Bankasampe—Bonso Bamone Momwendela Mutamina

“Pyasakena ku bino bintu bino’bi; wielelele monka; amba bantu bonso bamone mōendela utamina.”—1 TEM. 4:15.

 1. Lelo Leza usakilanga bankasampe bika?

“A NSONGWALUME! sepelela’tu mu busongwalume bobe, kadi mutyima obe nao ukasangaje mu mafuku a busongwalume bobe.” (Mus. 11:9) Mo mwaāndikile Solomone Mulopwe wa ñeni wa Isalela wa kala. Yehova Leza, nsulo ya uno musapu, usakanga binebine banwe bankasampe musepelele. Kutabukidila, Yehova usaka nsangaji yenu yendelele ne pomukatama. Inoko, mafuku a bunkasampe divule ekalanga mayule bilubo bisansa byona ne nsangaji ya kumeso mine. Nansha ke Yoba, muntu wa kikōkeji wāsusukile pangala pa “byabukondame bya ku bwanuke” bwandi. (Yoba 13:26) Mu mafuku a bunkasampe ne a busongwalume, nkasampe mwine Kidishitu wikalanga divule na butyibi bwa kutonga. Butongi bufwe buletanga kyaso kija ne makambakano alādila nyeke mu būmi bonso.—Mus. 11:10.

 2. Le i madingi’ka a mu Bible akakwasha bankasampe bepuke butongi bufwe shi abalonda’o?

² Inoko bankasampe basakilwa kutamija bwino bwa kuyuka kutonga biyampe. Ivwana madingi a mutumibwa Polo ku Bene Kodinda. Wāsonekele amba: “Kemukīkala twana mu ñeni, ehe, . . . ino mu ñeni namo mwikale bakulumpe.” (1 Kod. 14:20) Kulonda ano madingi a kwikala na bwino bwa kulanga ne kulanguluka bwa bantu batame kukwasha bankasampe bepuke butongi bufwe.

 3. Lelo ukalonga bika pa kusaka amba utame?

³ Shi wi nkasampe, vuluka amba kwikala mutame kulombanga kwielela’ko. Polo wānene Temote amba: “Kekukēkala muntu wakakufutulula’mba, wi mwanuke; ino ikala bu-kyelekejo kya byakwitabija, mu mīsambo, ne mu ngikadilo, ne mu lusa, ne mu kwitabija, ne mu kwibeja byakubipa. Kadi utá mutyima ku kutanga ne kwibēsashila, ne kwibafundija. . . . Pyasakena ku bino bintu bino’bi; wielelele monka; amba bantu bonso bamone mōendela utamina.” (1 Tem. 4:12-15) Bankasampe Bene Kidishitu bafwaninwe kwendelela amba bantu bonso bamone mobatamina.

Kutama I Bika?

 4. Le kutama ku mushipiditu kulomba kulonga bika ne bika?

⁴ Kutama i “kwenda ushinta na kulumbulukila’ko, kukoma.” Polo wādi ukankamika Temote endelele na kwipāna mwanda wa kutama mu muneneno, mwiendelejo, buswe, lwitabijo, ne kwibeja ku bibi, ne mu muswelo wavuija mwingilo wandi. Wādi ufwaninwe kwielela’ko mwanda wa kuleta kimfwa mu būmi bwandi. O mwanda nanshi Temote wādi ufwaninwe kwendelela utama ku mushipiditu.

5, 6. (a) Lelo kwendelela kwa Temote kwāmwekele ku bonso tamba kitatyi’ka? (b) Pa mwanda utala kutama, i muswelo’ka ukokeja bankasampe ba dyalelo kwiula Temote?

⁵ Pāsonekele Polo ano madingi, shi mu mwaka 61 kutūla ku wa 64 K.K., Temote wādi kala ke mukulumpe wa bwino. Kādipo ukishilula kutama ku mushipiditu. Mu 49 nansha 50 K.K., papo Temote wādi padi kalumba ku myaka 20 nansha kupita’po, “wadi utendelwako kudi bāna babo ba mu Lesetala ne mu Ikoniuma,” bādi bamumona mwaendela utamina ku mushipiditu. (Bil. 16:1-5) Mu kine kitatyi’kya, Polo wāselele Temote baenda mu lwendo lwa bu mishonele. Polo pa kupwa kumona kwendelela kwa Temote mu bula bya myeji, wāmutuma ku Tesalonika mwanda wa kusenga ne kukankamika Bene Kidishitu ba mu kibundi’kya. (Tanga 1 Tesalonika 3:1-3, 6.) Kibamweka amba kwendelela kwa Temote kwāmwekele ku bonso tamba ku bwanuke bwandi.

⁶ Banwe bankasampe mu kipwilo, mwielelei’ko kutamija ngikadilo ya ku mushipiditu tamba’nka pano, amba bonso bamone momutamina mu mwikadilo wa Bwine Kidishitu ne mu bwino bwa kufundija bubinebine bwa mu Bible. Yesu, tamba’tu ukidi na myaka 12, wādi “wenda ubīkako ku ñeni yandi.” (Luka 2:52) Shi ke pano, tubandaulei nanshi muswelo umukokeja kutama mu bipindi bisatu bya umbūmi: (1) pomutanwa na makambakano, (2) pomuteakanya busongi, ne (3) pomwielela’ko kwikala bu “mwingidi mulumbuluke.”—1 Tem. 4:6.

Komenai Makambakano na “Tunangu twa Kwilama”

 7. Makambakano akokeja kukoleja bankasampe namani?

⁷ Carol, Mwine Kidishitu wa myaka 17 wanene’mba, “Kyaba kimo, nakokele mu malango, ku ngitu, ne mu ñeni, nkikisakepo ne kubuka lubanga.”a Mwanda waka wākokele namino? Padi Carol na myaka 10, bambutwile bandi belubwile, byamulomba akashikate na inandi, wapelele kulēmeka bujila bya mu Bible. Nobe ubwanya kutanwa na ngikadilo ipungija pamo bwa ya Carol, mikomo kushinta.

 8. Le i makambakano ādi alwa na Temote?

⁸ Temote paādi wendelela ku mushipiditu, wālwile nandi na makambakano. Kimfwa, wādi ‘ubelabela’ munda, misongo ya kifu. (1 Tem. 5:23) Pāmutumine Polo ku Kodinda kukapwija myanda imoimo yāletelwe na bantu bādi bapela lupusa lwa mutumibwa, Polo wānene kipwilo kingidile pamo na Temote, kutyina “kumulengeja moyo.” (1 Kod. 4:17; 16:10, 11) Na bubine, Temote wādi wa moyomoyo ne keje kutuyuka.

 9. Lelo tunangu twa kwilama i bika, ne i twishile namani na mushipiditu wa moyomoyo?

⁹ Polo pa kukwasha Temote, wāmuvulwije amba: “Leza ketupelepo mutyima wa moyomoyo, enhe, i wa bukomo ne kisanso ne tunangu twa kwilama.” (2 Tem. 1:7, MB) “Tunangu twa kwilama” tulomba kulanga ne kulanguluka biluji. Kilomba kwikala na bukomo bwa kumona bintu monka mobikadile—pa kyaba kya kukimba bikale mosakila. Bankasampe bamo kebatamine ku mushipiditu bekalanga na moyomoyo ne kusaka kunyema ngikadilo ipungija ñeni na kulālalāla tulo, na kutala televijo bipitepite, na kutoma dyamba ne kukolwa malwa, na kwitobwa mafetyi, ne na kwikuja mu busekese. Bene Kidishitu i badyumunwe “kupela bumpikwa bwine-Leza, ne bya kilokoloko kya panopantanda, ne kwikala bakwilemeka senene, ne bakoloka ne ba bwine-Leza ponka panopantanda.”—Tet. 2:12.

10, 11. Le tunangu twa kwilama twitukwasha namani tuninge ku mushipiditu?

¹⁰ Bible ukankamika “bansongwalume nabo bekale ba tunangu mu byonso.” (Tet. 2:6, MB) Kuteja ano madingi i kukomena ano makambakano kupityila ku milombelo ne ku kwiubija mu bukomo bupāna Leza. (Tanga 1 Petelo 4:7.) Nabya mukatamija kikulupiji kya binebine mu “bukomo bwa kupebwa na Leza.”—1 Pet. 4:11.

¹¹ Tunangu twa kwilama ne milombelo byobyakweshe Carol. Wanene amba: “Kupela mwikadilo moneke wa mama wadi mwanda mukomo kutabuka, inoko milombelo yaunkweshe. Namone amba Yehova udi nami, o mwanda nkikidipo na moyo.” Vulukai amba makambakano akokeja kwimulumbulula ne kwimuningija. (Mit. 105:17-19; Mad. 3:27) Nansha shi mulwa na bika, Leza kakemwelapo. ‘Ukemukwashanga.’—Is. 41:10.

Kuteakanya Busongi

12. Mwanda waka Bene Kidishitu basaka kusonga bafwaninwe kubandaula musoñanya udi mu Nkindi 20:25?

¹² Bansongwa bamo bepangilanga kusonga nansha kusongwa, amba ko kupwija kafitwe, mukose wa kushikata bunka, mpungiji, ne makambakano a mu ku njibo. Inoko mityipo ityipwanga pa busongi i mwanda musumininwe. Bamo mu myaka isekunwinwe mu Bible bādi bapika mpiko ijila nansha ikola bukidibukidi kwampikwa kubanga bine bilombwa’mo. (Tanga Nkindi 20:25.) Kyaba kimo, bansongwa kebalañangapo ku bisakibwa mu busongi. Kyaba kityetye bajingulula amba nanshi kusonga nansha kusongwa ke makayopo.

13. Le i bipangujo’ka bifwaninwe kwiipangula boba basaka kwinangila mwanda wa kwisonga, ne i madingi’ka akwasha obadi nao?

¹³ O mwanda kumeso kwa kwinangila na muntu mwanda wa kwisonga, wiipangule amba: ‘Nkyosakila kusonga nansha kusongwa i kika? Byontengele kukamona’mo i bika? Le ukekala mwinē pami mufwaninwe? Le i bika byonkalonga mu busongi bwetu?’ “Umpika wa binebine, udi na manwa,” pa kwimukwasha mwibandaule biyampe, i mulupule’ko bishinte bitala pa uno mwanda.b (Mat. 24:45-47) Monai bino bishinte bu madingi emupa Yehova. Jingululai binenenwe’mo ne kwibilonda. Kemukikolwa kwikala bwa “kabalwe, nansha bwa kimbulu bampikwa ñeni.” (Mit. 32:8, 9) Tamai mu kwivwanija byenda na biya na busongi. Shi mumona amba mwi bafikile pa kwinangila na muntu, nabya vulukai nyeke kwikala “bu-kyelekejo kya . . . kwibeja byakubipa.”—1 Tem. 4:12.

14. Le kutama ku mushipiditu kukwasha namani shi ubasonge nansha ubasongwe?

¹⁴ Kutama ku mushipiditu kukwashanga kadi ne shi bantu abapu kwisonga. Mwine Kidishitu mutame uloñanga bukomo bwa kufikila pa “kitompekejo kya kīmano kya kuyūjibwa kwa Kidishitu.” (Ef. 4:11-14) Wikankilanga’ko kutamija ngikadilo pamo na ya Kidishitu. Aye Kimfwa kyetu, “Kidishitu kētōkejepo aye mwine ku mutyima wandi, mhm.” (Loma 15:3) Shi besongele bakimba, ke enkapo kamweno wa kandi wa kandi, ino i ka abo bonso, nabya kisaka kikekala ke kifuko kya ndoe ne busengi. (1 Kod. 10:24) Mulume ukalombola buswe bwa kwipānina bakwabo, kadi mukaji nandi ukasumininwa kukōkelelela mulumyandi pamo bwa Kidishitu Mutwe wandi.—1 Kod. 11:3; Ef. 5:25.

“Fikijija Biyampe Mwingilo Obe”

15, 16. Le kwendelela kobe mu mwingilo kukamweka namani ku bantu bonso?

¹⁵ Polo pa kukokela milangwe ya Temote ku mwingilo wandi wa mvubu, wāsonekele amba: “Nakutyipila’nka ne kumeso a Leza ne a Kidishitu Yesu . . . na’mba sapula mwanda wa Leza, sapula’o ne kinyinga.” Kupwa wābweja’ko amba: “Ingila mwingilo obe wa bu musapudi wa Myanda Miyampe kadi fikijija biyampe mwingilo obe.” (2 Tem. 4:1, 2, 5, MB) Pa kufikijija uno mwingilo, Temote wādi ufwaninwe ‘kutamina monka mu myanda ya kwitabija.’—Tanga 1 Temote 4:6.

¹⁶ Lelo mukokeja ‘kutamina namani monka mu myanda ya kwitabija’? Polo wālembele amba: “Utá mutyima ku kutanga ne kwibēsashila, ne kwibafundija. . . . Pyasakena ku bino bintu bino’bi; wielelele monka.” (1 Tem. 4:13, 15) Kulumbulula kifundwa kya kasuku kulomba kulonga bukomo. Kishima “wielele monka” kileta mulangwe wa kutokena mu mwingilo. Le bibidiji byenu bya kwifunda bidi namani? Lelo mwielelele mu bintu “bikomo bīne bya Leza”? (1 Kod. 2:10) Nansha mwifundanga bya kūlukūlu. Kupyasakena mu byomwifunda kukemukunka ku mityima yenu.—Tanga Nkindi 2:1-5.

17, 18. (a) Lelo i bwino’ka bofwaninwe kulonga bukomo bwa kutamija? (b) Kutamija mutyima na wādi na Temote kukakukwasha namani mu mwingilo?

¹⁷ Michelle, nkasampe pania, wanene amba: “Natūdile’ko mpangiko ya kifundwa kya kasuku ne kupwila kitatyi kyonso pa kusaka’mba ngyuke kusapula senene. Pa kino, nadi ntama nyeke ku mushipiditu.” Kwingila bu pania kukemukwasha mwikale na bwino bwa kwingidija Bible mu busapudi ne mu kwendelela kumeso ku mushipiditu. Longai buninge bwa kwikala batangi bayampe ne kuleta bilondololwa bishilakane ku kupwila. Shi wi nkasampe mutame ku mushipiditu, ukekala uteakanya mīsambo yūbaka ku Masomo a Mwingilo wa Kiteokratike, na kulonda myanda ikupelwe.

¹⁸ ‘Kwingila mwingilo wa bu musapudi wa myanda miyampe’ kushintulula kusapula mu muswelo mufike’po ne kukwasha bakwabo bamone lupandilo. Kino kilomba kutamija ‘bwino bwa kufundija.’ (2 Tem. 4:2) Shi utambila mu uno mwingilo na boba badi na bwino, nabya nobe ukefunda manwa abo a kufundija, pamo na mwēfundile Temote kudi Polo. (1 Kod. 4:17) Polo pa kwisambila pa boba baākweshe, wānene amba kebasapwidilepo enka myanda miyampe kete, ino wēbapele ne ‘mutyima wandi,’ ko kunena’mba wāingidije būmi bwandi mwanda wa kwibakwasha, ke-muntu wādi wibasenswe. (1 Tes. 2:8) Pa kulonda kimfwa kya Polo mu mwingilo, ufwaninwe kwikala na mutyima na wa Temote wādi utele bakwabo mutyima bya binebine ne kwingila mwanda wa “kwendeja myanda-miyampe.” (Tanga Fidipai 2:19-23.) Le nobe udi na uno mushipiditu wa kwipānina bakwenu mu busapudi bobe?

Kutama Kuletanga Nsangaji ya Bine

19, 20. Mwanda waka kwendelela ku mushipiditu kuletanga nsangaji?

¹⁹ Kwendelela kutama ku mushipiditu kulomba bukomo. Ino shi utamije na kitūkijetyima bwino bwa kufundija, ukamona mwenda mafuku madyese a ‘kupeteja bavule bene’ ku mushipiditu kadi bakekala ke “kusepelela, nansha kilukwa kya ntumbo” yobe. (2 Kod. 6:10; 1 Tes. 2:19) Fred, mwingidi wa kitatyi kyonso, washintulwile’byo amba: “Pano po pene pompityija kitatyi kyami mu kukwasha bakwetu. I kimweke patōka amba dyese dya kupāna ditabukile dya kupebwa.”

²⁰ Daphne, pania nkasampe, wanene pa mwanda utala nsangaji ne kuloelelwa byamwena mu kutama kwatamine ku mushipiditu amba: “Naningije kipwano kyami na Yehova ne kushilula kumumona bu Muntu udi’ko bine. Shi usangaja Yehova ne pa mfulo na bwino bobe, ukeivwana senene—bine, ukaloelelwa!” Pamo kwendelela kutama ku mushipiditu kekumonwangapo na bantu, ino Yehova aye umonanga ne kusangela’ko. (Bah. 4:13) Ne kutatana kwine mpika, banwe bankasampe Bene Kidishitu mukaletela Shenu wa mūlu ntumbo ne mitendelo. Shi ke pano, endelelai na kusangaja mutyima wandi na kuleka bantu bonso bamone momwendela mutamina.—Nk. 27:11.

[Kunshi kwa dyani]

Lelo Ubefunde Bika?

• Kwendelela ku mushipiditu kulomba bika ne bika?

• Lelo ukalombola namani kwendelela kobe . . .

• potanwa na makambakano?

• poteakanya busongi?

• mu mwingilo?

[Kifwatulo pa paje 18]

Milombelo ikakukwasha ulwe na makambakano

[Kifwatulo pa paje 20]

Le basapudi bankasampe bakokeja kutamija namani manwa abo a kufundija senene?