Bufundiji bwitukwasha mu ino myaka ya malwa
“Ebiya kadi, yūka kino nakyo’mba, myaka ya malwa īkāyangako mu ao mafuku a kumfulo’a. . . . Babi, ne banzazangi, basa kwenda bavula ne kuvula ku kubipa, ne kongojana, ne kwiongola abo bene.”—2 TEMOTE 3:1, 13.
LELO bakukwashanga’ni nansha bakusanshijanga? Myanda yobe yendanga ipwa’ni nansha yendanga ibipilako? Na bika? Na bufundiji. Eyo, bufundiji bukokeja kwingidija lupusa lukatampe pa būmi bobe, kwibulongolola nansha kwibonakanya.
2 Mu mafuku a kunyuma’a, badimu basatu ba ku ma nivelesite meshile baingidile pamo, babandawile uno mwanda, kupwa balupula myanda yobāsokwele mu Zyulunale wa Bwifundi bwa Myanda ya Ñeni itala pa Mitōtelo (Angele). Nabubinebine, kebēfundilepo myanda ikutala nansha itala kyobe kisaka, mhm. Inoko, myanda yobāsokwele ilombola’mba kudi kukwatañana pabukata bwa mfundijo itambula muntu ne muswelo wandi wa kunekenya ne kukomena bikambija mu ino yetu myaka ya malwa. Mu kishinte kikalondako, tukesambila nakampata pa myanda yobāsokwele.
3 Dibajinji, tala bidi kino kipangujo: Lelo witabije’mba tudi mu myaka mikomokomo? Shi i amo, nanshi ukokeja kwitabija bukamoni bulombola’mba ino i “myaka ya malwa.” (2 Temote 3:1-5) Bantu bafikilwanga na bikambija mu miswelo mishīle. Kimfwa, pakwabo uyukile’mba mu kino kitatyi, mu matanda amo-amo mudi kukalañana ne bantu balwanga divita pamwanda wa kukimba bubikadi bwa kipolitike. Ku mitamba mikwabo, beipayanga pamwanda wa kushiyañana kwa mitōtelo nansha kwa ndimi. Ke enkapo bashidika bepaibwa, mhm. Vuluka bidi bana-bakaji ne basongwakaji bavule bakambakanibwanga nansha banunu bekalanga babulwa bidibwa, mudilo wa kōta ne pakulala. Bantu bavule basusukanga byamwiko, bino byonso bitumanga bantu ku kuvilukila mu bibundi bikwabo ne bibaletelanga masusu mavule a muswelo mukwabo.
4 Kino kyetu kitatyi, kadi i kya makambakano a kubulwa lupeto, ma kompanyi mavule i mafunge, kudi bulofwa, kubulwa misokwe ne kubulwa kukwatakanya bafudile, kutūka kwa buleme bwa lupeto, ne kusakana kwa bidibwa. Lelo ukokeja kutelako bikambija bikwabo? Padi ukekibwanya. Ma miliyo a bantu bakwabo kujokoloka ntanda yonso basusukanga na bipengele bya nzala, ne mbá. Padi wamwene bifwatulo bilenga moyo bya mu ntanda ya Afrika wa Kutunduka bilombola bana-balume, bana-bakaji ne banuke banyanenyane tee. Mu Azia, ma miliyo a bantu basusukanga muswelo umo.
5 Batwe bonso twivwananga lusango lwa mbá mikomokomo yenda ivudilako. Mu 25, kweji 1, 1993, zyulunale umo (The New York Times) wāsonekele’mba: “Kipupo kya lubá lwa SIDA mu Amerique Latine kyendanga kitandabuka kupita mokikadile mu Etats-Unis pamwanda wa buladi bwa kubulwa kwendelamo, buzazangi ne muswelo umbi wa kwikinga. . . . Lusambululwanga nakampata na . . . bana-bakaji basambukilwe.” Mu kweji 10, 1992, zyulunale umo (U.S.News & World Report) wānene’mba: “Kepapite myaka 20 kete, mwimaniji umbajinji utala myanda ya kiñanga mu Amerika, pakutumbija muswelo obanekenye lubá lukomokomo lwādi lususula bantu bininge, wānene’mba pano kubapu, ‘tubatwela mu kitatyi kya kupūta bitabu bisambila pa mbá isambukijana.’” Ino kidi muswelo’ka dyalelo? Mpitalo imiyulemo bantu babela mbá yobādi bafwatakanya’mba ibapu. . . . Mikrobe yendanga ilundilako nyeke manwa makomokomo mwanda wa kukomena bwanga bonso bupya bulupuka na kwibukalakanya kumeso. . . . ‘Tubatwela mu kipindi kipya kya mbá ya lwambu.’”
6 Kimfwa, mu zyulunale umo (Newsweek) wa mu 11, kweji 1, 1993, bānenemo’mba: “Pano bishi bya lubá lwa malaria bisambukilanga kubwipi kwa miliyo 270 ya bantu ku mwaka ne mwaka, lwipayanga kubwipi kwa bantu miliyo 2 . . . ne kubwibi kwa miliyo 100 ya bantu babelanga luno lubá mu muswelo mukomo bininge. . . . Kadi mu kitatyi kimo kyonka, luno lubá lukyendelela na kukomena malawa onso elundapa. . . . Kimweka bu panopano ponka kikekala kikomo kundapa misongo mikomokomo.” Bine kilengeja ne moyo.
7 Padi kodi mujingulule mu ino myaka ya malwa bantu bavule bakimbanga bukwashi mwanda wa kupwija bikambija byabo. Langa ku boba bakimba bukwashi mu bitabo bilombola muswelo wa kupwija kupepwa mutyima nansha misongo mikwabo ilupuka panopano. Bakwabo nabo bakimbanga madingi atala pa muswelo wa kwikala na nsangaji mu busongi, kulela bāna, bunkolwankolwa, ne kutoma dyamba, nansha pamwanda utala muswelo wa kwibeja na kukwatañanya kaji ne mingilo ya kunjibo. Basakilwanga bukwashi bwabinebine! Lelo nobe ulwanga na mwanda kampanda ukutala, nansha ukambakanibwanga na lupotopoto lutamba ku mavita, nzala, nansha kizumba kampanda? Shi umwene’mba mwanda kampanda keukafulepo, nanshi udi na buluji bwa kwiipangula’mba: ‘Mwanda’ka ngikadilo ibaikala kubipilako uno muswelo?’
8 Dibajinji dya kukomena matompo ne kwikala na nsangaji mu būmi tamba ka pano ne ku mafuku akaya kumeso, tufwaninwe kuyuka bidi mwanda’ka ino yetu myaka i ya malwa. Nabubinebine, kino kipa umo ne umo umbukata mwetu buluji bwa kubandaula Bible. Mwanda’ka tutela Bible? Mwanda i enka mu Bible kete mo mudi bupolofeto bwabinebine, mānga yāsonekelwe pakala, ilombola buluji bwa ngikadilo yotudimo, i kwepi kotudi, ne i kwepi kotwenda.
Byotukokeja Kwifunda Kupityila ku Mānga
9 Mu Kiteba kya Mulami kya 15, kweji wa 2, 1994, mwādi myanda ya mvubu itala pa bupolofeto bwa mushike bwa Yesu budi mu Mateo shapitra 24. Shi uputule Bible obe pa uno shapitra mu vese wa 3, ukokeja kumona’mba batumibwa ba Yesu bāmwipangwile kayukeno ka kuyukilapo kwikalako kwandi kukaya kumeso ne mfulo ya ino ngikadilo ya bintu. Penepo, mu vese 5 kufika ku 14, Yesu wēsambile pa ba kristu bamabela, mavita, bimpengele bya nzala, kupangwapangwa kwa bakristu, bubi bwa kujilula bijila, ne kusambakana kwa busapudi bwa Bulopwe bwa Leza.
10 Mānga ilombola’mba bino bintu byālongekele umbula bwa kitatyi kyamfulo ya ngikadilo ya Bayuda. Shi wādi na būmi mu kine kitatyi’kya, longa kwāmwenepo’mba kyādi kitatyi kya malwa? Inoko, bino bizumba byādi bya kufika pa kitatyi kikomokomo, kyamalwa kikatampe kyakubulwa kingi kidingakene nakyo kyāponene Yelusalema ne ngikadilo imbi ya Bayuda. Mu vese wa 15 tutangamo myanda yālongekele kumfulo kwa kitatyi kyātambilwe Yelusalema na bene Loma mu 66 K.K. Bino bizumba byebāfikije ku kitatyi kikomokomo, ku kyamalwa kyēsambilepo Yesu mu vese 21—konakanibwa kwa Yelusalema mu 70 K.K., kyamalwa kyālengele moyo kyādi kekyamwekele kashaa mu kine kibundi’kya. Tuyukile’mba mānga keyāimaninepo enka pa kine kizumba’kya, nansha ke Yesu mwine kānenepo’mba kikekalanga uno muswelo. Mu vese 23 kufika 28 wānene’mba bintu bikwabo bikalonda kunyuma kwa kyamalwa kya mu 70 K.K., bikafikidilanga.
11 Bantu bamo-bamo bakokeja kwikala na milangwe ya kufutulula bino bizumba byāpityile pakala ne kunena’mba ‘mwanda’ka kwibipa mvubu mikatampe uno muswelo?’ Kino i kilubo. Kufikidila kwa bupolofeto mu kitatyi kya myaka katwa imbajinji kudi na mvubu mikatampe. Mwanda waka? Eyo, mavita, nzala, kutenkana kwa ntanda, bimpengele, ne kupangwapangwa umbula bwa kitatyi kyamfulo ya ngikadilo ya Bayuda byādi bya kukafikidila mu mutamba mukatampe kupwa kwa “myaka ya baJentaila” yāfudile mu 1914. (Luka 21:24) Bantu bavule bakidiko ne dyalelo bāmwene bukamoni bulombola’mba Divita Dibajinji dya ntanda yonso dyālombwele ngalwilo ya kufikidila kwa bupolofeto bwa Yesu mu kino kyetu kitatyi. Inoko, nansha shi wābutwilwe kupwa kwa mwaka wa 1914, wikalanga umona bupolofeto bwa Yesu bufikidila mu kino kyetu kitatyi. Bizumba bya mu kino kyetu kitatyi bilombolanga patoka’mba pano tudi mu kitatyi kyamfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu.
12 Kino kishintulula’mba “kyamalwa” kisambilwapo mu Mateo 24:29 kikafikidilanga mu mafuku akaya kumeso. Kikafikidilanga pamo na myanda ikalongeka mūlu yo ketukokeja kufwatakanya. Vese 30 ulombola’mba penepo bantu bakamonanga kayukeno keshīle—kakalombola’mba konakanibwa kekudi pabwipi. Kukwatañana na nsekununi myenzakane idi mu Luka 21:25-28, mu kine kitatyi kikāya kumeso’kya, “bāna-balume mityima īkebapungila moyo, mwanda wa kuvuluka bisaka kwiya panopanshi.” Nsekununi ya Luka inena monka’mba bakristu bakabandula mitwe yabo mwanda kukulwa kwabo kukekala kekudi pabwipi.
13 Padi ukanena’mba ‘Myanda yonso i yabine kadi neitabije, ino nadi nanga’mba i muswelo’ka onkokeja kumvwanija uno mwanda ne kwiendeja senene mu kino kyetu kitatyi kya malwa?’ I amo. Mwanda umbajinji i wa kujingulula bikambija bya mvubu ne kuyuka muswelo wa kwibyepuka. Mwanda wabubidi ulondapo i wakuyuka muswelo ukokeja kwitukwasha bufundiji bwa mu Bisonekwa mwanda wa twikale kusangela būmi tamba’ka pano. Shi ke pano, putula Bible obe mu 2 Temote shapitra 3, ne tala muswelo okokeja kukwashibwa na binenwa bya mutumibwa Polo mwanda wa ukomene ino myaka ya malwa.
Bupolofeto Butala pa Kino Kyetu Kitatyi
14 Leza wātonwene Polo kupityila ku mushipiditu wandi mwanda wa asonekele Temote mukristu wakikokeji madingi mavule malumbuluke akumukwasha eludike senene ne kwikala na būmi bwa nsangaji. Kipindi kya myanda yāsonekele Polo, kyādi kyakukafikidila dibajinji mu kino kyetu kitatyi. Nansha shi ulangile’mba uyukilebyo kala, i biyampe, pano tubakulombe ulonde senene bino binenwa bya bupolofeto bidi mu 2 Temote 3:1-5. Polo wasoneka’mba: “Ebiya kadi, yūka kino nakyo’mba, myaka ya malwa īkāyangako mu ao mafuku a kumfulo’a. Mwanda bantu bakēsanswa abo bene, ne bupeta kumo, ne ba bikandangobo, ne bakapuni, bakwitatula, ne babutukani, ne bampikwa kukōkela bakwibabutula, ne kufwija kwine mpika, ne bampikwa bu-ujila, ne bampikwa lusa lwa bū-butule, ne bakubulwa kanye kulekela bakwabo myanda, ne babepabepa bubela, ne bakubulwa kwifula, ne ba bukalabale bwa malwa, ne bampikwa kusanswa būmuntu. Ne banzazangi, ne balupata lubilubi, ne bakwitatula; bakusanswa byamazua pakatampe kudi Leza mpika; kwidingakanya bu-bwine Leza e ko kwabo, ino bukomo bwa bu-bwine Leza bafutulwile’bo.”
15 Jingulula’mba kudi myanda 19 itelelwe. Dibajinji dya kwiibandaula ne kufika ku kumwenamo kamweno twimaninei bidi bityetye pa bupolofeto bonso mu butuntulu bwabo. Tala vese 1. Polo wātobele butobo’mba: “Myaka ya malwa īkāyangako mu ao mafuku a kumfulo’a.” Lelo i ‘mafuku a kumfulo’ka?’ Kwāikele bitatyi bivule byātelelwe bu mafuku a kumfulo, kimfwa, mafuku a kumfulo a Pompeii wakala mu kibundi kya Italie nansha mafuku a kumfulo a mulopwe nansha mulongo wa bambikavu ba mu kisaka kimo. Nansha ke Bible nandi wēsambile pa mafuku a kumfulo, kimfwa, mafuku a kumfulo ya ngikadilo ya Bayuda. (Bilongwa 2:16, 17) Inoko, Yesu wētupele muswelo wa kumvwanija’mba “mafuku a kumfulo” ēsambilepo Polo atalanga pa kino kyetu kitatyi.
16 Yesu wētulombwele’kyo kupityila mu lukindi lwa ñano ne biyombo bibi. Bino biyombo byākuninwe mu budimi ne bēbilekele byenda bitama. Wānena’mba: ñano ne biyombo bibi i kyelekejo kya bantu—bakristu babinebine ne babubela. Tubaleta luno lukindi mwanda lwitulombola’mba kumeso kwa kufika mfulo ya ngikadilo yonso imbi ya bintu, kufwaninwe bidi kupita kitatyi kilampe kine. Kitatyi kikafika mfulo, kintu kikwabo kikamwekanga. I kintu’ka? Bupondo, nansha kwela nyuma ku bwine-kristu bwabinebine, kukalupula bipá bivule bya bubi. Bupolofeto bukwabo bwa mu Bible bulombola’mba uno mwanda ukalongekanga mu mafuku a kumfulo ya ino ngikadilo imbi. Ko koketudi, ku mfulo ya ngikadilo imbi ya bintu.—Mateo 13:24-30, 36-43.
17 Lelo wimumone mvubu ya ino nshintulwilo? 2 Temote 3:1-5 witulombola’mba umbula bwa kitatyi kyamfulo ya ngikadilo ya bintu, nansha mafuku a kumfulo, bipá bikalupula ntanda ijokolokele bakristu bikekala bibi. Polo kānenepo’mba myanda 19 itelelwe yo ikalombola bukamoni bubajinji’mba mafuku a kumfulo kemafike kala, mhm. Ino, wādi witudyumuna pamwanda utala myanda yotukatanwa nayo mu mafuku a kumfulo. Vese 1 wisambila pa “myaka ya malwa.” Kino kishima kitamba ku Kigreke, ne pabutepabute kishintulula “kitatyi kitungwe kya masusu.” (Kingdom Interlinear) Lelo kwitabijepo’mba kishima “masusu” kilombola myanda yotutanwa nayo dyalelo? Kino kisonekwa kya ku bukomo bwa mushipiditu kitupanga kumvwanija kulumbuluke kutala pa kino kyetu kitatyi.
18 Kamweno ketu mu buno bupolofeto, i ka’mba bukokeja kwitupa muswelo wa kujingulula bimfwa bileta bulanda bya malwa nansha masusu bya mu kino kyetu kitatyi. Tuvulukei myanda yetu ibidi ya mvubu: (1) kujingulula bikambija bilombola’mba kino kyetu kitatyi i kya malwa; ne kuyuka muswelo wa kwibyepuka; (2) kulonda bufundiji bwabinebine ne bukokeja kwitukwasha twikale na būmi bulumbuluke. Kupitako kwimanina pa myanda ipepeja mutyima tukata mutyima ku bufundiji bukokeja kwitukwasha pamo ne bisaka byetu mu kino kitatyi kya malwa.
Tuboilemo Kamweno Kakatampe
19 Polo ushilula mulongo wa myanda na kutoba butobo amba mu mafuku a kumfulo, “bantu bakesanswa abo bene.” (2 Temote 3:2) Lelo wādi usaka kunena kika? I kyendelemo kunena’mba umbula bwa mānga kwāikele bana-balume ne bana-bakaji bādi na mitatulo ne mwino. Ino, ke kyakwalakanapo shi tunene’mba uno mwanda ubasambakana nakampata mu kino kyetu kitatyi. Umwekanga mu bantu bavule dyalelo. I ngikadila imonwa bu myendelemo mu ntanda ya kipolitike ne ya busunga. Bana-balume ne bana-bakaji bakimbakimbanga kwikala na lupusa ne ntumbo mu miswelo yonso. Nansha shi baletela bakwabo masusu, bano bantu besenswe abo bene kebalangangapo nansha dimo ku muswelo obasusula bakwabo. Badi na kampeja-bukidi ka kusambila bakwabo nansha kwibadimba. Ukokeja kumvwanija mwanda’ka bamo-bamo bekitelanga bu “kitatyi kya ami dibajinji.” Bantu ba mwino ne besakila enka kamweno ka abo bene abavula.
20 Ketusakengapo kwimuvuluja myanda yonso imbi yētulongele bantu ‘besenswe abo bene.’ Inoko i kyabine’mba na kujingulula uno mwanda, Bible witukwashanga na kwitufundija muswelo wa kwepuka dino dikinga. Kyo kinena Bible amba: “Kemukīlonga, nansha kimo, kya bingojila, nansha kya ntumbo ya bitupubitupu, mhm, ino ku mutyima wa bumvubumvu bonso bēkale kulemeka bakwabo pakatampe pene, ne abo bene patyetye, monka mo mwikadile ku muntu, ku muntu. Kemukibangai byonka byenu bintu, wa byandi, wa byandi, ehe, poso ne ku bintu bya bakwenu, au ku bya mukwabo, au ku byamukwabo.” “Kekwitendela bānwe bene mwakila ne mwakufwaninwa kwitendela, mhm.” Ano ye madingi malumbuluke atanwa mu Fidipai 2:3, 4 ne Loma 12:3.
21 Bamo-bamo bakokeja kutulapo lupata’mba: ‘Kipēlanga kwisamba inoko i kikomo kulonga.’ Ino bine kibwanika. Kikokeja kulongeka ne kyokiloñanga bantu bavule dyalelo bañeni mibwane. Mu 1990, nivelesite ya Oxford yālupwile dibuku dimo (The Social Dimensions of Sectarianism.) Shapitra wa 8 wādi na mutwe wa mwanda unena’mba: “Ba Tumoni twa Yehova mu kibundi mudi kipwilo kya bene Katolika,” wādi wisambila pa bwifundi bobālongele mu ntanda ya Belgique. Tutangamo’mba: “Na kwisambila pa myanda yebasangeje mwanda wa kwikalabo ke ba Tumoni twa Yehova, kutalulamo ‘bubinebine’ abo bwine, bantu bādi bepangulwa bēsambile pa ngikadila mivule. . . . Kyanga, bulunda, buswe, ne bumo, yādi ngikadila yātelelwe, inoko kubulwa budimbidimbi, ne mwiendelejo mulumbuluke mu ‘kwingidija misoñanya ya Bible’ yādi monka ngikadila yādi isangela bano ba Tumoni.”
22 Tukokeja kwenzakanya ino milangwe itelelwe na foto yobakwatyile kulampe; shi byādi amba ukokeja kwingidija mashini a mafoto akokanga ne abaijanga bifwatulo bya bantu, longa ukokeja kumona biyampe myanda yāpityile mu būmi bwa bantu bavule. Bantu bādi na bukalabale, bādi besakila lupusa, nansha ba mwino, pano kebatukanye, balume ne ba shabana badi na kisanso ne kanye ku babo bakaji, babo bāna, ne bakwabo. Kadi ne bakaji bādi na mushipiditu wa kapunyi nansha bādi na mityima myumu pōo, pano bakwashanga bakwabo kwifunda dishinda dya bwine-kristu. Bimfwa bya bano bantu bikokeja kufika ku kibalwa kya tutwa twa binunu. Pano, wisambe pakubulwa kafinda. Lelo kumwenepo’mba i kilumbuluke kwikala umbukata mwa bantu badi uno muswelo kupitako kwikala na bana-balume ne bana-bakaji besenswe abo bene kutabuka? Kekikakupelejejapo muswelo wa kunekenya kino kyetu kitatyi kya byamalwa? Lelo kulonda bufundiji bwa mu Bible kekukuletelapo nsangaji?
23 Shi ke pano, tubabandaula enka mulangwe umbajinji mu myanda yānene Polo kukwatañana na 2 Temote 3:2-5. Ino lelo milangwe mikwabo nayo? Lelo kwiibandaula kwa mushike kukokeja monka kukukwasha ujingulule bikambija bya mvubu bya mu kino kyetu kitatyi ne kwibyepuka ne kukupa muswelo wa kumvwanija myanda ikakuletela abe ne baswe bobe bonso nsangaji mikatampe? Kishinte kikalondako kikakukwasha ukalondolole ku bino bipangujo ne kumwenamo kamweno kakatampe.
[Bipangujo]
1, 2. Mwanda’ka tufwaninwe kutá mutyima ku bufundiji botulonda?
3, 4. I bukamoni’ka bumo-bumo bulombola’mba tudi mu myaka ya malwa?
5, 6. Mwanda’ka tukokeja kunena’mba mbá nayo i kayukeno kakwabo ka ino yetu myaka ya malwa?
7. Bantu bavule dyalelo balondololanga muswelo’ka ku bikambija bya mu kino kitatyi kikomokomo?
8. Mwanda’ka tufwaninwe kukimba buludiki ne kumvwanija kulumbuluke mu Bible?
9, 10. Bupolofeto bwa Yesu budi mu Mateo shapitra 24 bwāfikidile muswelo’ka mu kitatyi kya myaka katwa imbajinji?
11. Kufikidila kwa Mateo shapitra 24 mu kitatyi kya myaka katwa imbajinji ikukwatañane na kino kyetu kitatyi muswelo’ka?
12. Kukwatañana na binenwa bya Yesu, I kika kyotukamona ku mafuku akaya kumeso?
13. I myanda’ka ibidi ya mvubu yotufwaninwe kutako mutyima?
14. Mwanda’ka tudi na buluji bwa kwitabija’mba bubandaudi bwa 2 Temote 3:1-5 bukokeja kwikala na kamweno kotudi?
15. Mwanda’ka 2 Temote 3:1 ukokeja kwikala na mvubu ya pabula mu kino kyetu kitatyi?
16. I ngikadila’ka ya mu kino kyetu kitatyi yālombwelwe mu lukindi lwa ñano ne biyombo bibi?
17. I myanda’ka ilombola 2 Temote 3:1-5 itala pa mfulo ya ngikadilo imbi ya bintu?
18. I ku mwanda’ka kotufwaninwe kutá mutyima kitatyi kyotwifunda bino binenwa bya Polo bya Bupolofeto?
19. I bukamoni’ka bomwene bulombola’mba bantu besenswe abo bane?
20. Madingi a mu Bible i meshīle muswelo’ka na mushipiditu wa kwisanswa abe mwine?
21, 22. (a) I bukamoni’ka buvule botudi nabo bulombola’mba ano madingi akokeja kwitukwasha dyalelo? (b) Madingi a Leza alupulanga bipá’ka ku bantu bañeni?
23. Mwanda’ka kikekala na mvubu kubandaula 2 Temote 3:2-5?
Milangwe ya Kwivuluja
◻ I bukamoni’ka bumo-bumo bulombola’mba tudi mu myaka ya malwa?
◻ Mwanda’ka tukokeja kwitabija’mba i kyabine tudi mu myaka yamfulo?
◻ I myanda’ka ya mvubu ibidi yotukokeja kulupula mu bwifundi bwa 2 Temote 3:1-5?
◻ Mu kino kitatyi kidiko bantu bavule besenswe abo bene, bufundiji bwa mu Bible bukwashanga ba Tumoni twa Yehova muswelo’ka?