SHAPITA 13
“Longai Byonso Mwanda wa Ntumbo ya Leza”
BYOTUDI bengidi bepāne ba Leza, tudi na kiselwa kya kumwekeja ntumbo ya Yehova mu byonso byotunena ne byotulonga. Mutumibwa Polo wāletele musoñanya wituludika paāsonekele amba: “Nanshi, nansha mudye, nansha mutome, nansha mulonge kintu kyo-kyonso, longai byonso mwanda wa ntumbo ya Leza.” (1 Ko. 10:31) Kino kitulomba kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova, mwanda ayo yo ilombola bumuntu bwandi bubwaninine. (Kol. 3:10) Tufwaninwe kwiula Leza bu bantu bajila.—Ef. 5:1, 2.
2 Mutumibwa Petelo wāvulwije bene Kidishitu kino kintu pa kulemba’mba: “Byomudi bana ba kikōkeji, lekai kulonga bintu mwendele bya kusakasaka byomwadi nabyo pa kala pomwadi kemwayukile kintu, ino ikalai bajila mu mwikadilo wenu onso pamo bwa yewa Mwine Ujila wemwityile, mwanda i kilembwe amba: ‘Mufwaninwe kwikala bajila, mwanda amiwa ne ujila.’” (1 Pe. 1:14-16) Bantu bonso mu kipwilo kya bwine Kidishitu banenwe kulama buujila pamo’nka bwa Isalela wa kala. Ko kunena’mba bafwaninwe kwikala nyeke bampikwa dikeme, bampikwa kato ka bubole bwa bubi ne bilongwa bya bwine ntanda. Namino, bakapandulwa mwa kwingidila mwingilo ujila.—Div. 20:5.
3 Buujila bulamwanga na kulamata ku bijila ne misoñanya ya Yehova ilombwelwe patōka mu Bisonekwa Bijila. (2 Tm. 3:16) Twafundijibwe myanda ya Yehova ne mashinda andi kadi twakokelwe kwadi kupityila ku kifundwa kya Bible. Kifundwa kyetu kyetunekenye tuyuke mvubu ya kukimba bidi Bulopwe bwa Leza ne kulonga kiswa-mutyima kya Yehova bu kintu kipityile byonso mu būmi bwetu. (Mat. 6:33; Loma 12:2) Kino kyadi kitulomba kuvwala bumuntu bupya.—Ef. 4:22-24.
BUTŌKI BWA KU MUSHIPIDITU NE MU MWIKADILO
4 Kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova kekwikalangapo nyeke kupēla. Satana Dyabola, kinkwa netu, usakanga kwitusāsukija mu bubine. Kyaba kimo lupusa lubi lwa ino ntanda ne mutyima wetu wa kulonga bubi bibwejejanga’ko makambakano. Kwikala na būmi bukwatañene na kwipāna kwetu kwitulomba tulwe bulwi bwa ku mushipiditu. Bisonekwa bitulombola tuleke kutulumuka shi tubatanwa na kulondwalondwa nansha na matompo. Tufwaninwe kususukila boloke. (2 Tm. 3:12) Tubwanya kwikala na nsangaji potudi mu matompo, mwanda tuyukile amba matompo nao alombolanga’mba tuloñanga kiswa-mutyima kya Leza.—1 Pe. 3:14-16; 4:12, 14-16.
5 Nansha Yesu byaādi mubwaninine, wāfundīle kikōkeji ku masusu awāsusukile. Kānekenibwepo nansha dimo na matompo a Satana nansha kutamija mutyima wa kusaka bintu bya ntanda. (Mat. 4:1-11; Yoa. 6:15) Yesu kālangilepo nansha dimo bya kujilula. Nansha mwiendelejo wandi wa kikōkeji byowāmupapamwinine mushikwa na ntanda, aye wādi ulamete nyeke ku misoñanya myoloke ya Yehova. Kumeso’tu kwa lufu lwandi, Yesu wādyumwine bandi bana ba bwanga’mba ntanda ikebashikwa ne abo bene. Tamba papo, balondi ba Yesu batanwanga na byamalwa, inoko i bakankamane pa kuyuka’mba Mwanā Leza wānekenye ntanda.—Yoa. 15:19; 16:33; 17:16.
6 Pa kuleka kwikala ba ntanda, tufwaninwe kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova, mwālamatyile’ko Mfumwetu. Ketufwaninwepo’tu enka kwepuka kwikuja mu myanda ya politike ya ino ntanda ne ya tubila, ino tufwaninwe ne kukomena mwikadilo moneke wa ino ntanda. Tukwete na kusumininwa madingi adi mu Yakoba 1:21 anena’mba: “Fundwilai kulampe busala bonso ne bubi bo-bonso, kadi itabijai na butūkanye kukunwa kwa kinenwa kibwanya kwimupandija.” Kupityila ku kifundwa ne kutanwa ku kupwila tubwanya ‘kukuna kinenwa’ kya bubine mu ñeni yetu ne mu mutyima wetu, kadi ketukābilapo bintu bitubeleñenya ino ntanda. Mwanā bwanga Yakoba wālembele amba: “Lelo kemuyukilepo amba bulunda na ino ntanda i lwana na Leza? Nanshi, yewa ense usaka kwikala mulunda na ino ntanda wetūla ke walwana na Leza.” (Yak. 4:4) O mwanda mwine Bible uleta kidyumu kisumininwe kitulomba kulamata’nka ku misoñanya myoloke ya Yehova ne kwisansanya nyeke na ino ntanda.
7 Kinenwa kya Leza kitudyumuna tuleke kulonga bintu bya bumvu ne bya busekese. Kitulombola’mba: “Busekese ne miswelo yonso ya disubi nansha makomwa-meso kebyakitelwa nansha kutelwa kwine umbukata mwenu, monka mobifwaninwe bajila.” (Ef. 5:3) Nanshi tufwaninwe kupela kulangulukila pa bintu bya mutonko, bya bumvu, ne bya munyanji, kadi ketufwaninwepo kutweja bityebitye bino bintu mu mīsambo yetu. Namino tukelombola’mba tusakanga kulamata ku misoñanya ya Yehova itōka kadi myoloke ya mu mwikadilo.
BUKUNDWE BWA KU NGITU
8 Bene Kidishitu bayukile amba butōki bwa ku ngitu budi na mvubu monka mwikadile butōki bwa ku mushipiditu ne bwa mu mwikadilo. Mu Isalela wa kala, Leza wa buujila wādi usaka mu kitūlo mwikale nyeke mutōka. Netu tufwaninwe kwikala na bukundwe kutyina Yehova ‘wakamona motudi kintu kyampikwa kwendela’mo.’—Kup. 23:14.
9 Mu Bible, buujila ne bukundwe bwa ku ngitu i bikwatañane mpata. Kimfwa, Polo wālembele amba: “Banwe baswedibwe, twitōkejei ku byonso bisubija ngitu ne mushipiditu, tubwanininye buujila mu kutyina Leza.” (2 Ko. 7:1) Nanshi, bene Kidishitu bana-balume ne bana-bakaji bafwaninwe kulonga buninge bwa kudyangula imbidi yabo na koya mema ne kukenda bivwalwa byabo kyaba ne kyaba. Eyo, ngikadilo i mishile mungya matanda, ino divule tukokeja kutana sabuni ne mema mwa kulamina imbidi yetu itōka ne kuta mutyima betu bana amba nabo bekale nyeke bampikwa biko.
10 Byotusapulanga, bantu bavule ba mu kibundi bayukile biyampe kotushikatanga. Kukundula njibo senene na dyangi, kwiilongolola munda ne panja, nabo i busapudi botusapwila bantu. Bonso mu kisaka bafwaninwe kuta mutyima ku uno mwingilo. Batutu bafwaninwe kuta mutyima mpata ku njibo ne kufulakufula kwayo, ne kuyuka’mba lubanza ludyangulwe ne njibo milongololwe senene bitendelwanga biyampe na ba panja. Uno mwingilo, pamo ne wa kutangidila kisaka mu myanda ya ku mushipiditu i kintu kilombola’mba bendejanga ba mu njibo yabo senene. (1 Tm. 3:4, 12) Bakaka nabo badi na kiselwa kya kuta mutyima ku bintu kampanda, nakampata munda mwa njibo. (Tet. 2:4, 5) Bana bafundijibwe biyampe nabo badi na mwingilo wa kwilama abo bene ne kulama byumba byabo senene ne dyangi shē. Nanshi kisaka kituntulu kikengidila pamo mwanda wa kutamija bibidiji ne bilongwa bya bukundwe bikwatañene na ntanda impya ikaludikwa na Bulopwe bwa Leza.
11 Bantu ba Yehova bavule ba dyalelo bengidijanga myotoka pa kwenda ku kupwila. Mu bifuko bimo, myotoka idi na mvubu mpata mu mwingilo. Ino myotoka ifwaninwe kwikala nyeke mikundule kadi milongololwe senene. Mobo etu ne myotoka yetu bifwaninwe kulombola’mba netu tubadilwa mu bantu ba Yehova batōka kadi bajila. Uno musoñanya utala ne masakoshi etu ne Mabible etu otutambila nao mu busapudi.
12 Muvwadilo ne mwidyangwilo wetu ufwaninwe kukwatañana na misoñanya ya Leza. Ketubwanyapo kukamweka ku meso a bakelenge kampanda ba bitenta shi tuvwele bya busala nansha kwisābila. Nanshi potwimanina Yehova mu mwingilo wa busapudi nansha ku lukala po pene potufwaninwe kwita mutyima! Mwidyangwilo wetu ne myondele ya bivwalwa bikokeja kwikala na lupusa pa muswelo umona bantu bakwabo mutōtelo wa Yehova. Na bubine ke kyendele’mopo kupityija’byo kipimo nansha kuleka kulangila bakwetu. (Mika 6:8; 1 Ko. 10:31-33; 1 Tm. 2:9, 10) Nanshi shi ketwilongolola mwa kwendela mu mwingilo nansha kwenda ku kupwila kwa pa kipwilo, ku bitango bya kipindi, nansha ku bitango bikwabo, tufwaninwe kulama mu ñeni byobya binena Bisonekwa pa bukundwe bwa ku ngitu ne pa mumwekelo muyampe. Tusakanga nyeke kulēmeka Yehova ne kumutumbija.
Byotudi bengidi bepāne ba Leza, tudi na kiselwa kya kumwekeja ntumbo ya Yehova mu byonso byotunena ne byotulonga
13 Tufwaninwe kulongela monka ponso potukapempula kité kya ntanda yonso nansha bilo ya musambo ya Batumoni ba Yehova. Vuluka’mba dijina Betele dishintulula’mba “Njibo ya Leza.” Nanshi muvwadilo wetu, ne mwiendelejo wetu ufwaninwe kwikala pamo ponka na owa otwikalanga nao potwendanga ku kupwila ku Njibo ya Bulopwe.
14 Nansha ke mu bitatyi bya kutūja, tusakanga kuta mutyima ku muvwadilo ne mwidyangwilo wetu. Tufwaninwe kwiipangula’mba: ‘Le muvwadilo wami ubwanya kunkankaja kusapula bya kiponka na ponka?’
MAZUA NE KWIPWIJA MUKOSE KUYAMPE
15 Kukōkolokwa ne kwipwija mukose kukwashanga pa kwikala na bujalale ne na bukomo bwa ngitu. Kyaba kimo Yesu wānenene bandi bana ba bwanga kwenda nandi dya kufula mwanda wa ‘bakōkolokwe’ko bidi.’ (Mako 6:31) Kukōkolokwa ne kwipwija mukose kuyampe nansha mazua bibwanya kusangaja. Kukokeja kwitutūkija mutyima biyampe mwa kwendelela kwingila mwingilo wetu wa bukile bukya.
16 Byokudi mazua a miswelo ne miswelo dyalelo, bene Kidishitu bafwaninwe kusañuna ne kwingidija tunangu twa kwa Leza mu byobalonga. Eyo, mazua adi na kitatyi kyao, ino ke kintupo kya mvubu mikatampe mu būmi. I betudyumune amba mu “mafuku a mfulo” bantu “basenswe kwisangaja kupita’ko kusanswa Leza.” (2 Tm. 3:1, 4) Bintu bivule bitelwa dyalelo bu mazua ne kwipwija mukose i bibi ku boba basaka kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova.
17 Bene Kidishitu babajinji bādi banenwe kukomena kisense kibi kya bantu basakasaka bya kwisangaja bya ntanda bādi bebajokolokele. Mu bikailo bya bene Loma, bantu babandila bādi bepwija mukose na kutala mususukila bakwabo. Bya lūma, kumwanga mashi, ne busekese byo bintu byādi bivudile mu mazua a bantu, ino bene Kidishitu babajinji bādi betolwela kulampe na bino bintu. Dyalelo nadyo, mu kwipwija mukose kuvule kwa ntanda mukujibwanga bintu bya uno muswelo, bya kusaka’tu kupwija bilokoloko bya ngitu. Nanshi tufwaninwe ‘kutadija’nka kutadija bya binebine’ muswelo otunanga, ne kuvundamina kwipwija mukose kōna bantu. (Ef. 5:15, 16; Ñim. 11:5) Nansha shi kwipwija mukose i kuyampe, ino divule kutanwa mu bifuko mudi bantu bavule kubwanya kwikala kubi.—1 Pe. 4:1-4.
18 Kudi miswelo ya mazua ne kwipwija mukose kuyampe kukokeja kukaya bene Kidishitu. Bavule bamwenanga byabuyabuya mu kulonda madingi a mu Bisonekwa ne milangwe mijalale itanwa mu mabuku etu.
19 Kyaba kimo, bisaka bivule bibwanya kwitwa ku njibo kampanda mwanda wa kwisangaja na banababo bene Kidishitu. Pakwabo batutu ne bakaka betwanga ku butundaile nansha ku kwitana kukwabo kwa uno muswelo. (Yoa. 2:2) Boba betañene bafwaninwe kwimona bu benē kiselwa kya byonso bipita’ko. Inoko, bilomba kudyumuka shi ubaityija bantu bavule pamo. Kwitana kwa uno muswelo i kulengeje bamo batabuke mikalo itala pa mwiendelejo muyampe wa bene Kidishitu, bashilula kudya ne kutoma bipite kipimo, pakwabo bafika’nka ne ku kulonga bubi bukwabo bukatampe. Pa kulama ino milangwe mu ñeni, bene Kidishitu badi na bujinguludi bamwene amba i kya tunangu kutyepeja bantu ne kwipipija bula bwa kwitana’kwa. Shi kukekala ne mālwa, nabya afwaninwe kutomwa pa ntomeno. (Fid. 4:5) Shi tulonge bukomo bwa kuyuka’mba kwibungila pamo i kuyampe ne kadi kutūkija mutyima ku mushipiditu, nabya bidibwa ne bitomibwa kebikamonwepo na mvubu kutabuka.
20 Kwikala na kizaji i kuyampe. (1 Pe. 4:9) I biyampe tuvuluke boba bafudilwe kitatyi kyotwita bene Kidishitu bakwetu ku mobo etu bāye badye ne kutoma, ne kwipwija nabo mukose. (Luka 14:12-14) Shi twi betwe ku bitatyi bya uno muswelo, mwiendelejo wetu ufwaninwe kukwatañana na madingi atanwa mu Mako 12:31. I biyampe kutendela nyeke kanye ketulombola bakwetu.
21 Bene Kidishitu basepelelanga mu byabuntu bya Leza bya ntanda ne miseke kadi bayukile amba bakokeja ‘kudya, kutoma, ne kusangela mwingilo wabo onso mukomo.’ (Mus. 3:12, 13) Shi tulonge “byonso mwanda wa ntumbo ya Leza,” betañene ne betwa babwanya kuvuluka kwitana kwabo na nsangaji pa kutūkijibwa mutyima ku mushipiditu.
MINGILO YA KU MASOMO
22 Bana ba Batumoni ba Yehova bamwenanga mu kufunda masomo a kyalwilo a bwine ntanda. Pobafunda ku masomo, beelelanga’ko kuyuka mwa kutangila ne mwa kulembela biyampe. Myanda mikwabo ifundwanga ku masomo ibwanya kwikala na mvubu ku bankasampe balondalonda bitungo bya ku mushipiditu. Mu myaka yonso yobafunda masomo, bakalonga bukomo bwa ‘kuvuluka Umpangi wabo Mukatakata’ na kutūla bintu bya ku mushipiditu pa kifuko kibajinji.—Mus. 12:1.
23 Shi wi nkasampe mwine Kidishitu ukifunda masomo, ufwaninwe kuleka kupwana byampikwa kwendela’mo na bankasampe ba ino ntanda. (2 Tm. 3:1, 2) Nansha byotukingwa na Yehova mu ludingo kampanda, ino abe nobe udi na bivule byofwaninwe kulonga pa kwikinga ku lupusa lubi lwa ino ntanda. (Ñim. 23:4; 91:1, 2) Pa kusaka kwikinga, mwena mu mpangiko ya Yehova.—Ñim. 23:5.
24 Bankasampe bavule Batumoni basaka kwisansanya na ino ntanda pobakifunda masomo, batoñanga kuleka kwingila mingilo mikwabo shi abapu kutamba ku masomo. Bakwenu ba ku masomo ne badimu kebakokejapo padi kwivwanija kine kyopelela. Inoko kukōkela Leza ko kudi na mvubu. Kino kikulomba kwingidija mutyima obe wa mundamunda mufundijibwe na Bible ne kusumininwa kuleka kwikuja mu bya kwitāka bya ino ntanda nansha mu bilongwa bya kufwila muzo wenu. (Ngt. 5:19, 26) Banwe bankasampe, shi mwivwane madingi a mu Bisonekwa emudingila bambutwile bene Leza ne kumwena mu balunda bayampe badi mu kipwilo, nabya kemukabulwepo kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova.
KAJI NE KISENSE
25 Mitwe ya bisaka idi na kiselwa kya mu Bisonekwa kya kuvuija bisakibwa bya ba mu njibo. (1 Tm. 5:8) Nansha nankyo, byobadi bengidi, bayukile amba kaji kabo ka ku ngitu kadi pa kifuko kya bubidi kupwa kwa kulondalonda tumweno twa Bulopwe. (Mat. 6:33; Loma 11:13) Byobaloñanga bintu bya bwine Leza ne kusangela byakudya ne bya kuvwala, bepukanga kuzumbijazumbija mutyima ne makinga a kusakasaka bintu bya ku ngitu mu būmi.—1 Tm. 6:6-10.
26 Bene Kidishitu bonso bepāne basaka kwingila kaji ka ku ngitu bafwaninwe nabo kulama mu ñeni misoñanya ya mu Bisonekwa. Kwisasaketa pampikwa budimbidimbi kwitulomba kupela kwikuja mu bilongwa bijilula bijila bya Leza nansha bijila bya ntanda. (Loma 13:1, 2; 1 Ko. 6:9, 10) Kadi tufwaninwe nyeke kudyumuka byaka bya balunda babi. Byotudi basola ba Kidishitu, twepukanga kwikuja mu bya busunga bijilula misoñanya ya Leza, byona mwimanino wetu wa bwine Kidishitu, ne konakanya būmi bwetu bwa ku mushipiditu. (Isa. 2:4; 2 Tm. 2:4) Kadi ketupwanangapo na bipwilo bishikilwe Leza, “Babiloni Mukatampe.”—Kus. 18:2, 4; 2 Ko. 6:14-17.
27 Kulamata ku misoñanya myoloke ya Leza kuketukankaja tuleke kwingidija kupwila kwetu kwa kiteokratike mwanda wa kusumbija bya busunga nansha tumweno tukwabo twa batwe bene. Kitungo kyotwikadile mu bulunda na bakwetu bene Kidishitu ku kupwila ne ku bitango i kutōta Yehova. Tudyanga ku meza andi a ku mushipiditu ne “kwikankamika batwe bonso.” (Loma 1:11, 12; Bah. 10:24, 25) Kuno kupwila i kwa bintu bya ku mushipiditu kete.
KWIKALA MU BUMO BWA BWINE KIDISHITU
28 Misoñanya myoloke ya Yehova ilomba bantu bandi “kulama bumo bwa mushipiditu mu kijimba kya ndoe kilungila pamo.” (Ef. 4:1-3) Pa kyaba kya kukimba kwisangaja, muntu ne muntu ukimbanga kulongela bakwabo biyampe. (1 Tes. 5:15) Na bubine uno o mushipiditu udi mu kyenu kipwilo. Nansha shi twikale ba musaka’ka, ba muzo’ka, bampeta nansha balanda, bafunde nansha bampikwa kufunda, batwe bonso tuludikwanga na misoñanya myoloke imo yonka. Nansha ke bantu ba panja bamonanga ino ngikadilo ya kutendelwa ya bantu ba Yehova.—1 Pe. 2:12.
29 Mutumibwa Polo pa kukomeneja pa mwanda wa bumo, wālembele amba: “Kudi umbidi umo, ne mushipiditu nao umo, monka momwaityilwe ku lukulupilo lumo lwa lwito lwenu; Mfumwetu umo, lwitabijo lumo, lubatyijo nalo lumo; Leza umo kadi Shandya bonso, udi peulu pa bonso kupityila ku bonso ne mu bonso.” (Ef. 4:4-6) Buno bumo bwitulomba kwivwanija mfundijo ya kyalwilo ya mu Bible ne bufundiji bukomo bwa mu Bible mwa kwitabijija bubikadi bwa Yehova. Na bubine, Yehova i mupe bantu bandi ludimi lutōka lwa bubine, lwibakwasha bengile kipuji na kipuji.—Zef. 3:9.
30 Bine, bumo ne ndoe idi mu kipwilo kya bwine Kidishitu i nsulo ya kutūkija mutyima ku bonso batōta Yehova. Twi bemwene kufikidila kwa mulao wa Yehova unena’mba: “Nkebatūla mu bumo pamo bwa mikōko mu kipombo.” (Mika 2:12) Tusakanga kulama buno bumo bwa ndoe na kulamata ku misoñanya myoloke ya Yehova.
31 Ba nsangaji i boba betabijibwe mu kipwilo kitōka kya Yehova! Kwityilwa pa dijina dya Yehova kyo kintu kyotufwaninwe kwipānina bya binebine kupita byonso. Ponso potulama kipwano kyetu kilēme na Yehova, tukalonga bukomo bwa kulamata ku misoñanya yandi myoloke ne kukankamika bakwetu nabo balamate’ko.—2 Ko. 3:18.