Madingi Mayampe Atala Bukunga Ne Busongi
“Kino kyo nēsamba . . . i mwanda wa byobya byonka byakufwaninwa’mba, muté mutyima kudi Mfumwetu kwampikwa ne kyakwimupuakanya.”—1 KOD. 7:35.
1, 2. Mwanda waka muntu ufwaninwe kubandaula madingi a mu Bible atala bukunga ne busongi?
KUSHIKATA na mulume nansha na mukaji kuletanga nsangaji, kwityepelwa, ne moyo kupita myanda mikwabo ya mu būmi. Byotusaka kunekenya uno mwiivwanino, o mwanda tukimbanga bwendeji bwa Leza, ino kadi kudi ne bubinga bukwabo bwitulengeja tukimbe’bo. Mwine Kidishitu usangela kwikala nkunga ukokeja padi kumona’mba ba mu kisaka ne balunda bamuningilanga asonge nansha kusongwa. Mukwabo nandi ubwanya kusaka busongi ino kutana mwinē pandi mufwaninwe mpika. Bakwabo basakilwa kulombolwa mwa kwiteakenya pa kwikala bu mulume nansha mukaji muyampe. Ino Bene Kidishitu bankunga ne basonge batanwanga na matompo a kwilama ku busekese.
2 Uno mwanda utalanga nsangaji yetu, ino kadi utalanga ne pa kipwano kyetu na Yehova Leza. Polo, mu mukanda wandi umbajinji ku Bene Kodinda shapita 7, wāletele madingi atala bukunga ne busongi. Wādi usaka kukwasha batangi bate mutyima ku ‘byobya byonka bya kufwaninwa ne kudi Mfumwetu kwampikwa ne kya kwibapuakanya.’ (1 Kod. 7:35) Pobandaula andi madingi mu ino myanda ya mvubu, tompa kutala ngikadilo yodi’mo—bukunga nansha busongi—bu muswelo wa kwingidila Yehova ne pa mfulo.
Butyibi Bukomo Butala Muntu Mwine
3, 4. (a) Le i bikoleja’ka bilupukanga shi bantu banenanena bininge pa mubutule nansha mulunda wampikwa kusonga nansha kusongwa? (b) Le madingi a Polo etukwasha namani twikale na bujalale mu mwanda utala busongi?
3 Pamo enka bwa Bayuda ba mu myaka katwa kabajinji, bishiyekulu bivule dyalelo bikankamikanga busongi. Shi mwana watama kusonga nansha kusongwa mpika, babutule ne balunda bekalanga batompola ne kumupa madingi kampanda. Babwanya kumunena pobesamba alonge bukomo bwa kukimba mulume nansha mukaji. Bakokeja padi ne kumutelela muntu obamona bu umufwaninwe. Bakwata’ko na bunwa mpangiko ya kusambakanya bano bantu babidi. Bilongwa bya uno muswelo bikokeja kuvutakanya muntu ñeni, kutyiba bulunda, ne kumusanshija mutyima.
4 Polo kāningilepo bantu basonge nansha baleke kusonga ne kusongwa. (1 Kod. 7:7) Wāsangedile kwingidila Yehova pampikwa mukaji, inoko koku ulēmekele butongi bwa boba besongele. Mwine Kidishitu yense dyalelo udi na bwanapabo bwa kusonga nansha bwa kwikala nkunga. Kekufwaninwepo kwikala muntu wa kuningila mukwabo kutonga kyoki nansha kyoki.
Mwa Kubwaninya Bukunga
5, 6. Mwanda waka Polo wākankamikile bukunga?
5 Mwanda umo mukatampe udi mu binenwa bya Polo ku Bene Kodinda i mumweno wandi muyampe utala bukunga. (Tanga 1 Kodinda 7:8.) Nansha Polo byākadipo na mukaji, kādipo wianinya boba basonge, na mulongela bakulu ba bipwilo bya Kine Kidishitu bapelele kusonga. Inoko, mutumibwa wālombwele patōka kamweno kadi na bengidi bavule ba myanda miyampe ba kubulwa kusonga. Le ako kene i kamweno’ka?
6 Divule Mwine Kidishitu nkunga udi na mukenga wa kwenda konso ko bamutuma mu mwingilo wa Yehova kukokeja kukomena yewa musonge. Polo wātambwile madyese a pa bula a kwikala bu “mutumibwa wa baJentaila.” (Loma 11:13) Tanga Bilongwa shapita 13 kutūla ku shapita 20, umone mwendela Polo na bengidi nandi bamishonele, benda basapula mu myaba mipya ne kushimika bipwilo, badi koku ke badi koku. Polo, mu mwingilo wandi, wāūminine bikoleja padi kebikatanapo bamo motudi. (2 Kod. 11:23-27, 32, 33) Inoko nsangaji ya kukwasha bavule bekale ke bana ba bwanga yādi mikatampe kupita bikoleja. (1 Tes. 1:2-7, 9; 2:19) Shi Polo wādi na kisaka, le wādi wa kubwanya mingilo yonso’ya? Bimweka bu kādipo wa kwiibwanya.
7. Leta kimfwa kya Batumoni bankungakaji baingidije bukunga bwabo mwanda wa kutandabula tumweno twa Bulopwe.
7 Bene Kidishitu bavule bankunga bengidijanga ngikadilo yobadi’mo mwanda wa kulonga bivule mu mwingilo wa Bulopwe. Ba Sara ne Limbania, bapania bankunga ba mu Bolivi, bavilukile mu kibundi kyaijije myaka mivule pampikwa kusapulwa’mo. Lelo kubulwa mudilo wa nshinga kwadi kwa kwibakankaja? Abo bene amba: “Kemudipo ladiyo nansha Televijo, o mwanda bantu badi’mo basenswe kutanga, mwanda kebadipo na kya kwibapuakanya.” Bekadi bamo badi balombola bano bapania mabuku a kala a Batumoni ba Yehova oa keakitampwangapo. Bano bakaka badi batambulwa biyampe kisengele ku njibo ne njibo, ke bakomenwa ne kujokela bonso bobadi batana dibajinji. Lolo umo mununu webanene amba: “Namone amba mfulo ibafwena, mwanda Batumoni ba Yehova abafika ne kotudi.” Ne kwija mpika, bamobamo mu kino kibundi bashilula kupwila.
8, 9. (a) I bika byādi bilanga Polo pa kunenena bukunga māya? (b) I tumweno’ka tudi na Bene Kidishitu bankunga?
8 Shako, Bene Kidishitu basonge nabo batananga bipa biyampe pobasapula myanda miyampe mu myaba mikomo. Inoko kudi mingilo imo ikokeja kwingilwa na bapania bankunga, yakomena’ko boba basonge ne badi na bana. Polo wālangile muswelo wadi wa kwendelela myanda miyampe mu bipwilo byaādi’mo. Wādi usakila bonso bamone ino nsangaji na yaāmwene. O mwanda, wāfudile ku kunenena māya mwingilo wa kwingidila Yehova mu bukunga.
9 Kaka umo nkunga kadi pania wa mu États-Unis walembele amba: “Bantu bamo bamonanga’mba shi wi nkunga kubwanyapo kwikala na nsangaji. Ino ami namone amba nsangaji ya binebine itambanga ku kupwana mpata na Yehova. Nansha shi kwikala nkunga kulomba kwipāna, ako’ko i kyabuntu kya kutendelwa shi wibwingidije biyampe.” Pa mwanda utala nsangaji, walembele amba: “Bukunga bukokeja kwikala bu kintu kileta nsangaji, ke kintupo kikankaja’yo. Ndyukile amba Yehova kapelelangapo muntu buntu bwandi, amba mwanda i nkunga nansha musonge.” Uno kaka pano wingilanga na nsangaji mu ntanda musakibwa basapudi bavule ba Bulopwe. Shi wi nkunga, le ubulwe’po kwingidija buno bwanapabo bobe mwanda wa kufundija mpata bantu bubinebine? Nobe ukamona amba bukunga i kyabuntu kya mvubu kikupēle Yehova.
Bankunga Basaka Kusonga
10, 11. Lelo Yehova ukwatakanyanga namani boba basaka busongi ino kebasokwele benē pabo bafwaninwe?
10 Bengidi bamo ba kikōkeji ba Yehova, bekalanga batyiba butyibi bwa kukimba benē pabo pa kupwa kupityija myaka mivule mu bukunga. Byobayukile amba basakilwa bulombodi, balombanga Yehova ebakwashe mwa kutanina benē pabo bafwaninwe.—Tanga 1 Kodinda 7:36.
11 Shi usaka kwisonga na muntu wa mutyima wa kwingidila Yehova na muya onso, nabya tūla uno mwanda mu milombelo kudi Yehova. (Fid. 4:6, 7) Kokazoza nansha shi pabapite kitatyi kilampe. Kulupila amba Leza wetu wa buswe usa kukukwasha, ne kukukwatakanya mu ñeni mungya bisakibwa byobe.—Bah. 13:6.
12. Mwanda waka Mwine Kidishitu ufwaninwe kubandaula na katentekeji pobamwipangula mwanda wa kwisonga?
12 Nkunga Mwine Kidishitu ukimba kusonga nansha kusongwa ubwanya kwipangulwa na muntu wa būmi bwalakanwa ku mushipiditu nansha na wampikwa kwitabija. Shi muntu udi namino wakwipangula, vuluka’mba kutyumukwa mutyima kutamba mu kulonga butongi bufwe bwa wa kwikala mwinē pobe, kuletanga njia mikatampe mitabuke ya kwikala nkunga. Shi mubesonge kubapu, ekale i butongi bubi nansha buyampe, wi wandi mu būmi bobe bonso. (1 Kod. 7:27) Nansha shi bibakole namani, kokeyumbila kukwata butyibi bwa kwisonga na muntu, bokealakanya mwenda mafuku.—Tanga 1 Kodinda 7:39.
Kwiteakanya ku Myanda ya mu Busongi
13-15. I myanda’ka iletanga malwa mu busongi ifwaninwe kwisambila’po ba mulume ne mukaji kitatyi kyobenangila?
13 Nansha Polo byaātendele mwingilo wa kwingidila Yehova mu bukunga, kāfutulwilepo boba basonga. Inoko wālembele madingi a ku bukomo bwa mushipiditu akwasha besonge mwa kulwila na myanda ya mu busongi ne kukomeja busongi bwabo nyeke.
14 Bantu bamo besonge basakilwa kulēmununa byobya byobasaka kulonga mu mafuku āya kumeso. Kitatyi kinangila bantu babidi mwanda wa kwisonga, babwanya kumona buswe bwabo bu bwa pa bula, kebwamwekele kashā, bulombola’mba bakekala na nsangaji. Abashilula būmi bobadi balanga kadi bakulupile amba kekudipo kintu nansha kimo kikajimija nsangaji yabo. Kulanga namino i kwidimba. Myanda ya kwikena i miyampe, ino ayo kete keibwanyapo kukumbanya ba musoñañani ne musongwa ku malwa ekalanga mu busongi bonso.—Tanga 1 Kodinda 7:28.a
15 Bavule bakitamba mu kwisonga batulumukanga, pakwabo batyumukwa mutyima, pa kumona’mba i beshile mu myanda mikatampe. Bonso babidi bakokeja kwikoleja mu mwanda utala mwa kwingidijija lupeto, kitatyi kya kwipwija mukose, kwa kushikata, ne misunsa ya kukapempula bako. Muntu ne muntu udi na tuto tubwanya kukalaja mukwabo. Kitatyi kyobenangila mwanda wa kwisonga, babwanya kupūta meso pa myanda mikatampe ya uno muswelo, ino yaleta makambakano pa kupwa kwisonga. Nanshi, i biyampe ba mulume ne mukaji babandaule ino myanda kumeso kwa kwisonga.
16. Mwanda waka ba mulume ne mukaji bafwaninwe kumvwañana pa muswelo wa kunekenya bikoleja bya mu busongi?
16 Pa kunekenya ne kwikala na nsangaji, ba mulume ne mukaji bafwaninwe kulwa na bikoleja abo bonso pamo. Bafwaninwe kumvwañana pa muswelo wa kulela bana ne bambutwile banunu. Makambakano a mu kisaka keafwaninwepo kwibakalañanya. Shi balonde madingi a mu Bible, bakabwanya kupwija myanda mivule, ne kūminina yoya keipu, koku balamine nsangaji yabo.—1 Kod. 7:10, 11.
17. Le “bintu bya panopantanda” bifwaninwe kutengela ba mulume ne mukaji kūmininwa, i bintu’ka?
17 Polo utela mwanda mukwabo wikalanga mu busongi mu 1 Kodinda 7:32-34. (Tanga.) Bantu besongele bekalanga bōmininwa na “bintu bya panopantanda,” kimfwa bidibwa, bivwalwa, mwa kwikala, ne bintu bikwabo bya ku ngitu. Mwanda waka bidi namino, a? Tutu pakidi nkunga, ubwanya kwipāna mu busapudi. Ino shi wasonge, kamone amba ufwaninwe kwingidija’ko kitatyi kimo ne bukomo bwandi mwanda wa kusasaketa wandi mukaji ne kumusangaja. Mo mulongelanga ne mukaji kudi mulumyandi. Yehova mu tunangu twandi, uyukile uno mwanda. Uyukile amba divule pa kwikala na nsangaji mu busongi, ba mulume ne mukaji bafwaninwe kuyata’ko kitatyi kimo ne bukomo bobadi bamwingidila nabo pa bukunga.
18. Shi bantu abesonge, i bika byobafwaninwe kushinta mu mwanda utala kwipwija mukose?
18 Inoko kukidi ñeni mikwabo ya kuboila’ko. Shi ba mulume ne mukaji bafwaninwe kuyata’ko kitatyi ne bukomo bobadi bengidila nabo Leza mwanda wa kwilama abo bonso, le babulwe’po muswelo umo onka kuyata’ko kitatyi ne bukomo bobadi bapityija mu kwipwija mukose pobakidi bankunga? Le mukaji ukeimvwana namani shi mulume ukielelele mu makayo pamo na balunda nandi? Pakwabo kadi, le mulume nandi ukeimvwana namani shi mukaji ukyendelela na kupityija kitatyi kilampe ku kukaya na bakwabo? Kusūla mwinē pobe kukamulengeja eimvwane bu mushiyena, wampikwa nsangaji, ne wampikwa kuswibwa. Boba besongele babwanya kwepuka ino myanda na kulonga bukomo bwa kukomeja kijimba kyabo kya busongi.—Ef. 5:31.
Yehova Usaka Twikale Batōka mu Mwikadilo
19, 20. (a) Mwanda waka boba besonge kebakingididilwepo ku busekese? (b) I kyaka’ka kikatana ba mulume ne mukaji shi beshiya kitatyi kilampe?
19 Bengidi ba Yehova i basumininwe kwikala batōka mu mwikadilo. Pa kwikala batōka mu mwikadilo, bamo batoñanga kusonga. Inoko, busongi kebukingididilangapo kiponka na ponka ku busekese. Kitatyi kyāsonekelwe Bible, bibundi bijokolokelwe na mpembwe byādi bilama bantu enka shi badi munda. Shi muntu watambila panja pa kibundi, wādi wikala mu kyaka kya kutambwa na tubwalala ne bangivi, kadi wādi ukokeja kwibwa nansha kutapwa. Mo monka, ne boba besonge bakokeja kwilama ku busekese enka shi abalonda mikalo ya bulādi ibatūdile’ko Mwine Mushiludi wa busongi.
20 Polo wāshintulwile ino mikalo mu 1 Kodinda 7:2-5. Mukaji kete, ye udi na dyese dya kusambakena na wandi mulume; mulume nandi kete, ye udi na dyese dya kusambakena pamo na wandi mukaji. Umo ne umo ufwaninwe kupa mukwabo byobya “byendelemo,” ko kunena’mba kusambakena pamo kupelwe lupusa boba besongele. Inoko, balume ne bakaji bamo bapityijanga kitatyi kilampe wa kwandi wa kwandi—na kwenda konje nansha kukengidila kulampe na mwinē pandi, kakomenwa kumupa byobya “byendelemo” kwadi. Langa bidi musala ukekala’ko shi muntu waponena mu matompo a Satana ne kulonga makoji pa “mwanda wa kusakasaka,” kwandi. Yehova weselanga mitwe ya bisaka ivuija bisakibwa bya bisaka byabo kwampikwa kutūla busongi bwabo mu kyaka.—Mit. 37:25.
Kamweno Kadi mu Kukōkela Madingi a mu Bible
21. (a) Mwanda waka butongi bwa bukunga ne bwa busongi i bukomo? (b) Mwanda waka madingi adi mu 1 Kodinda shapita 7 i a kamweno?
21 Butongi bwa kwikala nkunga nansha bwa kusonga bubadilwa mu butongi bukomo ku muntu. Kubulwa kubwaninina, kwine kuletanga makambakano mavule, kudi mu bantu bonso. O mwanda, nansha ke boba betabijibwe ne kweselwa na Yehova kebakokejapo kwepukididila kutyumukwa mutyima, bekale bankunga nansha basonge. Shi ulonde madingi mayampe adi mu 1 Kodinda shapita 7, ukokeja kutyepeja’ko makambakano a uno muswelo. Wikale nkunga nansha musonge, ubwanya ‘kulonga biyampe’ kumeso a Yehova. (Tanga 1 Kodinda 7:37, 38.) Kwitabijibwa na Leza i kitungo kikatampe mpata kyofwaninwe kufikidija. Shi witabijibwe nandi, nabya ukendelela biyampe kufika ne byomona būmi mu ntanda yandi mipya. Mu ntanda impya, kipwano kya bu mulume ne mukaji kekikekalapo na bikoleja byotumona dyalelo.
[Kunshi kwa dyani]
Le Ubwanya Kulondolola?
• Mwanda waka kekufwaninwepo kwikala muntu wa kutonona mukwabo kusonga nansha kusongwa?
• I muswelo’ka okokeja kwingidija senene kitatyi kyobe kya bukunga mu kwingidila Yehova?
• Le boba benangila mwanda wa kwisonga baketeakanya namani ku bikoleja bya mu busongi?
• Mwanda waka busongi kebukingididilangapo muntu ku busekese?
[Bifwatulo pa paje 16]
Bene Kidishitu bakubulwa kusonga nansha kusongwa bekalanga na nsangaji pobapityija kitatyi kyabo na kwingila bininge
[Kifwatulo pa paje 18]
Le bamo basakilwa kushinta bika pa kupwa kwisonga?