‘Endelelai Na Kwilekela Bitupu Banwe Bene Na Bene’

“[Endelelai na] kwifudila bānwe bene na bene, ne kwilekela bitupu bānwe bene.”​—KOLOSE 3:​13.

“ABE mfumwami mwanetu shi wampya mambo, kadi wampya mambo, ami le nkamulekela dinga? i pasamba-pabidi’ni?” (Mateo 18:21) Kekubulwe padi Petelo wādi ulanga’mba kunena namino ko kumweka bu muntu wa mutyima muyampe. Mu mine yabo myaka’ya, bisela bya mfundijo ya Bayuda byādi binena’mba muntu kafwaninwepo kulekela mukwabo mambo amo onka kupita pa misunsa isatu.a Langa bidi mwātulumukile Petelo pāmulondolwele Yesu amba: “Nkikunenepo amba i pasamba-pabidi, ehe, poso ponka pasamba-pabidi pa makumi asamba-abidi”! (Mateo 18:22) Pa kupituluka kishima pasamba-pabidi, kyāshele’tu i kunena amba “nyeke ne nyekeke.” Mungya mumweno wa Yesu, kekudipo mukalo wa amba i misunsa nenki ifwaninwe mwine Kidishitu kulekela bakwabo.

² Ino pavule, kwingidija ano madingi ke mwandapo upēla. Lelo i ani umbukata mwetu katenekwanga na mwanda umbi umusense? Dimodimo i muntu owikulupile wasokwela patōka kobe kamwanda kafyame. (Nkindi 11:13) Bishima bya imbotakanya bikushimika mulunda nobe wa pa mutyima bikokeja ‘kukusaba bwa kipete.’ (Nkindi 12:18) Kususulwa na muntu owadi usenswe nansha owadi wikulupile kukokeja kukutapa bilonda ku mutyima. Shi ino myanda ibatambe, ketwijangapo kukwatwa bulobo, kino i kibutwila kya batwe bonso. Umona twashilula kuleka kuneneja mwine witulongele kibi’wa, ketwipite nandi bya kwiepa. Amba kufwila muntu wa nenki lusa i kumwela mūlu. Bine ke amopo, kutamija kinji namino, i kwisanshija batwe bene bitupu.

³ O mwanda Yesu witufundija kulekela​—nansha ke “pasamba-pabidi pa makumi asamba-abidi.” Na bubine, bufundiji bwandi kebwitulupwilapo kibi nansha kimo. Bintu byonso byaādi ufundija byātambile kudi Yehova, ‘Mwine witufundijanga pa mwanda wa kamweno ketu.’ (Isaya 48:17; Yoano 7:​16, 17) Kunena kuluji, kulekela bakwetu i kwa kamweno ku wetu mutamba. Kumeso kwa kubandaula buluji bwine botufwaninwe kulekela bakwetu mambo ne muswelo otufwaninwe kwibalekela, i kipite buya kushintulula bidi kulekela kwine i kika ne ke kikapo. Mwanda kulekela bakwetu betulubila kulonda ne mu ludingo lotwivwanija buluji bwinebwine bwa kishima lulekelo.

⁴ Kulekela bakwetu betulubila kekishintululapo amba tubapēleka nansha tubazobolola byobalongele, mhm; ne kadi kino kekishintululapo bu kubapu abetupange busenga. Kunena kuyampe, petulekelanga Yehova, ke kunenapo amba wakwatyila bubi bwetu ku mitembwe, ku mutamba mukwabo, aye kalekangapo bantu babipya-mambo banyantyile lusa lwandi panshi. (Bahebelu 10:29) Kukwatañana na dibuku Auxiliaire pour une meilleure intelligence de la Bible, kishima lulekelo i kishintululwe bu “kilongwa kya kufwila lusa muntu ulongele bibi; kuleka kumwivwanina kinji pa mwanda wa kilubo kyandi ne kutalula milangwe yonso ya kumufutyija.” (ad paje 1135)b Bible witupa buluji bulumbuluke bwa kulekela bakwetu.

Mwanda Waka Tufwaninwe Kulekela Bakwetu?

⁵ Buluji bukatampe bwa kulekela bakwetu i bulombolwe mu Efisesa 5:1 amba: ‘Penepo nanshi, ikalai beudi ba Leza, pamo bwa bana baswedibwe.’ Lelo i mu myanda’ka motufwaninwe kwikala ‘beudi ba Leza’? Kino kishima “penepo” kilunga bino binenwa ku vese utangidile’ko, unena’mba: “Mwikale ne kanye bānwe bene na bene, ne mutyima wa kukōka, mwikale kwilekela bānwe bene, monka mwemulekele aye Leza mudi Kidishitu.” (Efisesa 4:32) Bine, mu myanda itala lulekelo, tufwaninwe kwikala beudi ba Leza. Mwanuke mutyetye ukimbanga kwikala pamo bwa shandi, ne batwe netu mo monka, byotudi bana baswedibwe mpata na Yehova, tufwaninwe kulonda mu lwayo lwa Tata wetu wa mūlu wa mutyima wa lulekelo. Bine kikasangaja Yehova mpata, pa kwela meso pano panshi aye momwa mūlu, ne kumona bandi bana ba pano panshi bakimba kwikala pamo bwa aye na kwilekela abo bene na bene!​—Luka 6:​35, 36; enzankanya na Mateo 5:​44-​48.

⁶ Batwe ketukokejapo kulekela bakwetu kufikila pa lulekelo lubwaninine pamo bwa lwa Yehova. Buno bo buluji bwine botufwaninwe kwilekela batwe bene na bene. Ivwana: Kudi kwishila kukatampe pa bukata bwa lulekelo lwa Yehova ne lwetu. (Isaya 55:​7-9) Potulekelanga boba betulubilanga, twikalanga na mulangwe wa’mba netu kekubulwe, dyakadilwe kantu dino’di nabo baketulekela. Ku bantu, i babipya-mambo belekela nyeke na bakwabo babipya-mambo. Inoko kudi Yehova, lulekelo lwiyanga nyeke mutamba umo. I aye witulekelanga, ino batwe kekudipo kibi nansha kimo kyaetuloñanga kitulomba kumulekela. Shi Yehova, aye kaloñanga bubi, witulekelanga bubi bwetu lonso ku buswe bwandi, lelo twabulwapo netu batwe babipya-mambo kutompa kwilekela batwe bene na bene?​—Mateo 6:​12.

⁷ Tulamei kino, shi tupele kulekela bakwetu pa mwanda ulomba kwibafwila lusa, kipwano kyetu kyotupwene na Leza kikavutakana. Yehova ketulombangapo ku kanwa bitupu kwilekela batwe bene na bene; ino utengele twilekele. Kukwatañana na Bisonekwa, kintu kifwaninwe kwitutonona tulekele bakwetu mambo i kusaka Yehova nandi etulekele netu etu, ne kadi mambo akadi mwitulekele ke mavule. (Mateo 6:​14; Mako 11:25; Efisesa 4:​32; 1 Yoano 4:​11) Pa kino, shi batwe ketusenswepo kulekela bakwetu pantu pekele buluji bumweke bwa kwibalekela, lelo tukokeja kukulupila namani amba tukalekelwa na Yehova?​—Mateo 18:21-​35.

⁸ Yehova ufundijanga bantu bandi “dishinda dilumbuluke dyo bafwaninwe kunangamo.” (1 Balopwe 8:​36) Tufwaninwe kuyuka amba, paetufundija kwilekela batwe bene na bene, ke bitupupo, kyasaka i batwe tumwene’mo biyampe. O mwanda mwine Bible witusapwila ‘kuleka bukalabale.’ (Loma 12:19) Kinji i kitundu kilēma kusela umbūmi. Shi twikilame, kiketuvutakanya milangwe, kiketujimijija ndoe, ne kwitubudija nsangaji. Kinji kyaendaenda, kimfwa mukao, kikokeja kwituletela bikoleja ku ngitu. (Nkindi 14:30) Pakwabo, batwe twikonda na bino byonso, aye mulubilañani mwine wishikatyile kwandi talala, ne kuyuka kwine bululu bwitukola ku mutyima mpika! Umpangi wetu wa buswe uyukile amba kyotulekela bakwetu mambo mu muswelo mumweke patōka ke’nkapo mwanda wa kamweno kabo, mhm, ino i ne mwanda wa kamweno ketu batwe bene. I bine, madingi a Bible atala pa kulekela i ‘dishinda dilumbuluke dya kunanga’mo.’

Endelelai na “Kwifudila Bānwe Bene na Bene”

⁹ Bilonda bya ku ngitu bishilulanga na tubipunyupunyu tutyetutye, ku mfulo ke inā tubenga (tuyenga), kadi byonso ketwibyakamwangapo muswelo umo. Ne milangwe isansa mutyima nayo monka moitapilanga​—bilonda bimo bishalanga bipunyupunyu bitupu, ino bikwabo byakola ke inā tubenga (tuyenga). Lelo kamwanda ko-konso kotwilubila na bakwetu kafwaninwe kubaijibwa? Makolomone a kankasankasa, lupuñanya ne lujingija i tubintu tufikilanga bantu bonso umbūmi, ketulombepo amba poso’nka muntu akulombe kufwilwa lusa, penepa komulekela. Ekale tutumbile kukwatyila bakwetu mu mfika pa kamwanda ko-konso nansha katyepele namani, nansha bu bantu ba kyuminija, basaka’nka poso bakwetu betulombe kwibafwila lusa penepa ketupwana nabo dikwabo, nankyo po pene tubaangadika bakwetu ngitu​—kutadije bapalukididīla kulampe netu!

¹⁰ Ino kintu kipityile buya i kwikala bantu ba “mityima miyampe ik[e]le miyukwe na bantu bonso.” (Fidipai 4:5, BB) Byotudi bipangwa byakubulwa kubwaninina bingila kipuji kwa kipuji, tufwaninwe kuyuka’tu amba banabetu kebakabulwepo kwitulubila kitatyi ne kitatyi, ebiya batwe netu monka na monka, tukokeja kwibalubila. Kolose 3:13 witudingila’mba: “[Endelelai na] kwifudila bānwe bene na bene.” Bino binenwa bishintulula kushikata na bakwetu na kitūkijetyima, kutyumwina mu manwi tuto twabo totushikilwe ne mikadilo yabo yotumona bu itukwatyija nsungu. Kitūkijetyima kya uno muswelo ne kuyuka kwishisa i bintu bidi na bukwashi mpata mu myanda itala kupwija tuto totwishinga ne tubilubo totwilubila na bakwetu bukile bukya—pakubulwa kuvutakanya ndoe pa kipwilo.​—1 Kodinda 16:⁠14.

Shi Bilonda I Bikatampe

¹¹ Ino kikekala namani shi bakwetu abetulonga kintu kisansa kyetutapa kilonda kimwekelele? Ekale shi bubi ke bukatampepo mpata, nankyo kitupēlela kwingidija madingi a Bible atala pa ‘kwilekela bitupu batwe bene na bene.’ (Efisesa 4:​32) Mutyima wa kwilekela wa uno muswelo ukwatañene na bino binenwa bya Petelo: “Kupita byonso lamai buswe bukatampe pa bukata bwenu, ku mwanda buswe buputa milwi na milwi ya bubi.” (1 Petelo 4:​8, BB) Kuvuluka nyeke amba netu twi babipya-mambo kwitupanga muswelo wa kulekela bakwetu kutupatupa kwabo. Mwanda shi tubalekela mukwetu mambo, yuka amba tubafundula kinji ku mutyima pa kyaba kya kwikitamija. Mu uno muswelo, kipwano kyetu na mwine mulubilañani’wa kekikonekapo mafuku kapwila, kadi tukalama ne ndoe senene shē pa kipwilo. (Loma 14:19) Papo, milangwe yandi ya pa byalongele nayo ikokeja kwitūkija senene.

¹² Lelo kikekala namani shi kampanda wetulubila kilubo kikatakata kisansa mutyima? Kimfwa, mulunda nobe wa pa mutyima ubwanya padi kusokola myanda yobe mifyame yowamusapwidile. Bine ukashala na kyaso, mutyima onso mufīte fututu, ne kwimona bu ubaabwa. Uwatompa kusūla uno mwanda, ino kujimankana’o mu ñeni yobe mpika. Shi bidi namino, padi kikusakila kukwata’po mpangiko kampanda ya kupwija uno mwanda, kwisamba na mulubilañani mwine. I kya tunangu kumwendela kumeso kwa uno mwanda kewalupwile kitulu. Polo wētusoñenye amba: “Funai bulobo kemukapīlaimo mambo ponka; kemukashikija dyuba’nka na bukalabale bwenu, mhm!” (Efisesa 4:26) Kintu kibaija mwanda pa bino binenwa bya Polo i kino, mu Bayuda, kupona kwa dyuba kyo kiyukeno kyādi kilombola mfulo ya difuku dituntulu ne ngalwilo ya difuku dingi dipya. Nanshi, madingi mene adi’po i ano: Pwijai mwanda bukidibukidi!​—Mateo 5:​23, 24.

¹³ Lelo i muswelo’ka ofwaninwe kobolola mulubilañani? Ikala “kukimba ndoe ne kwiilonda,” mo munenena 1 Petelo 3:​11, BB. Kitungo kyobe pano ke kulombolapo bulobo bolobele, ino i kupwana na mwanenu. Pa kufikila’po, i biyampe kwepuka kumushimika bishima nansha kumufunka minwe; shi bitupu, ubakela mukwenu bulobo nandi akulongele monka. (Nkindi 15:18; 29:11) Kadi koka ludimi ku bishima bipambaile, bya amba, “Abe’tu nyeke . . . !” nansha amba, “Abe kashāa . . . !” Mineneno mipambaile uno muswelo ikokeja kumufikija nandi ku kulupula kipyana. Nanshi abe tūkija diwi, ne mpala yobe mine nayo ilombole’tu bu kyoidile i kupwija mwanda ukutapile bininge ku mutyima. Shintulwila mukwenu senene moivwanine pa mwine mwanda’wa. Mushīle nandi kyaba kya kukushintulwila bilongwa byandi. Teja byasaka kunena. (Yakoba 1:​19) Lelo kukalupuka kintu’ka kiyampe? Nkindi 19:11 unena’mba: “Ñeni ya muntu imutūkija kufuna bulobo; kadi kulekela kujilula yo ntumbo yandi.” Kwivwana milangwe idi na mukwenu ne buluji bwa bilongwa byalongele kukokeja kufundula milangwe ne myanda mibi yowadi umuminīne. Shi binebine kyotwendela i kukapwana na mukwetu kipwano kya mpwaninine, nankyo ne bimyanda bine bikolomwene kubulwa kumvwañana bikapwa pwē, ku mfulo ke kwifwija’ko ne kwifwila lusa, kupwididile.

¹⁴ Lelo kulekela bakwetu kishintulula’mba tukokeja kuvulaminwa vulaminwē mwanda otwipile nabo? Vulukai kimfwa kya Yehova mwine pa uno mwanda, monka mokyesambilwe’po mu kishinte kibadikile kino. Panena Bible amba Yehova uvulaminwanga bubi bwetu, kino kekishintululapo’mba kakokejapo kwibuvuluka. (Isaya 43:25) Ino uvulaminwanga mu buluji bwa amba shi wetulekela, kubapu, kakiketulandulapo bwine bubi’bwa dikwabo. (Ezekyele 33:14-​16) Ne batwe netu mo monka, kulekela bantu netu ke kunenapo amba ketukokejapo kuvuluka byobalongele. Ino tukokeja kuvulaminwa mu buluji bwa amba, ketukamininapo mulubilañani kantyonkolo munda nansha kukalangula kālēle pakwa. Nanshi, shi mwanda ubapu, ubapu kubapu, ke biyampepo kadi kwenda kwiuningauninga’o, nansha kushilula kwepaepa mulubilañani pamo bwa aye mupangwe pa kipwilo; kulonga namino i kubulwa buswe. (Nkindi 17:9) Eyo, pa kunena’mba kipwano kyotwadi tupwene nandi kiloe monka senene, pakokeja kupita kitatyi; shi kutadije kisense kekikikaloepo kadi pamo bwa mokyadi kiloile dibajinji. Ino twendelelei na kumusanswa bu mwanetu mwine Kidishitu ne kulonga buninge bwetu bonso bwa kulama kipwano kya ndoe.​—Enzankanya na Luka 17:⁠3.

Shi Bibamweka bu Bikomo Kulekela

¹⁵ Ino lelo kikekala namani shi bakwetu abetulubila mu muswelo witutapa bilonda bikatampe ku mutyima, ino mulubilañani kutupu kwitabija bubi bwalongele, kutupu kwisāsa, nansha kulomba kufwilwa lusa? (Nkindi 28:13) Bisonekwa bilombola patōka’mba Yehova kalekelangapo babipya-mambo ba mutyima mūmu, bapela kwisāsa. (Bahebelu 6:​4-6; 10:26, 27) Lelo batwe netu? Dibuku Auxiliaire pour une meilleure intelligence de la Bible dinena’mba: “Bene Kidishitu kebanenwepo kulekela boba balongela bubi ku nshikani, bwa ku kusaka, ne kwisāsa mpika. Bantu ba uno muswelo bekalanga ke balwana na Leza.” (ad paje 1135) Kekudipo mwine Kidishitu nansha umo ulongelwe bisansa mutyima, shi bya mboloji, shi bya munyanji, shi bya kwelwa mwenji, unena amba ami badi abaningila kulekela nansha kufwila lusa nonga-bibi kasu kwisāsa.​—Mitōto 139:21, 22.

¹⁶ Mungya mokyendele, balubilwa bamweshibwe malwa bakokeja kutapwa ku mutyima ne kukwatwa bulobo. Ino vuluka amba, kuloba kasha uloba, nansha kuminina muntu kantyonkolo munda kukokeja kwitushīla byaso. Kwilaija muntu āye asabe kilubo kyandi nansha alombe kufwilwa lusa, ino aye kwiya kāya, kukokeja kwitulundila’ko njia pa njia mikwabo. Kubikalwa na mushipiditu wa bukondame kukokeja kwakija bulobo munda mwa mityima yetu, ne kwituletela misongo kumushipiditu, mu ñeni ne mu ngitu yetu mwine. Kadi kuno i konka kupa yewa witutapa ku mutyima kyaba kya kwendelela na kwitutapa monka. Bible witudingila’po bya tunangu, amba: “Leka bulobo, wele bukalabale.” (Mitōto 37:8) O mwanda bene Kidishitu bavule ke bayuke amba i kipite buya kulekela muntu mambo ne kuleka kumuminina kantyonkolo munda​—kuno ke kupēlulapo kibi kyobakuminwe mhm, ino i kupela kwiobela bisansa pa kwinyenganyenga na bulobo. Bekalanga batūla mwanda wabo lonso mu makasa a Leza wa boloke, bamona kutūkijibwa mityima, beshikatyile ku matwi talala senene shē mu būmi bwabo.​—Mitōto 37:⁠28.

¹⁷ Ekale shi kilonda kitutapilwe i kikatampe mpata, dimodimo ketubwanyapo kwikibula mbudidīle mu ñeni yetu, kulengelwe i enka ne bikapwa ino ngikadilo ya bintu. Ino Yehova i mulaye kupa bantu ntanda impya, “[mwa]kapampula impolo yonso mu meso abo; ne lufu nalo kelukēkalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine, nansha misongo mīne mpika. Bintu bibajinji bibatukidila.” (Kusokwelwa 21:⁠4) Byonso byotukavuluka mu kine kitatyi’kya, shi bika, shi bika, bikitulēmenena ku mityima yetu dyalelo, kebiketutapepo byaso ku mityima, nansha kwitupepeja’yo.​—Isaya 65:17, 18.

¹⁸ Ino pano’ko, twikalei biyampe na batutu ne bakaka ne kwingidila nabo pamo, nansha byobadi babipya-mambo bakubulwa kubwaninina. Batwe bonso tulubanga. Twilubilanga batwe bene na bene ne kwitapa ku mityima kitatyi ne kitatyi. Bine, Yesu wādi uyukile senene amba kiketufwaninwa kulekela bakwetu, ke “pasamba-pabidi, ehe, poso ponka pasamba-pabidi pa makumi asamba-abidi”! (Mateo 18:22) Eyo, ketukokejapo kulekela bakwetu mambo onso pwe ye pwe pamo na mulongelanga Yehova. Ino pavule, shi banabetu abetulubila, twibalekelei mambo na kwitalula kantyonkolo ku mutyima, ne kadi twiavulaminwei lonso na kuleka kwibaminina. Wivwane tulekele bakwetu mambo ne kwiavulaminwa, ketukalamapo’nka ndoe pa kipwilo kete, mhm, ino tukelamina ne ndoe batwe bene, mu ñeni yetu ne mu mutyima wetu. Kutabukidila, tukekala na ndoe ya mutyima itamba enka kudi Yehova kete, Leza wetu wa buswe.​—Fidipai 4:7.

[Kunshi kwa dyani]

Bipangujo bya Kupituluka’mo

◻ Mwanda waka tufwaninwe kwikala na mutyima wa kulekela bakwetu?

◻ Lelo i mu myanda’ka imoimo momukokeja “kwifudila bānwe bene na bene”?

◻ Kitatyi kyotutapwa bininge na bubi bwa bakwetu, lelo i kika kyotukokeja kulonga mwanda wa kupwija mwanda mu ndoe?

◻ Shi tubapu kulekela bakwetu, le i muswelo’ka otufwaninwe kuvulaminwa?

[Bipangujo bya Kifundwa]

 1. (a) Pānene Petelo amba tulekelei bakwetu “pasamba-pabidi,” mwanda waka wādi wifwatakenya’mba wādi muntu wa mutyima muyampe? (b) Pānene Yesu amba tufwaninwe kulekela “ponka pasamba-pabidi pa makumi asamba-abibi” lelo wādi usaka kunena kika?

2, 3. (a) Le i mu myanda’ka imoimo mukokeja kumweka bu mukomo kulekela bakwetu? (b) Mwanda waka tufwaninwe kuyuka amba, kulekela bakwetu i kwa kamweno ku batwe bene?

 4. Lelo kulekela bakwetu kekushintululapo kika, ino lulekelo lwine lushintulula kika?

 5. I buluji’ka bwine botufwaninwe kulekela bakwetu bulombwelwe mu Efisesa 5:1?

 6. Kudi kwishila kukatampe muswelo’ka pa bukata bwa lulekelo lwa Yehova ne lwetu?

 7. Ekale shi tupele kulekela bakwetu pantu pafwaninwe kwibafwila lusa, lelo bikavutakanya muswelo’ka kipwano kyetu kyotupwene na Yehova?

 8. I kika kinenenwa amba kulekela bakwetu i kwa kamweno kotudi?

9, 10. (a) Lelo i tumyanda’ka tumotumo ketufwaninwe’nka poso muntu āye alombe kulekelwa? (b) Lelo binenwa bya’mba “[endelelai na] kwifudila bānwe bene na bene” bidi na mulangwe’ka?

11. Shi bakwetu abetulubila, lelo i kika kikokeja kwitutūkija mutyima twibalekele?

12. (a) Lelo kiketulomba kukwata mpangiko’ka mwanda wa kulekela muntu witutapile ku mutyima bininge? (b) Lelo binenwa bidi mu Efisesa 4:​26 bitulombolanga muswelo’ka amba tufwaninwe kupwija mwanda bukidibukidi?

13. Kitatyi kyotwenda kukesamba na muntu witulubile, lelo tufwaninwe kwikala na kitungo’ka, ne i milangwe’ka ikokeja kwitukwasha tufikile’po?

14. Shi tubapu kulekela bakwetu mambo, lelo i mu buluji’ka motufwaninwe kuvulaminwa?

15, 16. (a) Lelo bene Kidishitu banenwe kulekela nonga-bibi kasu kwisāsa? (b) Lelo i muswelo’ka otukokeja kwingidija madingi a mu Bible adi mu Mitōto 37:8?

17. Lelo i kikulupiji’ka kisenga bantu pa mityima kidi mu mulao wa Yehova udi mu Kusokwelwa 21:4?

18. (a) Mwanda waka tufwaninwe kulekela batutu ne bakaka botudi nabo? (b) Shi bakwetu abetulubila, lelo i muswelo’ka otukokeja kulekela ne kuvulaminwa? (c) Lelo kulonga namino kudi na kamweno kotudi muswelo’ka?

[Kifwatulo pa paje 26]

Ponso potwikonda na kinji ku mutyima, aye mulubilañani i mwishikatyile kwandi talala, pampikwa kuyuka muswelo okitukola ku mutyima

[Kifwatulo pa paje 28]

Shi binebine kyoendele i kukapwana na bakwenu, ne kubulwa kumvwañana kwine nako kukapwa pwē