kyo kitukwasha tubwanye “kūminina kufika ne ku mfulo”—mfulo ya ino ngikadilo ya bintu minunu nansha mfulo ya būmi botudi nabo dyalelo. Ketuyukilepo i mfulo’ka iketufikila dibajinji, ino kyotuyukile i kino: Nyeke ne nyeke, Yehova uketupala mpalo pa mwanda wa kūminina kwetu.—Mateo 24:13.